IES
olie reis,
„Er wordt weieens een bijl of een stuk ijzer gepakt"
R-
INDELAAR
luntant-
>ulent
UtERPAG 2 APRIL 1983
W4
Uren
JEURINK CO.
in de rij met jerrycans. Oude
mensen, zieke mensen. Tot de enkels in de
modder schuifelen ze naar voren tot ze
aan de beurt zijn. Aan de beurt om een
paar liter water te tappen uit het kraantje
I bij het Mariabeeld in de wijnvelden van
Ranschbach. Want daar twijfelen de
machtenden niet aan: uit de bron stroomt
toionderwaterZo stond het toch in 'Bild'?
i Vechtpartij
Encyclopedie
Spreekverbod
Nitraten
A
xiLS onze mensen vroeger de huizen
langs gingen, kregen ze regelmatig een
kop koffie aangeboden. Moesten ze vaak
afslaan, anders kwamen ze nooit klaar
met hun ronde. Nu heeft zelfs de komst
van een gewone meteropnemer het
karakter van een leedaanzegging
gekregen: de mensen weten dat ze over
een week of vier de rekening op de mat
hebben." Aldus het Gemeentelijk Energie
Bedrijf in Amsterdam.
Cursus
Mentaliteit
Rekening
'HOT
als producent van technisch
I electronische en mechani-
laratuur een internationale
jiouwd.
Ictieburo hebben wij wegens
tden de vakature van
ftwoordelijkheid voor de be-
projecten in binnen- en bui-
I fasen van realisering voor
I mechanische, hydraulische
Tie systemen.
n bijdragen aan project-ont-
name in de electro-mechani-
3. werktuigbouw, ruime ken-
I op het gebied van mechani-
lies, waarbij bekendheid met
Inbouw bijzonder interessant
ling en kostenbesef.
(kwaliteiten, goed kunnende
Iverband.
lersing van de moderne ta-
leveer 35 jaar.
|ing en gunstige secundaire
arden.
latie kunt U vragen naar Hr.
Ir van Geel.
lelszaken, Teteringsedijk 53,
ben jonge, groeiende maatschap
lieconsulenten met
band met een maatschap van
Ikooper Hoftman) en een
liseurs (Paardekooper
bderen zoeken wij contact met een
Ie jaren praktijkervaring. Behalve
Jbvorderde theoretische opleiding
Eerbij aan een afgeronde SPD li
fe A A -opleiding of de bereidheid
Ie studie een aanvang te maken.
lm zijn voor de verschillende
Eio Zeeuws-Vlaanderen
lentenkring ligt een boeiend
lg zal u na verloop van enige tijd
borden toegewezen
|e zijn in de regio Zeeuws-
t te hebben op korte termijn te
anderen.
aeschikken over goede contac-
Itiviteit en initiatief, alsmede
pmerciéle aspecten die de praktijk
mede brengen.
In wij graag op korte termijn een
pe geboden functie en de verdere
|preken
een afspraak telefonisch of
|n met de heer J L Cuelenaere,
Oostburg. 01170-2055
)NSULENTEN
au Nationale
na Lourdes per
:rde - erkende -
mogelijkheden
u vergezellen
bedevaart, die
iet anderen te
i Nationale Bedevaarten
telefoon 073-131912
's-Hertogenbosch
Door onze correspondent
Gerard Kessels
Sinds het boulevardblad
„Bild" op 16 februari over het
'wonderwater' schreef, is
Ranschbach Ranschbach niet
meer. Meer dan 200.000 men
sen zijn zich aan het heilbren
gend water komen laven.
Sommigen zo beladen met
jerrycans, dat ze een treffen
de gelijkenis vertonen met het
bekende Michelin-mannetje.
Bild kwam met een oud verhaal.
De 12-jarig Ulrich Lauth uit Ransch
bach viel in 1979 op school bij het tur
nen op zijn hoofd. Hij zag niets meer.
Zijn moeder, een trouwe bezoekster
van Maria von Kaltenbrunn, gaf hem
elke dag een beetje te drinken van het
bronwater. En zie: Ulrich kreeg het
licht in zijn ogen terug. Precies overi
gens, zoals de doktoren voorspeld
hadden.
De gepensioneerde pastoor van
Ranschbach, Josef Keiser (74) was in
zijn nopjes met het Bild-verhaal. Hij
probeert al jaren het vergeten bede
vaartplaatsje Ranschbach nieuw le
ven in te blazen. Meteen toen de
stroom op gang kwam had hij al een
brochure klaar liggen, waarin ge
sproken werd over hele series wonde
ren. En sinds die 16e februari moet
het Ranschbacher bronwater nog me
dische krachtproeven hebben ver
richt.
„Elke dag krijg ik telefoontjes van
mensen, die zeggen dat ze volkomen
gezond zijn geworden na het drinken
van het water", zegt de 39-jarige bur
gemeester Hans-Dieter Scherthan
zonder met de ogen te knipperen. „Als
u wilt kunt u er tien treffen." Gelooft
hij dan in het wonderwater? „Nee,
natuurlijk niet", haast hij zich. „Maar
weet u wat het is", voegt hij er filoso
fisch aan toe: „Hoeveel water drinken
wij eigenlijk nog? Water is erg ge
zond, maar wij drinken het niet meer.
Misschien reageert het lichaam daar
wel op".
Waterpelgrims in stromen naar
de modderpoel van Ranschbach
Die maandag is de bron afgesloten.
In het weekeinde heeft er een nachte
lijke vechtpartij plaatsgevonden bij
de bron. Want ook 's nachts heeft de
bezoekersstroom aangehouden. Na
alle trammelant is besloten de bron
twee dagen voor alle heilzoekenden
af te sluiten. Er worden parkeer
plaatsen gemaakt, toiletten gebouwd.
Ook komt er een nieuw, hygiënisch
verantwoord tappunt.
Bij de bron staan enkele Ranschba-
DE BEZOEKERS moeten vaak uren lang wachten voor zij hun kannen
en kruiken kunnen vullen met het geneeskrachtige water. - foto's audet
chers. Zij tappen jerrycans van 5 liter
vol. Met een busje wordt het water
door de wijnvelden teruggebracht
naar het dorp. In de kantine van de
plaatselijke voetbalclub kunnen de
waterpelgrims een jerrycan kopen.
Voor tien mark. „Dat wordt wel min
der", verontschuldigt Scherthan zich.
„Maar we hebben al 200.000 mark on
kosten gehad."
Rondom de bron is het één modder
poel. „U had twee maanden geleden
hier eens moeten komen", zegt een
bejaarde Ranschbacher. „Er was hier
een mooi aangelegd grasveld. Nu is er
niets als modder, rommel, papier. In
sommige wijnvelden ligt het zo vol
uitwerpselen dat de boeren kwalijk
kunnen werken." Twee maanden ge
leden ja, maar wie had er toen ooit
van Ranschbach gehoord?
Een Turkse familie nadert met jer
rycans de bron. De Turken hebben
zich van de nieuwe regels niets aan
getrokken en hebben te voet de drie
kilometer lange tocht vanuit het dorp
naar de bron gemaakt. De inspanning
wordt beloond. Voor tien mark mo
gen ze al hun jerrycans vullen. Een
koopje. En alsof het allemaal nog niet
genoeg is duwt de moeder haar
zoontje met zijn hoofd onder de
kraan. Met zijn ene hand houdt het
joch zijn bril vast en met de andere
wrijft-ie het bronwater door zijn
haar en gezicht. Moeder doet haar le
ren jas uit en begint hoofd en hals nat
te maken. Als vervolgens ook papa
nadert, maakt de Ranschbacher bad
meester een einde aan het tafereeltje.
Met een gelukkige glimlach op het
gezicht druipen de Turken af met hun
jerrycans.
Terug naar het dorp, naar de kan
tine. De jerrycans vinden gretig af
trek. Praten met de mensen is als bla
deren in een medische encyclopedie.
„Ik heb reuma", vertelt een 51-jarige
metselaar uit Stuttgart. „Van de pijn
kan ik bijna niet meer werken. Mijn
vrouw heeft het aan de nieren." Hij
heeft vier jerrycans gekocht. „Duur?
Een beetje wel ja. Maar als ze vijftig
mark per stuk hadden gekost, had ik
ze ook gekocht. Een mens probeert
toch zeker alles?"
Een kwiek omaatje in een bontjas
drentelt naar haar auto. Ze is 74. „Ik
heb het water gekocht voor mijn
kleindochter van 17. Ze lijdt aan ma-
gerzucht. Ze heeft een tijd in het zie
kenhuis gelegen, maar het heeft niets
geholpen."
Een vrouw uit Heilbronn: „De vori
ge keer dat ik hier was heb ik twee
uur staan te wachten en toen was ik
nog maar een paar meter opgescho
ten. Nu gaat het gemakkelijker",
lacht ze. In de kantine zit ze achter
een kopje koffie. Het water is niet
voor haarzelf. „Ik bezoek veel zieke
mensen. Dit water is voor een hartpa
tiënte van 80. Die vrouw hoopt alleen
nog maar."
De gepensioneerde pastoor Keiser,
de man die samen met Bild verant
woordelijk is voor de run sop het
'wonderwater', wil niet meer praten.
Vriendelijk maar gedecideerd wijst
hij de verslaggever de deur. „Als u
wat wilt weten moet u maar met de
voorlichtingsdienst van het bisdom in
Speyer praten. Ik kan u niets zeggen."
Keiser heeft een spreekverbod. Tot
ongenoegen van het bisdom nam hij
aanvankelijk het woord 'wonderen'
in de mond. Later zwakte hij dat af
tot 'gebedsverhoringen'. Nu heeft het
bisdom liever dat hij helemaal niets
meer zegt. De kerkelijke autoriteiten
zitten namelijk lelijk omhoog met het
wonderwater-toerisme in Ransch
bach. In een verklaring waarschuwt
bisschop Ernst Gutting tegen „won-
derzucht en het om zich heengrij pen
de bijgeloof." Hij roept op het woord
'wonderbron' niet meer te gebruiken
en verwacht van iedereen „de grootst
mogelijke terughoudendheid." De
verzending van het bronwater per
post heeft het bisdom verboden. Ook
aan de kleine kring gelovigen die
Keiser al sinds jaar en dag water
stuurde, mag niets meer verzonden
worden.
De huidige pastoor Thomas is blij
MET JERRYCANS en flessen ko
men de mensen naar de bron in
Ranschbach.
met het harde standpunt van de bis
schop. „Vroeger kwamen de mensen
bij Maria aan de bron bidden voor
"kracht om hun kruis te kunnen dra
gen. Nu komen ze nog slechts om hun
kruis af te werpen", zegt hij. „Wat
zullen de mensen doen als hun ver
wachtingen van het water niet uitko
men? Zo'n boulevardblad roept maar
wat en de massa's marcheren. Ver
schrikkelijk zoiets."
De volgende dag. Burgemeester
Scherthan is ontdaan, 's Nachts is er
ingebroken in het gemeentehuis. Wat
heet gemeentehuis: drie kamertjes
boven het plaatselijke bankfiliaal. De
dief is heel simpeltjes via het geopen
de WC-raampje naar binnen geklom
men en heeft zeker 15.000 a 20.000
brieven gestolen, zo zegt Scherthan.
Brieven met verzoeken om water.
Menige briefschrijver heeft biljetten
van 10, 20 of nog meer mark ingeslo
ten. De totale inhoud van de brieven
schat Scherthan op 100.000 mark.
„Zet maar in de krant dat alle brie
ven weg zijn en dat we de mensen
niet kunnen antwoorden", zegt de ge
kwelde Scherthan tegen een collega
uit Keulen.
Deze tegenslag vermag de daad
krachtige eerste burger echter niet af
te stoppen. Hij ziet in het 'wonderwa
ter' een ideale kans om Ranschbach
op te stoten in de vaart der volkeren.
Een grote hotelketen heeft hij al ge
pord voor een hotel van 15 miljoen.
Een investering die goed is voor 60
arbeidsplaatsen, gnuift Scherthan.
Ook heeft-ie een VVV-Ranschbach in
de steigers staan en heeft hij alvast
een fraaie folder laten drukken van
het 'Bedevaartsoord Ranschbach'.
Ook de bevolking, heen en weer ge
slingerd tussen gevoelens van trots en
afkeer, lijkt te hebben begrepen dat
er nieuwe tijden zijn aangebroken. In
de regionale krant verschijnen ad
vertenties met de tekst: „Bedevaart
soort Ranschbach: prachtig stuk
grond, vlakbij de Pfalzisch wonder
bron, te koop. Dat er vlak bij de bron
niet gebouwd mag worden, staat er,
natuurlijk, niet bij.
Menige Ranschbacher biedt ka
mers aan. Het enige hotelletje van het
dorp, dat heel toepasselijk 'Der Selig-
macher' heet, kan de drukte niet aan
met zijn 30 bedden.
Chemisch onderzoek van het water
heeft uitgewezen de kwaliteit van
het Ranschb?-ier water te vergelij
ken i~ *- -t -00*- leidingwater. Er
zitten meer nitraten in.
Scherthan: „De mensen hier drinken
het water als sinds generaties en ken
nen er zekere krachten aan toe."
Zekere krachten. Voor de duizen
den die van heinde en verre naar
Ranschbach komen is dat te weinig.
Ze verwachten van het water wat een
rondtocht langs huisartsen, specialis
ten en kwakzalvers niet heeft kunnen
brengen: genezing. Intussen heeft het
gedrang rond het water al twee doden
geëist. Een 86-jarige vrouw, die uren
had staan wachten, werd getroffen
door hartstilstand toen ze eindelijk
het begeerde water in haar jerrycan
had. Een 72-jarige man uit Rülzheim
zakte in de rij geluidloos in elkaar en
stierf. Hartinfarct. Geen wonder bij
al die drukte.
DE BRON van Ranschbach.
Door Ririze Brandsma
Meteropnemers, maar vooral
incasseerders van achterstal
lige gas- en elektrapenningen
krijgen in toenemende mate
agressie van het publiek voor
de kiezen. En helemaal als ze
wegens langdurige wanbeta
ling gaskraan en electrici-
teitsschakelaar moeten om
draaien en verzegelen: afge
sloten. Want ook dat afsluiten
komt in sterk toenemende
mate voor. Mensen kunnen
hun hoge energierekeningen
niet meer betalen.
Er zijn al speciale cursussen op
touw gezet om incasseerders weer
baarder te maken voor de agressie die
op hen afspat. Om ze niet geweld met
geweld te laten beantwoorden. Want
ook een meteropnemer of een kwi
tantieloper is maar een mens. „Er
wordt wel eens een bijl of een stuk
ijzer gepakt. Als onze incasseerders
dan zouden doordrammen, vallen er
brokken."
Dit zijn de ervaringen van het Ge
meentelijk Energie Bedrijf GEB in
Amsterdam. Woordvoerders van
energiebedrijven houden verder
krampachtig de boot af en weigeren
ons in contact te brengen met de me
teropnemers zelf, de mannen in het
veld. „Wij moeten onze mensen be
schermen. Ook zij sluiten niet graag
af. Rechtlijnig moeten ze zijn, maar
soepel. Met oog voor de situatie van
de gezinnen die ze moeten afsluiten."
Uiteindelijk mag ik komen praten
met de heren G. J. Brunink (chef al
gemene inspectie) en J.C. Dekker
(voorlichting) van het hoofdstedelijke
GEB. Verder doorstoten naar de basis
en naar de agressie naast de meter
kast lukt niet.
In Arnhem geeft de VEEN (de ver
eniging die de electriciteitsbedrijven
overkoepelt) sinds kort een cursus
voor geldophalers en afsluiters. Een
in de materie gespecialiseerde psy
choloog geeft er trainingen in het
reageren op agressie, geeft de cursis
ten inzicht in mogelijke conflictsitua
ties. Maar de psycholoog is voor de
krant niet te spreken.
Bij het Amsterdamse GEB wordt
ook hard gewerkt aan een dergelijke,
eigen cursus. De heren Brunink en
Dekker: „Nu moeten onze 25 mensen
in de straat het zelf maar zien op te
lossen. Op de Mokumse manier. Niet
dat bikkelharde, maar meer van:
Kom op joh, betaal nou maar, ben je
weer van ons af. Een beeld proberen
te krijgen van de situatie in zo'n ge
zin, eventueel een hint geven om een
regeling bij ons te komen treffen - ze
staan hier in rijen voor het hoofdkan
toor met hun rekeningen en aanma
ningen in de hand - of met de sociale
diensten."
Die graag geschetste soepelheid
neemt niet weg dat er steeds meei; af
gesloten wordt. De ploegen incasïber-
ders/afsluiters hebben het er druk
mee. In Amsterdam wordt de tang om
het zegel-loodje aan meter, kraan of
schakelkast vast te knijpen elke
werkdag 30 maal gehanteerd. Vorig
jaar werd in de hoofdstad door de
Geen koffie meer
voor meteropnemers
en incasseerders
GEB-mensen in 5.500 huizen gas en/
of electriciteit afgesneden.
„Maar 83 procent is binnen een dag
weer aangesloten, dat is het wonder
lijke. Hoe ze ineens wel aan het geld
komen na al die maanden achter
stand? Misschien van de buurvrouw
of via een voorschot van sociale za
ken. Wij denken dat ze het ene gat
dan met het andere moeten dichten."
Er is best begrip voor de afnemers,
die de dupe zijn van de hoge energie
tarieven. „Als we komen, komt onze
incasso boven op veel meer ellende.
Problemen met de huurschuld, de af
betaling van het bankstel en dan ook
nog eens het GEB op je stoep." Dat
leidt op zich al tot agressie. De brave
meterman, de plichtsgetrouwe incas
seerder die het ook niet kan helpen
krijgt een scheldkanonnade naar zijn
hoofd, een vuist, een bijl zelfs of een
stuk ijzer.
De GEB-mensen zoeken het in een
veranderende mentaliteit. „Al onze
mensen zijn er de dupe van. Neem
maar de mensen die kapotte lan
taarns repareren. Vroeger was de
straat blij, als die lamp het weer deed.
Nu vloeken automobilisten al dat on
ze wagens in de weg staan. Moeten ze
soms eerst verstopte heroïne uit de
lantaarnpalen pulken. Repareren ze
een stukgeschoten lantaarn, gaat er
vlakbij een raam open. 'Hée sijsjeslij-
er, ik schiet die kolerelamp straks
toch weer uit. Schijnt de lantaarn in
hun slaapkamer. De hoogwerker is de
straat nog niet uit of knal, lamp weer
stuk."
Streng maar rechtvaardig. Zo wil
len de mensen van het GEB opteden.
In Amsterdam zeggen ze van zichzelf
dat ze een betrekkelijk mild afsluite-
beleid voeren, ook al gedwongen door
het chronisch gebrek aan mankracht.
„Afsluiten betekent dat je een klant
minder hebt. Afsluiten lost vaak niets
op. Je maakt er de mensen nog min
der benaderbaar mee om hun achter
stand te betalen. De primaire reactie
is: die rotzakken hebben ons afgeslo
ten, nou kunnen ze helemaal barsten
met hun rekening."
De cijfers maken duidelijk dat een
toenemend aantal mensen door de
energierekeningen in de problemen
komt. Zoals ze ook steeds vaker rood-
staan, hun afbetalingen niet meer
kunnen opbrengen. In 1979 had het
GEB in Amsterdam bij duizend men
sen gas en stroom langer dan een dag
moeten afsluiten („in die economisch
goede jaren waren dat vaak vaste
klanten, het aantal was stabiel"). Dat
vaste bestand klom snel op: in '80
1.200, in '81 1.550, in '82 meer dan
2.000.
In feite kan het GEB afsluiten als
de mensen drie maanden achter zijn
met hun betaling. Meestal is'die ter
mijn langer. De kosten van een incas
seerder annex afsluiter aan de deur
zijn gauw (bovenop de rekening) 30,
40 gulden. Moet Publieke Werken er
bij om de straat open te breken als
wanbetalers niet thuis geven en er
van buitenaf afgesloten moet worden,
dan kan de extra rekening oplopen
tot zo'n 1.200 gulden. „Maar dan moe
ten de mensen het wel heel bont ge
maakt hebben, dat doen we niet
gauw. Dan moeten ze ons echt op de
kast hebben gejaagd."
Het aantal afsluitingen in Amster
dam (5.500, dit jaar zeker rond de
6.000) en Rotterdam (tegen de 4.000)
steken scherp af tegen die van twee
andere grote steden Den Haag (ruim
500) en Utrecht (een kleine 250). De
VEGIN (verenigde gasbedrijven)
schat het landelijke aantal afsluitin
gen van het vorig jaar op 15.000: het
getal neemt gestaag toe. De gemid
delde duur van afsluiling is twee da
gen.
Nou mogen de GEB's en Nutsbe
drijven door wanbetalers op de kast
gejaagd worden, veel gebruikers met
minimale lonen en uitkeringen zitten
daar allang. Maar niet alleen in de
oude wijken met veel werkloosheid
komen de gaspenningen trager op ta
fel. Oók in de nieuwere wijken, waar
de woonlasten hoger zijn, zoals in de
Bijlmer.
Het gaat bij de meeste wanbetalers
wel om de groep beneden 40 jaar. „Die
hebben nooit echt goed geleerd met
geld om te gaan, omdat er altijd wel
genoeg was, tot voor kort. Oudere
mensen leggen kennelijk het geld
eerder opzij. Die weten van vroeger
nog wat een krappe beurs is."
Bewonerscomité's dreigen met
massale burgerlijke ongehoorzaam
heid, als de woonlasten niet omlaag
gaan, als de GEB's blijven afsluiten.
Bijstandsmoeders stortten kortelings
de hal van het Amsterdamse GEB-
demonstratief vol ijsblokken en spo
ten de gevel venijnig vol scheer
schuim.
De heren Brunink en Dekker van
dat GEB: „Wij hebben het geld ge
woon niet, horen wij vaak. Bijstands
moeders vinden dat de.maatschappij
het maar moet opvangen. Maar het is
niet aan ons om maatschappelijke
ongelijkheden weg te poetsen. De ge
meenteraad is onze baas".
Begin van dit jaar waren de Am
sterdammers voor 68 miljoen gulden
achter met betalen; 11 miljoen langer
dan drie maanden, 4 miljoen langer
dan negen maanden: drie maal zoveel
als een jaar daarvoor. „Een geweldig
hoog oplopend financieel probleem,
voor de mensen, voor ons en voor de
gemeente. Wij moeten wel afsluiten,
als het de spuigaten uitloopt. Een
aantal van 2.000 op al die wanbeta
lers, op onze 350.000 klanten, is rela
tief laag."
De straat denkt daar anders over.
Tot in de nette buurten wapperen de
spandoeken: „GÉB geen afsluitingen
maar sociaal beleid."
Intussen tikken de meters door.
- foto audet
