Merklappen als
historische
prentenboeken
Een beeldverhaal
over jazzmuziek
VERSCH1LL
EN
Nfe
jpj|
HONGAARSE JONGEREN TUSSEN WAL EN SCHIP
BIJDAG 6 ME11983
PAGINA GIDS 2
inks en
ichts
in de autobaan
EXPOSITIE IN STEDELIJK MUSEUM BREDA
wske en Wiske: Het Bretoense broertje
Lucky Luke: Daisy Town
Pppie Happie Als Aerobic Robot
Prettig weekeinde
Boes
C
'C
1Tt-J I
Wrz j'
gaKKSSJR I
20 0n,d" ~E>
1
(§Mnnj
'im
-M~ <tb
20 Mnd" ""v..
0PL0SSIHG
T3
DOOR HANS LUTZ
Afhankelijk van het weer zul-
hete-luchtballonnen worden
jelaten.
sekse Bergen
'Ën de tijd stond stil'
Door Marjan Mes
peter Gothar behoort tot
de belangrijkste, jongere
Hongaarse cineasten. Zijn
film „En de tijd stond stil" is
een impressionistisch ver
slag uit het leven van enkele
Hongaarse tieners, hun
ouders en leraren zonder een
bepaald verhaal, maar ook
zonder een duidelijk politie
ke strekking.
Toch speelt de politieke
achtergrond de meest door
slaggevende rol en zitten er
bepaalde opmerkingen en
situaties in de film, die voor
niet-Hongaren niet allemaal
even begrijpelijk zijn. De
Nederlandse vertaling lijkt
me ook niet steeds erg ade
quaat, maar het kan ook
zijn, dat er moeilijk Neder
landse equivalenten voor
bepaalde begrippen te vin
denzijn.
„En de tijd stond stil" (Me-
géll az idö) begint met docu
mentaire zwart-witbeelden
van de Russchische onder-
dukking van de Hongaarse
opstand in 1956. De bij het
verzet betrokken vader van
Gabor en Dini vlucht naar
Amerika en laat zijn vrouw
Eva en zijn twee zoons ach
ter. Als het beeld in kleur
overgaat, is het 1963. De jon
gens zitten op een school, die
streng de nieuwe politieke
richting ondersteunt. Een le
raar met oude, christelijke
opvattingen over maat
schappij en seksualiteit
wordt ontslagen en maakt
plaats voor een intelligente
communiste, die er wel op
gebrand is om de leerlingen
tot kritisch denken aan te
zetten. Haar man is als oud-
verzetsstrijder (de film blijft
daar en over andere zaken
onduidelijk) het slachtoffer
van het nieuwe regiem. Net
als een vroegere vriend van
de vader van Dini en Gabor,
Scène uit „En de tijd stond stil
die na gevangenisstraf, in
trekt bi het gezin. Hij weet
zich echter zo aan te passen,
dat hij toch weer geaccep
teerd wordt en een goede be
trekking krijgt, waardoor
Gabor hoopt, dat hij toch
nog medicijnen zal kunnen
gaan studeren, iets wat door
het verleden van zijn eigen,
gevluchte vader onmogelijk
is. Dini heeft de gebruikelij
ke problemen met de puber
teit, verliefdheid en zijn
houding ten opzichte van de
volwassenen.
Hij en zijn vrienden hou
den zich, zonder veel idealen
of hoop op een aantrekkelij
ke toekomst, bezig met dan
sen en feestjes, die in het te
ken staan van Amerikaanse
popmuziek (Presley, Johnny
Ray) en coca cola, die als
drug wordt beschouwd. Dini
volgt de raad van zijn
schoonvader op om zo min
mogelijk op te vallen en
geen kritiek te hebben op
het systeem. Hij houdt voor
taan zijn mond op school en
maakt de lelijke lerares
wijs, dat hij verliefd op haar
is en bedrijft ook nog de lief
de met haar. Samen met een
vriend en een vriendinnetje
wil Dini naar Joegoslavië
vluchten, maar ze komen
niet verder dan het Balaton-
meer. De film eindigt weer
in zwart-wit met nogal on
geloofwaardige scènes,
waarin de verdwenen vader
is teruggekeerd en het
vriendinnetje inmiddels ge
trouwd en moeder is, terwijl
Dini haar, dronken en pis
send tegen een muur, gade
slaat.
Bijna de hele film speelt
zich af in het half-duister in
een miezerige, armoedige
omgeving. Gothar heeft
daar ongetwijfeld zijn be
doelingen mee gehad. De
tophits uit de jaren zestig
worden wat geforceerd ge
bruikt. De jongeren acteren
erg goed, maar het blijft een
vage film ondanks sterke
scènes van een onnadrukke
lijke overtuigingskracht.
„En de tijd stond stil" van
Peter Gothar. Cinésol 2 in
Breda.
Van een onzer verslaggevers
Er blijkt nog altijd veel be
langstelling te bestaan voor
merklappen, vooral uit eigen
streek. In „De vier Quartie-
ren", particulier museum in
Oirschot (achter de kerk) zijn
merklappen verzameld uit het
Oost-Brabantse gebied rond
om Oirschot.
Het museum is opgericht in
1972 door de heren H. van den
Bergh-Lap en W. Knippen
berg en bezit een zeer uitge
breide verzameling histori
sche gebruiksvoorwerpen en
volkskunst. Een van de rede
nen van het succes van deze
tentoontstelling is de formule
die voor de inrichting werd
gekozen en de buitengewoon
smakelijke manier waarop de
heer Van den Bergh de rond
leiding verzorgd. Hij heeft een
open oor voor elke toevoeging
aan de informatie die hij geeft
en maakt dankbaar gebruik
van de oude herinnering die
bij de wat oudere bezoekers en
bezoeksters naar boven boven
komen. Iets wat veelvuldig ge
beurt, bij het zien van zoveel
aandoenlijk huisvlijt.
Het vervaardigen van een
merklap was vroeger een bij
uitstek vrouwelijke aangele
genheid. Op school kregen
jonge meisjes een lap stof die
ze volgens een vaststaand
schema moesten volborduren.
Hoofdzaak was daarbij, het
nuttige van deze bezigheid
niet uit het oog te verliezen:
het was een oefenlap. Het aan
gename, het mooie borduren
kwam pas wanneer deze proe
ve van bekwaamheid met
goed gevolg was afgelegd.
Overal in Europa zijn proef-
lappen gemaakt sinds de 16e
eeuw. Op het eerste gezicht
lijkt het dan ook merkwaardig
dat in de Meierij deze hand
werken pas in de 19e eeuw op
duiken. De historische verkla
ring is echter simpel: dit ge
bied dat van oudsher tot de ge
neraliteitslanden behoorde
was door vrouw Fortuna over
geslagen. De eeuwenlange ar
moede van het slavenleven dat
de keuterboertjes leidden, had
geenszins geleid tot vrijetijds
besteding. Zo er al vrije tijd
was, materiaal om op en mee
te borduren was er in ieder ge
val niet.
Een merklap uit 1830 met bloemmotieven en een duiventil.
BOEKENBOEKENBOEKENBOEKENBOEKEN
BOEKENBOEKENBOEKESBOEKENBOEKENBOEK
ENBOEKENSOSKSHBOEKENBOZ K EN BOEKEN
BOEKENBOZXEHBOEKENBOEKENBOEKENBOE
Toen in het begin van de 19e de godsdienstvrijheid in Bra-
eeuw, mede onder invloed van bant, de nonnenorden scholen
bezoekers aan het Safaripark
de Beekse Bergen kan in het
volg onder leiding van een
is' zijn tocht in de auto maken,
is een bijzondere gids: er is
gesproken begeleiding ge-
akt van 1 uur, die in de zeven
elingen gedurende de 7 kilome
lange tocht in het safaripark
il interessante informatie geeft,
n kan het cassettebandje voor
lulden kopen. Thuis kunnen
ïolieren, die geen onderwerp
nnen verzinnen voor een
reekbeurt er ook nog handig ge-
pik van maken. Men moet na-
rlijk wel een cassette in de auto
bben
T IS een bekend feit dat niet
lereen gelukkig is met hetgeen
motels en restaurants langs de
sstduitse autobanen te bieden
ven.
Niet alleen zijn de prijzen vaak
og, ook op kwaliteit/ service
t nogwel eens het e.e.a. aan te
rken.
in de onmiddellijke nabijheid
deze autosnelwegen, zijn vaak
ortreffelijke restaurants te vin-
i. De prijzen voor het overnach-
in deze hotels, liggen vaak een
k lager (soms wel 40 procent)
in de motels aan de snelwe-
Daarnaast komt het ook nog
ak voor, dat men in de directe
igeving van een dergelijk res-
irant of hotel, ook een benzine-
tion aantreft, waar men voor
ïzienlijk minder geld kan tan-
pm een overzicht te krijgen van
diverse mogelijkheden linksen
:hts an de autobanen, is ook dit
weer het boekje „Links-
lechts der Autobahn" versche
lt
de gids (bij alle ANWB kanto-
te koop voor 8,25) is het tota-
)uitse autobanen net in circa 5U
ecten onderverdeeld, leder tra-
is op twee manieren in beeld
iracht. Op de linker bladzijden
rdt aangegeven via welke uitrit-
men goede hotels en restau-
ts kan bereiken en op welke at-
ïd ze liggen. Daarnaast ook
een categorie-indeling en pnj'
van overnachtingen. Op de
iterbladzijden worden nog w®
ienswaardigheden in de omg6"
j genoemd.
Grand Theater in Breda
prolongeert Gandhi", het
soms aangrijpende spekta
kel over het leven van de
profeet van het geweldloos
verzet door Richard Atten-
borough. Ben Kingsley
draagt de hele film door zijn
I voortreffelijke titelrol.
Casino 1 in Breda prolon-
I geert „An officer and a gent
leman" met een goed spelen
de en sexy Richard Gere als
een jongen uit het volk, die
het tdoor een keiharde mili
taire opleiding tot officier
brengt. Een melodrama met
rechtse, conventionele op
vattingen, maar wel meesle-
pend.
Cinesol 3 in Breda en Ci-
I riem'actueel 3 in Bergen op
Zoom prolongeren „Tootsie"
met Dustin Hoffman in tra
vestie. Casino 2 in Breda
brengt naast „Force Five",
een misdaadfilm van Walter
Graumann uit 1975, als
nachtfilm die andere traves
tie-film „VictocVictoria"
van Blake Edwards. Het is
een kostelijke komedie met
een serieuze ondertoon over
een vrouw (Julie Andrews),
die zich vermomt als een
man die als vrouw in een
nachtclub optreedt.
Casino 3 in Breda gaat op
nieuw verder met „First
Blood" met Sylvester Stallo
ne als een gewelddadige
oud-Vietnam-soldaat. „E.T."
van Steven Spielberg is nog
te zien in City 1 in Roosen
daal en Ledel Theater in
Oostburg. Cinesol 1 in Breda
gaat door met "Fame", met
zang en dans van jonge ar
tiesten, waarop later de tv-
serie werd gebaseerd.
De Vlaamse film „De Vla
schaard" van Jan Gruyaert,
naar het boek van Stijn
Streuvels, is deze week te
zien in City in Roosendaal.
De pretentieloze film „The
Pirate Movie" met Kristy
McNichol draait in Cine-
m'actueel 2 in Bergen op
Zoom. „Aas der azen" met
Jean-Paul Belmondo kan
nog bekeken worden in De
Koning van Engeland in
Hulst.
De spectaculaire science-
fiction-film „Tron" komt
deze week binnen in Luxor
in Terneuzen en De Koning
in Hulst. Roxy 1 in Bergen
op Zoom komt terug met
„The Exorcist", de bekende
griezelfilm van William
Friedkin met Linda Blair als
een bezeten meisje.
Tot en met 29 mei exposeert de
stichting „Jazz Tentoon"
covers van bladmuziek van
Herman Oppeneer onder de
titel „Bladmuziek - een beeld
verhaal over jazzmuziek op
papier". De expositie is inge
richt op de benedenverdieping
van het Stedelijk Museum op
de Grote Markt in Breda.
De expositie werd geopend
door Wim van Eyle, voorzitter
van het Nationaal Jazzarchief,
en een kwartet bestaande uit
Willem Breuker,Joep Peeters,
Herman Oppeneer en Leo
Sluymers.
De tentoonstelling verloopt
chronologisch: te beginnen bij
„Georgia Campmeeting" en
met als eindpunt Breukers
„Two tangos" uit 1972. Sommi
ge covers zijn alleen al de
moeite waard vanwege de te
keningen. Zo vonden we het
vermoedelijke prototype van
Kapitein Rob, de zwoele schil
dering van „Avalon" en vooral
een vroeg werkje van Maarten
Toonder voor de cover van
„Ome Keesjes Radiotune".
De cover van Tigerrag (toen
nog voor pianosolo) neemt ons
mee terug naar het Sjors en
Sjimmie-denken. Maar het
verhaal achter de covers is zo
mogelijk nog boeiender. Zo
kreeg de Amsterdamsche Ne
gerdans nog de toevoeging
„burlesk" mee, en we zien het
mobilisatieliedje „Het regi
ment marcheert weer" van het
illustere duo Johnny and Jo
nes. Het was misschien aardig
geweest om bij voorbeeld aan
de hand van de Ellington-
covers enig inzicht te geven in
de complexe wereld van de
auteursrechten. Irving Mills,
die op bijna alle Ellington-
covers genoemd wordt als co
auteur, (en in de toelichting
Een van de affiches op
„Jazz Tentoon".
als „componist") kon in wer
kelijkheid geen noot lezen.
FvD
in dit gebied stichtten, werd
eindelijk de sfeer en de gele
genheid geschapen de zolang
geknechte eigen cultuur tot
ontwikkeling te brengen. En
nu ontstonden ook de eerste
merklappen, heel eenvoudig,
rode kruissteekjes op witte af
telbare katoen. Mooie randjes
maar ook nuttige stopsels.
Langzaam breidde zich het
aresenaal van motieven dat in
de rest van Europa in welva
render streken allerlei ont
wikkelingen had doorge
maakt, ook hier uit.
Zo half 19e eeuw blijkt uit
de verzameling, is ook in dit
gebied de welstand uitgebreid
maar ook de armoede is geble
ven. De merklap wordt een
plaatjesboek waaruit valt af te
lezen wie en wat de maaktster
is. De welgestelde dames
drukken zich bij voorkeur uit
in rijk materiaal en gaan op en
met zijde borduren. Ze hebben
meer vrije tijd, kunnen zich
meer bekwamen en gaan inge
wikkelder technieken dan de
kruissteek beoefenen.
De „eenvoudige" vrouwen-
/hieisjes breiden ook hun re-
pertoir uit maar doen dat door
op hun merklap in symbolen
een stuk geschiedenis, dat voor
henzelf belangrijk is, weer te
geven. En zo zijn we op dit mo
ment in staat het levensver
haal van een twaalfjarig
meisje van honderdvijf tig jaar
geleden te lezen via de toen in
gebruik zijnde symbolen,
waarvan er een deel in relatie
met de katholieke religie
staan. Oeroude symbolen als
levensbomen - voor de af
komst -, pauwen - welstand -,
harp - cultuur -, huis - gebor
genheid -, schip - huwelijks
boot -, paradijsvogel - geze
gend huwelijk -, doen uitvoe
rig genoeg mededeling over
het wel en wee van de Oost-
Brabantse mens in de 19e
eeuw om een kijkje te gaan
nemen in „De vier. Quartie-
ren".
De tentoonstelling loopt
zeker nog tot half mei en de
openingtijden zijn dinsdag tot
en met zondag van 14-17 uur.
HIAAR DAN OOK GBEN EEN.
me 2ES keer TIEN,
CW5 ..'S EFTE KOKEW
WW JEST/S
4«SS©V.7
•uiooqSeis uba se 'uaAoq uaaqs 'oqne auiajq
jaduinq 'aptaSuof qau 'squq 3ue3ui 'queq
-fiz nequiaojq 'sqqoaj oqne snau do 'uauuiq
oine jaduinq 'ueui uba ;ad 'sqqoaa jaqsooa
