Leuk
Methode
A
ZATERDAG 30 APRIL 1983
W2
EiNDELIJK wordt er serieus werk
gemaakt van vrije tijd in al haar
facetten". „Vrijetijdstad, de beste
plaats om alles te tonen wat met
vrije tijd en recreatie te maken
heeft". Twee slagzinnen die een
folder sieren over Vrijetijdstad in
Etten-Leur. Ze kunnen vanaf 2 juli
op waarheid worden getest. Dan
namelijk opent deze combinatie van
permanente beurs en pretpark haar
poorten.
I Faillissement
Japan
ZATERDAG 30 APRIL 1S
TD De Vierde Vil
stuurde onlangs viil
krant en via brieve
noodkreet de were
Breda had name,
besloten de bewegin
subsidie meer te ver
De Emmaus-commu
in Langeweg besloot
bieden.
Wat is, of beter gezegd: wat
moet Vrijetijdstad worden?
Volgens de initiatiefnemers
'een unieke mengeling van
informatie en amusement.
Een permanente beurs voor
vrije tijd en recreatie met
maar liefst 65.000 vierkante
meter expositieruimte'. Aan
dat alles wordt momenteel
hard gewerkt in de voorma
lige Tomadohallen die An
ton Lohuis uit Rijsbergen
voor 25 jaar heeft gehuurd
en waarvan hij zegt dat het
wel lijkt alsof ze speciaal
voor dit doel zijn gebouwd.
Om een indruk te geven hoe
groot Vrijetijdstad dan wel
wordt, kan men niet om de
vergelijking met de oude
RAI in Amsterdam heen.
Misschien is de totale opper
vlakte zelfs nog een stuk
groter.
De naam stad is niet zo
maar gekozen; het hele com
plex zal als een stad worden
ingericht. Zo komen er stra
ten, wijken, een VW-kan-
toor, een schouwburg, een
radiostation, een krant en
zijn er ook een burgemeester
en wethouders. Daarnaast
zal er voor de standhouders,
die de bewoners van de stad
zijn, een soort van gemeen
teraad worden opgericht.
De eerste zes maanden zal
Vrijetijdstad alle weeken
den zijn geopend en ook tij
dens enkele speciale evene
menten, hetgeen voorlopig
zo'n 70 beursdagen in 1983
betekent. Er wordt ruimte
gegeven aan, zoals al gezegd,
alles dat maar iets met vrije
tijd heeft te maken. Om
maar eens iets te noemen:
allerlei sporten, binnen of
buiten, doe het zelf, hand
vaardigheid, modelbouw,
verzamelingen, koken, flora
en fauna, film, video, cam
ping, muziek, toneel, ballet
enzovoorts.
Daarnaast worden als ex
tra publiektrekker evene
menten en doelgroep gerich
te exposities aangetrokken.
Voorbeelden hiervan zijn al
Indoor West-Brabant en
Veronica motortrial. Beide
worden gecombineerd met
een expositie over de betref
fende sport. Gedacht wordt
ook aan het Europees kam
pioenschap aerobic dancing,
fietscross, schaak- en brid-
getoernooien.
Na de eerste periode gaat
Vrijetijdstad volgend jaar
april voor negen maanden
'open en in 1985 zal het com
plex vijf dagen per week, in
clusief het weekend, zijn ge
opend. In de enorme hallen
komen bovendien nog min
stens twee sportzalen, een
disco-rolschaatsbaan, een
speeltuin en een crèche.
De vlinder die straks
het symbool vormt voor
Vrijetijdstad. Voorlopig
heet hij Japie, maar Lo
huis wil een wedstrijd
uitschrijven voor een
leukere naam.
Door Rosé Lokhoff
H Het verhaal van de 30-ja-
rige Anton Lohuis uit
i Rijsbergen, de man achter
i Vrijetijdstad, is er een van
I veel geld verdienen, maar
ook van sociale bewogen-
I heid. Het eerste hoort nu
eenmaal bij een zaken-
I man, het tweede roept in
i die combinatie vaak twij-
fels op. Anton Lohuis is
zich daarvan ook bewust.
„Hij kan mooi praten,
maar hij zal er zelf wel
I het beste van worden",
i zijn woorden die hij wel
j begrijpt.
„En ik verdien er natuurlijk
ook mee, iets anders is echter wat
ik met de verdiensten doe. Ik heb
het niet meer nodig voor een nog
mooier huis of nog betere auto;
i alles wat ik er aan zou verdie
nen, wordt weer gebruikt om an
dere, misschien nog grotere pro
jecten op te zetten. En dat zou
dan weer meer werkgelegenheid
kunnen betekenen. Ik ga er van
uit dat je niet gelukkig en tevre
den kunt zijn als je ziet dat er om
je heen nog zoveel mensen leven
die dat niet zijn. Dat klinkt mis
schien een beetje raar uit de
mond van een zakenman, maar
I ik voel het wel zo", aldus de jon
ge miljonair.
Naast het commerciële aspect
zegt hij nog twee zeer belangrij
ke redenen te hebben om met
Vrijetijdstad te-' beginnen. De
eerste daarvan zou dan de sociale
bewogenheid zijn omdat de
werkgelegenheid er en grote rol
bij speelt. „Het is bewezen dat
grote attractiepunten in Neder
land per miljoen gulden omzet 21
mensjaren arbeid opleveren en
dat ligt veel hoger dan bij andere
ondernemingen. Daarnaast
werkt iedere gulden die er wordt
besteed, macro-economisch door
tot 2,10. Dat betekent dat er ook
andere bedrijven aan kunnen
j verdienen. Nog een motivatie is
tenslotte dat we inderdaad alle
maal meer vrije tijd krijgen. En
dat hoeft helemaal niet somber
te zijn, want er zijn zoveel leuke
dingen die je er mee kunt doen",
i vertelt Anton Lohuis.
Het geld om met Vrijetijdstad
te kunnen beginnen, heeft hij
verdiend met Lohuis Lampen,
een bedrijf met 75 werknemers
Je kunt zoveel met
je vrije tijd doen"
en met vestigingen in Rijsber
gen, Tokio, Londen, New York,
Hamburg, Parijs en Basel. Het
begon allemaal op 18-jarige leef
tijd met een bureau en een tele
foon op een zolderkamertje bij
zijn ouders thuis in Rotterdam.
Dat groeide uit tot een omzet van
20.000 gulden per maand en een
winkeltje in Breda, waarnaar hij
verhuisde omdat hij er zijn
vrouw had ontmoet. Het win
keltje, aan de Ginnekenweg,
werd te klein en dus werd er in
1973 verhuisd naar de Regen
beemd. Lohuis Electro, zoals het
toen nog heette, nam een gloei
lampenfabriekje uit Utrecht
over, maar dat was een misreke
ning. In 1975 volgde dan ook een
faillisement. Enkele maanden la
ter werd het Lohuis Lampen in
Rijsbergen en sindsdien loopt het
dus best.
Eén ding had Lohuis van het
faillisement geleerd; je kunt be
ter niet met agenten in het bui
tenland werken. En dus stichtte
hij overal dochterbedrijfjes die
met zijn allen zorgen voor een to
tale omzet van 60 miljoen gloei
lampen. In geld betekent dat 40
miljoen, waarvan er weer 12 in
Nederland worden gehaald.
„Zelf heb ik alle afdelingen
binnen het bedrijf doorlopen,
van het inpakken van gloeilam
pen af. Daarom kan ik me ook zo
goed de problemen voorstellen
waar mijn werknemers mee te
maken kunnen krijgen. Daar
naast heb ik geprobeerd een
stukje Japanse mentaliteit bin
nen te brengen en dat is aardig
gelukt. Daardoor is het ook een
beetje bijzonder bedrijf gewor
den".
Die mentaliteit leerde de on
dernemer kennen tijdens reizen
naar Japan, waar hij inmiddels
al 25 keer is geweest. „Ik was nog
geen 20 toen ik er voor het eerst
kwam. Dan ben je natuurlijk
snel geïmponeerd door alles, be
halve de manier van werken.
Maar daar let je later steeds be
ter op en de goede dingen neem
je over. Als een Japanner het bij
voorbeeld ergens niet mee eens
is, draagt hij een bandje om zijn
pols met 'ik staak'. Maar hij
werkt wèl door. Hij vraagt aan
dacht voor zijn problemen en
weet tegelijkertijd dat hij door te
staken het bedrijf, en dus zijn
eigen toekomst, kan schaden".
„In Japan prevaleert boven
dien altijd het belang van de
Anton Lohuis voor het voormalige Tornado-complex: „Natuurlijk verdien ik er mee".
groep boven dat van het individu
en dat is hier in Nederland pre
cies andersom. Je hoort wel vaak
'samen sterk', maar ongemerkt is
iedereen bezig zijn eigen belang
na te streven. In mijn bedrijf is
dat niet en dat geeft ons een
enorme stootkracht. Je zou het
kunnen zien als één grote fami
lie".
Die familie was echter nog niet
groot genoeg voor Anton Lohuis.
De ondernemer in hem kreeg vo
rig jaar de kriebels en hij begon
iets nieuws te zoeken. Dat
nieuws werden de lege Tomado
hallen die hij rendabel wilde ma
ken. „Als je ziet dat je bedrijf een
redelijke continuïteit heeft, ga je
je afvragen wat je moet gaan
doen".
„De gemakkelijkste weg is dan
jezelf afzonderen en de rest van
het economische portie aan Fik
kie geven. Maar dan is er nie
mand die in deze moeilijke tijden
nog iets op poten durft te zetten.
Ik vond dat ik mijn nek wèl
moest uitsteken. Door een toeval
kom je dan in aanraking met het
Tomadocomplex dat je voor een
ongeloofwaardige lage prijs voor
25 jaar kunt huren. Dat niemand
anders daar aanwilde, geeft aan
hoe weinig vertrouwen er be
staat in de ontwikkeling van de
economie. Ik wil echter niet mee
doen aan al dat doemdenken, je
bent ondernemer of je bent het
niet. En dus moetje risico durven
te nemen".
Hoe groot dat risico is, wil Lo
huis wel kwijt: „Als je alles nog
zou moeten bouwen voor Vrije
tijdstad, dan praatje over een to
tale investering van 35 miljoen,
maar de gebouwen zijn er en die
vertegenwoordigen een waarde
van 30 miljoen. Voor de eerste fa
se is nu 2 tot 3 miljoen voldoende
en dan hebben we al een attrac-
tiepunt voor een half miljoen be
zoekers per jaar. Ik ga daarbij
uit van bezoekersaantallen van
vergelijkbare vestingen. De stad
houdt het midden tussen een
vak- en consumentenbeurs en
een recreatiepark. Als je daar het
gemiddelde van neemt, kom je op
die half miljoen".
Verwacht wordt dat Vrije
tijdstad nog dit jaar werk zal be
tekenen voor 35 full-time mede
werkers en zo'n 300 deeltijdba-
- FOTO DE STEM/DICK DE BOER
nen. Als alles loopt als verwacht,
zal dat in 1985 uit kunnen groeien
tot respectievelijk 75 en 550. Goed
nieuws voor een aantal ex-To-
madowerknemers is daarbij dat
zij ook in aanmerking komen
voor een baan.
„Het hele gebouw
is zo verschrikkelijk complex
van structuur dat we wel mensen
van Tornado nodig hebben. Want
wie weet nu beter hoe het onder
houden, verlicht en verwarmd
moet worden dan zij
Anton Lohuis, een man die nu
voortdurend bezig is met iets
waar hij zelf eigenlijk niet veel
van heeft: vrije tijd. Als hij zich
dat realiseert, verschijnt er een
glimlach op zijn gezicht. „Dat is
een mooi einde voor je verhaal".
De 'schouwburg' van Vrijetijdstad is al klaar.
Een van de enorme hallen die straks vol zal staan met stands die alles te maken hebben met vrije
tijd.
lilin
DOOR BERT VAN VELZEN
Ik dacht in de regen aan het
kwelwater van de kastelein.
Mensen die door dit sap tot in
het diepst van hun mergpij.
pen zijn aangetast, spreken
daar niet zelden met zwarte
vrolijkheid over: de maag
hangt erbij als wapperende
vitrage in de wind; je kunt
een spijker krom slaan in de
lever; de longen piepen als
jonge muizen en het hart
klinkt als een castagnet in eet,
mambo-orkest.
Zo wordt de pil verguld in het
schemerdonker met de goud
bruine, die getooid is met zijn
kraakheldere witte manchet
of de fluwelen slok uit de vier.
kante knuppel De taal van dt
kroeg is heroïsch-lyrisch: ka
ters komen grijs en vunzig in
rotten van vier en de evenzeer
gehate als gevreesde Haagse
uitsmijter- thans in een ma
rinade van alcohol onder de
groene zoden - placht tevre
den te mediteren over de
handhaving van orde en tucht
met 'een klappie in het bekkit
en een trekkie aan het nekkie'
Die taal is vaak niet al te zorg
vuldig: een biertje is niet zel
den een hele sloot.
Je hoort mensen die de kroeg
tot verlengstuk van de huiska
mer hebben verheven, ook,
met een wazige blik gericht op
nog waziger verten, uitreke
nen wat ze, in de loop der ja
ren, voor de kastelein hebben
betekend. Ze hebben er toch al
gauw een nette auto heenge
bracht, of de vernieuwing vat
zijn pui gefinancierd, of een
aardig huisje omgezet in eufo
rie en katers, proost prut, de
ballen. Erg veel woonruimte
kan er volgens mij niet aan
drankgenot zijn opgeofferd,
want zelfs met een rampzalig!
dorst van 600 gulden per
maand duurt het meer dan 20
jaar voordat men een woning
van anderhalve ton in de
bloedsomloop heeft gebracht
Jawel zelfs als het regent kan
men zijn geld beter investem
in iets nuttigs, zoals een tuin
kabouter met kruiwagen, dan
in een melancholieke middag
in een café. Maar, zult u tegen
werpen, het is er toch leuk? Ik
waag het tegen te spreken. Hel
leukste dat ik me uit een kroei
herinner- het moet ten tijde
van de Koreaanse oorlog zijn
geweest -is dat iemand dwan
door het glas van de deur naai
binnen stapte en daarna be
heerst en onbeschadigd om
vier pilsjes vroeg.
Andere heugelijke evenemen
ten waren meer gegrepen uit
het rijk van het surrealistisch
en het vreeswekkend banale
dan uitingen van luimige leut
Toen Viggo een radio uitzijn
torenflat had geworpen, kon
den we pas een beetje lachen
toen alleen de radio zwaar ge
wond in de stremt bleek te lig
gen. Later, toen hij zich inzijt
blootje vervoegde bij de Vere
nigde Naties, wilden zijn
vrienden hem niet meer ken
nen. Thans is hij uitgedroogd
en onverdraagzaam.
Hoe leuk zouden de alcoholi
sche wandelingen van Dylan
Thomas in New York langs dt
kroegen van Third Avenue
zijn geweest? Hij is niet oud
geworden en gelukkig is hij
nooit geweest. Grace, die haat
gin verborg in een holle boom
in een woeste tuin, trouwens
ook niet. En was de man die
een jaar lang tegen dubbel ta
rief dronk om uit de schuld te
geraken nu zo happy? Een
staat van grimmige tevreden
heid is het hoogste wat hij ooit
heeft weten te bereiken. Dat
was toen hij het schuim uit
zijn snor veegde, vaststelde dal
er niets meer stond en ver
dween om nooit meer weerom
te komen.
Café's zijn eigenlijk alleen
maar goed voor mensen die
weinig drinken en die komen
en gaan wanneer ze willen. Dt
Amerikaanse geleerde George
Vailliant zegt in een zojuist
bij Harvard University Press
verschenen studie dat matige
drinkers vaak heel wat beter
sociaal zijn aangepast dan ge
heelonthouders. Óm over de
grote sloebers maar te zwijgen
Bij Carmiggelt zijn aan de
barkruk vergroeide kroeg-
mensen nooit echt vrolijk,
maar veelal tragisch, herfst
achtig en verslagen. Hoe leuk
het was in die bruine kroegen
met het gouden licht en hun
sombere, zwijgzame filosofen
achter de tapkast laat hij door
een bejaarde man zeggen met
oorverdovende duidelijkheid
„Ik wou dat ik naar huis woti.
Echt leuke kroegverhalen zijn
er denk ik niet. Maar buiten i'
de regen is het ook niet alles.
Door Jan Hooyman
Een reageerbuisbaby is hel
resultaat van een bevruch
ting buiten het lichaam var
de moeder. De grote vraag
is: mag dat?
Van de kerken heeft al
leen de rooms-katholiekc
kerk een officieel stand
punt. Volgens haar is ver
wekking van menselijk le
ven buiten het lichaam var
de moeder ethisch onaan
vaardbaar. Dat standpunt
is een gevolg van haar op
vatting dat de sexualiteit
als voortplantingsdaad hei
lig en onaantastbaar is. El
ke ingreep in die daad, of
dat nu is om de voortplan
ting af te remmen of om
haar te stimuleren, is ver
boden.
Eerst
j,Lk hen de geluki
vrouw ter wereld
Nancy Tilton eind m
de geboorte van l
reageerbuis-twee
Heather en Jean. De
kwamen ter wereld
ziekenhuis in New
Binnenkort is het l
zover. Dan zal de
Nederlandse baby h
zien, die werd ver
een laboratoriu
Door Dj
In al bijna eé
was de medis
dokters in
Ziekenhuis
terdam voor.
land voorop, j
hun inspanni
ren buiten he
te verwekkei
bekroond me
zwangerschap
vrouwen, die
stopping in
dwongen kin
blijven, op d
een eigen bab
De naam van
se reageerbuisba
als het aan de mJ
nen. Deze vrouw
mogelijk is, geen
haar kind in alli
opgroeien. Ze ki
de steun van het
leiding van de gy
da die samen mJ
ker en mevr. dr
geerbuisproject
voert.
„Alle publicite
buisproject heef'
kweekt, waaraar
ten voldoen", ver
berichten dat de
bevruchting van
moederlichaam
werden we over
den aanvragen I
um met deze rr
worden".
Door
BREDA - Oi
middagen, 14
tot 4 uur is
Wereldbewei
heel nadruk
op de weke
tweede hand:
Emmaus-con
Langeweg.
Ze staat er dar
stand. Maar dat
aan de Vierde V
Emmaus de opb-
van die twee zati