Yuri Andropov: achter
de schermen naar
hervormingen streven
Yu
pvda-be:
de4in1kr;
inister Ri
ezocht
osterschel
- MAANDAG 18 APRIL 1983
EXTRA
DESTEl
rt
Bikkelhard
Aandeel
Werelds
Bizar
Verdraagzaamheid
Oppervlakkig
URI ANDROPOV: De
man die achter de scher
men streeft naar hervormin
gen.
Jonathan Steele, een van
de vijftien Guarian-versiag-
gevers die een week op be
zoek zijn geweest in Mos
kou, laat in onderstaand ar
tikel zijn licht schijnen over
de regeerstijl van de nieu
we man in het Kremlin, Yuri
Andropov.
Praktisch
Werk
Achterdocht
Terneuzense
school Zeeuws
schaakkampioen
China spaart kosten noch moeite
om westers toerisme te bevorderen
DAGRAD VOOR ZUIDWEST NEDER!)
CHINA, met ruim een miljard in
woners het dichtstbevolkte land
ter wereld, wil zijn graantje mee
gaan pikken van de internationa
le toeristenindustrie. Met man en
macht wordt momenteel gewerkt
aan uitbreiding en modernisering
van de toeristische faciliteiten.
Mao's erfgenamen lijken daarbij
vol vertrouwen dat de problemen
waarop andere ontwikkelings
landen zijn gestuit, hun deur
voorbij zullen gaan.
Een paar weken geleden stond ik op
een droge, heldere dag in het rond
draaiende restaurant op de bovenste
verdieping van China's nieuwste en
grootste hotel uit de grond gestampt
in Nanking. Van 36 hoog neerblikkend
op de stad luisterde ik naar de lof
trompet die werd gestoken door de
manager. Het Jinling Hotel was een
project dat was uitgevoerd met steun
van zakenlui uit Singapore die twee
derde van het kapitaal hadden ver
strekt. Ze zouden hun geld in negen a
tien jaar terughebben. Ik stond ver
steld. Was dit het land van Mao?
Het torenhoge gebouw in het hartje
van de stad vormde een fel contrast
met de omgeving. De 35 verdiepingen
onder het draaiende restaurant telden
in totaal 804 kamers en suites en nog
twee andere weelderig ingerichte res
taurants. Het hotel beschikte verder
over een winkelcentrum, een trim
baan, een zwembad dat in de winter
overdekt is en een Chinese tuin vcoor
ontspanning en rust. In alle opzichten
een eersteklashotel dus.
Het Jinling Hotel gaat volgende
maand open. De bezichtiging vooraf
was speciaal georganiseerd voor een
groep mensen uit de internationale
reiswereld die China's eerste confe
rentie over toerisme in Peking had
bijgewoond. Reis- en verblijfkosten,
zakgeld, ja zelfs de wasserij werden
betaald door China's internationale
Reisdienst (CITS) en de Chinese
luchtvaartmaatschappij CAAC.
De conferentie was de eerste in
haar soort voor China en werd bijge
woond door officiële en officieuze des
kundigen op toeristisch gebied uit de
hele wereld. Een leger touroperators -
zonder uitzondering bikkelharde za
kenlui slechts geïnteresseerd in dol
lars en kritische vergelijkingen van
de verschillende 'bestemmingen' -
zorgden ervoor dat de discussies niet
ontaardden in eindeloos gepraat. Men
kan er gevoeglijk vanuit gaan dat de
Chinezen zelfs nu nog steeds de details
aan het doorkauwen zijn van de zaken
die tijdens de conferentie ter tafel zijn
gebracht.
Deze conferentie over toerisme was
een signaal - zo er al meer signalen
nodig waren - dat Deng Xiaoping en
zijn collega's fundamentele verande
ringen aan het doorvoeren zijn. De re
toriek is o zo voorzichtig, maar de be
wijzen zijn duidelijk genoeg. China
moet zich weer met de wereld gaan
bemoeien. Natuurlijk kleven hieraan
verschrikkelijk grote risico's - op po
litiek, sociaal en economisch gebied -
maar het is een nog veel groter risico
om de deuren gesloten te houden.
China's aandeel op de toeristen-
markt is op het moment niet erg groot.
Het merendeel van de 7,92 miljoen
toeristen van vorig jaar waren 'land
genoten' of overzeese Chinezen, va
wie velen afkomstig zijn uit Honf
kong of Macau en een paar keer pe
jaar op bezoek komen. Vorig jaai
brachten 320.000 buitenlandse toeris
ten een bezoek aan China. Ongeveer
de helft van hen was afkomstig uit
Japan. De inkomsten uit toerisme be
droegen het voor zo'n groot land nogal
luttele bedrag van 840 miljoen dollar.
Vergeleken bij vier jaar geleden toen
slechts 260 miljoen dollar aan het toe
risme werd verdiend, was het echter
een aanzienlijke verbetering.
China is vol vertrouwen en erg am
bitieus. Het doel is een miljoen buiten
landse toeristen omstreeks 1990, over
zeese Chinezen niet meegeteld. Het is
een enorm aantal en de autoriteiten in
Peking en de provincie beseffen dan
ook heel goed dat zo'n enorme invasie
alleen maar mogelijk is als er op grote
schaal wordt geïnvesteerd. En dat ge
beurt ook. „Sla bronnen voordat je
dorst krijgt", zei de directeur van een
plaatselijk VVV-kantoor. „Dat is ons
motto." Toen ik informeerde naar de
kosten van de bronnen en het risico
dat er misschien te veel zouden wor
den aangeboord, luidde het antwoord:
„Dat geeft niet."
Tijdens de conferentie lieten de
Chinese afgevaardigden - nog steeds
allemaal uniform gekleed in hoogslui-
tende donkere pakken en zich gedra
gend als een leger vriendelijke jezuï-
ten die voortdurend lachen maar niet
altijd jouw taal spreken - van tijd tot
tijd doorschemeren dat er nog meer
hervormingen op stapel stonden. Als
hun werd gevraagd of zou worden
toegelaten wat tot dusver altijd ver
boden was geweest antwoordden ze:
„Niet dit jaar.maar misschien vol
gend jaar" of woorden van gelijke
strekking.
Als de autoriteiten van Peking de
ruimte geven, zou het plaatselijk en
thousiasme 's lands hele toeristenin
dustrie een nieuw aanzien kunnen ge
ven. Ik bezocht verschillende beziens
waardigheden zoals Wuxi aan het
meer Taihu in Oost-China, waar de
ambities groot waren, maar het aan
toeristen ontbrak. De ondernemings
zin was er echter springlevend, hoe
wel de plaatselijke functionarissen
hun enthousiasme om de concurren
tiestrijd aan te gaan verhulden met
woorden als „vooropgesteld dat het
overkoepelende programma van Pe
king toestemming geeft."
Het Jinling Hotel in Nanking is
slechts een van de dertien nieuwe ho
tels die in 1983 geopend zullen worden.
Nog eens 35 hotels staan in de steigers
en 14 anderen staan op het program
ma. Omstreeks 1985 zal het aantal ho
telbedden in Peking zijn verdubbeld.
China heeft niet voldoende opgeleide
hotelmanagers, dus worden er leraren
aangetrokken uit Hongkong en Singa
pore. Er is een school voor toerisme
opgericht en universiteiten en techni
sche scholen in het hele land organise
ren momenteel praktische cursussen
die de jonge mensen moeten opleiden
voor de nieuwe industrie.
De nationale luchtvaartmaatschap
pij CAAC gaat nieuwe Boeings kopen
en peperdure, airconditioned bussen
worden momenteel met tientallen te
gelijk besteld. In het hele land worden
oude hotels opgeknapt en er is onge
veer vier miljoen uitgetrokken voor
de aanleg van broodnodige toiletten
bij toeristische trekpleisters. Buiten
landse munten lijkt geen probleem te
zijn. Een nieuwe lift? Natuurlijk. Een
schitterende roestvrij stalen Ameri
kaanse keuken? Waarom niet. Al deze
aankopen, zo wordt de Chinese fune-
v
tionarissen voorgehouden, zullen
zichzelf snel terugverdienen.
Het is inderdaad een redelijke ver
onderstelling hoewel er andere risico's
zijn die niet zo grif worden toegege
ven. De grote toeristenkooien met
1000 bedden zijn in andere landen het
symbool geworden van een rijke, ont
wikkelde, wereldse levensstijl die met
name jongeren aantrekt die de nadeli
ge kanten van het westerse toerisme,
de opvallende verspilling en de ver
trapping van plaatselijke tradities
nog niet doorzien.
Kan China immuun blijven? in
Hangzhou kost een tamelijk eenvou
dige hotelkamer 15 dollar per nacht,
iets minder dan een gemiddeld
maandsalaris. Voor het bedrag dat
moet worden neergeteld voor een
nachtje in het nieuwe Jiangua Hotel
in Peking zou een pas getrouwd stel
achttien maanden in een flatje kun
nen wonen.
De gevaren van deze ongelijkheid
worden ingezien door enkele tourope
rators die zaken doen met China.
„Nergens ter wereld maak je zoiets
mee", zei een Amerikaan tijdens de
conferentie in Peking. „We praten
over miljoenenovereenkomsten met
mensen die minder dan 50 dollar per
maand verdienen. Het is bizar. Hoe
lang zal het duren?"
De Chinese leiders lijken echter niet
bang voor een aantasting van de eeu
wenoude cultuur. Met een bevolking
van een miljard ligt dat vertrouwen
in het sociale beste(l ook voor de hand.
De Chinezen geloven niet dat ze zo ge
makkelijk op sleeptouw kunnen wor
den genomen door de cultuur van an
deren als dat ze dat al ooit hebben ge
loofd. Voor hen is de rest van de we
reld waarschijnlijk niet veel meer dan
een etnisch minderheid.
[AN WRIGHT
(Copyright The Guardian/De Stem)
5
MOSKOU- Tegenover het stadhuis van
Moskou in de Gorkystraat staat een
standbeeld van een Middeleeuws krijger
te paard. Het is de stichter van Moskou,
Yuri Dolgoruki, beter bekend als Yuri
met de Lange Handen. Er is niet veel
fantasie voor nodig om te raden dat dit
binnen een mum van tijd de bijnaam
was van de nieuwe leider van de Sovjet-
Unie, Yuri Andropov. Zowel de Russen
zelf als de buitenwereld kennen hem im
mers het best van zijn vijftien jaar als
hoofd van de KGB, de Russische inlich
tingendienst.
Vijf maanden na de dood van
Breznjev heeft Andropov nog steeds geen
eigen stempel gezet op het beleid. Na de aan
vankelijke speculaties over dramatische ver
anderingen en een veelbewogen 'Eerste Hon
derd Dagen' bleek de werkelijkheid tegen te
vallen. Het lijkt wel alsof de Sovjet-Unie zich
in een rustfase bevindt. In de kranten staan
meer artikelen over mogelijke economische
hervormingen dan lange tijd het geval is ge
weest, maar tot op heden zijn er nog geen be
sluiten genomen. Enkele ministers zijn ontsla
gen wegens corruptie en een inefficiënt beleid,
maar de veranderingen in het Politbureau,
het werkelijke machtscentrum, zijn beperkt
gebleven tot één man eruit en één erin. men
sen die Andropov vijf maanden geleden nog
zagen als de nieuwe bezem, benadrukken nu
de grenzen van de macht en de daarmee ver
bonden starheid van het Russische systeem.
Maar om te spreken van alge
mene teleurstelling onder het volk zou niet in
overeenstemming zijn met de feiten, want de
Russische verdraagzaamheid jegens het sys
teem is groter dan in het algemeen in het Wes
ten wordt gedacht. „Wat gaat er nu gebeu
ren?", vroeg een gretige Westerse verslagge
ver aan een Moskoviet kort nadat bekend was
geworden dat Breznjev was overleden. „Ze
zullen iemand anders uit het Politburo tot
partijleider kiezen", luidde het laconieke com
mentaar van de onbewogen voorbijganger.
Met dit typisch Russische antwoord toonde hij
aan hoever de gewone Russen af staan van
wat 'zij' in het Kremlin doen.
Andropov heeft bij de man in
de straat enkele puntjes gewonnen door alles
wat lijkt op persoonsverheerlijking uit de weg
te gaan. Er zijn geen aanplakborden met zijn
afbeelding en zelfs citaten uit recente toespra
ken worden maar zelden afgedrukt. In de
kranten ziet men nauwelijks foto's van hem
en officiële bekendmakingen worden gewoon
lijk ondertekend door het politburo als geheel
en niet door Andropov persoonlijk. Het gevolg
hiervan is echter wel dat hij in de schaduw is
gebleven, een man zonder gezicht voor het
volk.
De verhalen van de paar Wes-
terse diplomaten die hem de afgelopen maan
den hebben bezig gezien komen overeen met
de oppervlakkige karakterschetsen die Russi
sche functionarissen toespelen aan Westerse
journalisten. Dat Andropov graag tennis
speelt en een liefhebber is van- jazzmuziek -
een verhaal dat waarschijnlijk in omloop is
gebracht door de KGB - is vermoedelijk onzin,
bedoeld om hem een wat menselijker gezicht
te geven. Wel heerst er alom overeenstem
ming dat Andropov intelligenter is dan
Breznjev. „Hij weet waar hij het over heeft,
spreekt energiek en kan bijna niet wachten tot
de tolken zijn uitgesproken. Hij is duidelijk
een man die thuis is in de wereld van ideeën",
aldus een diplomaat.
Wijlen president Breznjev
wordt door Russische bronnen afgeschilderd
als een vriendelijke brompot die besluiten uit
de weg ging en zich in toenemende mate bezig
hield met de buitenlandse politiek, waardoor
hij geneigd was een oogje dicht te knijpen bij
onbekwaamheid en ondoelmatigheid.
Andropov daarentegen wordt
beschreven als een praktisch man die graag
spijkers met koppen slaat en met beide benen
op de grond staat. Zijn vrienden proberen af
stand te scheppen tussen hem en de begin vo
rig jaar overleden Mikhail Suslov, de partiji-
deoloog wiens koude, intellectuele image op
het eerste gezicht overeenkomsten lijkt te ver
tonen met dat van Andropov. „Suslov was een
verdroogde vis", zei Sasha Bovin, politiek co
lumnist van Izvestia en een oude geestver
want van Andropov. De nieuwe leider is vol
gens hem warm, realistisch en ondogmatisch.
Bovins recente artikel ter gele
genheid van de 100e sterfdag van Marx dat
werd afgedrukt in het orgaan van de Commu
nistische Partij, kan worden gezien als een
openbare toespraak van Andropov waarin hij
zijn beleidsvoornemens uiteenzet. Het artikel
waarschuwde overheidsfunctionarissen tegen
„de magische macht van citaten" en herinner
de eraan dat Marx geen dogma was, maar
slechts een richtsnoer. Het artikel zei verder
dat de partij niet kon regeren bij decreet maar
alleen bij „zorgvuldig voorbereide en realisti
sche maatregelen." Het was niet nodig om
„naar voren te schieten." Een slechte leider
(Breznjev misschien?) was een leider die bui
tensporig vertrouwde op „administratieve
methoden, onnodige drukte en veel gepraat in
plaats van werken."
De belangrijkste boodschap uit
het artikel was dat werk de maatstaf is van 's
lands toekomst en het individuele prestige. Hij
sprak zich tegen een gelijkschakeling van de
lonen uit en wees loonsverhogingen van de
hand omdat ze „in het begin misschien wel
gunstig waren, maar op lange termijn de eco
nomie zouden schaden."
Maar hoe ondogmatisch dit op
het eerste gezicht ook allemaal klinkt, het ar
tikel is nog steeds niet veel meer dan een cata
logus van verwachtingen en doelstellingen in
plaats van een lijst van concrete hervormin
gen. Het geeft geen antwoord op de vraag:
Kan Andropov de Sovjet-Unie weer aan het
werk krijgen?
Aan het politieke front zijn er
een aantal obstakels die hervormingen in de
weg staan. Dit betreft in de eerste plaats An
dropovs lichamelijke gesteldheid. De recente
geruchten over zijn gezondheidstoestand wa
ren een directe herinnering aan het feit dat hij
pas op 68-jarige leeftijd partijleider is gewor
den, hetgeen aanmerkelijk ouder is dan zijn
voorgangers. Hij heeft dus minder tijd om het
centrale en plaatselijke apparaat dat is ge
vormd door Breznjev bij te schaven naar
eigen inzicht.
Functionarissen op sleutelpo
sities worden niet automatisch vervangen als
er een nieuwe partijleider wordt benoemd en
elk ontslag of overplaatsing die Andropov
wenst moet dus worden bevochten. Zijn bij de
KGB vergaarde kennis betreffende geheimen
uit het privéleven van zijn mensen maakt hem
sterk en tegelijkertijd zwak, omdat het ach
terdocht en angst kan aanwakkeren waardoor
collega's en ondergeschikten gaan samen
spannen om hem fouten te laten maken of uit
zijn ambt te verdrijven.
Maar het voornaamste pro
bleem voor Andropov blijft de economie met
haar teruglopende groei- en produktiecijfers
en de toenemende kosten van ruwe grondstof
fen en energie. Andropovs campagne voor
meer discipline op het werk lijkt instemming
van het volk te krijgen al was het alleen maar
omdat de mensen inzien dat anderen (niet zij
zelf natuurlijk) niet hard genoeg werken. „Het
werd tijd", is een veelgehoorde reactie als de
mensen horen welke strafmaatregelen Andro
pov in petto heeft voor mensen die niet harder
willen gaan werken.
Lag
tari
han
Van onze schaakmedewerker
B— I
KRUININGEN - De Prins
Willem van Oranjeschool uit
Terneuzen is zaterdag in
Kruiningen Zeeuws schaak
kampioen geworden bij de
schoolteams. De school uit
Terneuzen versloeg in de fina
lepoule de winnaar van vorig
jaar, De Voorhoutse uit Krui-
ningen. De Prins Willem Ale-
xanderschool uit Terneuzen
wist beslag te leggen op de
derde plaats.
De Van Daeleschool uit Sluis
wist zich door een knappe
prestatie te plaatsen voor de
j finalepoule en werd vierde. De
Prins Willem van Oranje-
school uit Terneuzen heeft
zeer overtuigend de Zeeuwse
eindronde om het school-
schaakkampioenschap gewon-
nen. In het team speelden
Zeeuws kampioen Johnny
Dieleman, Zeeuws kampioen
in de C-groep Marco Diele
man, Jelle Jurry, Bert Nijhuis
en René den Engelsman. Het
toernooi kende drie spelers die
'100% speelden. Het waren
Johnny Dieleman, Bert Nij
huis en René den Engelsman,
die zodoende de basis legden
voor de eindoverwinning.
Voor de overige Zeeuwsch-
Vlaamse scholen was het een
succesvolle happening. De fi
nalepoule was, op De Voor
houtse uit Kruiningen na, een
Zeeuws-Vlaamse aangelegen
heid. Het toernooi met 91 jeug
dige schakers is zonder noe
menswaardige incidenten ver
lopen. Alleen het team van
Koudekerke had de sterkste
spelers in het tweede team ge
plaatst, om zodoende een aan
tal sterkere teams te ontlopen
in de eerste poules. Deze „tac-
.'sche" zet van de Emanuel-
>chool heeft toch niet voor het
reoogde effect gezorgd. De
rvan Daeleschool uit Sluis wip-
de Koudekerkers. De vele
'geleiders van de jonge scha
kers waren enthousiast over
ie opzet om in vier lokalen te
'Pelen in plaats van in een
jote ruimte. Na afloop reikte
,i ,efr Kooiman, school-
'Chaaklmder van de Zeeuwse
'cnaakbond de prijzen uit. Het
iÜ? aVan de Oranjeschool
nJL r deze overwinning
aan de landelijke fi
nalewedstrijden die op 28 mei,
en 18 juni gehouden worden.
Wat het economische beleid
betreft borduurt Andropov voort op twee
trends, beide in gang gezet onder zijn voor
ganger. Enerzijds wil hij meer sociologen in
schakelen om uit te vinden wat de problemen
zijn waarmee de plaatselijke gemeenschappen
en ondernemingen te maken hebben. Ander
zijds toont hij zich bereid te leren van de erva
ringen van andere socialistische landen in
Oost-Europa. Het idee van een onschendbaar
Sovjet-model wordt langzaam maar zeker
verlaten. De partij begint toe te geven dat
naarmate een maatschappij ingewikkelder
wordt, de problemen toenemen, niet afnemen.
De passiviteit van het Russi
sche publiek is misschien een voordeel voor
het Kremlin, maar economisch gezien is het
beslist een nadeel. In het artikel in Izvestia
benadrukte Andropov herhaaldelijk de nood
zaak om jonge mensen tot meer creativiteit te
bewegen. Op het moment zijn er echter nog
geen aanwijzingen dat hij een serieus plan
heeft om dat te bereiken.
De intellectuelen in de partij
putten ondertussen hoop uit het feit dat met
een intelligent man aan het roer er wat meer
kans is op verbetering. Intellectuelen buiten
de partij zijn daar minder zeker van. 'De grote
massa' heeft zoals altijd geen mening.
JONATHAN STEELE
(copyright The Guardian/De Stem)
Van een onzer verslaggevers
if1Mintser Ruding
i„!J anclën beeft gisteren
«««lag) met enkele familiele-
an eÜn P?"ivé-bezoek gebracht
de Oosterscheldewerken.
^Morgens bezocht de minis-
êt k „?erd rondgeleid door
et hoofd van de Deltadienst,
liii?' geI' bet pas voltooide
"wncomplex in de Philips-
'S middags een
"Ürb - bezichtiging van
em «?.en n* de Oosterschel-
rijkten Dg °P he' programma
llof81»/!6611 samenzijn op het
/erri °ermond te Renesse
ezr»'ir°mstreeks zes uur' bet
p vvaaraan behalve door I
inrti ook door andere 5
&arissen van Rijskwa-
esloten n6rd Ogenomen,
eze mmister, die al
ad Jt en n°g niet eerder
:rwf n' bet zich door ir.
lijn de, voerig voorlichten.'
departement is nauw be-
