„Dat hele soepje van vergunningen moeten ze eens opruimen" MOERDIJK ALS INDUSTRIEKERN VAN WEST-EUROPA Werkgroep Vrouw en Geloof: We gaan conflicten met de kerk niet uit de weg WitKEgfl De OUD-DIRECTEUR van het Rotterdamse gemeentelijk havenbedrijf en -adviseur van de Wereldbank, ir. F. posthuma, pleit, nu de wereldeconomie tekenen van opleving vertoont, voor een nieuwe industriële impuls en een hechte samenwerking tussen de beide grootste havens van Europa, Rotterdam en Antwerpen. Het zieltogende industriepark Moerdijk moet daarin het IR. F. POSTHUMA: 99 99 De GESCHIEDENIS van de werkgroep 'Vrouw en Geloof is begonnen met die groepjes vrouwen die samen de bijbel gingen lezen met feministische ogen, met I ae vrouwenpraatgroepen her en der over zaken van geloof en samenleving. Maar zeker niet op de laatste plaats met die BISDOM BREDA FINANCIERT EMANCIPATIE 99 industriële kernpunt vormen waar volgens Posthuma de nieuwe industrieën voor de 21ste eeuw kunnen worden gevestigd. Ford W3 Afgunst UNIEK BANDSTEDEN verrassende ervaring van die twee „vrouwendagen", in Breda in 1981, in Roosendaal in 1982 en de derde die op stapel staat op 16 april in De Hoogte in Goes. Gelijkwaardig Kerkkoren Spanning W5 7ATERDAG 16 APRIL 1983 Door Bert van Velzen ÏO, de stad met de bre. ders, is een bolwerk emocraten, maar nfo emocratie. De stad i kwart eeuw lang Be. door de roemruchte 'i Daley, onder wiens urn de stemmen tuerdj. i waarmee John Ken- 11960 het president- eroverde. Chicago Item kiezers en ook dode die zich vanuit het 1 met het politieke lot Licago bemoeien. Velen n rusten op de general dry, een kerkhof dat en zegt tweemaal z0 Ks als Bonn en tweemaal 'iltg. De corruptie is in go tot een kunstvorm en. tewoonte nu nog bestaat |fc niet, maar een paar >leden kon je in Chicago fn grote kans op succes d doen op de balpen tee een politieman aan maakte een bon uit te >en. Je reikte voor het \tje van 39 dollarcent een van vijf dollar uit en ie klapte zijn bonnenboei |icht omdat hij zijn pen was. Politici met een ;lig karakter namen steekpenningen aan in [te enveloppen, maar m grote bedragen met van uitgeslapen lob- en die net deden alsof ze rlijk waren, ongekroonde koning fij. Daley is een vrouw, Ja- /me, burgemeester van igo geworden en nu, na inzige politieke campag- '.eft Chicago voor het een zwarte burgemeester. een belangrijke mijl- lin een stad toaar tiueeder- In de woonbuurten voor [ocent zwart of blank zijn facto rassenscheiding ligt verankerd. irte burgemeester van [ago, Harold Washington, door de Democraten lidaat gesteld omdat hij vms en om dezelfde re- gaven de kiezers, gedreven racistische angsten, bijna rkeur aan een armzalige iblikein, de miljonair ird Eptom, die onder de omstandigheden in [ibolwerk der Democraten lig meer dan de stemmen I familie en vrienden zou en gekregen. De overeen- st tussen beide mannen is ze tot de politieke vederge- hten behoren. Washington, kon rekenen op de zwarte ■ers, die 41 procent van het •toraat uitmaken in Chics- had om en nabij de twintig cent van de blanke stem- i nodig, maar die werden bijna door de neus ge- rd. nke kiezers vertoonden 1 in T-shirts met de op- k: Vote Right - Vote White aven op andere wijze uit- kking aan een hard en iwel onuitroeibaar racisme ■old Washington heeft in 2 een maandje gezeten we- is het ontduiken van de be ting - gewoon vergeten, zo klaarde hij - maar dat is in icago geen belemmering rr de uitoefening van een og politiek ambt. De ironie l dat de zwart-witcampagnt Chicago werd gestreden or twee kleurloze mannen. jftien grote Amerikaanse ■den, waaronder Los Ange- Atlanta, Washington en w Orleans hebben nu zwar- burgemeesters. Een van de rste was Carl Stokes, burge- eester van Cleveland ten tij van de onrustige lange hete mers in de grote Ameri- lanse steden van bijna vijf- in jaar geleden. Stokes wal n feestelijke figuur. Hij bad -, genschappen die toen voor :t gemak met het etiket 'chi- sma' werden beplakt. Hij id leuke ideeën. Zo besloot de vervuiling van de rivier e zich door Cleveland heen- erst te dramatiseren met de weddenschap dat hij over die 'ivier kon lopen. 'en grote volksmassa begaf ich naar de Cuyahoga, de ti ler die kort tevoren in braw oas gevlogen en die op een troom blauwgrijze verf leek ttokes won de weddenschap, oant gemeentewerkers had !en net onder de waterspiet1, en plankier gebouwd. Van iarold Washington is zo iets liet te verwachten. Hij hijW le wereld in als een rouwtnot' lige croupier. Er zullen, vol lens de beproefde traditie, MathwiïHothuis TERZOOL (FR) - Net na Sneek, aan de weg naar Leeu warden, rij je er prompt voor bij. Sinds '73 woont Posthuma (69) in dit wijdse Friese land, teruggetrokken in een 150 jaar oude boerderij in het dorp Terzooi. Na zijn afscheid als directeur van het gemeentelijk havenbedrijf Rot terdam werkte hij van hieruit nog vele jaren als adviseur van de We reldbank, een functie die hij ook al combineerde met zijn vroegere baan. Als adviseur bezocht Posthuma ruim 40 havens in alle delen van de wereld. Uit het feit dat de Wereldbank zijn adviezen inwon, blijkt wel diens er kenning als internationaal deskundi ge op het terrein van de havenverbe tering én industrievestiging. Brabant kent hij nog uit de oor logsjaren toen hij hier tijdens zijn on- derduikactiviteiten nogal eens ver bleef. Tijdens de oorlog, in '41, trad hij in dienst van het Rotterdamse haven bedrijf bij de afdeling havenwerken. In '59 werd hij directeur van het ha venbedrijf. „En in die opbouwjaren, vlak na de oorlog, kregen we ontzettend veel in dustrieën op bezoek. Zoveel, dat we vaak dachten wat moeten we er mee. We beschikten niet over genoeg in dustrieterreinen en uiteindelijk wa ren er in Rotterdam en omgeving ook lang niet voldoende arbeiders meer voor al die fabrieken die zich alle maal persé in Rotterdam wilden ves tigen". Zo kreeg Posthuma ook de directie van Ford-Duitsland op zijn kantoor in de Rotterdamse haven met plan nen op zak voor de bouw van een Ford-fabriek in Rotterdam. Aanvan kelijk zou dat werk betekenen voor 8.000 man, later mogelijk uitgroeiend tot een bedrijf met rond 12.000 werk nemers, „Ik kon die mensen echt geen terrein aanbieden. Maar, zeg ik tegen hen, hier in Rotterdam hebt u alle fa ciliteiten van de haven tot uw be schikking en het bedrijf kan hier vlakbij, in Moerdijk, een terrein krij gen". Van het industriepark Moerdijk was toen nog geen sprake maar uit zijn contacten met Brabant wist Pos thuma dat er al wel met die gedachte werd gespeeld. Met de Ford-directie toog Posthu- na vervolgens naar Moerdijk waar over die directie, vooral door de korte verbindingen met de Rotterdamse haven, erg enthousiast bleek te zijn. De verwezenlijking van een Ford fabriek in Moerdijk liep volstrekt vast in wat Posthumna de „Haagse spreidingsbureucratie" noemt. Het eind van het liedje was dat de Ameri kanen het alras lieten afweten en de Ford-fabriek werd uiteindelijk in Genk (België) gevestigd. Ander voorbeeld van de door Pos thuma verfoeide bureaucratie in Ne derland. De vestiging van Degussa, een Duitse onderneming in zilver en goud, verloor Rotterdam aan Ant werpen. Volgens Posthuma door de „pietepeuterigheid van Den Haag". Rotterdam miste verder een belang rijke Duitse staalvestiging, een zoge naamde „knikkerfabriek" voor de verwerking van ijzererts. „Ik weet nu eigenlijk nog niet of die bemoeienis van Den Haag een grote stommiteit was óf om de staalindustrie in IJmui- IR. F. POSTHUMA voor zijn boefiZ derij „De Lytse Poarte", (de kleine poort) den te beschermen". In het begin van de jaren zestig kwam ook Shell bij Posthuma op vi site met een verzoek om bedrijfsves tiging in Rotterdam. „Die boot heb ben we toen duidelijk afgehouden. We konden in Rotterdam toen niks beginnen met een chemische fabriek «die misschien één of twee keer per jaar een schip van 200.000 ton voor de wal kreeg. Toen hebben we Shell ver wezen naar Moerdijk". Die Shell- vraag leidde toen uiteindelijk tot de oprichting van het industrie- en ha venschap Moerdijk. Overigens niet zonder moeite, verhaalt Posthuma. Met name de Zeeuwse PPD trok enorm bij Den Haag aan de bel om Shell in het Sloegebied te laten vesti gen. Posthuma noemt de oud-burge meester van Klundert als een krach tige motor achter de totstandkoming van „Moerdijk". Later „kreeg" Zee land uiteindelijk toch een chemische industrie, Dow Chemical. Posthuma onderkent dat het kli maat nu, dok in Den Haag, is gewij zigd. „De mentaliteit verbetert maar toch zijn de administratieve voorbe reiding voor nieuwe industrievesti gingen en de vergunningen voor die industrie zelf, nog veel te omslachtig. De geest is wel veranderd, maar de vergunningen niet. Dat hele soepje moeten ze eens goed opruimen". Posthuma mag dan een „no-non- sense"-man, hij staat niet afwijzend tegenover (overheids-)controle op mi lieu- en luchtverontreiniging bij in dustrievestiging. „Het is ook goed dat die milieugroepen in het verleden aan de bel trokken, maar ze overdrijven de zaken alleen te veel". Voor het nieuwe industriële élan, waarvoor Posthuma pleit, is het volgens hem noodzakelijk dat de ondernemers weer een stuk invloed in handen krij gen dat ze al jaren geleden uit handen hebben gegeven. MathieuHothuis TERZOOL BREDA - Moer dijk als industriecentrumge bied voor de hele Benelux en zelfs voor heel Noord-West- Europa, tussen Antwerpen en Rotterdam. De nieuwe indus trie van de toekomst, geavan ceerde electronica, farmaceu tische industrieën en de kans rijke industrieën genoemd in dé ëommissie-Wagner, zou hier in het kader van een groots investeringsplan moe ten worden gerealiseerd. Dit is kortweg het advies van ir. F. Posthuma. Volgens Posthu ma, indertijd een van de grondleggers van het indus triepark Moerdijk, ligt in de agglomeraties Antwerpen en Rotterdam een enorme hoe veelheid know-how opgesla gen die gebruikt moet worden om van deze regio het grootste distributiecentrum van Euro pa te maken. „Ik heb mijn gedachten maar eens de vrije loop gelaten, een soort „plan ning with al smile", futurisme met een glimlach, maar wèl met een rots vast vertrouwen in de toekomst. West-Brabant is het kerngebied van de Benelux volgens de heer Delwaide, oud-schepen van Antwerpen, en dat ben ik volkomen met hem eens", al dus Posthuma. Deze regio kan vol gens deze internationaal bekende „havenman" van Rotterdam en advi seur van de Wereldbank, een erg be langrijke toekomst tegemoet gaan. In theorie, zo zegt Posthuma, gaat die mogelijkheid voor nieuwe industrie vestiging op voor de hele kuststreek van Le Havre tot en met Hamburg, waar „een soort nieuwe Hanzebond wenselijk lijkt met vele ferry- en roll-on roll-of havens langs de hele kustlijn". Posthuma wil zich in zijn visie op de toekomst vooralsnog beperken tot het kerngebied van de Benelux dat nu al het centrumgebied van Noord-West- Europa genoemd mag worden. Dit gebied loopt van Hoek van Holland tot voorbij Antwerpen. „De indeling van dit gebied zal met de grootste zorgvuldigheid moeten ge beuren, maar ook met de grootste daadkracht. Fouten uit het verleden moeten, gezien de unieke ligging van dit gebied, worden vermeden en, waar mogelijk, worden hersteld". Vast staat volgens Posthuma, dat die ontwikkeling moet steunen op Rot terdam en Antwerpen, havens met de beste en modernste faciliteiten ter wereld die het met de goede verbin dingen met een gigantisch en dicht bevolkt achterland mogelijk maken hier het grootste distributiecentrum van Europa maken. „Jaren geleden hebben onafhankelij ke Scandinavische economen al bere kend dat stukgoed, bestemd voor de noordelijke landen, verreweg het voordeligst via dit kerngebied naar deze landen kan worden gedistri bueerd inplaats van overzee direct naar die landen". Het achterland van de Benelux strekt zich na de voltooi ing van het Rijn-Main-Donaukanaal zelfs tot in Rusland uit. „Het verleden heeft ons geleerd, dat het bij de ontwikkeling van omvang rijke plannen van het grootste belang is, allereerst in grote lijnen de woon- en werkgebieden zeer voorlopig vast te stellen met behoud van een grote flexibiliteit voor mogelijke wijzigin gen". Voor het genoemde kerngebied in de Benelux zou in de visie van Pos thuma overwogen moeten worden tot het aanwijzen van zogenaamde „bandsteden" met flinke onderlinge afstanden langs de Noordzee-kusten met loodrecht hierop „uitlopers" langs de afgesloten zeearmen. Naast de recreatiemogelijkheden die zo ont staan, kunnen de nieuwe industrie parken met veel groen worden ont worpen op de vaste wal van Brabant en Vlaanderen. De Benelux-zeeha- venindustrieën kunnen zich zo her structureren, terwijl niet-zeehaven industrieën zich op de vrije industrie terreinen in beide landen kunnen vestigen. Posthuma meent dat voor een derge lijk plan een efficiënt Belgisch-Ne derlands beheer, analoog aan het ge west Rijnmond, noodzakelijk is om dat een Brabants-Rotterdams beheer te beperkte perspectieven biedt. „In Japan is een groots plan voor de in dustriële herstructurering op papier al uitgewerkt. Het lijkt de moeite waard eens na te gaan hoever men daar is gevorderd en hoe dit is opge zet, ook wat het vermijden van lucht verontreiniging en de afvalverwer king betreft". Het beheerslichaam zou ook een be slissingscentrum met zeer grote be voegdheden moeten worden, onge hinderd door „typisch Hollandse peu terige prekerigheid en perfectionis me". Bovendien noemt Posthuma het „politiek Haags polariseren" hij be doeld de vele regels en vergunningen voor het bedrijfsleven.red.) in een dergelijke opzet volstrekt uit den bo ze. „Ook hier zal de „cost voor de baet" uitgaan, maar als men ook de indirec te voordelen van een dergelijke ont wikkeling in beschouwing neemt, móét men wel tot aantrekkelijke ves tigingskosten voor de door de eom- missie-Wagner genoemde industrie kunnen komen. Nu wordt per jaar meer dan 25 miljard gulden niet-pro- duktief uitgegeven, „werkloosheids uitkeringen bedoeld Posthuma bij- voorbeeld.red.). Laat men nu eens be ginnen om een kwart miljard aan de herstructurering van de industrie te besteden. Dat zal zeker kunnen luk ken met een erg goed acquisitiebeleid en positief ingesteld aktiegroepen". cat stemmen voor hem lepikt. Zijn keuze is een mw )aal. Dat wei. Door Jan Bouwmans BREDA - Of vrouwen zich miskend voelen in en door de (r.k.)kerk Ze zal wel anoniem blijven, die Zuidwest-Nederlandse vrouw die al het opge kropte lijden samenbalde in een onsterfelijk woord: „Er is een man, die kust de grond en loopt over de vrouwen." Wie zal haar deze ervaring bestrijden Niet Lieve Troch uit Breda en Marga van der Meer uit Etten-Leur. Beide vrouwen behoren tot de voorlo pige werkgroep „Vrouw en Ge loof" die de weg bereidt voor een officiële diocesane werk groep van het bisdom Breda, compleet met een door het bis dom te betalen beroepskracht. „Onze eerste doel is niet de vrouw op het altaar te krijgen (hoewel dat wel moet komen)", zegt Lieve Troch, in het dage lijkse leven staffunctionaris volwassenkatechese en kader vorming van het Diocesaan Pastoraal Centrum van het bis dom Breda. En Marga van der Meer, ervaren rot in het vor mingswerk, vult aan: „Het is evenmin de bedoeling de vrouw terug te krijgen in de kerk." Wat dan wel „Wij kiezen niet voor de kerk; wij kiezen voor vrouwen, voor het geloven van vrouwen." En als die keuze, straks wanneer de vrouwen emancipatie in de kerk, tot con flicten leidt met de kerk, dan is dat maar zo. Wij gaan het con flict niet uit de weg." Het jaar 1981. Zomaar wat vrouwen, zeven in getal, doen een ongerichte oproep aan se- xegenoten om met elkaar erva ringen uit te wisselen over vrouw-zijn, geloof en leven. Ze blijken als het ware een kruit vat te hebben aangeboord. Op de „vrouwendag" in november van dat jaar in Breda komen 150 175 vrouwen opdagen. Niet namens een vereniging of orga nisatie, niet beroepsmatig, maar puur uit persoonlijke be hoefte en een zich aangespro ken voelen. Onbekenden voor elkaar, maar verenigd door één gemeenschappelijke ervaring: pijn aan het geloven, juist in hun vrouw-zijn; pijn aan de be handeling van de vrouw in de kerk. Niemand had deze respons verwacht, niemand had zelfs ook maar in de verste verte met de mogelijkheid rekening ge houden. Het jaar daarop werd andermaal een „vrouwendag" op touw gezet. Deze keer in Roosendaal en speciaal voor vrouwen uit West-Brabant. Het thema „vrouw, geloof, leven" werd uitgebreid met de feno menen „macht, onmacht, weer- LIEVE Troch: „Plaatselijke kerk draait op de vrouwen". - FOTO DE STEM/DICK DE BOER. baarheid". Een deelname van dik 100 vrouwen, op persoonlij ke titel. De uitbreiding van het Bre dase gespreks- en ervarings thema „vrouw, geloof, leven" tot het Roosendaalse „Macht, onmacht, weerbaarheid" geeft al een lijn aan. Lieve Troch over wat er gaande is: „Er zijn door vrouwen twee zaken in kerk én maatschappij te be vechten. Dat is allereerst eman cipatie. Wij wensen een gelijk waardige inbreng in en gelijk waardige mogelijkheden voor wat er te verhapstukken valt in de opbouw van het heden en het ontwerpen van de toeko. ~°t. Maar het tweede is dat wij het nog niet op dezelfde manier wensen te doen als de mannen. Noem dat de feministische in breng. Vrouwen willen niet koste wat het kost een mannen wereld veroveren, maar die mannenwereld door er binnen te treden veranderen, juist wat betreft bestaande machtsver houdingen en rolpatronen." Plaats maken dus voor de zo geheten typisch vrouwelijke waarden als bouwstenen voor de opbouw van kerk en maat schappij. Het zal dan ook een typische mannenvraag zijn wat ze daar nou precies mee bedoe len. „Mensen niet beoordelen op hun beroep of hun functie bij voorbeeld, maar op hun per soon, hun identiteit. Attributen als beroep en functie behoren geen maatstaf te zijn voor het indelen van de samenleving. Juist omdat we eeuwenlang niet hebben meegeteld, maat schappelijk ook niet zo streve- rig hoefden te zijn, hebben vrouwen hiervoor waarschijn lijk een veel grotere gevoelig heid ontwikkeld." De vrouwenstrijd in de kerk verschilt niet fundamenteel van die in de maatschappij, betogen Lieve Troch en Marga van der Meer. „Meer dan eens zien vrouwen het gebeuren dat zij een geloofsgemeenschap feite lijk dragen en op de been hou den. Maar als er beslissingen genomen moeten worden, dan delven ze structureel en institu tioneel het onderspit. Die func ties en posities zijn aan mannen voorbehouden." Marga van der Meer durft de uitspraak aan dat „de plaatse lijke kerk tegenwoordig in feite op de vrouwen draait". Vrou wen gaan op huisbezoek, man nen praktisch niet. En neem de kerkkoren, zegt ze. De mannen koren zijn praktisch uit de kerk verdwenen. Mannen vinden een kerkkoor niet meer interessant, omdat ze er geen status meer aan kunnen ontlenen. Het geeft geen maatschappelijk aanzien meer. Dat is ook de reden dat mannen in het algemeen niet erg actief meer zijn in de kerk. Vrouwen interesseert dat niet. De mannelijke kerkbetrok kenheid typeert Marga van der Meer met goedbedoelde ironie zo: „Ze zijn nog actief bij de ac tie Kerkbalans vanuit een over gebleven ridderlij kheisgevoel - ik vind dat best schattig, hoor - dat ze de vrouwen toch niet 's avonds langs de deuren kunnen laten gaan." Lieve Troch laat toch niet na op te merken dat het juist door de mannen komt dat vrouwen niet veilig meer over straat kunnen 's avonds. De „vrouwendagen" in Breda en Roosendaal werden niet wei nig bezocht door niet-kerkelijk- betrokken vrouwen. „Het gelo ven zei hun wel wat, maar zoals de kerk reilt en zeiltnou ja, de kerk is allesbehalve vrouw vriendelijk De werkgroep Vrouw en Geloof is niet ker- konvriendelijk gezind, maar de kerk is niet de eerste keuze noch het doel van de activitei ten. Wel de kerkervaringen van de vrouwen en de spanningen die dat in het persoonlijke levói heeft opgeroepen en nog oproe pen. Lieve Troch en Marga van der Meer: „Vrouwen ervaren veel directer de spanning dip voortkomt uit de discrepantie tussen wet en leven. Als je ziet wat de kerk ons te leven voor houdt en wij ervaren dan aan onze kinderen dat ze niet trou wen, maar gaan samenleven, dat ze vanzelfsprekend de pil gebruiken.... wij, vrouwen zijn bezig dat spanningsveld weg te leven. Dat wil niet zeg gen dat veel vrouwen er niet door in nood zijn geraakt en zich vaak voor de keuze ge plaatst zien: afhaken of enorme spankracht vertonen. Als wij die spanning van de vrouwen zouden kunnen bundelen, zou dat een geweldige kracht bete kenen, zowel naar de vrouwen zelf toe als naar de kerk toe, omdat het de kerk weer leven zou geven." De vrouw eist in de kerk steeds luider een gelijkwaardi ge plaats op. In alle kerkgenoot schappen. De werkgroep Vrouw en Geloof is dan ook oecume nisch samengesteld. Desniette min, waarop kan het althans in de r.k. kerk anders uitlopen dan op het conflict. Want 20 jaar herziening van het kerkelijk wetboek heeft de vrouw op nieuw naar de kerkelijke keu ken verbannen. Of zijn van bis- domswege duidelijke verwach tingen gekoppeld aan de finan ciering van werkroep en be roepskracht „Nee, ons zijn geen voorwaarden gesteld. Wij hebben integendeel een zeer aandachtig en begrijpend ge hoor ontmoet. De bisschop on derkent duidelijk de problemen en de pijn van vrouwen met en aan de kerk. Vandaar zijn steun. Maar wij weten helemaal niet waar we uit zullen komen. Als de vruchten van de werk groep tot conflicten leiden met het kerkinstituut, gaan we het conflict aan."

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1983 | | pagina 15