rloper kan
lan
Iden naar
literranée
Peter Tosh: muziek
van tenen tot kruin
AGENDA
Een kijkje in Zeeland
Achter dijken
en dammen
y
ONTDEK DE
NG H
:,('V
Excursies naar het
werkeiland Neeltje Jans
OPLOSSING
0e muziek in de westerse wereld is doodgeboren
Bowie
komt
T3 PAGINA GIDS 2
TSC H E
Afrika
Geur
y Ttiko un<K
Jan Terlouw
Lucky Luke: Daisy Town
Suske en Wiske: Het Bretoense broertje.
JT HE YT,
>0Tt
;DAM,
|den Oppert,
theoloog Hugo de Groot is
dr. Nellen eveneens van
fiaal belang. Vooral zijn
werk. Nellen: „In mijn
lafie hbop ik duidelijk te
|en dat de tijd omstreeks
I eigenlijk de belangrijkste
Ijn leven is. Hij mislukt»
Rkrijk, weet dat de hoop op
Igkeer naar Holland verke-
lis, en beseft dat hij wellicht
io heel veel tijd meer heeft
lijn nieuwe ideeën te publi-
n. Hij kiest dan voor wat ik
jzijn eigenlijke levensdoel
He strijd voor de christelij-
bnheid."
ellen: „Steeds feller
He strijd tussen de christe-
onderling. We moeten zoe-
naar het gemeenschapje-
J, zegt hij; wat ons onder-
lidt is toch niet zo
|j keek terug naar de eerste
ven van het christendon,
er nog geen verscheurd-
was, maar wel echte
limheid. Nellen noemt hen
fvan eerste vechters voorde
umene. „Zijn ideeën over tie
heid der kerken worden nog
Ids bestudeerd. Hij was een
fevene. Hij zette alles opzij
zijn ideaal. Het bleek ech-
I vechten tegen de bierkaai
fco de Groot was zijn tijdie
fvooruit."
GOORHUIS- Tjalsrm
fen Betje Jens: jaren lopen
I Pieterpad.- foto van eijndhovsh
fo'n bedrag zullen krijgen."
bedoeling dat het hele Pie
kt gemarkeerd wordt met het
Inale merkteken voor de
Jtes: wit-rood. Dan is het ook
Inlanders beter te volgen,
reten óver kerken en gevel-
pcit men niet in de beschrij-
andacht is er wel voor het
het ontstaan ervan (hei,
stuifzanden). Daarnaast
E wetenswaardigs dat elders
Ite vinden is, zoals historie,
pndergang van de cypres van
en: de jeneverbes. Deze
■n kwam veel voor op de Sal-
luvelrug. Hij werd belaagd
(en en de mens, die het sier-
lan gebruikte voor erebogen
lomen ook industrialisatie en
I perikelen van een streek Ier
ieest frappante" zegt Bertje,
de variatie in het landschap
leine land te zien geeft. Je
i de vlakke Groninger kleiop
eerste heuvels volgen, de
•e bomen van de Achterhoek
eens beland je van de heiiyels
ïontferland in het dal van
n verder weer de heuvels bi)
roesbeek, en dan het lang;
amburg. Ik denk dat het Pi®'
lizenden Nederlanders de
openen. Tussen Venlo en
d bijvoorbeeld zijn we nog
mensen tegengekomen op
s vlak langs de rijksgrens
ag 4 juni opent staatssecreta*
an Zeil (Economische Zake",
t Pieterpad. Niet alleen omd»
eet, maar ook en vooral om-
vordering binnenlands toe
zijn portefeuille heeft. De
eid vindt plaats in Vorden,
halverwege de route, op de
van het Pieter- en het Gelre*
loopt van Buurse naar Ben-
ichrijving van het Pieterpad
it in vier deeltjes. Begin ma
laatste uit, van Gennep naa
:ht en het restant tot Eijden-
es kosten 9,75, en zijn ond»
•krijgbaar bij de voornaam5®
ngs de route. Ze zijn ook te
bij het NIVON, Stichting
erlening, P.C. HooftstraatW
Amsterdam, tel. 020-76.68.®
Door Wim van Leest
peter tosh is in de reg-
L.Wereld een buiten
beentje. Door de pure reg-
„ae-fanaten wordt hij met
«lieve ogen bekeken van-
eie vermeende westerse
ivmpathieën, lees vercom
mercialisering. Dat van die
Minmercie is echter maar
len dele waar. Tosh geeft
ttK toe, dat een reggae-ver-
Sie van 'Johnny B. Goode' op
tljn nieuwste elpee 'Mamma
Africa' gedaan is met het
oog op de commercie. Maar
die commercie is ook nood
zakelijk, want de reggae
staat al jaren als muziek
voor de toekomst te boek en
tan ro'n steuntje in de rug
best gebruiken.
Afgezien van dat aanwen
den van de commercie is Pe
ter Tosh een echte rastafari.
Hij hangt de Jamaicaanse
variant van het christendom
aan, waarin zuiver eten,
geen vlees en geen alcohol,
een geloof in de terugkeer
naar Afrika en veel mari
huana en hasj centraal
staan.
Toen ik hem donderdag
tijdens zijn bezoek aan Ne
derland opzocht, kwam dat
duidelijk naar voren. Ons
vraaggesprek moest uitge
steld worden, omdat Tosh
eerst een door een meege
reisde kok bereide zuivere
maaitijd tot zich wilde ne
men en zijn hotelkamer hing
vol marihuana- en hasj rook.
Want Peter Tosh blowt, als-
ie wakker is continu en dat
is te merken.
Zijn antwoorden hebben
de charme van die van de
verstokte blower: met om
wegen wordt erg to the point
gereageerd. Bovendien had
Tosh de geest over zich,
want veel van zijn uitlatin
gen waren doorspekt met
religie.
Peter Tosh kan in Neder
land terugzien op een rede
lijk succes. Zijn duet met
Mick Jagger in 'Don't look
back' haalde de eerste
plaats, hij stond op Pinkpop
en ook 'Buk-in-ham palace'
en 'I'm the toughest' deden
het als single niet slecht.
Minder bekend is dat hij sa
men met Bunny Livingston,
aka Bunny Wailer minstens
evenveel heeft bijgedragen
aan het originele Wailers-
geluid als Bob Marley.
Met zijn nieuwe elpee
'Mamma Africa' heeft hij
naar mijn idee een vrolijke
plaat gemaakt. Met 'Johnny
B. Goode' loopt hij kans
weer in de hitparade te be
landen. Toppop maakte er
tv-opnamen van, die wel
licht vanavond al te zien
zijn. Slaat dat verhaal van
die Jonny B Goode, die een
bandje opricht, op Tosh zelf?
Peter Tosh: „Nee, ik ben
niet op een bepaalde leeftijd
E in de muziek geraakt, de
E muziek is al bij mijn geboor-
te in mij gekomen. Toen ik
17, 18 jaat was ben ik een
bandje gaan vormen met
Bob en Bunny. De Wailers
waren dat. Ons eerste
plaatje maakten we in 1962
en we traden op tot in 1973.
Daarna ben ik mijn eigen
weg gegaan en gekomen,
waar ik nu ben."
Peter Tosh: „ik ben niet op een bepaalde leeftijd in
de muziek geraakt, de muziek is al bij mijn geboorte in
mij gekomen." - fotoemi
Muziek speelt inderdaad
een belangrijke rol in Tosh
zijn leven. Zelfs tijdens het
interview zit hij voortdu
rend gitaar te spelen en
sommige antwoorden ko
men zelfs gezongen en be
rijmd uit zijn mond.
Peter Tosh: „Ik ben mu
ziek van mijn tenen tot aan
mijn kruin. Ik slaag er met
muziek beter in mensen te
bereiken, dan met wat dan
aok. Muziek is therapeu-
thisch, werkt psychologisch
en genezend. Reggae heeft
de hoogste medicinale
graad. Maar de reggae is al
tijd weggedrukt. Je kunt het
vergelijken met paarden op
een renbaan, waar een
paard, dat voorbestemd is
om te winnen, door een joc
key kort wordt gehouden,
zodat het niet wint. Wij reg
gae-muzikanten zijn de
paarden en de producers en
de platenmaatschappijen de
jockeys. Die jockeys willen
er huizen aan overhouden,
er millionair door worden.
Maar de tijd is rijp, dat we
dat gaan veranderen en mil
joenen platen gaan verko
pen."
Sly Dunbar en Robbie
Shakespeare doen tegen
woordig veel produktie-
werk. Zijn dat paarden, die
jockeys geworden zijn?
Tosh: „Kijk bij een race
heb je grote jockeys, die het
voor het zeggen hebben. Als
zulke jockeys tegen een
kleintje zeggen, dat-ie zich
koest moet houden, dan ge
beurt dat ook. Sly en Robbie
zijn nog maar klein, maar
ja, je moet klein beginnen.
Zelf ben ik nu nog een
paard, maar ik zal ooit een
jockey zijn."
Sinds het verscheiden van
Bob Marley ben jij zowat de
enige reggae-artiest, die ook
bij een groot publiek bekend
is.
Tosh: „Dat heb ik te dan
ken aan mijn werk en de
tijd, dat ik al met reggae be
zig ben. Toen Bob Marley
nog leefde, kreeg hij overal
en bij iedereen erkenning,
terwijl niemand zich Peter
Tosh en Bunny Wailer her
innerde. Het wordt tijd, dat
ze ons ook gaan kennen en
daarvoor wil ik miljoenen
platen verkopen."
Reggae heeft in zijn taal
en intentie een boodschap,
die veel inlevingsvermogen
vergt.
Tosh: „Muziek spreekt el
ke taal. Muziek gaat verder
dan hetgeen je bevatten
kunt. Als je de taal van de
tekst niet verstaat, dan nog
voel je onderbewust de in
tentie. Wat je denkt niet te
begrijpen, begrijp je wel, dat
gaat boven het rationele
denken uit."
De boodschap van Tosh
komt er op neer, datje altijd
klaar moet zijn voor de dag
des oordeels.
Tosh: Dat is geen bepaal
de dag, maar een onderdeel
van wat zich nu al voltrekt.
It is just for man to live
clean, let his work be seen,
stand firm, or he will feed
worm."
Hier in Europa zie je een
groeiende belangstelling
voor oorspronkelijke Afri
kaanse muziek. Heb jij plan
nen in die richting?
Tosh: „Afrikaanse muziek
is in Europa nooit te horen
geweest, omdat-ie te spiri
tueel was. Die muziek is
kleingehouden, omdat men
niet wilde dat je via die mu
ziek geestelijke vrijheid ver
wierf. Men had liever, dat
mensen als kippen zonder
kop rond renden, zichzelf
vernietigden. Maar binnen
kort zal er 24 uur per dag
Jamaicaanse en Afrikaanse
muziek op de radio zijn. 3
Want de muziek in de wes-
terse wereld is dood, dood-
geboren. Vandaag wordt-ie 3
gemaakt, volgende week
moet-ie op de radio zijn en 3
twee weken later is iedereen 3
het weer vergeten." 3
Wat vind je van al die 3
Westerse muzikanten, die
reggae-elementen in hun
muziek gebruiken.
Tosh: „Whenever you put
a good spice in a good meal,
it makes it extra nice. Die
muzikanten weten dat reg- 3
gae kleur geeft aan muziek, 1
maar ze weten niet hoe reg-
gae in elkaar zit. Ze pakken
wel het deuntje, maar ze 3
vergeten de culturele en spi- 3
rituele elementen. Ze scho- 3
telen ogenschijnlijk iets 3
smakelijks voor, maar de 1
mensen zullen er achter ko- 1
men, dat zo ze alleen de geur
krij gen en niet de soep zelf
Het geloof van de rastafa- 5
ri's omhelst naast een terug-
keer naar Afrika ook een
verlossing uit dit aardse tra- 3
nendal, dat in de leer van de 3
rasta's steevast 'Babyion' 3
genoemd wordt. Is er mu- 3
ziek in die hemei, die de ras-
ta's voor ogen hebben?
Tosh: „Dood bestaat niet,
er is eeuwig leven. Dat heb
ik in de kerk geleerd en in
mijn eigen leven ervaren. Ik
sterf niet, de hemel is nu al 1
levend in mij. De hemel be- 3
gint in mijn zelf, als je in je 3
zelf geen hemel vind, dan
vind je er nergens een. Dus j§
ais je vraagt of er muziek in 3
de hemel is, dan zeg ik dat er 3
muziek in mijn zelf is."
David Bowie geeft 25 juni
een concert (misschien zelfs
2) in het Feijenoord-stadion
in Rotterdam. De voorver
koop daarvoor begint op 16
april.
DE AGENDA voor de komende
weken ziet er als volgt uit:
Santana, 22 april in Rotterdam
(Ahoy)
Eric Clapton, 23 april in Rotter
dam (Ahoy)
Kreuners, 14 april in Breda
(Kiapcot)
Mari Wilson, 10 april in Utrecht
(Tivoli)
Dexys Midnight Runners, 11
april in Amsterdam (Carré) en
12 april in Nijmegen (Vereeni-
ging)
John Martyn, 13 april in Rotter
dam (Arena)
A certain Ratio, 14 april in
Utrecht (Tivoli)
Prince en Vanity 6, 15 april in
Amsterdam (Edenhal)
Maze, 25 april in Utrecht (Vre-
denburg)
Joni Mitchell, 27 april in Den
Haag (Congresgebouw)
Cotton Brothers, 23 april in
Dorst (Kaszah)
iiiHiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiitiiiiiKiiP
Op uitnodiging van de uitge
verij Meulenhofl hebben Marij
ke en Ik een tochtje door Zee
land gemaakt, met bus en
boot. Samen met andere kran
tenmensen en de schrijvers,
tekenaars en fotografen die
hebben meegewerkt aan het
boek „Tussen dijken en dam
men". Het 1e exemplaar werd
aan het eind van de dag door
Jan Terlouw uitgereikt, In een
prachtig kasteeltje bij Renes-
se.
Het was koud op het water,
maar de zon scheen en er was
veel te zien! Zierikzee, een
prachtig stadje, de duinen bij
Haamstede en heel veel rond
scharrelende vogels. Dat moet
zo blijven, denk je dan. Toch
was het op een haartje na mis
gegaan. In 1953, na de waters
nood wilde men alle zeearmen
afsluiten, ledereen wilde veilig
heid. Een enkeling was erte
gen. Die wist hoe mooi Zee-
land was en hoe belangrijk
voor vissen en vogels. Veel
vissen worden in de Ooster-
schelde geboren,anderen, in
volle zee geboren, trekken er
naar toe om dèèr op te
groeien. Het zit er vol schar,
schol, paling, zeebaars, enz.
Voor de vogels is het één
van de belangrijkste broed
plaatsen van Europa en ieder
jaar komen er honderdduizen
den trekvogels. Hoe zou dat
zijn na de afsluiting? In ieder
geval zouden de beroemde
Zeeuwse mosselen en oesters
verdwijnen en veel mensen
werkloos worden. Redenen
genoeg voor de aktiegroep
„OOsterschelde Open" om
aan de bel te gaan hangen, in
1970. Ze hadden haast, want
intussen werd er gewoon
doorgewerkt volgens de oude
plannen. In 1972 waren de
meeste Zeeuwen voor een
open Schelde. Pas in 1976 be
sliste de regering dat er een
stormvloedkering zou komen
die alleen bij enorme storm
dicht ging. Op die manier ble
ven eb en vloed voor 99% be
staan en dat is heel belangrijk
voor het milieu!
Toch zal er veel veranderen.
Bijv.: slikken worden droger en
zeeanjelieren bijv. verdwijnen.
Aan de andere kant wordt het
water veel helderder, want de
stroming wordt minder en dus
komen zand en slib minder in
beweging. Het gevolg is dat
vogels die onder water op vis
jagen hun prooi beter kunnen
zien. Dat is gunstig voor aal
scholvers, futen en zaagbek-
ken. Daar komen er dus meer
Zo zal het zijn als de kering
altijd open is. Als die gesloten
is, blijven slikken en schorren
langer droog. Voor een paar
uur is dat niet erg, maar als het
langer duurt.... Gelukkig zijn er
niet zo vaak stormvloeden.
Een interessant landschap,
het Zeeuwse. Dat zul je zeker
zeggen als je het boek gelezen
hebt. In deze Kleine Stem
schrijft Marijke daar mee over.
Muriel.
brieven naar:
spinveld 55 4815hvbreda
De Deltawerken. Dat woord
heb Je vast wel eens gehoord,
op school, op de tv, of gelezen
In de krant. En als je de krant
goed leest, of als je in Zeeland
woont, dan weet je ook wel
wat dat woord betekent: de
Deltawerken Is een verzamel
naam voor alle dammen, dij
ken, bruggen en stormvloed
keringen die de afgelopen Ja
ren In Zeeland zijn gebouwd
en waaraan nog steeds ge
werkt wordt.
Aan dat immense werk is
men begonnen na de water
snoodramp van 1953, toen er
meer dan achttienhonderd
mensen zijn omgekomen in
het water. Toen heeft iedereen
gezegd: „En nu is 't genoeg
geweest, nu moet 't maar eens
afgelopen zijn". Want er waren
alv eel meer grote overstro
mingen in Zeeland geweest.
Die Deltawerken hebben de
bedoeling dat Zeeland in de
toekomst een veiliger provin
cie wordt, waar de mensen
rustig kunnen gaan slapen,
ook als het windkracht 10 is.
Er zijn veel boeken over ge
schreven, maar er is nog nooit
een spannend en informatief
lees- en kijkboek voor kinde
ren over gemaakt. Dat ligt nu,
vanaf begin april, in de boek
winkel. Ken je het boek „Wees
wijs met de Waddenzee"? Nu,
dit boek: „Achter dijken en
dammen" is net zo'n boek. Al
leen gaat het dan over Zeeland
en de Deltawerken.
Protesten
Nou, daar valt natuurlijk een
heleboel over te vertellen. Leu
ke dingen, saaie dingen en
spannende dingen. Van alles
over het Deltaplan natuurlijk.
Maar ook over de provincie
Zeeland zelf. Over de geschie
denis, de overstromingen die
door de eeuwen heen het land
onveilig maakten en die zelfs
hele stukkenland hebben laten
verdwijnen. Denk maar aan het
Verdronken land van Saeftinge
en aan Reimerswaal. Over de
natuur, de vogels en de vissen.
De schrijver Jan Teriouw
ken je wel. Hij heeft „OOs
terschelde windkracht 10"
geschreven. Over de water
snoodramp van 1953 en over
de Oosterschelde: hoe be
langrijk het is dat die niet
door een dam van zee wordt
afgesloten, zoals eers het
plan was. Nu, dat is niet ge
beurd.
Dat wordt in het boek
„Achter dammen en dijken"
allemaal heei duidelijk uit
gelegd. Jan Terlouw heeft
het als een van de eerste ge
lezen en hij zegt ervan: „Het
is een boeiend boek gewor
den, heel leesbaar voor kin
deren en volwassenen. Er
staan veel interessante
anecdotes in en aardige din
gen: Ik weet nu wat „moe
ren" is (niet zijn) en wat
smienten zijn. En waar het
woord Moerdijk vandaan
komt. Je kunt er veel uit te
weten komen, en het is
spannend bovendien!
Achter dijken en dammen
- samenstelling en redactie
Noortje van Leeuwen en
Wim en Ineke Wolff - Meu-
lenhoff Jeugd 34,50. Vanaf
10 jaar.
Jan Terlouw - Ooster
schelde windkracht 10 -
Lemniscaat 21.- - vanaf 12
jaar.
J.M. Selleger-Elout - An-
dertje (uitverkocht) en Lau-
rientje - Van Goor Jeugd
boeken 16.90. Laurientje Is
een klein Domburgs boerin
netje in de tijd van de
gloeiende potkachels waar
op je kastanjes kon poffen. 8
jaar e.o.
An Rutgers van der Loeff
- Wrak onder water (uitver
kocht) Waarschijnlijk wel
bij de bieb. Over twee
Zeeuwse jongens uit de 17e
eeuw.
Getekend door Quinty Talboom, 6 jaar, uit Axel.
VOTt Hanrup
De koperslager, getekend door Harry, Oostburgsestraat
23, Zuidzande.
In de zomermaanden kun je elke dag van de week een excursie
meemaken naar het werkeiland Neeltje Jasn in de Oosterschelde,
waar nu een stormvloedkering wordt gebouwd. De bus en entree
samen kosten f 4,85 per persoon en elk halt uur is er een rondrit.
Voor inlichtingen m oet je de Deltadienst in Zierikzee bellen: tele
foon 01110-8000.
BMRSER&!
6TEMOPON6 6M
^UCLIe DAT JE JE IK)
TcSïm,ïtVJCi0lr M6EK HOEFT
VER VELEk)ALLEREERST
^CHQPFEK) we
•joipaCojd uba aanlap 'pjeeq
-aipiBq ';aiBd do 'iooq uba ^ooj '.map iubh
-uaAoq 'ubiu uba snau 'joioatojd uba jaous
'say do do;s 'shuii ua.iopi.iaii 'jaza uba dox
