VERZEKERINGEN SPREEKT U
TOCH LIEVER IN UW EIGEN TAAL?
ONTDEK DE
W
DRIEMAAL „MEPHISTO" IN BREDA
Tentoonstelling
in Londen van
Haagsche School
De Centrale, duideu jk in verzekeringen.
i oplos sing
met
\er
19 APRIL 1983
PAGINA GIDS 2
A GIDS 11
fen
Van Swaay
Moeilijke woorden, ingewikkelde
voorwaarden.de meeste verzeke
ringen zijn lastige dingen.
Daarom nemen de adviseurs
van De Centrale de tijd om u alles duidelijk uit te leggen in
begrijpelijke taal. Of het nu gaat om uw huis, uw auto, uw aan
sprakelijkheid, uw pensioenvoorziening en noem maar op.
Bel ons gerust als we u kunnen helpen: afdeling
Klantenservice, 070-710888, Rijnstraat 28, 's Gravenhage.
Nooit
meer zwerven
Uniek
luske en Wiske: Het Bretoense broertje.
Lucky Luke: Daisy Town.
T3
nde
at er
-ze
Is laggever
ngeres Sonja I
voorlopig 2fj
het netto be.
trek van kos-
tredens over.
ciale bankre.
•n. Haar ma. i
rs uit Tilburg
st laten. Der»
ing is gister.)
beide partijen
tijdens het i'
Sonja tegej j
aangespen-
voor recht-
nr. Pronk
talent heeit
een contract!
Ihaar verplicht I
pn 45 procent!
[sten. De laat-1
is de verhou-l
beiden steeds I
[den. Volgens I
[mogelijk meet I
I samenwerken
Ir. Van der!
maak-
■se voorbeelden I
Ide lezerskring!
|en hun lippen]
benadrukte na-1
nog wel op]
lanier samen te
I Govers vond I
pr. Pronk voor-
[ent als tijdelij-
'g onvoldoend!
[later bij. Er i
[e voorziening
ionja bij de t
rechtbank
jantongerecht ii
letig-verklarinf
tract met Jan
gevraagd. Zij
[vers misbruik
i van haar jeug- j
!i dat er sprake is f
Wanprestatie.
Door Marjan Mes
I rrEDA - Op een tijdstip, dat Nederland zijn
a»den uit de Tweede Wereldoorlog herdenkt
Tde bevrijding van de Duitse overheersing
dert presenteert de Bredase Stadsschouw-
h .re'Concordia een „Mephisto"-programma,
no 2 en 3 mei speelt het Publiekstheater in
Rreda „Mephisto", een toneelbewerking door
Ariane Mnouchkine van het Théatre du So-
|n Parijs van de roman „Mephisto, Ro
man einer Karriere" van Klaus Mann.
Boek en toneelstuk gaan over de gevierde
Duitse toneelspeler Hendrik Höfgen, die zo
eeobsedeerd is door het spelen en succes, dat
hii niet kan besluiten om af te haken als de
nazi's aan het bewind komen. Onder het na
zi-regime schittert hij met name in de rol van
i Mephisto in Goethes „Faust", een rol die door
Goring zeer wordt bewonderd.
Op 5 mei wordt voor de filmclub Concordia
inde serie Film als Theater/Theater als Film
de schitterende film „Mephisto" van de Hon
gaar Istvan Szébo vertoond. Ook deze cineast
ontleende zijn scenario aan de toneelbewer
king van de Franse toneelmaakster Mnouch
kine. De film draaide overigens al eerder in
de .commerciële" bioscoop en was ook al op
ce öuitse tv te zien. De rol van Höfgen wordt
i in de film heel mooi gespeeld door de Oosten
rijkse acteur Karl-Maria Brandauer.
i Bij het Publiekstheater wordt deze rol ge
speeld door Eric Schneider, die er zelfs zang
lessen voor nam en een cursus tapdansen
volgde, omdat Höfgen - in werkelijkheid
Gustaf Gründgens geheten - aanvankelijk
i ren carrière opbouwde als links-revolutio-
nair entertainer, die danste en zong. Alle ac
teurs hebben zich overigens voor deze pro-
j duktie, die zowel amusement is als een poli
tieke houding ter discussie stelt, grondig
i voorbereid om te kunnen musiceren, zingen
en dansen.
Enkelen, zoals Eric Schneider, Johan
I Ooms, Cees Linnebank en Mariëlle Fiolet,
bleken van zichzelf al erg goede zangstem
men te hebben, terwijl de jonge acteur Victor
van Swaay een opvallend zangtalent is. Hij is
afkomstig uit Breda en heet eigenlijk Smits
van Waesberghe. Als jongen zong hij in zijn
i geboorteplaats al opvallend goed Franse
chansons. Na zijn opleiding aan de Toneel-
school in Maastricht kreeg hij vorig jaar een
aanstelling bij het Publiekstheater en was
als kelner te zien in „Het Spaarvarken". In
Amsterdam heeft hij in het muzikale voor
programma van „Méphisto" in travestie een
Duitse schlager van voor de oorlog gezongen.
De roman „Mephisto" van Klaus' Mann
verscheen voor het eerst in 1936 bij „Querido"
in Amsterdam, uiteraard omdat het onder
werp op dat moment in Duitsland taboe was.
Omstreden Duitse steracteur
bleef spelen onder de nazi's
EEN scène uit „Mephisto" bij het Publiekstheater met v.l.n.r. Frances Sanders, Victor
van Swaay: jong acteur afkomstig uit Breda, Chiem van Houweninge (zittend) en Hugo
Koolschijn. - foto publiekstheater.
Mann was gefascineerd door Gustaf Gründ
gens, die korte tijd met zijn zuster Erika ge
trouwd was, maar verfoeide hem evenzeer.
De roman is in Duitsland altijd beschouwd
als een persoonlijke wraakneming van Mann
op zijn voormalige zwager. Omdat Gründ
gens (Höfgen dus in boek, stuk en film) ook
na de oorlog als steracteur bleef stralen,
werd het boek tot in 1971 publicatieverbod
opgelegd.
Gründgens zorgde daar zelf voor en na zijn
dood in 1963 begon zijn pleegzoon en erfge
naam een proces tegen de uitgever, die „Me
phisto, Roman einer Karriere" wilde uitge
ven. In de D.D.R. was de roman al in 1956 uit
gegeven. De voorstelling, die Ariana
Mnouchkine in mei 1979 met haar Théatre du
Soleil in Parijs gaf, naar een Franse verta
ling, gaf de stoot tot het in omloop brengen
van de roman in de Bondsrepubliek. In 1980
speelde het Franse gezelschap het stuk ook in
Berlijn en München. Inmiddels is haar be
werking van de roman van Klaus Mann ook
al in Nederland gespeeld door het Handke-
Weiss-gezelschap van de universiteit van
Amsterdam en door de eindexamenklas van
de Maastrichtse Toneelschool.
Hans Croiset heeft „Mephisto" bij het Pu
bliekstheater geregisseerd in samenwerking
met Johnny Kuiper, die voor het Handke-
Weiss-gezelschap uitvoerig documentatie
materiaal over de getoonde periode had ver
zameld. Hendrik Höfgen wordt niet be
schouwd als een ordinaire overloper, hij is
geen lid van de nazi-partij en blijft aanvan
kelijk doorspelen omdat hij geld nodig heeft.
Zijn successen, juist in officiële nazi-kring
stijgen hem zo naar het hoofd, dat hij geen
afstand kan doen van zijn glorieuze status
(hij wordt intendant van de Berlijnse thea
ters) en op het moment, dat hij misschien zou
willen, is hij al zo in de nazi-machinerie op
genomen, dat afhaken levensgevaarlijk zou
zijn. Ondertussen verbood hij bij zijn gezel
schap de nazi-groet en beschermde een aan
tal communistische en joodse collega's en
vrienden, die hij bovendien het leven redde.
In het stuk worden documentaire gegevens
verwerkt en laat Mnouchkine de toneelmen
sen vooral in hun dagelijkse doen zien en
langzaam maar zeker geconfronteerd wor
den met het oprukkend nationaal-socialisme,
dat ook het theater zijn wil oplegt. Eric
Schneider in een intervieuw: „Gründgens
was het slachtoffer van zijn eigen ambities.
Hij had een genadeloze levenshonger, die
hem recht in de armen van Göring en de zij
nen dreef. Alles wat het leven hem te bieden
had, dronk hij in: geld, macht, theater, sex en
tegelijkertijd verveelde hij zich te pletter. Hij
moest toneelspelen en het zinnelijk geluksge
voel daarvan ervaren".
Regisseur Hans Croiset vindt, dat je „Me
phisto" ieder jaar zou moeten spelen, omdat
het laat zien, dat een kunstenaar, en feitelijk
ieder mens, niet straffeloos kan meelopen
zonder stelling te nemen. In deze tijd van
verrechtsing en toenemende vreemdelingen
haat vindt hij het uiterst belangrijk om men
sen op deze feiten te drukken. De vertaling
van het stuk van Mnouchkine werd gemaakt
door Hans W. Bakx. Het belangrijke decor
werd ontworpen door Paul Gallis. De rolbe
zetting is bijzonder groot. Behalve eerder ge
noemde acteurs werken mee: Cor van den
Brink, Celia Nufaar, Hugo Koolschijn, Siem
Vroom, Sigrid Koetse, Christine Ewert, Frans
Vorstman, Max Croiset en nog een tiental an
deren.
(ADVERTENTIE)
'Nooit meer zwerven', auteur: Buf
falo Child Long Lance. Uitgeverij
In de Knipscheer, Haarlem. Prijs:
f29,50.
Veel is er geschreven over de
Indianen van Noord-Amerika.
In de meeste gevallen gaat het
om boeken gepubliceerd door
'de blanke man'. Indianen zelf
konden immers nauwelijks
schrijven zo is ons altijd ge
leerd.
In maart kwam in Neder
land een boek op de markt dat
geschreven is door het Zwart-
voet opperhoofd Buffalo Child
Long Lance. 'Nooit meer zwer
ven' verscheen oorspronkelijk
in 1928. Als Blackfoot-chief
maakte Long Lance carriere
in de Eerste Wereldoorlog. Als
eerste Indiaanse legerofficier
keerde hij gelauwerd terug uit
Europa waar hij zich een on
gewone beheersing van de En
gelse taal eigen had gemaakt.
Lange tijd was hij aktief als
journalist. De huidige Neder
landse vertaling van Nooit
Meer zwerven, voor rekening
van Martin Beumer, is een
uitgave van In de Knipscheer
in Haarlem.
'Nooit meer zwerven' is een
aangrijpend boek over de on
dergang van de Noord-Ameri
kaanse Indiaan. Long Lance
schrijft met een nuchtere in
gehouden emotie over het no
madenleven van de Zwartvoe-
ten in de ontoegankelijke
Northwest Territories. De In
dianen hier kwamen pas rond
1880 met de blanken in aanra
king.
Rond 1920 kwamen de
Zwartvoeten in een Canadees
reservaat terecht. Long Lance
kende in zijn leven de vrijheid
van de golvende hoogvlakte en
van het door de blanken bloe
dig afgedwongen permanente
verblijf. Tegen die overgang
komt zijn boeiend-gedetail-
leerde beschrijving van de
verloren Indaanse zeden en
gewoonten des te schrijnender
over. 'Nooit meer zwerven' is
een indrukwekkende en tege
lijk intense aanklacht en tegen
de gulzige blanke veroveraar.
Een aanklacht die veel, veel te
laat komt. PdS
Van onze correspondent
LONDEN - Spreek met de
doorsnee-Brit over Neder
landse kunst en hij denkt -
meestal - aan fraaie, portret
ten, aan landschappen met
laaghangende wolkendekken,
aan strandgezichten waarop
de wind de modellen praktisch
uit hun hemdje waait, en aan
huiselijke interieurs, zoals die
in de 17e eeuw door Rem
brandt, Ruysdael, Hobbema,
Vermeer en andere bekende
artiesten in de olieverf gezet
werden. Vanaf deze wee-
kwordt zijn kennis van Neder
lands artistieke vermogens
evenwel gevoelig uitgebreid.
In de zogenaamde 'Private
Rooms' van de Royal Acade
my of Arts aan Londens Pic
cadilly begint dan een unieke
tentoonstelling, gewijd aan het
werk van de meesters van de
Haagsche School. 165 schilde
rijen en prenten uit de I9e
eeuw zijn er te bezichtigen.
De2e expositie blijft tot 10 juli
toegankelijk. Kort geleden
werd een nog grotere verza
meling Haagse kunstwerken
in Parijs tentoongesteld. Na
Londen komt Den Haag zelf
aan de beurt met een uitge
breide expositie in het Ge
meentemuseum.
De toonaangevende leden
van de Haagsche School -
Blommers, Bosboom, J.H.
Weissenbruch, en de gebroe
ders Maris (Willem, Jacob en
Matthijs) woonden van kinds
been af in de Nederlandse
stad. In 1870 sloten Anton
Mauve, Jacob Israëls, H.W.
Mesdag en G. Bilders zich bij
hen aan. Nog twee andere ar
tiesten, W. Roelofs en P. Ga-
briël, woonden in Brussel,
maar exposeerden toch gere
geld met de Hagenaars. Ze
keerden trouwens iedere zo
mer terug naar Den Haag om
daar te schilderen in gezel
schap van hun vrienden.
Vooral in het begin waren
deze kunstenaars geen profe
ten in eigen land. Hun schilde
rijen vielen toen veel meer bij
buitenlanders in de smaak.
Vooral Amerikaanse en Britse
verzamelaars betaalden er ho
ge prijzen voor. Grote vreem
de kunsthandels, zoals Goupil
et Fils van Parijs, waren erg
blij dat ze de Haagse artiesten
mochten vertegenwoordigen,
want de vraag naar hun doe
ken was zeer groot. Daardoor
komt het, dat op de tentoon
stelling in Londen zoveel
schilderijen van de Haagsche
School te zien zijn, die hun
land van herkomst jaren gele
den verlaten hebben. Zij wer
den geleend van buitenlandse
musea en collectioneurs.
Het is een unieke tentoon
stelling, omdat voor het eerst
in de geschiedenis de meest re
presentatieve Haagse schilde
rijen uit heel de wereld bij el
kaar werden gebracht. Die
verzameling zal dus in het na
jaar ook in Den Haag tentoon-
„Retired sailor smoking"
staat in Londen onder dit
schilderij van Anton Mauve.
gesteld worden. „Het heeft ja
ren geduurd om dit alles mo
gelijk te maken", zegt drs. T.
van Velzen, directeur van het
Haagse Gemeentemuseum, in
een voorwoord van de prachti
ge catalogus, die voor iedere
kunstminnaar een waar genot
is. Hij kost 6.95 pond. Toegang
tot de tentoonstelling komt op
2. pond voor volwassenen en
50 pence voor kinderen van 18
jaar en jonger. Ze is dagelijks
toegankelijk van 10 tot 18 uur.
De groep artiesten, die van
Den Haag haar hoofdkwartier
had gemaakt, spande zich tus
sen 1870 en 1900 hard in om de
Nederlandse kunst van de 17e
eeuw opnieuw te interprete
ren. De Haagse meesters
kweekten zich een kenmer
kende nationale stijl aan, en
legden bovendien de funda
menten voor enkele van de
grote nieuwe stromingen in de
kunst van de 20e eeuw. Hun
internationale bijval trok ook
jongere Nederlandse en bui
tenlandse artiesten aan.
Voor hij naar Frankrijk
trok, kreeg Vincent van Gogh
nog les van Anton Mauve.
Sommige schilderijen en teke
ningen, daterend uit Van
Goghs vroege Haagse periode,
hangen op deze speciale ten
toonstelling. Zij tonen duide
lijk aan, dat de Haagsche
School hen sterk beïnvloed
heeft wat betreft zijn keuze
van onderwerpen, de composi
tie van zijn landschappen en
zijn drang om direct naar de
natuur te schilderen.
Sir Hugh Casson, president
van de Royal Academy, dankt
in de catalogus onder meer het
Gemeentemuseum en de
Dienst Verspreide Rijkscollec
tiesvan Den Haag, alsmede de
Nederlandse ambassade in
Londen voor de inspanningen
die zij zich getroost hebben om
deze merkwaardige expositie
tot stand te kunnen brengen.
De Arts Council van Groot-
Brittannië kende een subsidie
toe om de hoge kosten te hel
pen dekken en de Anglo Ne
derlandse maatschappij Uni
lever verklaarde zich bereid
als sponsor op te treden. De
conservatieve regering That
cher verzekert de kostbare
schilderijen tegen beschadi
ging, vernietiging of diefstal.
Dit vriendschappelijke gebaar
wordt van Nederlandse zijde
sterk gewaardeerd.
21".
o archief de stem.
aeedse
chtegaal
tammende film
tul Brauer ver-
ele jaren uit het
Hans Christian
waarin hij
nny Lind ont-
oor haar tijdge-
weedse nachte-
id werd. Jenny
187) was een van
ste zangeressen
d. Haar carriere
18 in Stockholm
t 1858 vierde zU
toernees door
tmerika. De me-
dichter koester-
:pe liefde voor
ze verkoos een
boven een M-
ndere zijde
an de hel
pjecho-Slowakfje
Jan Kadar hee»
"The other side
•i controversie
esneden. De fn®
r de macht en de
in de psychiatry
van zijn vade'
Dole (Alan Ar'
nu toe een ge'
-ouwd man was
crisis. Hij d°t
vreemde dinged.
inrichting
Men verzeker)
.j slechts tijdelU»
•vatie is opged®
vorden echter
's>)uil uaoqos
'taqouetu 'jossia uba 3bbjj[ 's;qoaa >([om 'uoa
-oqsnuii 9jropB{qa3 'mdssBC 'japuosjqoaj 'UBd
uba jaajs 'jaSuaq jaui pueq 'daop uba tjbq