ulkien
Voedselwagens in Polen gelost als geldauto 's bij een bank
ptarcnM
:e en
LiWARTHANDEL en corruptie, sjacheren en
ritselen. Met paard en kar naar de kerk en naar de
olenboer. Hout sprokkelen op het onderstel van een
\kinderwagen. Hongerwinterbeelden. Honderden
kilometers akker met bloeiende rogge, gerst, tarwe
en toch gebrek! Affiches bezingen 40 jaar
biendschap met Rusland. Indrukken van een week
Polen. Een land ook waar iedereen op iets lijkt te
wachten.
eelte Koolstraat
Pastorie
Geborgenheid
Madonna
Koerier
A5|rATERDAG 30 APRIL 1083
Door Paul de Schipper
„Sinds de oorlog is hier niet
meer gelachen. Voor de oorlog
werkte de man, de vrouw was
thuis. Er was genoeg. Nu wer
ken man, vrouw en kinderen
en zijn we arm. We hebben
alles: ijzer, kolen, olie en goe
de grond, maar we worden al
leen maar armer omdat er in
Warschau een bende rovers
zit. Wij als priesters staan in
de voorste rij. Dat is riskant,
dat weten we, maar we moe
ten het doen. Het is onze roe
ping om te vechten tegen de
duivel".
.Ml I I I I I I I
r (17 april - 17 september!
in 10-urenkaart voor de
prijs van f 140,-.
■Ie seizoen (b/okkenl is mogelijk
erhuur (1 uur -1 baan)
Igende tarieven:
tijden
tarief
1-12.00 uur
f 15,- per uur
1-14.00 uur
f 13,- per uur
1-18.00 uur
f 17,- per uur
I-23.00 uur
f 18,- per uur
I-23.00 uur
f 18,- per uur
GEEN WACHTTIJDEN!
in tournooien blijft mogelijk.
ïrveer nu reeds voor het
erseizoen 1983-84.
ig inlichtingen bij de direktie.
01140-14351
wethouders van Hulst
t in verband met riole-
den het gedeelte van
legen tussen de Wil-
in en de Grote Kreek-
1983 gedurende 3
el langer als noodja-
orter als mogelijk zal
/erkeer, met uitzonde-
iers, fietsers, bromfiet
sen het openbaar ver-
afgesloten.
!3
sn wethouders van
de burgemeester,
P. Moltoff.
de secretaris,
J.F. van Denderen
Het is de politieke belijdenis van
een pater. Gevraagd naar de de per
soonlijke consequenties van zo'n uit
spraak in het Polen van vandaag
houdt hij z'n polsen gekruist over el
kaar. Maar snel voegt hij eraan toe:
„Bitte, schreiben Sie...bitte".
We zijn in Piotrokow Trybunalski,
een stad van 80.000 inwoners, 140 kilo
meter zuid-westelijk van Warschau.
„We" zijn drie leden van de stichting
„Terneuzen helpt Polen" en onderge
tekende. Een van de drie is Herman
'Pjotr' Baart uit Hoek. De immer
schooiende coördinator van het comi
té Wilde wel eens weten waar de spul
len uit Zeeuwsch-Vlaanderen in Po
len terecht kwamen, vandaar de exp
editie achter het IJzeren Gordijn.
Het logement is de pastorie van de
Jacobiparochie in het oude centrum
van Piotrokow. We wachten er op de
twee vrachtwagens van de firma
Everaert uit Eksaarde. De Belgische
camions hebben vorige week in Ter-
neuzen 2600 dozen met hulpgoederen
geladen.
In de pastorie woont de kanunnik
Czeslaw Raczaszek met z'n twee ka
pelaans Jozef en Gora, twee echte
pastoorsmeiden en de 'meid' van de
kapelaan. In een sousterrain van
drieënhalf bij zes meter huist de kos
ter met z'n vrouw en kind. Standsver
schil moet er zijn. Al met al is het een
druk katholiek bedrijfje. Er wordt
gedoopt, getrouwd en begraven aan
de lopende band. Polen is een land
waar de katholieke kerk een belang
rijke zo niet de belangrijkste maat
schappelijke en politieke macht is. De
meeste parochies bloeien. De kerk
van van pastoor Czeslaw zit altijd
vol, want de pastoor deelt uit: eten,
kleding uit Holland en dat weten z'n
parochianen bliksems goed.
Die verdeling loopt via de Zusters
van Liefde. Ze hebben in Piotrokow
een klooster. Een van hen houdt kan
toor in een kelder van de pastorie. Al
gauw heet ze de 'verdeelnon'. Ze no
teert alles, en zorgt ervoor dat alleen
de allerarmsten aan bod komen.
Krakkemikkige oude vrouwtjes en
jonge moeders met kinderen schuife
len bij haar binnen. Ze distribueert
boter, havermout, suiker, kin-
derkleertjes en maandverband. Een
vrouwelijke behoefte waarvoor nor
maal een pak watten gebruikt wordt.
Zieken kunnen bij de verdeelnon
terecht voor een spuit. De diagnose
stelt ze met een antieke bloeddruk
meter. Het werk van de zusters is niet
altijd even makkelijk. Ze worden ge
pest door fanatieke partij-jongeren
die rode verf op hun deur smeren. Het
bewijs ervan zit nog aan mijn broek.
Die nonnen verdienen een plaatsje
naast Petrus. Waar de pastoor zich
zelf niet vergeet als het om consump
tie gaat, zijn de zusters volstrekt be
langeloos. Als je ze bezig ziet denk je
als „gezonde Hollandse jongen": Zon
de van die meiskes dat ze de gelofte
aflegden. Bij een bezoek aan het
klooster vertelt een van hen, dat ze
geen keus had: „Trouwen, kinderen
krijgen en werken is armoe. Twaalf
en verder
afwachten
De „verdeelnon" doet haar werk.
Een „gulle Hollander" deelt voedsel uit in Polen.
Uitladen in Piotrokow. De Nederlandse pastoor Knipscheer (links) kijkt toe.
Zwijgzaam wachten voor een winkel.
jaar huur betalen voordat je je flat
krijgt. Als zuster heb je een redelijke
geborgenheid en een mooi beroep:
kleuterleidster of wijkverpleegster.
Ik ben vijfentwintig jaar zus-
ter..ach..het is nu eenmaal zo".
Ze is openhartig, zoekt in een
woordenboekje en wijst Baart de ver
taling van 'ik houd van je'. Bij het af
scheid zingen de nonnen het lied van
Solidariteit. Baart, als politieman
toch wat gewoon, is zo confuus dat hij
op de terugweg naar de pastorie door
het rode licht rijdt en hardop bidt:
„Antonius, beste vrind, zorg dat de
politie mij niet vindt".
Czestaw, de kanunnik, wil beslist
op bedevaart naar Czestochowa, Het
is de plaats-waar straks in juni paus
Johannes Paulus zal landen om er de
Polen toe te spreken. In Chestochowa
vinden geloof en nationalisme elkaar.
Hier versloegen Poolse legers in 1383
de Zweedse koning Gustaaf Wasa.
Het versterkte kloosteroomplex met
de metershoge vestingmuren is meer
dan ooit een symbool van verzet.
Binnen wordt een Madonna ver
eerd. Haast in extase knielen elk uur
van de dag honderden Polen voor het
priesterkoor. Ze wachten tot er een
luik omhoog schuift en de met goud
en edelstenen ingelegde afbeelding
tevoorschijn komt. Je vraagt ze af
wie ze aanbidden: de Madonna, de
Paus of Lech Walesa. Voor een nuch
tere Hollander is het een religieus
circus. Je verplaatsend in de actuele
Poolse situatie bedenk je dat zij die
niet hebben, alleen de abstracte vere
ring overblijft. In dat opzicht had
Marx toch gelijk, soms is geloof
opium van het volk.
Buiten het bolwerk ligt een grote
grasvlakte. Er wordt getimmerd aan
een podium. Een eindje verder ziet
een pater-opzichter toe bij het werk
aan een landingsstrip voor de pause
lijke helicopter. Op hetzelfde terrein
staat de chauffeur van een bus pel
grims te zweten. Lekke band! In Po
len betekent dat niet eenvoudig een
reservewiel pakken, nee, het is ram
men met de hamer, ringen los slaan
en het rubber eraf kloppen en een
nieuwe band erop slaan.
Het straatbeeld van een middelgro
te Poolse stad is grauw. Lusteloosheid
en gebrek aan motivatie staat op de
gezichten te lezen. De rijen wachten
den voor de winkels spreken niet met
elkaar. Af en toe rijdt er politie, de
'milicia', voorbij. Ze komen niet uit de
wagen, ze houden afstand en zijn al
tijd met tien man of meer. De Polen
die je aanspreekt zijn gesloten. Pas in
de betrekkelijke veiligheid van hun
eigen flatje worden ze openhartig,
spreken over de Russen als over be
zetters, maar noemen de situatie 'nor
maal'.
Solidariteit, de illegale vakbond is
overal. Niet alleen de naam op de mu
ren gespoten, maar ook de kaders, de
ondergrondse werkers en koeriers.
Een van hen vertelt: „We proberen de
mensen kalm te houden op 1 mei. Het
regiem probeert te provoceren. Loopt
het uit de hand dan hebben ze een ex
cuus om te paus uit het land te hou
den". De man is koerier. Hij trekt re
gelmatig dwars door Polen. Werk
heeft hij niet meer. Na de afkondi
ging van de staat van beleg in decem
ber '81 is hij op straat gezet met be
houd van een deel van z'n salaris.
En hij had nog geluk. Er zitten nog
duizenden Solidariteitsmensen vast.
„Zogenaamd in kampen, maar
in werkelijkheid zitten ze bij het le
ger, gedwongen. Ze ondergaan een
hersenspoeling".
Wie in Polen rondkijkt ondergaat
op onthutsende wijze het failliet van
- FOTO'S DE STEM PAUL DE SCHIPPER
het systeem. Luxe-artikelen als bad-
schuim, lotion en make-up zijn alleen
te koop tegen harde Westerse valuta
in de speciale Pewex-winkels. Met
dollars, koffie en sigaretten kun je al
les regelen.
Geen wonder dat de Nederlandse
voedseltransporten 's nachts bewaakt
moeten worden. Ze worden gelost als
bij ons een geldauto bij de bank: De
Belgische chauffeurs zetten hun 'ca
mions' zo dicht mogelijk tegen het
hek van de pastorie en maar een klein
deel van het dekzeil open. De chauf
feur die in z'n argeloosheid de kleden
opengooit, ziet binnen de kortste ke
ren z'n lading verdwijnen. Herman
Baart is dinsdag zonder jas thuisge
komen en ook verdween een naaima
chine van de Zeeuwsvlaamse zen
ding.
Polen wacht met voelbare span
ning op de viering van 1 mei en het
bezoek van de paus. In de stadspar
ken koesteren ze zich in de lentezon of
ze drinken een wodka. Bier is er nau
welijks. In de schaarse cafe's krijg je
alleen wat zoetige ranja. De jeugd in
de disco-leeftijd consumeert zuurtjes
en toverballen. Wat wil je als je drie
weken moet werken voor een elpee.
Solidariteit en de kerk, nauw met
elkaar verweven, proberen de bevol
king rustig te houden. Enerzijds is de
staat van beleg een dreun geweest
voor de veerkracht van dit volk. An
derzijds zijn de nog steeds actuele
aanwezigheid van Walesa en de
komst van de paus een bron van in
spiratie en hoopvolle verwachting.
Hoop van mensen die eindelijk weer
wel eens willen lachen.
