OMROEPPASTOR JAN TER LAAK VERTREKT NAAR PAX CHRISTI J AN TER LAAK (44) heeft de afgelopen negen jaar als omroeppastor bij de KRO en in 't Zand in Amersfoort volop toegegeven aan zijn liturgische en individueel pastorale inslag. Per 1 september krijgt zijn politiek pastorale inslag alle ruimte, want dan verruilt hij de omroepparochie voor het algemene secretariaat van Pax Christi Nederland in Den Haag. ZATERDAG 2 APRIL 1983 s Gevraagd Oi 'NREGELMATIG werken is asociaal en ongezond. Tot die weinig opbeurende conclusie komt drs. Willem de Lange, wetenschappelijk medewerker van de vakgroep Organisatie van de Hogeschool Tilburg in een zojuist verschenen rapport. En aangezien voor De Lange onder onregelmatig werk alle activiteiten buiten kantooruren vallen, mag een grote groep werkende landgenoten zich aangesproken voelen. m Zwaar Klachten Sexueel Oplossingen Agressiviteit Ongeluk Het leven van II zijn handb onderlichaam h aan een rolstoe echter geen vrt rollend bestaan genieten. Als toestaat om over diep het bos in t paard hei WoRl ',DT Neder] Die vraag brand de lippen van hi toeristische indus deel van uitmakt dagattractiepar heet, en als alle p of aangekondigd dat in 1986 bij H Overheic „Er bestaat ook zoiets als politiek pastoraat" Door Jan Bouwmans AMERSFOORT - „Ik heb een beetje een dub bele inslag. Ik ben erg geïnteresseerd in liturgie vieren en individueel pastoraat, dus met men sen praten en mensen be geleiden in allerlei le venssituaties. Maar tege lijkertijd vind ik dat er ook zoiets bestaat als po litiek pastoraat; zorgen dat de kerk verbonden blijft met de grote sa- menlevensvragen rond arbeid, oorlog en vrede, huisvesting. Als je daar geen vorm aan geeft in instituties, gebeurt er niks." De kerkelijke vredesbewe ging is voor Jan ter Laak ver trouwd terrein. Tijdens zijn studie klassieke talen in Nijme gen maakte hij er kennis mee en van 1968 tot 1974 was hij ad junct-secretaris van Pax Chris ti en algemeen secretaris van het Interkerkelijk Vredesbe raad (IKV). Toen werd hij be noemd tot omroeppastor bij de KRO waar met een nieuwe op zet van het omroeppastoraat geëxperimenteerd ging worden. „Het was een idee van Ri chard Schoonhoven. De wetten van de televisie moesten ook op de godsdienstige uitzendingen worden toegepast. Tot dan toe werden de eucharistievieringen op zondag steeds vanuit een an dere parochie in het land uitge zonden. Dat verhinderde dat er een binding kon groeien met de kijkers/luisteraars, die op tele visie zijn aangewezen. Mensen moeten een vast gezicht zien om iets van een binding te krijgen. Goede tv-programma's hebben dan ook vaste presentatoren." 't Zand in Amersfoort werd KRO's omroepparochie. Ge middeld volgen 150.000 a 200.000 mensen de televisiedienst op zondagmorgen. Voor televisie begrippen weinig, voor kerke lijke begrippen veel. Het omroeppastoraat heeft weinig hinder ondervonden van de geweldige conflicten in de Nederlandse kerk. „Wij zijn eigenlijk nooit onderwerp ge worden van echte kerkconflic- ten. Er is wel kritiek. Een niet zo grote, maar wel vasthouden de groep vindt dat wij ons niet letterlijk genoeg houden aan al le liturgische voorschriften. Een tweede punt van regelmatig te rugkerende kritiek is dat wij vrouwen volop laten meedoen. Dat treft overigens niet Maria ter Steeg, want die is wel inge burgerd. Wisselende kritiek is er ook altijd als wij samenle- vings vragen behandelen; die ons dan te links of te radikaai vinden. De twee eerste kritiek punten komen trouwens steeds uit dezelfde hoek." JAN TER LAAK. - fotoanp gens niet onbegrijpelijk. Maar nooit mag volgens hem de hele evolutie van het kerkelijke vre- desdenken uit het oog worden verloren. „Ik vind een van onze opdrachten te laten zien dat we een kerkelijke vredesbeweging zijn. Je moet elke keer weer zichtbaar maken dat je iets niet zegt omdat je alleen maar poli tiek geinteresseerd bent, maar omdat je vindt dat je als chris ten het evangelie ook een poli tieke vertaling moet geven. De moeilijkheid is natuurlijk datje altijd dubbelsporig bezig bent met vredesproblemen. Vanuit je levensovertuiging en dan zeg je dat dit of dat niet mag. Maar alleen maar zeggen: het mag niet, is onvoldoende. Je hebt dan ook wegen aan te geven hoe iets veranderd moet worden, Maar dan zit je niet niet meer op het direct godsdienstige ter rein waarop je absolute over tuigingen mag hebben; je zit dan op het terrein van de prak tisch politieke voorstellen en dan gaat het om een mening, weliswaar overdacht en onder- dan krijg je: Geen politiek in de kerk En dan wordt bedoeld: geen politiek die onze club in tweeën splijt, want politiek is er in de kerk altijd geweest. Ik vind dat fout. Ik vind dat we in de kerk zo met die verdeeldheid moeten omgaan dat er iets vruchtbaars uit voortkomt." De kerkelijke vredesbewe ging als politieke machtsfactor. Zal de beweging die weelde kunnen dragen Of zal ze de geijkte weg opgaan: niet meer overtuigen, maar eisen dat ge beurt wat jij wenst De asso ciatie met de anti-kernenergie- beweging, die ook de weg is ge gaan van overtuigen naar het voeren van harde acties om aan eisen kracht bij te zetten. Ver kondigde IKV-secretaris Mient Jan Faber onlangs als niet: „De vredesbeweging is nu zo sterk geworden dat ze zelfstandig de toon van de politieke discussie over de kernbewapening kan bepalen. Ons neen tegen de kruisraketten is een onvoor waardelijk neen." Jan ter Laak grijpt nog even Maria ter Steeg blijkt overi gens ook behoudende harten te hebben gestolen. Ter Laak: "Er waren mensen die geestdriftig waren als wij preekten, maar Maria niet wilden. Maar na verloop van tijd werden ze toch door haar gegrepen. Ze zeiden dan: eigenlijk vinden wij niet dat een vrouw moet preken, maar als ze het zo goed doet als zij, dan vinden we het toch wel weer goed." De kerkleiding volgt het om roeppastoraat met bijzondere aandacht. „Wij zijn natuurlijk het liturgisch visitekaartje van de kerkprovincie.Gelukkig is er een heldere structuur gekozen voor het omroeppastoraat. De bisschop van Utrecht is er ver antwoordelijk voor en niet alle bisschoppen samen. En tussen ons en de aartsbisschop zit ook nog het stootkussen van een be geleidingscommissie. Ten tijde van Alfrink lagen de zaken niet moeilijk. Kardinaal Wille- brands heeft er heel erg op aan gedrongen - en daar zijn we ook helemaal voor bezweken - dat wij alleen maar de goedgekeur de eucharistiegebeden zouden gebruiken. Wij hebben nooit zo ontzettend hard met liturgie ge ëxperimenteerd. Wat we wel zouden willen - maar dat kan niet op zondagmorgen op tele visie - is mensen te laten her ontdekken dat er andere vor men van liturgie vieren zijn dan eucharistie." Niet omdat Jan ter Laak is uitgekeken op het parochie werk, verruilt hij 't Zand voor Pax Christi. En het is bepaald ook niet zoals sommige mensen blijken te denken dat hij niet meer als priester wil functione ren. Maar het leek hem goed voor hemzelf en omroepparo chie dat er weer eens een ander zou komen. Het is de kerkelijke vredesbeweging geworden om dat hij door bisschop Ernst van Breda ervoor werd gevraagd en omdat hij dat werkterrein dus kent. Waneer hij bij Pax Christi aantreedt, moeten de onder handelingen tussen Russen en Amerikanen in Genève duide lijkheid hebben gebracht'over plaatsing van een nieuwe gene ratie kernwapens, Pershing-2 en kruisraketten, in West- Europa. Op de vraag hoe groot hij de kans op daadwerkelijke plaatsing acht, wil Jan ter Laak niet voetstoots antwoorden. Het stoort hem enigszins dat het doen en laten van Pax Christi en IKV in de publieke opinie vereenzelvigd wordt met wel of geen nieuwe middellange af standsraketten in Nederland. Hij vindt die verenging van uit historisch perspectief overi- bouwd, maar geen evangelie." De kerkelijke vredesbewe ging moet volgens Ter Laak vermijden dat mensen reageren met „ja maar, als jullie met die politieke voorstellen komen, dan worden wij zeker als twee derangs christenen beschouwd, want we staan er niet achter". Toch is de polarisatie, de ver deeldheid in de kerken op dit punt een hard feit. Niet de vre desbeweging heeft die ver deeldheid gesticht, meent Jan ter Laak, Pax Christi en IKV hebben de reeds onder de op pervlakte bestaande verdeeld heid alleen maar bloot gelegd. Christenen dachten en denken diep verdeeld over de kernwa pens. „De bekoring die een kerk kan hebben - en dat zie je ook voortdurend - is dat gezegd wordt: die zaak moeten we pro beren buiten de muren te wer ken. Binnen de muren willen we graag eenheid hebben. En terug naar 1968. Toen werd steeds uitgegaan van de be wustwording van mensen en pressie op politieke besluitvor ming als methoden van actie. „Die twee hangen natuurlijk samenzonder aanhang is pres sie onmogelijk. Maar aan pres sie kleven zeer onaangenamen kanten. Worden dan de andere geluiden nog wel gehoord. Druk je verstandige ideeën van de minderheid niet weg. Je kunt daar niet verstandig genoeg op reageren. Toch moet je je over tuiging ook tot praktische poli tiek maken. Wat de kruisraket ten betreft heeft de vredesbe weging zich als opdracht ge steld te laten zien dat er in Ne derland zo' grote groep daarte gen is dat je ze politiek onmoge lijk maakt. Dat moet je op al lerlei manieren laten zien. Heb je dat gedaan en die kruisreket- ten komen er toch, wat dan In ieder geval je moreel protest Door Frans van Mourik Het onderzoek van de Til- burgse wetenschapper drs. Willem de Lange had welis waar betrekking op de ge zondheidszorg, maar de uit komsten kun je toepassen op iedere beroepsgroep die op dezelfde manier werkt. De Lange vergeleek namelijk zijn bevindingen met die van eerdere onderzoeken naar ploegendiensten in het be drijfsleven, en kwam tot de ontdekking dat er opmerke lijke overeenkomsten zijn. Representatief is het onderzoek ook alleszins. Er werden niet alleen onre gelmatig werkenden, 1800 verpleeg kundigen, ondervraagd, maar ook hun partners, ex-werknemers en re gelmatig werkenden. Alles bij elkaar 4200 ondervraagden. En dat is ruim voldoende. Willem de Lange vond lichamelijke en psychische klachten, waartussen weer een samenhang bleek te be staan. Hij vond ook sociale klachten, en die bleken zowel voor de werkenden als hun achterban het zwaarst te we- gen. Laten we beginnen met het eerste blok: psychische klachten in combi natie met fysieke, 's Nachts werken is onnatuurlijk. Je werkt op het mo ment dat je biologisch ritme rust voorschrijft. En vervolgens ga je sla pen op het moment dat je eigenlijk wakker moet zijn. Niemand van de A vond en necht- ONDERZOEK DRS. WILLEM DE LANGE dienst: asociaal en ongezond NACHTDIENST: de sociale gevolgen zijn aanzienlijk. - fotoanp ondervraagden blijkt daardoor 's nachts optimaal te functioneren. Nachtdienst blijkt een lange lijst aan ongemakken te veroorzaken: darmklachten, prikkelbaarheid, spanning, zenuwachtigheid, slechte eetlust, hongerig gevoel, slaperigheid, moeilijk inslapen, onrustig slapen, slapeloosheid, vermoeidheid en rugklachten. Maar ook de 'frustratiescore' van de avonddienst mag er wezen: maagklachten, rusteloosheid, prik kelbaarheid, spanning, hoofdpijn, oorsuizingen, zenuwachtigheid, con centratieproblemen, slechte eetlust, en onrustig slapen. Psychische problemen blijken vaak samen te hangen met fysieke zoals maag- en darmklachten, problemen met de eetlust en hoofdpijn. Samen hang is er ook tussen lichamelijke in spanning en vermoeidheid en rug pijn. En er is een overeenkomst tus sen geestelijke inspanning en psychi sche problemen en vermoeidheid. De sociale gevolgen van onregel matig werken zijn aanzienlijk, zowel voor de betrokkene als voor zijn om geving. De lijst is lang en varieert van belemmeringen in het sexueel contact en slechte contacten met ge zin, vrienden en familie, tot -en dat komt veel voor- slaapproblemen bij de partner. Er zijn drie mogelijkheden om het onregelmatig werk in te passen in het sociale leven: de betrokkene past zich aan aan het gezinsleven, het gezin past zich aan aan de betrokkene, of beide partijen doen water in de wijn. Meestal gebeurt het laatste, en dat betekent dan in de praktijk dat men langs elkaar heen gaat leven. Alleen als de kinderen nog klein zijn en dus thuis wordt het als plezierig ervaren avonddienst te hebben. Maar bij opgroeiende kinderen schiet de onregelmatige werker als opvoeder duidelijk te kort. Het is daarom te begrijpen dat aan de socia le gevolgen door zowel ondervraag den als hun omgeving zwaarder werd getild dan aan de medische aspecten. De Lange heeft zich uiteraard ook bezig gehouden met de vraag wat je aan de problemen kunt doen. De meest radicale oplossing zou het af schaffen van dit soort werk zijn, maar dat is alleen leuk voor een spandoek. In de praktijk kan dat niet. De Tilburgse wetenschapper doet een aantal aanbevelingen op het ge bied van, hoe kan het ook anders, de organisatie. Daar is hij tenslotte in gespecialiseerd. Daar zit een aanbe veling in die door de ondervraagden zelf ook als belangrijk werd bestem peld, compensatie van onregelmatig werk in vrije tijd. Dat wijkt af van wat er tot op heden gebruikelijk is in vrijwel alle cao's. Daarin wordt onre gelmatig werk tenslotte steeds be loond met extra loon. De deelnemers aan het onderzoek blijken echter lie ver extra vrije tijd te hebben. Daar zouden vakbonden dan in de toe komst weieens meer rekening mee kunnen gaan houden. volhouden. Maar op een manie, die bij een vredesbewi past: vreedzaam, p Misschien bepaalde sche vormen van burgerij, ongehoorzaamheid, want je z J mij niet horen roepen dat spoorlijnen geblokkeerd m® ten worden of vliegvelden be. zet. Ook Mient-Jan Faber heeft gezegd dat de vredesbewegin, alle baat heeft bij democratise, ring. Wij zouden de allerlaatst, mogen zijn die aan de democti tie gaan morrelen. Van meetat aan hebben we toch gezegd het veiligheidsvraagstuk niet li handen van enkelingen ma. liggen. In dit verband is het in! teressant te zien dat de circuits van vredesbeweging en a kernenergiebeweging bijna scheiden circuits zijn." Hoewel het niet in het denkei van Pax Christi en IKV ligt op. gesloten, sluit Jan ter Laak dt mogelijkheid van toenemends agressiviteit in de vredesbewe ging toch niet uit indien de poli tiek zich niets aan de zichtbaar gemaakte weerstand zou laten liggen. Dat is dan de verantwoordelijkheid van politici. Maar de regering moe niet denken dat de vredesbewe ging de onrust moet en zal be zweren wanneer de politiek ds plaatsing van kruisrakettei doorzet. Wij zullen de rommel van de regering niet opruimen Wij zullen de boosheid en hel verdriet vorm geven." Een akkoord in Genève waarbij aan beide zijden perkte aantallen middellang* afstandskernraketten worden toegestaan, is volgens Jan Laak in werkelijkheid g stap in de richting van terug dringing van kernwapens maar de rechtvaardiging vai een nieuwe bewapeningsronds Daarom moet de vredesbewe ging ertegen zijn, hoewel niet in dank zal worden afgeno men, meent Ter Laak. Verschillende bisschoppen conferenties (VS, West-Duits- land, Nederland) zijn bezig standpunt over kernwapens 5 bepalen. In Rome heeft da over onlangs beraad plaats had. Volgens Ter Laaks infor matie zullen de Nederlands bisschoppen evenals de Amen kaanse het gebruik van kern wapens zonder meer afwijzfl en het bezit ervan aan een voorbehouden onderwerpen. Ti zal het eerstgebruik en modet nisering worden afgewezen. Zonder concrete stappen te geven zegt een kerkelijke al wijzing van het bezit van kern wapens niets, geeft Ter Laai toe. „Alleen het ongeluk is dal als je het bezit niet afwijst,4 kerk altijd gebruikt kan wol den om de voortgaande bewa pening te rechtvaardig» Waarom is een kerk belang rijk? Omdat ze legitimatie produceert. De politiek uiteindelijk natuurlijk geen en kele boodschap aan de -kerk Politici hebben er alleen boodschap aan of ze niet gel® derd worden door de kerk. E» verklaring die ze niet hinde1- zullen politici zich onmiddeïi toeëigenen. De vredesbeweg»! moet de kerk daarom verklaringen af te standpunten in te nemen wel hinderlijk zijn. Wantvro® woorden hebben we genoeg de wereld." Pax Christi en IKV roep binnen en buiten de kerk6 weerstand op. Heeft dat de re latie tussen met name Christi en het episcopaat na® lig beïnvloed? Jan ter Laa« „De bisschoppen hebben moeite met de beeldvorming® Pax Christi oploopt: mill* agressief en op macht belust® deze beeldvorming voorde® schoppen ook de drempel v®' hoogt om standpunten van Christi tot de hunne te nw® kan ik niet schatten. Het® vroeger wel zo dat ze wat ter een verklaring overnam'! maar dan ook vaak zonder'» nadenken. Want het had F tiek toch niet zoveel gevolg6; Nu ze weten dat ze erop wor® aangesproken als ze een sta® punt innemen. Jan ter Laak ziet in zijn F' we werkkring in elk geval z taak weggelegd te laten zie"" Pax Christi de echte, authenu ke vrucht is van de kSthoB» kerk; dat de vredesbewe?' niet toevallig uit de r.k.ke® voortgekomen. „We moete® ten zien dat de stelling6®; van Pax Christi niks ar® «a' zijn dan de vertaling van we in de kerk voortduren' bezig zijn: dat het leven hoort te winnen van de dot» jaTERPAG 2 APRIL Door Ruud kar paardrijde geleende bi Ruud is Er zijn vel normaal 1< Zij functio lijk in de bruikmakt om de acht den weg mogelijk o den houdt validen or Een van de staat uit p: Omgaan m niet gelijk a; ren op een n als invalide z water hebben blijft de inva zitten. Op eer Een paard k< bijdragen at handicap of toestand van gen. In tegenstt Ruud niet zo met de mede den. Het mee< hem aan rege Hij begint stemming aa alleen of san peut of rijden passingen noc te im Bunde' ne die rijles hippisch gebi lende terrein, kijken elk Ruud verant sport kan gen Een van de mevrouw T. Strijbeek. Zij id® Door De mening* zijn duidel bleek ook tijdens ee: Amsterdan niseerd dot grote attra derland, w Brabant. B is een studi sche en eet nis van de door het Ne Instuitiut Recreatie bracht. Gej haal kome dat rapport In het were pretparken vr omdat die ee voor inkomste Daarom wil met de overh den voor nieu gesteld. Al vij bezoekers aan ons land niet joen. Anderen, 01 horeca en AI graag nieuwe grond komen van een groot re. De Floriad heel wat exti maar dat intei evenement vir tien jaar plaat sten daaruit d' Rijksambtei vaak moeilijk zij zijn zeker tieparken. He heidsbeleid op staat in de en nota toeristisc terie van econ

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1983 | | pagina 22