i
In deze
Gids-
Weekend:
Zuinig met energie
en goederen:
minder werklozen
Wat weten buitenlanders
van de ziekte van Claus,
koningin Beatrix
en prinses Juliana?
Alle radio en
op de adtapagina
IR. THEO POTMA:
Ooit voeren rijkbeladen schepen af en
aan. Op de haven rook het naar touw,
pekel en haring. Er woonden rijke reders,
AZEELAND5
maar ook zeerovers. Biervliet, eens een
strategisch punt aan de Westerschelde, nu
een landelijk dorp, waar het enige nog
open water de plaatselijke brandvijver is.
Biervliet, een dorp met een verborgen
historie van minstens 800 jaar.
M Haringkaken
Voorsprong
Watergeuzen
1EN
i - 19 en 21.30 u. j*
Alhambra 2 - 19 en 2rï
the pink panther
arquis. Nieuwendiili
van Antonio Seguj Jr
n en pastels. Geop.
.30-17.30 u. zond. ltir
KE
»eum ft K,
i-Vlaanderen- 2oS
van bodebussen T
;n. Geop. werkd. lO-ul!
zat. en zond. 14-17 u.
AARDE
k-14.30 u. schietine
RPE
- 20 u. „Claudia", toneel
CPE
•g-14 u. schieting.
TERDAG
ater - 14 u. Tekenfiln,M
9 en 21.30 u. Aas derail
ig van Engeland - 134,
1.45 u. E.T. a.l. 13.45 u i
"s, a.l. 16.15 en 21.15
re pink panther, a.l. 13a
1.15 u. Aas der azen al'
5 en 21.15 u. Intieme'im!
an Madame Claude 16 j
.15 u. A midsummernith.
ly, a.l. 14.30 en 18.45 u.L
lirs, 18 ozo- 1430
GE
-15 u. schieting.
CHT
J-14.30 u. schieting. R.va
u. schieting.
1SE
bouw-14.30 u. schieting.
BllRG
er- 14 u. 101 Dalmatiën
21.30 u. De vierde man,
IRG
ater- 14 en 20 u. E.T. al
wee dartele nichten ïnli.
IZEN
6 en 21.15 u. Firefox, 12 j
18.45 u. Cheech and
next movie, a.l. 16 en 21.15
r azen, a.l. 13.45 en 18.45a
[GEN
a I - 14 u. Woody Wool,
a.l. 19 en 21.30 u. First
jAlhambra 2 - 14,19 ei
Trail of the pink panther!
ORDEN
eere-15 u. Gaaibolling.
ORPE
chieting.
- Martinuskerk. zond.
•g- Willibrorduskerk-
5 u.
nde - Catharinakerk: zond
13
zeeuwsch - vlaan-
H. Hendrikus. zat. 19u.
[0 en 10 u.
H. Willibrordus. zat. 19 a
30, 10 en 11.30 u.BlaauweJ
?at. 17.15 u.
Maria ten Hemelope-
I.19 u. zond. 9 u.
iteen - H. Johannes de Do-
19 u. zond. 8 en 10 u.
apelle - H. Petrus en Pau-
17 u. zond. 10.30 u.
rpe - O. L. Vr. Visitatie, zat
id. 8 en 10 u.
lijk - H. Catharina. zat. 18
9u.
t - H. Theresia. zat. 19 a
Ou.
rzande - H. Martinus. zat
zond. 9 en 10.30 u.
cht - H. H. Philippus en Ja-
zat. 19 u. zond. 8.30 en 1(
iwaarde - H. Cornelis, zat
nd. 10 u.
-Namen - H. Jozef. zat. 17 a
).30 u. 1
;se - H. Willibrordus. zat 17
10.30 u.
Idijk - H. Gerulphes. zat 19
8 en 10 u.
1 - St. Antonius. zat. 19 a
lil.
e - H. Gerardus Majella. zat
nd. 8 en 10 u.
H. Gregorius de Grote, zat
nd. 11 u.
pine - O. L. Vr. Hemelvaart
u. zond. 9.30 u.
i Gent - Maria Hemelvaart
i. zond. 9 en 11 u.
raat - H. Pastoor van Aft
Ou.
azen - H. Willibrordus(Tri-
kerk), zat. 19 u. zond. 9.15en
Verrezen Christus - maaiia
1.19 u. zond. 9.30 en 11 uur
H. Kruiskerk, zat. 19 a
0.30 u.
orpe - H. Maria Hemelvaart
u. zond. 9.45 u.
Ikerken 4
ek - zond. 10 u. Oost- J
lapelle - zat. 19 u. ZoutelaJ
en zond. 10 u. Vrouwenpol'
jat. 19 en zond. 10 u.
ds. L. v.d. Meij, Zaamslal
ïegtehuis Ter Schorre,
n: 10.30 u. ds. L. Vogelaar,
■landkerkje: 11 u. Cana
Bauwhede, Oudenburg (o)-
iijke: 9.30 u. Dhr. Driespr»
slag: 10 u. ds. A. SchellevjS'
ande: 9.30 u. Cand. Dva
hede.
:formeerde kerkdiö
mburg: 10.30 u. ds. D. Vis*
Geref. dienst in Ontiw
;ens: 9.30 u. Kand. M. L01"1
Is. D. Visser.
urg: 9.30 u. ds. H.v. Tilburg
ndijke: 9.30 en 14.30 u.
(H.A. in ochtenddienst).
10 u. ds. A. Verhoog, 1?
lunshof/H.v.d. Berg
10 en 15 u. ds. A. Veri^
rijk. IAJ
iuzen: (Noordstr. kerk)'
A. Lunshof. (Opstap
9 u. ds. A. Lunshof, 1®
ogendoorn (Philadelpnifj^.,
islag: 10 en 15 u. ds. B- n
Hoogeveen.
EFORMEERDE KERK VR'1
AAKT
10 en 15 u. ds. J. B°r® e°ïf 4
10 u. leesdienst, 15
Laan, Gent. Me^'
euzen: 9 en 15 u. ds. C. J»
islag: 9.30 en 15 u. ds. J-
istelijke
rde gemeente
islag: 10 en 15 u.
GEREf0'
ds. V
psgezinde kerk
lenburg: geen dienst.
er des heils
;sa ftf.
euzen: 10 u. Heiliging^, 45
L,t, o.l.v. Lt H. Jager,
lagsscholen, 16 u. Straa
viteiten rondom de zaa 'w
ïgelisatiesamenkomst
ekkorps Vlissingerv-^L.
olv. Kolonel en M
rink.
door Paul de Schipper
IN HET JAAR 1183 wordt Biervliet officieel ge
noemd als een van de achtentwintig steden van
Vlaanderen. In dat jaar krijgt de stad vrijdom van
tol van graaf Philip van de Elzas. De graaf zelf had
een kasteel bij Biervliet dat hij gebruikte als 'twee
de woning'.
De naam Biervliet zelf is al
ouder en wordt al in documen
ten uit 984 (als Berverna Fle-
tum) genoemd.
Op het einde van de twaalf
de eeuw lag de vestingsplaats
Biervliet op een eilandje in de
Honte of Westerschelde. Het
was een ontmoetingsplaats
van Vlaanderen met de noor
delijke Nederlanden. De gra
ven van Holland en Vlaande
ren regelden er hun zaken en
wisselden er hun gijzelaars uit.
Zo zat ooit Floris de V binnen
de muren van Biervliet gevan
gen. De eerder genoemde graaf
Philips liet in 1185 in Biervliet
een groep edelen berechtten
die het op zijn bruid hadden
voorzien. De Biervlietenaren
van toen waren mensen van de
wereld. Zo trokken er in 1204
een groep Biervlietse poorters
mee op kruistocht en plantten
als eersten de banier van
Vlaanderen op de muren van
Constantinopel. Jacoba van
Beieren liet zich in 1417 in
Biervliet verloven met Hertog
Jan van Brabant.
Handel en zeevaart hadden
het stadje welvarend gemaakt.
Er waren twee parochieker
ken, een gasthuis, twee kloos
ters binnen de wallen en een er
buiten. Handelsbeschermende
maatregelen van Vlaamse en
Franse steden en een opruk
kende Westerschelde leidden
op het eind van de middeleeu
wen tot het verval van Bier
vliet.
currentie. Zonder overdrijving
kan daarom gesteld worden
dat het haringkaken zoals
Beukelszoon dat deed mede
aan de basis heeft gelegen van
de latere Gouden Eeuw.
Haring vormde het volks-
voedsel voor de middeleeu
wers. Vandaar dat een manier
om deze dagelijks kost verser,
kwalitatief beter en langer
houdbaar te maken grote in
druk maakte. Geschiedschrij
vers uit die tijd spreken niet
voor niets van 'een weldaad
aan het mensdom' Dat de Bier
vlietse 'kaakharing' gretig af
trek vond blijkt uit terugge
vonden documenten. Een char
ter van Philips de Stoute meldt
jn 1399 dat vissers van Bier
vliet grote hoeveelheden ha
ring leverden en dat Franse en
andere kooplieden in Biervliet
voorraad kwamen halen.
B^erlïd^'
eeA v&
Iedere
Biervlietenaar
gaat 800 jaar
Onlosmakelijk is de naam
van Biervliet verbonden aan
die van Willem Beukelszoon.
Van de man zelf weten we
nauwelijks meer dat hij rond
1397 gestorven moet zijn. Zijn
uitvinding: het haringkaken
heeft hem echter tot ver buiten
onze grenzen beroemd ge
maakt.
In het midden van de veer
tiende eeuw was Biervliet een
stapelplaats voor haring. In de
stad leefde in die tijd een reder
die Willem Beukelszoon heet
te, maar er woonde ook een
stuurman van een vissersschip
die dezelfde naam droeg. Wie
nu precies de basis heeft ge
legd voor de revolutie in de ha
ringbewerking is niet duide
lijk.
Overigens is het nog de
vraag of het historisch juist is
om te spreken van 'de uitvin
ding van het haringkaken'.
Voor de tijd van Willem Beu
kelszoon werd de haring op zee
gevangen en vervolgens aan
wal gebracht om er gepekeld
te worden. Dat laatste om de
vis langer houdbaar te maken.
Mogelijk werden toen ook al
de ingewanden verwijderd. De
'uitvinding' van een van de
twee heren Beukelsz was dat
de haring na de vangst direct
aan boord bewerkt en gezou
ten werd. Dat eiste een aan
zienlijke investering aan be
manning en materiaal. Het ge
heim van Beukelszoon was
eigenlijk dat hij erachter
kwam dat een bepaald kliertje
in de haring, de zogenaamde
'gel' vlak achter de linkerkaak
bij insnijding een vocht produ
ceerde dat ervoor zorgde dat
het visvlees langer houdbaar
bleef en ook langer zijn smaak
behield. In feite ontdekte hij
dat de haring zijn eigen con
serveringsmiddel produceerde.
Willem Beukelszoon, de „uitvinder" van het haringkaken en de beroemdste burger uit de historie van Biervliet, wordt
straks omringd door feestvierende tijdgenoten.
Deze ontdekking gecombi
neerd met de nieuwigheid van
het bewerken aan boord gaf de
Nederlandse haringreders een
enorme voorsprong op de con-
De grote bloei van Biervliet
wekte jaloezie bij andere
Vlaamse steden. In 1420 vaar
digde het stadsbestuur van
Gent een verbod uit op het in
voeren van Biervlietse haring,
iedere overtreder bedreigend
met een verbanning van tien
jaar.
De weerklank van de Beu-
kelszoon-methode galmde nog
na in de zestiende eeuw, getui
ge de belangstelling die onder
meer Karei V toonde voor
Biervliet. Met twee van z'n
zusters bezocht hij er zelfs het
graf van Willem Beukelszoon.
De legende wil dat hij staande
bij het graf een gepekelde ha
ring naar binnen heeft ge
werkt.
Ook Jacob Cats wist de ge
kaakte haring ook wel te
waarderen getuige de versre
gels die hij aan de beroemdste
zoon van Biervliet wijdde:
'maer Beukelsz heeft voor het
eerst
de haeringh leeren kaecken.
Dat is van alle slym de visch
ghesuyvert maecken
De vijftiende en zestiende
eeuw betekenden voor Bier
vliet veel overstromingen en
krijgsgeweld. Vaak ging het
een met het ander gepaard. Zo
De Biervlietenaren berei
den zich allemaal op hun
eigen manier voor op het
herdenkingsfeest dat van 12
tot 14 mei wordt gehouden.
- FOTO'S DE STEM COR J. DE BOER
ging tijdens de Tachtigjarige
Oorlog bijna heel Zeeuwsch-
Vlaanderen onder water. Al
leen hooggelegen sterktes als
Aardenburg en Biervliet ble
ven eilandjes in het geïnun
deerde gebied. Aan tolgelden
van passerende schepen, eer
tijds een belangrijke bron van
inkomsten, kwam er nauwe
lijks nog iets binnen.
In 1572 werd Biervliet door
de Watergeuzen bezet, een ge
beurtenis die drie eeuwen later
in 1972 de basis zou zijn voor
de eerste Geuzenfeesten. Rond
1600 begon men rond Biervliet
met inpolderingen. Dichter en
raadspensionaris Jacob Cats
was een van de belangrijkste
initiatiefnemers. Langzamér-
hand verwijderden Wester
schelde en Braakman zich
steeds verder van Biervliet.
Tot ver in de twintigste eeuw
bleven er haventjes bestaan
zoals dat van de Koninginne
en de Paulinapolder, maar
Biervliet werd steeds meer een
rustig dorp waar de boeren
karren over de kasseien ratel
den en waar de landman zijn
akker bewerkte.
Het rijke verleden van het
oude haringstadje herleefde in
1958. De toenmalige commissa
ris van de koningin in Zeeland
jonkheer mr. A.F.C. de Casem-
broot onthulde er op 5 septem
ber een monument ter nage
dachtenis aan Willem Beu
kelszoon. In de voorgaande ja
ren had Biervliet zich bijzon
der geweerd om de benodigde
15.000 gulden voor het monu
ment bijeeen te krijgen. Er
ging een bedelbrief uit naar
iedereen die in Nederland
maar iets met de visserij te
maken had. Het gemeentebe
stuur onder aanvoering van
burgemeester A.P. Kostense
wist zelfs Prins Bernard te
strikken als voorzitter van een
comité 'van aanbeveling. En zo
kwamen er giften binnen uit
vissersplaatsen als Schevenin-
gen, Vlaardingen en Katwijk.
'De hele Nederlandse visserij
heeft er aan bijgedragen", zo
weet de oud-burgemeester van
Biervliet zich nu nog te herin
neren.
In het weekeinde van 12 tot
en met 14 mei viert Biervliet
het 800-jarige bestaan. Daar
toe worden momenteel koorts
achtig voorbereidingen getrof
fen. Je kunt op het ogenblik
geen Biervlietenaar aanspre
ken of hij is wel op een of an
dere manier met het feest be
zig.
Het comité' 'Biervliet 800
jaar stad' heeft alle bewoners
middels een rondschrijven ge
vraagd hun lengte en taillema-
ten op te geven. Want iedere
echte Biervlietenaar duikt
straks terug in de tijd, gehuld
in historisch kostuum. Naar
keuze: soldaat, koopman, Wil
lem van Oranje of Karei V. Op
het programma staat ook een
optocht. In de landbouwschu-
ren in 'de polders rond Bier
vliet werken buurtgroepen
hard aan hun wagens, Elke
wagen zal een bekend tafereel
uit de geschiedenis uitbeelden.
De versteende Willem Beu
kelszoon op de Markt zal het
allemaal aan zich voorbij zien
trekken. Onvermoeibaar blijft
hij z'n kaakmesje vasthouden,
de 'nieuwe maniere van soute-
ne of kaekene van den harinc'
demonstrerend.
