Houten appels
attractief voor
groot publiek
ONTDEK DE
VERSCHILLEN
te kunst'
te keur
„Zien": tijdschrift
over kunstfotografie
Theater-
bureau's
en hun
artiesten
DUITSLAND 1
20-15 ]oi
DUITSLAND 2
Commissaris
en kunst
Macht
Van Amen
Kees Franse herdacht in Boymans
plucky Luke: Daisy Town
Suske en WiskeHet Bretoense broertje
we Happie: Houdt van een lekker toetje'
Boes
OPLOSSING
beleef ik aan mijn
■se jeugd steeds meer
Ischa Meijer
LnENSPAG 30 MAART 1983
Mi t iii
T3 PAGINA GIDS 2
der de rol van een kroegbaas
met een Nederlands accent of
wat men daar in Vegas on
der verstaat. De show eindig
de in een scene vol onder
broeken lol, terwijl Reagan
aan het slot een' gedicht
voorlas over acteurs. Hij ver
diende in de twee weken
evenveel als met de opnamen
van zijn laatste film. - fotoap
Pierre Kartner onze redactie
weten dat Vader Abraham
voor een optreden van 20 tot 1
uur 1500 gulden ontvangt en
niet 2400. De overige 900 gul
den moet dus wel betaald wor
den, maar gaat niet naar de
artiest.
Robert
Oppenhelmer
In het laatste deel van de tv-
serie over de 'vader van de
atoonbom' wordt Oppenhei-
mer ervan beschuldigd een
Sovjet-agent te zijn. De pre
sident laat eerst Oppenhei-
mer zijn researchwerk af
maken, voordat het tot een
onderzoek naar de beschul
diging komt.
21.25 Huil niet
Zeven leden van het Gro
nings Philharmonisch Or
kest vormden in 1977 uit
liefde voor de lichte muziek
het Salonorkest Pluche. In
1980 sloot zich Marjol Flore
bij hen aan. Vanavond tre
den ze voor de Duitse televi
sie op met nummers uit het
repertoire van beroemde
Berlijnse chansonnières uit
de twintiger jaren, van Sop
hie Tucker tot Zarah Lean-
der.
MARJOL Flore in
„Huil asjeblieft
- FOTO ANP
22.25]
Melodie van
een stad
Een van de beroemdste mu
ziekfestivals van de Vere
nigde Staten vindt ieder
jaar in het populaire win
tersportoord Aspen in Colo
rado plaats. Het op vijfen
twintighonderd meter hoog
te gelegen stadje, dat als de
Amerikaanse pendant van
St. Moritz beschouwd kan
worden, bezit een uitstekend
orkest en een gerenommeer
de muziekhogeschool, waar
aan 's zomers gastsolisten en
de sterren van het festival
colleges geven.
1 Hedendaagse kunst uit
d-Brabant. Noord-
I imbants Museum Den
sch. Open: dagelijks
jjn 13-17 uur (tot 2 mei).
gjjrtsema neemt afscheid
ju Gelderland met een ten
toonstelling. Van der Harten
Joet hetzelfde in Brabant,
j geertsema heeft tijdens zijn
'jnctioneren als commissa
rs van de koningin regel-
I Üatig het exposeren in zijn
«oonhuis bevorderd; Van
der Harten is vroeger kunst-
facteur geweest. Dit soort
i,0iiimage-tentoonstellingen
I '^oet je dan ook niet meer
waarde geven als die van
een toevallige geste.
Deze tentoonstelling is een
vergaarbak van aanleidin
gen geworden. Op de eerste
plaats is het een presentatie
van de provinciale kunst
aankopen 1981; op de tweede
i plaats wordt ermee geaccen-
I tueerd dat de Brabantse
Kunst Stichting, onder wier
supervisie de jarenlang wat
verwaarloosde aankoop
weer op gang kwam, om
1 Zeep werd geholpen, op de
derde plaats wordt hiermee
geprobeerd een nieuwe
stichting, die de naam van
stichting uit de zestiger ja
il ren Brabantse Kunst Stich
ting (BKS) voorzien van het
woordje Nieuw (NBKS)
weer heeft opgenomen, te
presenteren en op de vierde
3 wordt Van der Har-
ten ermee uitgeluid.
Er ligt nog een vijfde re-
den op de loer. Deze aankoop
en collectievorming wordt
namelijk gekoppeld aan de
oprichting van een provin
ciaal museum (dat komt er
gewoon, ook al zijn er hele
legers tegen), dat gevestigd
wordt in de burcht, die Van
der Harten als laatste com
missaris bewoond heeft.
Nu de aankoop zelf. Dat is
een hele serieuze zaak ge
weest; zowel in de gehan
teerde methode als de ma
nier waarmee de daartoe
bevoegde commissie zich
van zijn taak gekweten
heeft. Er is een globale opzet
gemaakt in twee soorten
werk, het schilderen en het
conceptuele werk.
In de catalogus geeft com
missielid Jaap Bremer een
goede verantwoording van
de uitgangspunten en de ge
maakte keuzen. „De selectie
resulteerde in een voorstel
tot aankoop van werk van 30
beeldende kunstenaars uit
Noord-Brabant, een geva
rieerde collectie, die laat
zien wat de beeldende kunst
in deze provincie op ge
noemde deelgebieden eind
jaren zeventig betekende en
bezighield".
Zonder op details van de
ze keuze in te gaan: het is
een boeiende collectie ge
worden. En om het wat
chauvinistisch te zeggen:
Brabant doet niet onder
voor welke provincie dan
ook, of de Randstad. Het
goede gemiddelde wordt
hier ook gehaald. De vraag
is of je altijd gelukkig kunt
zijn met het soort werk, dat
doorgaans van de ene kant
spreekt van verwarring en
tegelijk van zoeken naar
nieuwe waarden. Het is al
lesbehalve statisch.
Aangekocht werkstuk van Marius Boender uit
Breda.
Opvallend is ook dat bij
de schilders op de Bredase
Kantelberg na West-Bra
bant niet in het verhaal
voorkomt. Het werk dat ge
kozen is stamt uit de regio's
Den Bosch en Eindhoven.
Het coneptuele werk is in
Breda sterker aanwezig, in
deze collectie met Boender,
Kemper, Peeters en Hoeks.
Mattie Schilders, acryls,
aquarellen en tekenin
gen. Gemeentehuis Gilze-
Rijen, Raadhuisplein 3,
Rijen. Geopend alle
werkdagen van 9-12 en
14-16 uur, zondag 3 en
maandag 4 april van
14-17 uur. tot en met 8
april.
Op de grens van figuratief
en abstract balanceert het
werk van Mattie Schilders,
die in zijn eigen woonplaats
exposeert. In de hal van het
gemeentehuis hangt op de
bendenverdieping een serie
monumentale schilderijen in
acryl met zandstructuur.
Boven hangen aquarellen en
tekeningen.
De acryls zijn interessant
om schilderkunstige en the
matische redenen. Ze zijn al
dan niet dubbelzinnig be
doeld, en allemaal „Macht
en Onmacht" getiteld. Het
thema is in dit werk niet
moeilijk te vinden. Hij
bouwt zijn gestalten, die
machthebbers en verdruk
ten vertegenwoordigen, op
uit naast elkaar staande
vlakken met grote kleur
nuances en sterke kleurcon
trasten.
Deze mensfiguren zijn zo
geplaatst dat ze op overtui
gende wijze hun tegenover
elkaar gestelde positie in de
wereld gestalte geven. Vaak
gebeurt dit door volkomen
verticale en horizontale
plaatsingen. De figuren zijn,
oppervlakkig gezien, in een
naar het kubisme verwij
zende techniek opgezet. Wat
niet wil zeggen dat Schilders
tentoonstellingen
EINDREDAKTIE HENK EGBERS
consequent kubistisch te
werk is gegaan. Het meest
interessante aan dit werk is
echter het contrast tussen de
levendige figuraties en de
strenge, in verticale kleur
en structuurbanen ingedeel
de, volkomen vlakke achter
grond. Het grote contrast
dat daardoor ontstaat geeft
een sterke picturale werking
aan deze doeken.
De tekeningen-aquarellen
hebben het figuratieve ge
bied verlaten. Deze „dansen"
zijn fors van opbouw. Ze
doen daardoor meer denken
aan studies in architectoni
sche structuren dan aan
dansen. Krachtige, zwarte
lijnen doorkruisen de bla
den, die in geometrische
vlakken zijn ingedeeld. Veel
variatie is er in deze teke
ningen niet te vinden.
De gouaches vormen wat
sfeer betreft een groot con
trast met de tekeningen. Zo
hard en recht toe recht aan
de laatste zijn, zo teder en
poëtisch van sfeer zijn de
heldere waterverven. In dit
werk zit weer hetzelfde
soort spanning als in de gro
te doeken, die vooral wordt
veroorzaakt door de excen
trische plaatsing van de fi
guren ten opzichte van de
lege ruimtelijke achter
grond.
LIA ROOSE
Woody van Amen: kleu
renlitho's, tekeningen,
aquarellen. Grafiek Plus,
Ginnekenweg 60, Breda.
Open maandag tot en met
vrijdag 10-17, zaterdag
13-17 uur, zondag op ver
zoek. tot en met 8 april.
Waar brengt een berg een
man toe? Woody van Amen,
reizend kunstenaar van be
roep, heeft een obsessie
overgehouden aan de con
frontatie met het Alpenge-
weld, dat hij gebundeld zag
in de Matterhorn. Het sil
houet van deze berg, eenie
der van de bekende Zwitser
se groene kaaspotjes bekend,
is voor Van Amen een syn
droom geworden, dat hem in
zijn werk van de laatste vijf
jaar achtervolgt.
Inmiddels is de berg een
niet weg te denken onder
deel geworden in de bladen
en andere werkstukken, zo
dat deze welhaast een signa
tuur, een handelsmerk ge
noemd kan worden. Varia
ties op het thema Matter
horn zijn er voornamelijk in
deze nieuwe galerie te zien.
Iconografisch levert de berg
geen problemen, zoals in de
catalogus van de tentoon
stelling, die Van Amen eind
1982 begin dit jaar in het
Haagse gemeentemuseum
had, vermeld staat, is de
berg het symbool van de
westerse wereld geworden.
Wanneer Van Amen dus
de tegenstelling Oost-West
wil uitdrukken, waar hij als
rondreizend persoon uiter
aard mee in aanraking
komt, plaatst hij „zijn Mat
terhorn" in een omgeving
met een duidelijk Oosterse
symboliek zoals Chinese ka
rakters, vlechtwerk, of recht
toe recht aan prentbrief
kaarten. Thema's die over
bekend zijn dus.
Gelukkig loopt Woody
van Amen over van fantasie,
die hij althans wat zijn tast
bare creatieve produkten
betreft, op een nieuwsgierig
makende manier in banen
leidt. Bij het zien van de li
tho's waaruit het grootste
deel van deze tentoonstel
ling bestaat, rijst de vraag of
er nog meer variaties op de
berg mogelijk zijn. Het spel
is voorlopig nog niet ten ein
de, en de resultaten zijn oog
strelend.
De heldere kleuren en de
fantastische vormgeving
hebben daarin elk hun func
tie. Ieder onderdeel van een
blad is ook een onderdeel
van de reiservaringen van
Woody van Amen, en de
symboliek is duidelijk ge
noeg voor wie hem lezen wil.
Wat het Oosten voor hem
betekent, drukte Van Amen
uit in twee aquarellen „Red
snow" getiteld, waarin bij
wijze van uitzondering nu
eens geen Matterhorn voor
komt.
De sfeer van deze prenten
is schitterend: drijvend in
een rood-witte wolkenlucht
tracht de westerse Van
Amen de oosterse symboliek
van de Swastika uit te puz
zelen. Zo blijft een nieuws
gierig kunstenaar aan het
werk.
LIA ROOSE
Door Marjan Mes
Sinds jonge fotografen op
nieuw willen bewijzen, dat fo
tografie kunst is en er een
nieuw soort fotografie is ont
staan, die geen registratie van
de feitelijke werkelijkheid is,
maar een psychologisch-sym-
bolische enscenering van de
realiteit, is er ook behoefte aan
tijdschriften gekomen, die de
ideeën van deze foto kunst uit
dragen.
„Zien" is een fotografisch
prachtpblad van 30 bij 30 cen
timeter, dat op zichzelf al een
kunstwerk mag heten. Het is
een internationale, tweetalige
uitgave, in Nederland ver
zorgd door de Stichting Pre
tentieus in Rotterdam en on
der hoofdredactioneel beheer
van Gérald van der Kaap.
Het tijdschrift verschijnt
vier keer per jaar en stelt zich
op als een forum voor moder
ne ideeën en theorieën over fo
tografie en als „expositieruim
te". Het keert zich tegen de
dogmatiek, die de kunstfoto
grafie beheerst, maar ook te
gen de moraliteit, die zij krijgt
opgelegd. Seksualiteit en dood
zijn twee taboes, die in een
deel van de eigentijdse kunst
fotografie provocerend wor
den doorbroken. Het vierde
nummer van „Zien" (het win
ternummer 1983), met het the
ma „Honger en dorst", laat
daar geen misverstand over
bestaan.
Fallische obsessies van o.a.
Robert Mapplethorpe en het
beeldend kunstenaarsduo Gil
bert George zijn op groot
formaat en, technisch uiter
mate gaaf afgedrukt. Even
wordt de indruk gewekt, dat
het „zien" vooral te doen is om
prikkelende afbeeldingen voor
decadente kunstsnobs, maar
de voortreffelijke artikelen in
deze aflevering over fotografie
als zelfstandige kunst van Ma-
riëtte Haveman en over de fo
tograaf Joel-Peter Witkin
door Gerry Badger (kunstkri-
tikus, architect en fotograaf)
bewijzen het tegendeel. Het is
geen gemakkelijke kost - bei
de auteurs betrekken kunstfi-
losofische overwegingen in
hun betoog - maar de Engelse
tekst is gelukkig op een uit-
neembaar tekstkatern.
Daarnaast maakt „Zien"
door zijn uitstekende vormge
ving puur beeldende wijze
duidelijk, dat fotografie wel
degelijk kunst kan zijn; een
puur individualistische ver
beelding van de innerlijke
werkelijkheid van een kunste
naar, die fotografie tot zijn
medium heeft gemaakt waar
dat wellicht ook de schilder
kunst had kunnen zijn. Ander
fotowerk, dat op grootformaat
aan de orde komt, is dat van
Henk Remi Elenga (gefotogra
feerde abstracte collages) - en
George Whiteside (vrouwelij
ke naakten, die verwantschap
vertonen met de graffiti-ach-
tige schilderkunst van jonge
Amerikanen). Dit alles wel in
zwart-wit, terwijl ik vermoed,
dat het oorspronkelijk om
kleur gaat. ,f
De wetenschappelijke arti
kelen zijn geïllustreerd met
kleine reprodukties vat), foto's
van o.a. Edward SteicÖh, Li-
sette Model en Diane Aijjaus en
uiteraard van Joel-Peter Wit
kin. Deze fotograaf met zijn
symbolische, surrealistische
voorstellingen met een sado
masochistisch karakter, wordt
diepgaand geanalyseerd in een
beschouwing, die als disserta
tie van Badger heeft gefun
geerd.
„Zien" verschijnt ook in
Amerika, België en Frankrijk.
De Nederlandse uitgave wordt
verzorgd door: de stichting
Pretentieus, Dresselhuys-
straat 11a in Rotterdam, tel.
010-654898. Een nummer kost
12,50. Men kan zich ook
abonneren.
Door Marjan Mes
De vorige zomer op 57-jarige leeftijd overleden, Rot
terdamse kunstenaar Kees Franse was een van de
weinigen wiens werk een groot publiek aanspreekt,
zonder dat het vervalt in zoetsappige imitatie van de
werkelijkheid. Zijn houten appels aan de Rotterdam
se Heemraadsingel en de „Grote Appel" op Schiphol
hebben zich zelfs populariteit weten toe te eigenen. In
het ronde gevaarte op Schiphol hebben zoveel reizi
gers in de loop van de tijd hun handtekening gekerfd,
dat toen Franse er later de zijne wilde zetten, hij eerst
een plekje vrij moest schuren.
„Tafels met appels", houtreliëf van Kees Franse.
Het Museum Boymans-van
Beuningen in Rotterdam ge
denkt Kees Franse tot 2 mei
met een kostelijke tentoonstel
ling van houten reliëfs en
oudere schilderijen en aqua
rellen. Zijn ontwikkeling van
poëtisch figuratief schilder
naar „timmerman" van hou
ten, ruimtelijke objecten komt
er karakteristiek aan de orde.
Nauwelijks geopend, toont het
Rotterdamse publiek al een
geweldige belangstelling voor
deze expositie van zijn overle
den stadgenoot. Het bevestigt
opnieuw diens aantrekkings
kracht op een publiek, dat
normaal gesproken niet zoveel
op heeft met kunst.
Kees Franse was bovendien
in de Maasstad een gewaar
deerd lid van meerdere beel
dende kunstcommissies en
maakte ook deel uit van de
commissie van advies van
Boymans. Met een kritische
houding jegens modische ver
schijnselen wist hij, zonder
vooroordelen, kwaliteit aan te
wijzen. In discussies onder
scheidde hij zich door, wan
neer de meerderheid zijn toe
vlucht nam tot een gemak
zuchtige opinie, onverwacht
met een andere mening naar
voren te komen, die dwingend
tot nadenken stemde.
In zijn werk komt die hou
ding ook naar voren. Als ta
melijk conventioneel schilder
maakt hij nogal radicaal een
overstap naar de sculptuur en
het houtreliëf. De herkenbaar
heid, het on-Nederlands deco
ratieve en poëtisch lichtvoeti
ge, bleven, maar toch zijn die
houten objecten plotseling
meer dan aardige voorstellin
gen.
Het is (rond '68) de tijd van
de conceptuele kunst en zon
der zichzelf ontrouw te wor
den, voelt Franse blijkbaar
ook de noodzaak om door te
dringen tot de kernvraag wat
kunst en voorstelling nu wel
inhouden. Hij maakt gladde of
bewerkte houten lijsten tot
kunstwerk en laat soms de
ruimte voor de afbeelding he
lemaal leeg. Andere lijsten lo
pen door in het beeldvlak en
vormen één (kleurrijk) hout
reliëf.
Ook maakt hij kleine, sche
ve, „primitieve" lijstjes, die
een driedimensionaal bloe-
•menstilleven uit hout of ander
materiaal bevatten; poëtische
werkjes met een speels, deco
ratief element, maar ook met
een dubbele bodem. Wat op
een schilderij plat is, krijgt bij
hem echte dimensie.
Franse is in 1968 ruimtelijke
voorwerpen aan zijn aquarel
len gaan toevoegen, nadat hij
was gefascineerd door aange
spoelde celluloidpoppen op het
strand van Biaritz. Er ver
schijnen dan assemblages met
ledepoppen. Toen hij op een
keer een plastic poppehoofd
tekort kwam, maakte hij zelf
uit hout zo'n kop en sindsdien
werd hout, gewoon vurehout,
zijn materiaal. De kop werd op
een gegeven moment een ap
pel en sinds 1971 verschenen
appelreliëfs en plastieken van
ruw hout, dat, omdat het ge
makkelijk verweerde, een
boeiende structuur kreeg.
De losse appels en de wand-
reliëfs werden op ambachte
lijke manier gemaakt, uit
smalle stroken, die kunstig in
elkaar werden gepast. Dub
belzinnig, maar ook zonder
voorkennis genietbaar en aan
stekelijk mooi, zijn door de
Boymans - die er overigens
meerdere van in zijn bezit
heeft - getoonde houten „stil
levens". Vooral dat van de
„Tafel met appels", waarop de
tafel plat is gebleven, maar de
appels volledig ruimtelijk zijn.
Houtstructuur en gedempt
kleurgebruik zijn samenge
voegd in een compacte con
structie met de schijn van iets,
dat aangetast is door de tijd.
De „kastjes", zoals sommige
reliëfs ogen, zijn daardoor van
een bijzondere, oncalvinisti
sche schoonheid. Een serie
aquarellen en tekeningen laat
zien hoe Franse zijn beperkte
thema op allerlei mogelijke
manieren varieerde, vangede-
tailleerd realistisch to tl; gesti
leerd abstract. Ook de Rotter
damse Galerie Fenna de Vries
vertoont momenteel werk van
Franse.
Kees Franse. Museum Boy
mans van Beuningen in Rot
terdam. Geopend: dinsdag tot
en met zaterdag 10-17 uur,
zondag 11-17 uur. Tot 2 mei.
auiepjaoA 'auiep snau 'jbbiiS jue^ua a
-oq 'n-inf do uiaoiq 'uomeq iuei(uaAoq 'jaous
'jeepiS uba douij 'uoj([Bq japuo 'sjipaj
uauais 'uibbj ut uftpjoo :0NISS01d0