„Dat hele
soepje van
vergunningen
moeten
ze eens
opruimen"
MOERDIJK ALS INDUSTRIEKERN VAN WEST-EUROPA
Werkgroep Vrouw en Geloof:
We gaan conflicten
met de kerk niet uit de weg
WitKEgfl
De OUD-DIRECTEUR van het
Rotterdamse gemeentelijk havenbedrijf
en -adviseur van de Wereldbank, ir. F.
posthuma, pleit, nu de wereldeconomie
tekenen van opleving vertoont, voor een
nieuwe industriële impuls en een hechte
samenwerking tussen de beide grootste
havens van Europa, Rotterdam en
Antwerpen. Het zieltogende
industriepark Moerdijk moet daarin het
IR. F. POSTHUMA:
99
99
De GESCHIEDENIS van de werkgroep
'Vrouw en Geloof is begonnen met die
groepjes vrouwen die samen de bijbel
gingen lezen met feministische ogen, met
I ae vrouwenpraatgroepen her en der over
zaken van geloof en samenleving. Maar
zeker niet op de laatste plaats met die
BISDOM BREDA FINANCIERT EMANCIPATIE
99
industriële kernpunt vormen waar
volgens Posthuma de nieuwe industrieën
voor de 21ste eeuw kunnen worden
gevestigd.
Ford
W3
Afgunst
UNIEK
BANDSTEDEN
verrassende ervaring van die twee
„vrouwendagen", in Breda in 1981, in
Roosendaal in 1982 en de derde die op
stapel staat op 16 april in De Hoogte in
Goes.
Gelijkwaardig
Kerkkoren
Spanning
W5
7ATERDAG 16 APRIL 1983
Door
Bert van Velzen
ÏO, de stad met de bre.
ders, is een bolwerk
emocraten, maar nfo
emocratie. De stad
i kwart eeuw lang Be.
door de roemruchte
'i Daley, onder wiens
urn de stemmen tuerdj.
i waarmee John Ken-
11960 het president-
eroverde. Chicago Item
kiezers en ook dode
die zich vanuit het
1 met het politieke lot
Licago bemoeien. Velen
n rusten op de general
dry, een kerkhof dat
en zegt tweemaal z0
Ks als Bonn en tweemaal
'iltg. De corruptie is in
go tot een kunstvorm
en.
tewoonte nu nog bestaat
|fc niet, maar een paar
>leden kon je in Chicago
fn grote kans op succes
d doen op de balpen
tee een politieman aan
maakte een bon uit te
>en. Je reikte voor het
\tje van 39 dollarcent een
van vijf dollar uit en ie
klapte zijn bonnenboei
|icht omdat hij zijn pen
was. Politici met een
;lig karakter namen
steekpenningen aan in
[te enveloppen, maar
m grote bedragen met
van uitgeslapen lob-
en die net deden alsof ze
rlijk waren,
ongekroonde koning fij.
Daley is een vrouw, Ja-
/me, burgemeester van
igo geworden en nu, na
inzige politieke campag-
'.eft Chicago voor het
een zwarte burgemeester.
een belangrijke mijl-
lin een stad toaar tiueeder-
In de woonbuurten voor
[ocent zwart of blank zijn
facto rassenscheiding
ligt verankerd.
irte burgemeester van
[ago, Harold Washington,
door de Democraten
lidaat gesteld omdat hij
vms en om dezelfde re-
gaven de kiezers, gedreven
racistische angsten, bijna
rkeur aan een armzalige
iblikein, de miljonair
ird Eptom, die onder
de omstandigheden in
[ibolwerk der Democraten
lig meer dan de stemmen
I familie en vrienden zou
en gekregen. De overeen-
st tussen beide mannen is
ze tot de politieke vederge-
hten behoren. Washington,
kon rekenen op de zwarte
■ers, die 41 procent van het
•toraat uitmaken in Chics-
had om en nabij de twintig
cent van de blanke stem-
i nodig, maar die werden
bijna door de neus ge-
rd.
nke kiezers vertoonden
1 in T-shirts met de op-
k: Vote Right - Vote White
aven op andere wijze uit-
kking aan een hard en
iwel onuitroeibaar racisme
■old Washington heeft in
2 een maandje gezeten we-
is het ontduiken van de be
ting - gewoon vergeten, zo
klaarde hij - maar dat is in
icago geen belemmering
rr de uitoefening van een
og politiek ambt. De ironie
l dat de zwart-witcampagnt
Chicago werd gestreden
or twee kleurloze mannen.
jftien grote Amerikaanse
■den, waaronder Los Ange-
Atlanta, Washington en
w Orleans hebben nu zwar-
burgemeesters. Een van de
rste was Carl Stokes, burge-
eester van Cleveland ten tij
van de onrustige lange hete
mers in de grote Ameri-
lanse steden van bijna vijf-
in jaar geleden. Stokes wal
n feestelijke figuur. Hij bad -,
genschappen die toen voor
:t gemak met het etiket 'chi-
sma' werden beplakt. Hij
id leuke ideeën. Zo besloot
de vervuiling van de rivier
e zich door Cleveland heen-
erst te dramatiseren met de
weddenschap dat hij over die
'ivier kon lopen.
'en grote volksmassa begaf
ich naar de Cuyahoga, de ti
ler die kort tevoren in braw
oas gevlogen en die op een
troom blauwgrijze verf leek
ttokes won de weddenschap,
oant gemeentewerkers had
!en net onder de waterspiet1,
en plankier gebouwd. Van
iarold Washington is zo iets
liet te verwachten. Hij hijW
le wereld in als een rouwtnot'
lige croupier. Er zullen, vol
lens de beproefde traditie,
MathwiïHothuis
TERZOOL (FR) - Net na
Sneek, aan de weg naar Leeu
warden, rij je er prompt voor
bij. Sinds '73 woont Posthuma
(69) in dit wijdse Friese land,
teruggetrokken in een 150
jaar oude boerderij in het
dorp Terzooi.
Na zijn afscheid als directeur van
het gemeentelijk havenbedrijf Rot
terdam werkte hij van hieruit nog
vele jaren als adviseur van de We
reldbank, een functie die hij ook al
combineerde met zijn vroegere baan.
Als adviseur bezocht Posthuma ruim
40 havens in alle delen van de wereld.
Uit het feit dat de Wereldbank zijn
adviezen inwon, blijkt wel diens er
kenning als internationaal deskundi
ge op het terrein van de havenverbe
tering én industrievestiging.
Brabant kent hij nog uit de oor
logsjaren toen hij hier tijdens zijn on-
derduikactiviteiten nogal eens ver
bleef. Tijdens de oorlog, in '41, trad hij
in dienst van het Rotterdamse haven
bedrijf bij de afdeling havenwerken.
In '59 werd hij directeur van het ha
venbedrijf.
„En in die opbouwjaren, vlak na de
oorlog, kregen we ontzettend veel in
dustrieën op bezoek. Zoveel, dat we
vaak dachten wat moeten we er mee.
We beschikten niet over genoeg in
dustrieterreinen en uiteindelijk wa
ren er in Rotterdam en omgeving ook
lang niet voldoende arbeiders meer
voor al die fabrieken die zich alle
maal persé in Rotterdam wilden ves
tigen".
Zo kreeg Posthuma ook de directie
van Ford-Duitsland op zijn kantoor
in de Rotterdamse haven met plan
nen op zak voor de bouw van een
Ford-fabriek in Rotterdam. Aanvan
kelijk zou dat werk betekenen voor
8.000 man, later mogelijk uitgroeiend
tot een bedrijf met rond 12.000 werk
nemers, „Ik kon die mensen echt geen
terrein aanbieden. Maar, zeg ik tegen
hen, hier in Rotterdam hebt u alle fa
ciliteiten van de haven tot uw be
schikking en het bedrijf kan hier
vlakbij, in Moerdijk, een terrein krij
gen". Van het industriepark Moerdijk
was toen nog geen sprake maar uit
zijn contacten met Brabant wist Pos
thuma dat er al wel met die gedachte
werd gespeeld.
Met de Ford-directie toog Posthu-
na vervolgens naar Moerdijk waar
over die directie, vooral door de korte
verbindingen met de Rotterdamse
haven, erg enthousiast bleek te zijn.
De verwezenlijking van een Ford
fabriek in Moerdijk liep volstrekt
vast in wat Posthumna de „Haagse
spreidingsbureucratie" noemt. Het
eind van het liedje was dat de Ameri
kanen het alras lieten afweten en de
Ford-fabriek werd uiteindelijk in
Genk (België) gevestigd.
Ander voorbeeld van de door Pos
thuma verfoeide bureaucratie in Ne
derland. De vestiging van Degussa,
een Duitse onderneming in zilver en
goud, verloor Rotterdam aan Ant
werpen. Volgens Posthuma door de
„pietepeuterigheid van Den Haag".
Rotterdam miste verder een belang
rijke Duitse staalvestiging, een zoge
naamde „knikkerfabriek" voor de
verwerking van ijzererts. „Ik weet nu
eigenlijk nog niet of die bemoeienis
van Den Haag een grote stommiteit
was óf om de staalindustrie in IJmui-
IR. F. POSTHUMA voor zijn boefiZ
derij „De Lytse Poarte", (de kleine
poort)
den te beschermen".
In het begin van de jaren zestig
kwam ook Shell bij Posthuma op vi
site met een verzoek om bedrijfsves
tiging in Rotterdam. „Die boot heb
ben we toen duidelijk afgehouden.
We konden in Rotterdam toen niks
beginnen met een chemische fabriek
«die misschien één of twee keer per
jaar een schip van 200.000 ton voor de
wal kreeg. Toen hebben we Shell ver
wezen naar Moerdijk". Die Shell-
vraag leidde toen uiteindelijk tot de
oprichting van het industrie- en ha
venschap Moerdijk. Overigens niet
zonder moeite, verhaalt Posthuma.
Met name de Zeeuwse PPD trok
enorm bij Den Haag aan de bel om
Shell in het Sloegebied te laten vesti
gen. Posthuma noemt de oud-burge
meester van Klundert als een krach
tige motor achter de totstandkoming
van „Moerdijk". Later „kreeg" Zee
land uiteindelijk toch een chemische
industrie, Dow Chemical.
Posthuma onderkent dat het kli
maat nu, dok in Den Haag, is gewij
zigd. „De mentaliteit verbetert maar
toch zijn de administratieve voorbe
reiding voor nieuwe industrievesti
gingen en de vergunningen voor die
industrie zelf, nog veel te omslachtig.
De geest is wel veranderd, maar de
vergunningen niet. Dat hele soepje
moeten ze eens goed opruimen".
Posthuma mag dan een „no-non-
sense"-man, hij staat niet afwijzend
tegenover (overheids-)controle op mi
lieu- en luchtverontreiniging bij in
dustrievestiging. „Het is ook goed dat
die milieugroepen in het verleden aan
de bel trokken, maar ze overdrijven
de zaken alleen te veel". Voor het
nieuwe industriële élan, waarvoor
Posthuma pleit, is het volgens hem
noodzakelijk dat de ondernemers
weer een stuk invloed in handen krij
gen dat ze al jaren geleden uit handen
hebben gegeven.
MathieuHothuis
TERZOOL BREDA - Moer
dijk als industriecentrumge
bied voor de hele Benelux en
zelfs voor heel Noord-West-
Europa, tussen Antwerpen en
Rotterdam. De nieuwe indus
trie van de toekomst, geavan
ceerde electronica, farmaceu
tische industrieën en de kans
rijke industrieën genoemd in
dé ëommissie-Wagner, zou
hier in het kader van een
groots investeringsplan moe
ten worden gerealiseerd. Dit
is kortweg het advies van ir.
F. Posthuma. Volgens Posthu
ma, indertijd een van de
grondleggers van het indus
triepark Moerdijk, ligt in de
agglomeraties Antwerpen en
Rotterdam een enorme hoe
veelheid know-how opgesla
gen die gebruikt moet worden
om van deze regio het grootste
distributiecentrum van Euro
pa te maken.
„Ik heb mijn gedachten maar eens de
vrije loop gelaten, een soort „plan
ning with al smile", futurisme met
een glimlach, maar wèl met een rots
vast vertrouwen in de toekomst.
West-Brabant is het kerngebied van
de Benelux volgens de heer Delwaide,
oud-schepen van Antwerpen, en dat
ben ik volkomen met hem eens", al
dus Posthuma. Deze regio kan vol
gens deze internationaal bekende
„havenman" van Rotterdam en advi
seur van de Wereldbank, een erg be
langrijke toekomst tegemoet gaan. In
theorie, zo zegt Posthuma, gaat die
mogelijkheid voor nieuwe industrie
vestiging op voor de hele kuststreek
van Le Havre tot en met Hamburg,
waar „een soort nieuwe Hanzebond
wenselijk lijkt met vele ferry- en
roll-on roll-of havens langs de hele
kustlijn".
Posthuma wil zich in zijn visie op de
toekomst vooralsnog beperken tot het
kerngebied van de Benelux dat nu al
het centrumgebied van Noord-West-
Europa genoemd mag worden. Dit
gebied loopt van Hoek van Holland
tot voorbij Antwerpen.
„De indeling van dit gebied zal met de
grootste zorgvuldigheid moeten ge
beuren, maar ook met de grootste
daadkracht. Fouten uit het verleden
moeten, gezien de unieke ligging van
dit gebied, worden vermeden en,
waar mogelijk, worden hersteld".
Vast staat volgens Posthuma, dat die
ontwikkeling moet steunen op Rot
terdam en Antwerpen, havens met de
beste en modernste faciliteiten ter
wereld die het met de goede verbin
dingen met een gigantisch en dicht
bevolkt achterland mogelijk maken
hier het grootste distributiecentrum
van Europa maken.
„Jaren geleden hebben onafhankelij
ke Scandinavische economen al bere
kend dat stukgoed, bestemd voor de
noordelijke landen, verreweg het
voordeligst via dit kerngebied naar
deze landen kan worden gedistri
bueerd inplaats van overzee direct
naar die landen". Het achterland van
de Benelux strekt zich na de voltooi
ing van het Rijn-Main-Donaukanaal
zelfs tot in Rusland uit.
„Het verleden heeft ons geleerd, dat
het bij de ontwikkeling van omvang
rijke plannen van het grootste belang
is, allereerst in grote lijnen de woon-
en werkgebieden zeer voorlopig vast
te stellen met behoud van een grote
flexibiliteit voor mogelijke wijzigin
gen". Voor het genoemde kerngebied
in de Benelux zou in de visie van Pos
thuma overwogen moeten worden tot
het aanwijzen van zogenaamde
„bandsteden" met flinke onderlinge
afstanden langs de Noordzee-kusten
met loodrecht hierop „uitlopers"
langs de afgesloten zeearmen. Naast
de recreatiemogelijkheden die zo ont
staan, kunnen de nieuwe industrie
parken met veel groen worden ont
worpen op de vaste wal van Brabant
en Vlaanderen. De Benelux-zeeha-
venindustrieën kunnen zich zo her
structureren, terwijl niet-zeehaven
industrieën zich op de vrije industrie
terreinen in beide landen kunnen
vestigen.
Posthuma meent dat voor een derge
lijk plan een efficiënt Belgisch-Ne
derlands beheer, analoog aan het ge
west Rijnmond, noodzakelijk is om
dat een Brabants-Rotterdams beheer
te beperkte perspectieven biedt. „In
Japan is een groots plan voor de in
dustriële herstructurering op papier
al uitgewerkt. Het lijkt de moeite
waard eens na te gaan hoever men
daar is gevorderd en hoe dit is opge
zet, ook wat het vermijden van lucht
verontreiniging en de afvalverwer
king betreft".
Het beheerslichaam zou ook een be
slissingscentrum met zeer grote be
voegdheden moeten worden, onge
hinderd door „typisch Hollandse peu
terige prekerigheid en perfectionis
me". Bovendien noemt Posthuma het
„politiek Haags polariseren" hij be
doeld de vele regels en vergunningen
voor het bedrijfsleven.red.) in een
dergelijke opzet volstrekt uit den bo
ze.
„Ook hier zal de „cost voor de baet"
uitgaan, maar als men ook de indirec
te voordelen van een dergelijke ont
wikkeling in beschouwing neemt,
móét men wel tot aantrekkelijke ves
tigingskosten voor de door de eom-
missie-Wagner genoemde industrie
kunnen komen. Nu wordt per jaar
meer dan 25 miljard gulden niet-pro-
duktief uitgegeven, „werkloosheids
uitkeringen bedoeld Posthuma bij-
voorbeeld.red.). Laat men nu eens be
ginnen om een kwart miljard aan de
herstructurering van de industrie te
besteden. Dat zal zeker kunnen luk
ken met een erg goed acquisitiebeleid
en positief ingesteld aktiegroepen".
cat stemmen voor hem
lepikt. Zijn keuze is een mw
)aal. Dat wei.
Door Jan Bouwmans
BREDA - Of vrouwen
zich miskend voelen in en
door de (r.k.)kerk Ze zal
wel anoniem blijven, die
Zuidwest-Nederlandse
vrouw die al het opge
kropte lijden samenbalde
in een onsterfelijk
woord: „Er is een man,
die kust de grond en loopt
over de vrouwen."
Wie zal haar deze ervaring
bestrijden Niet Lieve Troch
uit Breda en Marga van der
Meer uit Etten-Leur. Beide
vrouwen behoren tot de voorlo
pige werkgroep „Vrouw en Ge
loof" die de weg bereidt voor
een officiële diocesane werk
groep van het bisdom Breda,
compleet met een door het bis
dom te betalen beroepskracht.
„Onze eerste doel is niet de
vrouw op het altaar te krijgen
(hoewel dat wel moet komen)",
zegt Lieve Troch, in het dage
lijkse leven staffunctionaris
volwassenkatechese en kader
vorming van het Diocesaan
Pastoraal Centrum van het bis
dom Breda. En Marga van der
Meer, ervaren rot in het vor
mingswerk, vult aan: „Het is
evenmin de bedoeling de vrouw
terug te krijgen in de kerk."
Wat dan wel „Wij kiezen
niet voor de kerk; wij kiezen
voor vrouwen, voor het geloven
van vrouwen." En als die keuze,
straks wanneer de vrouwen
emancipatie in de kerk, tot con
flicten leidt met de kerk, dan is
dat maar zo. Wij gaan het con
flict niet uit de weg."
Het jaar 1981. Zomaar wat
vrouwen, zeven in getal, doen
een ongerichte oproep aan se-
xegenoten om met elkaar erva
ringen uit te wisselen over
vrouw-zijn, geloof en leven. Ze
blijken als het ware een kruit
vat te hebben aangeboord. Op
de „vrouwendag" in november
van dat jaar in Breda komen
150 175 vrouwen opdagen. Niet
namens een vereniging of orga
nisatie, niet beroepsmatig,
maar puur uit persoonlijke be
hoefte en een zich aangespro
ken voelen. Onbekenden voor
elkaar, maar verenigd door één
gemeenschappelijke ervaring:
pijn aan het geloven, juist in
hun vrouw-zijn; pijn aan de be
handeling van de vrouw in de
kerk.
Niemand had deze respons
verwacht, niemand had zelfs
ook maar in de verste verte met
de mogelijkheid rekening ge
houden. Het jaar daarop werd
andermaal een „vrouwendag"
op touw gezet. Deze keer in
Roosendaal en speciaal voor
vrouwen uit West-Brabant. Het
thema „vrouw, geloof, leven"
werd uitgebreid met de feno
menen „macht, onmacht, weer-
LIEVE Troch: „Plaatselijke kerk draait op de vrouwen".
- FOTO DE STEM/DICK DE BOER.
baarheid". Een deelname van
dik 100 vrouwen, op persoonlij
ke titel.
De uitbreiding van het Bre
dase gespreks- en ervarings
thema „vrouw, geloof, leven"
tot het Roosendaalse „Macht,
onmacht, weerbaarheid" geeft
al een lijn aan. Lieve Troch
over wat er gaande is: „Er zijn
door vrouwen twee zaken in
kerk én maatschappij te be
vechten. Dat is allereerst eman
cipatie. Wij wensen een gelijk
waardige inbreng in en gelijk
waardige mogelijkheden voor
wat er te verhapstukken valt in
de opbouw van het heden en het
ontwerpen van de toeko. ~°t.
Maar het tweede is dat wij het
nog niet op dezelfde manier
wensen te doen als de mannen.
Noem dat de feministische in
breng. Vrouwen willen niet
koste wat het kost een mannen
wereld veroveren, maar die
mannenwereld door er binnen
te treden veranderen, juist wat
betreft bestaande machtsver
houdingen en rolpatronen."
Plaats maken dus voor de zo
geheten typisch vrouwelijke
waarden als bouwstenen voor
de opbouw van kerk en maat
schappij. Het zal dan ook een
typische mannenvraag zijn wat
ze daar nou precies mee bedoe
len. „Mensen niet beoordelen op
hun beroep of hun functie bij
voorbeeld, maar op hun per
soon, hun identiteit. Attributen
als beroep en functie behoren
geen maatstaf te zijn voor het
indelen van de samenleving.
Juist omdat we eeuwenlang
niet hebben meegeteld, maat
schappelijk ook niet zo streve-
rig hoefden te zijn, hebben
vrouwen hiervoor waarschijn
lijk een veel grotere gevoelig
heid ontwikkeld."
De vrouwenstrijd in de kerk
verschilt niet fundamenteel van
die in de maatschappij, betogen
Lieve Troch en Marga van der
Meer. „Meer dan eens zien
vrouwen het gebeuren dat zij
een geloofsgemeenschap feite
lijk dragen en op de been hou
den. Maar als er beslissingen
genomen moeten worden, dan
delven ze structureel en institu
tioneel het onderspit. Die func
ties en posities zijn aan mannen
voorbehouden."
Marga van der Meer durft de
uitspraak aan dat „de plaatse
lijke kerk tegenwoordig in feite
op de vrouwen draait". Vrou
wen gaan op huisbezoek, man
nen praktisch niet. En neem de
kerkkoren, zegt ze. De mannen
koren zijn praktisch uit de kerk
verdwenen. Mannen vinden een
kerkkoor niet meer interessant,
omdat ze er geen status meer
aan kunnen ontlenen. Het geeft
geen maatschappelijk aanzien
meer. Dat is ook de reden dat
mannen in het algemeen niet
erg actief meer zijn in de kerk.
Vrouwen interesseert dat niet.
De mannelijke kerkbetrok
kenheid typeert Marga van der
Meer met goedbedoelde ironie
zo: „Ze zijn nog actief bij de ac
tie Kerkbalans vanuit een over
gebleven ridderlij kheisgevoel -
ik vind dat best schattig, hoor
- dat ze de vrouwen toch niet 's
avonds langs de deuren kunnen
laten gaan." Lieve Troch laat
toch niet na op te merken dat
het juist door de mannen komt
dat vrouwen niet veilig meer
over straat kunnen 's avonds.
De „vrouwendagen" in Breda
en Roosendaal werden niet wei
nig bezocht door niet-kerkelijk-
betrokken vrouwen. „Het gelo
ven zei hun wel wat, maar zoals
de kerk reilt en zeiltnou ja,
de kerk is allesbehalve vrouw
vriendelijk De werkgroep
Vrouw en Geloof is niet ker-
konvriendelijk gezind, maar de
kerk is niet de eerste keuze
noch het doel van de activitei
ten. Wel de kerkervaringen van
de vrouwen en de spanningen
die dat in het persoonlijke levói
heeft opgeroepen en nog oproe
pen.
Lieve Troch en Marga van
der Meer: „Vrouwen ervaren
veel directer de spanning dip
voortkomt uit de discrepantie
tussen wet en leven. Als je ziet
wat de kerk ons te leven voor
houdt en wij ervaren dan aan
onze kinderen dat ze niet trou
wen, maar gaan samenleven,
dat ze vanzelfsprekend de pil
gebruiken.... wij, vrouwen
zijn bezig dat spanningsveld
weg te leven. Dat wil niet zeg
gen dat veel vrouwen er niet
door in nood zijn geraakt en
zich vaak voor de keuze ge
plaatst zien: afhaken of enorme
spankracht vertonen. Als wij
die spanning van de vrouwen
zouden kunnen bundelen, zou
dat een geweldige kracht bete
kenen, zowel naar de vrouwen
zelf toe als naar de kerk toe,
omdat het de kerk weer leven
zou geven."
De vrouw eist in de kerk
steeds luider een gelijkwaardi
ge plaats op. In alle kerkgenoot
schappen. De werkgroep Vrouw
en Geloof is dan ook oecume
nisch samengesteld. Desniette
min, waarop kan het althans in
de r.k. kerk anders uitlopen dan
op het conflict. Want 20 jaar
herziening van het kerkelijk
wetboek heeft de vrouw op
nieuw naar de kerkelijke keu
ken verbannen. Of zijn van bis-
domswege duidelijke verwach
tingen gekoppeld aan de finan
ciering van werkroep en be
roepskracht „Nee, ons zijn
geen voorwaarden gesteld. Wij
hebben integendeel een zeer
aandachtig en begrijpend ge
hoor ontmoet. De bisschop on
derkent duidelijk de problemen
en de pijn van vrouwen met en
aan de kerk. Vandaar zijn
steun. Maar wij weten helemaal
niet waar we uit zullen komen.
Als de vruchten van de werk
groep tot conflicten leiden met
het kerkinstituut, gaan we het
conflict aan."