:aal
nd
trainen
kan het
verschil
in kracht
aardig
weggewerkt
worden"
ennsylvania Avenue wordt opgekalefaterd
ex:
:em
LdERDAG 28 APRIL 1983
BEÊ
'RA
oe ver is, anno 1983, de integratie van
vrouw opgerukt in de krijgsmacht?
Men als België, Engeland, Frankrijk,
horwegen en Denemarken dulden op
Ijoorhand geen vrouw in de voorste
1 lederen. Nederland daarentegen wil
ft ft et naadje van de kous weten over de
hwaarte van gevechtsfuncties voor
I gouwen. Vandaar het nu lopende
\erzoek van de Maatschappelijke Raad
r de Krijgsmacht (MRK) naar de vraag
tje een vrouw kunt laten meevechten
Ij de infanterie, in een Leopard-tank,
met een F-16 squadron en op een
oorlogsschip.
Even hard
Venijnig
Sneuvelen
Kameleon
werken.
T43
l, verbouwen
anders
dvertentie-
*'ën op en
m- ook het voor
gewezen adres.
de krant.
a staat
ichzelf
ïan
Msdub,
van
ieréén
ndaar
:n
1.
naak
tijd kan
dat
je kon-
aandoen.
tig en
je hebt.
t, sturen
gegevens
avolgen.
2t in huis.
door HansToonen
KORPORAAL TANJA Bakker, een vederlichte
Maastrichtse, geneert zich allang niet meer voor
het gespierde jargon van Jan Soldaat.
.en toen zei ik tegen de
instructeur: als Bakkertje niet
gauw die berelul afgooit dan
knapt Bakkertje boven d'r en
kels af.." Als de 19-jarige
Tanja zo haar terugblik op een
zware strandmars afsluit,
grinnikt alleen haar vriend,
zelf dienstplichting en 'ouwe
stomp'. Tanja's ouders kijken
me scheef aan.
Ja, dochterlief bij de lucht
macht, net als hun enige zoon.
Vader Bakker: „Van mijn
zoon- accepteer ik die vlezige
termen ook niet zo makkelijk,
maar eerder dan van mijn
jongste dochter. Gelukkig is
het nu een stuk minder, maar
in het begin hoorde ik Tanja
tot in het café dit soort dienst-
taal uitkramen. Dat geeft toch
geen pas. Buiten de kazerne
poort moet je weer vrouw we
zen."
Twee jaar geleden ruilde
Tanja haar baantje in een boe
tiek voor vier jaar vrijwillig
dienen bij de Koninklijke
Luchtmacht. Gewoon omdat
dit legeronderdeel haar wel
aantrok.
Op deze keuze is verschil
lend gereageerd. Haar vrien
dinnen vonden 'het wel sjiek'.
Haar ouders aarzelden. Vooral
papa. Hij mompelde iets over
'matrassen van de heren offi
cieren'. Maar mama heeft een
zwak voor keurige uniformen.
Bovendien kon broer lief zijn
zus altijd goede tips geven.
Tanja's vrienden wisten abso
luut zeker dat meisjes niet op
gewassen zijn tegen het zware
soldatenleven.
Goed, de 7-weekse kaderop
leiding is Schaarsbergen wa
ren vaak om te huilen. „Maar
Bakkertje laat zich niet ken
nen. Ze noemden me welis
waar 'kleintje', maar klein
krijgen liet ik me niet."
Ofschoon een vrouwelijke
recruut even hard moet wor
den aangepakt als haar man
nelijke lotgenoot, pakt deze
dienstorder in bos en hei toch
anders uit.
Korporaal Bakker: „Af en
toe hielpen de jongens ons met
het graven van een schutter
sputje. Maar bij veldmarsen
was er voor niemand pardon.
Ook niet bij de 2,5 km. veld
loop. Op die hoge kistjes en
met de binn^npot op, plus ge
weer, moegtén wij er ook aan
geloven. Alléén bij het gra
naat-gooien was 30 meter ver
genoeg. Jongens moesten ech
ter 20 meter verder gooien."
„Sommige instructeurs
toonden zelfs begrip voor ty
pisch vrouwelijke ongemak
ken", lacht de korporaal.
„Want op die dag in de hei,
waarop ik te vroeg men
strueerde, mocht ik onmidde-
lijk ophouden met tijgeren.
Want, zo baste de sergeant,
anders laat je een bloedspoor
achter voor de vijand."
Toch is korporaal Bakker,
ondanks de wat bonkige rid
derlijkheid vna van de be
roepsmilitair, weinig te spre
ken over de voorgeschreven
gelijkwaardige behandeling
van de vrouw in de krijgs
macht.
„Soms heb ik spijt van mijn
keuze. Want in die twee jaar
ben ik niet" alleen wereldwijs,
maar ook veel harder gewor
den. Ik probeer in die mannen
wereld toch zo vrouwelijk mo
gelijk te blijven. Maar dan
maak je het er voor jezelf niet
gemakkelijker op. Al snel
overheerst er een hanig
sfeertje in een gemenge groep
militairen. Het is net alsof ik
in een volière woon, waar elk
mannetje naar je fluit. Negeer
je die lokfluitjes dan heb je
haar op je tanden. Maar zodra
je met een stel jongens van je
eigen peleton een avondje gaat
stappen, ben je meteen de bor
deelsiet. Als je weigert een
wipje te maken met de ser
geant van de week dan is de
Deze opname is van Fort
Sherman bij het Panamaka
naal, waar een van de vrou
wen deelneemt aan een
jungle-training: ruggelings
door de modder onder laag
gespannen prikkeldraad. En
de karabijn droog houden
- FOTOAUDET
kans niet gering dat je op de
eerstkomende veldoefening
extra wordt afgeknepen."
Het overgrote deel van de
beroepsmilitairen reageert ge
lukkig heel gewoon. „Vooral de
wat ouderen willen graag voor
zorgzame papa spelen. Zoals
die ene keer dat ik bij de cc
(compagnie-commandant)
moest komen, omdat hij mij
een paar keer had uit zien
gaan met een iets andere be
roepsmilitair. Kijk uit, Tanja,
waarschuwde mijn cc, want
die vent is wel degelijk ge
trouwd, ook al bezweert hij je
van niet. Als dank voor de tip
heb ik toen de cc een bloemetje
bezorgd."
Anno 1983 telt de Neder
landse krijgsmacht pakweg
1460 'Amazones'. Gelukkig met
twee borsten en zonder pijl en
boog. Het merendeel is werk
zaam bij de marine (550) en de
landmacht (540). Bij de lucht
macht werkten 370 vrouwelij
ke beroepsmilitairen.
Daarnaast zijn er hooguit
200 vrouwen in opleiding voor
officier, onderofficier, tech
nisch specialist of marechaus
see. Op papier hebben zij stuk
voor stuk dezelfde kansen op
op weg naar
het oorlogsfront
een voorspoedige militaire
carrière als hun mannelijke
krijgsgenoten.
Dat papier dateert van 31
maart 1953, dat dag waarop
ook Nederland resoluut het
Verdrag van New York teken
de. Toch duurde het nog tot be
gin 1979 voordat de vrouwelij
ke militair, tot dan onderge
bracht mij Milva, Marva en
Luva, dezelfde rechten kree-
gals de mannelijke collega.
Ondanks dat nobele Ver
drag van New York is de
vrouw in 's konings wapenrok
(nog) lang niet overal even
welkom. De ervaringen van
korporaal Tanja Bakker vor
men geen uitzondering.
Okee, bij de luchtmacht
vliegt sinds kort ook een vrou
welijke helikopter-piloot.
Maar of vrouwen ook geschikt
zijn als gevechtsvlieger is nog
een open vraag. Bij de marine
is nog knap veel deining over
de proef met een gemengde be
manning aan boord van de Hr.
Ms. Zuiderkruis. En bij de
landmacht vindt menigeen de
stormbaan al te zwaar voor
vrouwen.
De kern van de weerstanden
tegen de emancipatie te land,
ter zee en in de lucht, heeft al
les te maken met de twist
vraag of de vrouw fysiek is op
gewassen tegen het zware sol-
datenvak.
Drs. W. Hoekzema, na jok
kebrok Schwietert vanuit zijn
burgemeesterszetel in Coevor-
den geparachuteerd als staats
secretaris van defensie, moet
het antwoord schuldig blijven.
Uiteraard weet hij dat zelfs in
die landen, waar men kan bo
gen op jarenlange oorlogser
varing, vrouwelijke militairen
absoluut niet worden ingezet
voor zogeheten 'direct combat'.
Heel nuchter: „Maar toch
hecht ik waarde aan een gede
gen onderzoek naar de vraag
of het waar is dat de vrouw
niet voor de volle honder pro
cent inzetbaar is."
Sinds kort trekt de Maat
schappelijke Raad voor de
Krijgsmacht aan een dergelijk
onderzoek. Sportorganisaties
en het bedrijfsleven, aange
vuld met ervaringen van be
vriende krijgsmachten, wor
den benaderd om een brede in
druk te krijgen van de (totale)
inzetbaarheid van de vrouw.
Ofschoon staatssecretaris
Hoekzema liever niet op de
klok kijkt, hoopt hij tegen het
einde van dit jaar van de MRK
te vernemen wat de vrouw in
haar mars heeft.
Toch vreemd: eerst .de
vrouw op gelijke voet plaatsen
met Jan Soldaat. En dan een
onderzoek instellen of ze ge
harnast is tegen 'sneuvel-rijpe'
situaties aan het front.
In zijn werkkamer in het
Haagse 'Pentagon' knikt de
staatssecretaris instemmend.
„Maar ja, we moesten ineens
dat besluit van 1979 uitvoeren.
Ik had de volgorde ook liever
andersom gezien. Toch past dit
onderzoek in mijn uitgangs
punt om ook de vrouwelijke
militair volstrekte eerlijke
kansen te geven binnen onze
krijgsmacht." Vandaar dat de
bewindsman zeer nauw be
trokken wil zijn bij de proef
met de 'Zuiderkruis'.
Dat het varen met een ge
mengde bemanning zowel aan
boord als vanaf de wal venij
nige kritiek heeft opgeleverd,
verbaast Hoekzema aller
minst. „Integratie op een schip
dat wekenlang weg is, waar de
bemanning ook na de dag
dienst aan boord moet blijven,
roept zondermeer spanningen
op. Vandaar die aangescherpte
gedragsregels, opdat dit expe
riment een eerlijke kans van
slagen krijgt."
Over het dansverbod en die
kuise lampen: „Vergeet niet
dat de 'Zuiderkruis' een pro-
duktiebedrijf is, continu func
tionerend op volle zee. Op de
fabriek wordt toch ook niet ge
danst. En wat die lampen be
treft: dat is stevig opgeblazen
door de pers. Halverwege
maart ben ik aan boord van dit
bevoorradingsschip geweest.
Nee, het is allesbehalve een
drijvende kerstboom. Alleen in
de kantine is de verlichting za
kelijk aangepast."
Voor de rest is deze staatsse
cretaris van mening dat elk
experiment recht heeft op fou
ten. Aan de politici de plicht
om ervan te leren.
In de Haagse werkkamer
van overste A. Wind, het op 1
mei afzwaaiende hoofd sectie
vrouwelijke militairen bij de
Koninklijke Landmacht, ge
ven zowel de kolonel als de
Korporaal Tanja Bakker,
in burger op de fiets, over
haar ervaringen als vrouw
in de krijgsmacht: „Niet al
leen ben ik razendsnel we
reldwijs, maar ook veel har
der geworden." - FOTOAUDET
overste hun mening over de
opmars van de vrouw in onze
krijgsmacht.
Dat de vrouw daar gelijkbe
rechtigd thuishoort, staat voor
beiden buiten kijf. Maar de
vraag of je haar mag laten op
rukken, splijt dit tweemans
front.
Overste Wind die op- en on
dergang van de vrouwenkorp
sen van dichtbij heeft meege
maakt (als luitenant-kolonel
speldde zij in 1979 een gouden
Tudorroos op bij de 2500ste en
tevens laatste Milva), vindt dat
er weliswaar geen ethisch ver
schil mag zijn of er nu een man
of een vrouw sneuvelt. „Maar
zodra de bajonet op het geweer
moet, heb ik er toch de grootste
moeite mee, dat vrouwel gelijk
oplopen met de mannelijke
militairen. Ja, fysiek heeft de
vrouw in zo'n lijf aan lijf ge
vecht geen gelijke kansen."
Kolonel Beekhof: „Op een
schip is iedereen even kwets
baar. Dus moet een vrouw vol
ledig inzetbaar zijn. Anders
verminder je de gevechts
kracht."
Dat is tegen het zere been
van overste Wind. „Menigeen
roept maar dat de gevechts
kracht achteruit holt als de
vrouw meevecht. Ik zeg: be
wijs dat maar eerst! Dat roep
ik ook naar hen die beweren
dat de vrouw psychologisch
niet tegen een oorlogssituatie
is opgewassen. Ik geef toe dat
de spierkracht van de vrouwe
lijke militair achter ligt bij die
van de man. Maar met trainen
kan dit verschil aardig worden
weggewerkt."
Kolonel: „De integratie van
de vrouw in de krijgsmacht
gebeurt met vallen en op
staan."
Overste, vinnig: „Ik vind al
leen dat we de vrouw niet te
vaak moeten laten vallen."
Emancipatie moet van twee
kanten komen. In onze krijgs
macht blijft de man nog te
veel, al dan niet grinnikend,
langs de kant toekijken.
Overste Wind verhaalt van
haar nicht bij de Verbindings
troepen: „Als pelotonscom
mandant moet ze zich voor 200
procent geven om serieus ge
nomen te worden. Bij een in
spectie neemt men nog altijd
klakkeloos aan dat een pelo
tonscommandant weet wat ie
behoort te weten. Maar in haar
geval moet ze die kennis voort
durend paraat hebben. Altijd
maar op de tenen lopen.
Zelfs tot na diensttijd moet
elke vrouwelijke militair ka
meleon zijn. Want ze wordt in
die mannengemeenschap
voortdurend aangevallen. Dat
houdt pas op als de vrouw geen
minderheid meer vormt. So
ciologen leggen de grens van
aanvaarding als gelijke bij 35
procent."
Inclusief de dienstplichtigen
vormen vrouwen momenteel
zelfs geen een procent van on
ze krijgsmacht. Ook bij de ka
zernepoort staan de meisjes
niet te dringen voor een mili
taire loopbaan.
De echte opmars van Truus
Soldaat moet nog beginnen.
bus 259,1000 AG Amsterdatn-|
boekje "Straks met pensioen
it blad, in samenwerking met
,IRE).
('onze redactie buitenland
JGTON - Pennsylvania Avenue
TOton, ontworpen als 'hoofd-
I» de natie', wordt grondig ge-
f'd na in de laatste halve eeuw
j verval te zijn geraakt dat het
'tnen in verlegenheid begon te
l;ng van de renovatie is de ver-
peid aan monumenten, hotels,
[tri restaurants te doen herleven
[We boulevard, gebruikt bij pre-
jt intochten, in de vorige eeuw
[tot het middelpunt van de
pal begon in het begin van de
F'ig met het geleidelijk uitwij-
commerciële bedrijvigheid
van het hart van de stad naar de buiten
wijken en het voltrok zich versneld na
de rassenonlusten van 1908, toen omlig
gende zakenwijken werden gebrand
schat.
Het verval werd zo groot dat meer dan
eens de suggestie werd gedaan om het
belangrijkste evenement op de boule
vard, de installatie-optocht van de nieu
we president, te verleggen naar een an
dere straat.
Henry Berliner, voorzitter van de
plancommissie die door het Congres is
ingesteld om de aanblik van Pennsylva
nia Avenue te verbeteren, zei over de si
tuatie in het begin van de jaren zeventig:
„Het was gênant. Ik vond het de plicht
van de Verenigde Staten er wat aan te
doen. Het inspireerde niet erg om gecon
fronteerd te worden met een bonte men
geling aan winkels, afgeschreven gebou
wen en saai landschap".
Pennsylvania Avenue is in 1791 ont
worpen door de Franse stadsontwerper
Pierre l'Enfant. Ham stond een statige,
twee kilometer lange laan tussen het
Congres op een heuvel en het Witte Huis
voor ogen.
Volgens PADC, Berliners 'Pennsylva
nia Avenue Development corporation',
zal het meeste herstelwerk aan de boule
vard klaar zijn voor de volgende presi-
dents-inhuldiging in 1985 en zal de reno
vatie van de omliggende gebouwen haar
beslag hebben voor de inhuldiging daar
na, in 1989.
De gerestaureerde boulevard zal wor
den begrensd (foor een aantal hoog-
bouwkantoren en hotels, maar veel van
wat schilderachtig en karakteristiek
was zal behouden blijven.
Pennsylvania Avenue was in de ne
gentiende eeuw een zeer drukke boule
vard met hotels, pensions, restaurants,
winkels, cafes, revuetheaters en speelza
len.
Stedelijk verval in de volgende eeuw
bracht de bouw tot stilstand en tussen
het begin van de jaren vijftig en 1978
verrezen slechts twee nieuwe gebouwen.
Een ervan was het massieve blok van de
FBI, de Amerikaanse rijksrecherche.
Behalve het geven van de 'facelift',
hoopt PADC ook toeristen weg te lokken
uit de met musea omzoomde en met gras
verluchte 'Mali' ten zuiden van de boule
vard naar de wijk noordwaarts. Deze
winkelwijk is na de onlusten van 1968
(veroorzaakt door de moord op Martin
Luther King) grotendeels door toeristen
gemeden.
Het renovatieproject voorziet in het
aantrekken van modieuze hotels, restau
rants, kunstgalerijen, theaters en ver-
t maaksgelegenheden. Onder de hotelge-
bouwen zal het te vernieuwen barokke
hotel Willard van omstreeks de eeuw
wisseling zijn. Het is het decor geweest
voor een aantal presidentiële inaugura
tiebals.
Het oude postkantoor van Washing
ton, dat voor de sloop was bestemd, is ge
restaureerd en in het interieur komen
toeristenrestaurants en souvenirwin
keltjes.
De toerist zal in zijn toren in Italiaan
se renaissancestijl van 95 meter hoog een
panoramische blik op de hoofdstad kun
nen werpen.
Het nationaal theater, voor het eerst
herbouwd in 1835, wordt van binnen ge
heel opnieuw gedecoreerd en eind dit
jaar opengesteld.
De vijf parken aan weerzijden van de
boulevard zijn opnieuw ingedeeld en be
vatten nu schaatsbanen, caféterrassen
en muziektenten.
Het renovatieproject heeft al een be
langrijke firma naar Pennsylvania Ave
nue gelokt: Sears, het grote warenhuis.
Het herstelt een karakteristiek gebouw
met tweelingtorens tot het hoofdkantoor
voor zijn internationale operaties.
I
