Hanneke Jagersma, een jaar lang eerste CPN-burgemeester
Wijnoogst 1982 uitzonderlijk,
maar goed weer
heeft zijn eigen problemen
DJSSTJ
üüilKÏMB
Studie
V
ZATERDAG 26 MAART 1983
Haar benoeming vorig jaar veroorzaakte een ware
storm. Niet omdat ze nog zo jong was, of zogenaamd
onervaren, of vrouw, maar omdat ze CPN-lid was en is.
Hanneke Jagersma werd de eerste communistische
burgemeester van ons land. Een historische benoeming.
Hoe is haar eerste jaar in het Oostgroningse Beerta
geweest?
Paarse broek
Wijsheid
JDe wijnoogst 1982 is er een om blij mee
te zijn. Een uitzonderlijk jaar, dat vooral
opvalt door extreem grote opbrengsten en
uitstekende kwaliteiten. Toch is 1982 niet
overal geworden wat men er
aanvankelijk van gedacht had.
Bordeaux
Bourgogne
Rhone
Loire/Champagne/EI-
zas
Italië/Duitsland
Nu zijn die ve
voor sociologen en
wel interessant e
groep geinteressee
het gegeven „vers
de sociologisch
men) feiten, die ze
bijeenbrachten. Ze
onderwerp menig
is, maar dat daarbi
raliserende bescho
heersen".
Uitsterven
W4
„Ik ben mij bewust
dat ik veel vraag
van de mensen hier"
Door Rime Brandsma
De burgemeester buigt zich bij
de eerste vraag direct al diep
over de tafel en maakt gedre
ven gebaren met de handen.
„Wat mij vooral aansprak toen ik
vorig jaar begon als burgemeester is:
„Wat kun je betekenen voor de mensen.
En juist dat is me heel erg tegengeval
len. Ik heb gemerkt dat je steeds min
der voor de mensen kunt doen. Dat je
met lege handen staat. Als eerste com
munistische burgemeester heb je de
verwachting gewekt dat je opkomt
voor de bevolking, dat tegemoet komt
aan hun verwachtingen.
„Dat doe ik ook, vanaf het begin gooi
ik me daarop. Maar alle maatregelen
die op ons afkomen, willen precies het
tegenovergestelde. Dat maakt het
steeds moeilijker om de bezuinigingen
te verklaren. Eerst was het nog van:
iedereen een stapje terug om anderen
te kunnen helpen." De handen in de
zakken stekend: „Zelfs dat is er niet
meer bij. Je bezuinigt nu, lijkt het wel,
om gaten te dichten. En bezuinigen be
tekent meestal ontslagen. Die vallen
hier dan ook bij bosjes.
„Of dat mij een machteloos gevoel
geeft? (Bedachtzaam.) Nee, nee. Ik ben
toch een optimist. Er komt veel creati
viteit naar voren bij de mensen om op
lossingen te zoeken."
De burgemeester is jong, 31 jaar en
tenger, draagt een paarse broek en
paarse bloes, paarse schoenen met hoge
hakken, als enige opmaak een smal
streepje eyeliner, oorhangers. Het is
vanaf het begin automatisch je en jij
met Hanneke Jagersma, op 1 april een
jaar burgemeester van het Oostgro
ningse Beerta.
Zelf bleef ze verbaasd over de golven
van publiciteit die over haar heen rol
den. Met vragen over haar democrati
sche gezindheid, haar samenwerken
met collega-burgemeesters, of ze die
vlammend-rode overall 'Stop de Neu
tronenbom'-button zou blijven dragen,
of ze ooit de ME zou willen inzetten.
Rustig en onveranderlijk goedlachs
herhaalde ze steeds weer dat ze veel
verwacht van het gesprek, zaken uit
praten, kameraadschappelijk samen
werken. Dat ze als CPN'er geen mars
mannetje is, maar een Nederlandse die
leeft in deze tijd. Dat ze ondernemers
en zakenmensen echt niet uit de weg
gaat. En vooral dat ze als burgemeester
loyaal zal zijn aan staat en wetgeving:
„Ik leg de eed af en daar houd ik me
aan."
Inzet van politie of ME? „Het bewijs
van onvermogen van de overheid, die
geen ander middel meer ziet dan ge
weld. Ik zie meer in het gesprek.".
Een lastige start, een jaar geleden,
wetend dat er zo sterk op je gelet
wordt? En dat in een zo weinig dank
bare omgeving (Oost-Groningen als
het historisch somberste probleemge
bied van ons land met gigantische
werkloosheid), in een 'artikel 12-ge-
meente' (in feite bankroet, onder sterke
curatele van provincie en rijk).
„De problemen zijn enorm, dat is zo.
Een economische achterstandsituatie,
terwijl je potdorie boven op de rijkste
bodem van West-Eeuropa zit: aardgas,
magnesium, geneeskrachtige zouten.
Maar de mensen zijn hier niet proble
matisch, daar leer ik veel van. Er zit
hier veel wijsheid en kennis onder de
mensen."
Hanneke Jagersma maakt bepaald
niet de indruk terneergeslagen te zijn
Burgemeester Hanneke Jagersma: „Het valt wel meer op als Ik het fout doe".
door al die doffe Oostgroningse proble
matiek. Het eerste jaar van haar bur
gemeesterschap is best bevallen.
„Het werk is meegevallen. Best leuk
ook, al die contacten, je bent met veel
verschillende dingen bezig." Terwijl ze
met een vinger over haar volgekrab
belde agenda strijkt: „Zo'n eerste jaar
moet je je de taken eigen maken. Voor
een burgemeester bestaan geen taak
omschrijvingen. Je moet, zoals dat
heet, zelf inhoud aan het werk geven."
Voordat Hanneke Jagersma (als
dochter van een kleine bakker geboren
in het Friese Heeg) haar benoemning
kreeg, was ze projectleidster van het
gecoördineerd bejaardenwerk in Beer
ta, Finsterwolde en Nieuweschans. Ze
was en is lid van Provinciale Staten
(zelfs lijsttrekster en fractievoorzitster
voor de CPN), sinds '74 CPN-lid en had
gesolliciteerd naar het burgemeesters
ambt in Beerta of het nog communisti-
scher Finsterwolde. Beerta, 3000 inwo
ners klein, heeft een gemeenteraad met
zes CPN'ers, vier PvdA'ers en één
VVD'er.
Haar uiterst bescheiden burgemees
terskamer heeft aan de wanden naast
de staatsiefoto van koningin en prins
gemaal en luchtfoto's van Beerta een
kleurige revolutionaire affiche van El
Salvador en een grote Stop-de-Bom-
schildering, zij het wel keurig ingelijst
en achter glas.
Het ongecompliceerd vrolijke en
goedlachse verdwijnt maar heel even
als ze vertelt wat haar in het ambt is
tegengevallen. „De veel grotere verant
woordelijkheid. Dit is ook geen beroep,
maar een ambt. Je bent dag en nacht
verantwoordelijk voor je gemeente.
Dat is wel drukkend, ja. Het vertrou
wen scheppen naar de mensen toe, rust
en leiding geven. Al die zorgen onder
de mensen. En weinig mogelijkheden
om die zorgen mee te helpen dragen of
weg te nemen."
Of ze trots was, toen ze haar histori
sche benoeming kreeg. Veel stiltes tus
sen aarzelende, ontkennende formule
ringen. Ze blijft praten over plicht en
vechtlust, over gewoon je werk doen.
„Ja, jongen, ik kan je niet meer bieden.
Ik ben echt een nuchtere noorderling,
al zou ik soms best een wat meer zuide
lij ke inslag willen hebben."
Ze ziet haar werk als heel vanzelf-
- FOT0AW
sprekend. „Al valt het natuurlijk we]
meer op als ik het fout doe, dan bij
iemand die de aardappels verkeerd ge
poot heeft. Ik ben mij ook wel bewust
dat ik veel vraag van de mensen hier.
Ik woon samen zonder getrouwd te
zijn, kleed me zoals ik dat wil en zoals
velen dat niet doen, loop veel in spij
kerbroek. Maar juist ook daarom ben
ik blij met de reacties hier in Beerta. Ze
geven mij de rust, de ruimte om mezelf
te laten zijn."
Maar ze is en blijft communiste, de
burgemeester van Beerta. „Jazeker. Ik
blijf belang hechten aan het koortsach
tig zoeken naar een maatschappij
waarin ieder tot zijn recht komt. Maar
je kunt een nog zo prachtig systeem
maken; als de mensen daarin ongeluk
kig zijn, is dat prachtige systeem toch
fout. Dat geldt voor elk systeem, ja,
rechts of links."
Heeft ze zin in de volgende vijfjaar
en in een eventueel tweede ambtster
mijn? „Ik vind leiding geven op basis
van wat leeft onder de mensen heel
plezierig. Als het zo is dat de baan en
mijn capaciteiten op elkaar aan blijken
te sluiten, dan blijf ik graag burgemes-
ter."
Door Hein Sluijter
In heel Europa waren de ver
wachtingen de afgelopen hete
zomer hoog gespannen. Vrijwel
in elke wijngaard van het con
tinent had de zon zo zijn best
gedaan, van de bloei in juni tot
en met de oogst in september,
dat de stokken bol stonden van
de welgevulde druivetrossen
met een hoog suikergehalte. In
veel wijnkringen hield men het
voor zeer wel mogelijk, dat rtu
de absolute topper van de eeuw
was aangebroken. Dat is hier
en daar wel gelukt. Maar op tal
van plaatsen ging die vlieger
net niet op. En dan was er nog
het overigens geringe aantal
boeren, dat met grote droefheid
moest terugzien op het misluk
ken van hun produkt.
Als ooit bewezen is dat aanhoudend
mooi en warm weer voor de wijnboe
ren zijn eigen problemen oproept, dan
is het wel in 1982 geweest. Omdat het
voortreffelijke zomerweer in tal van
Europese wijngebieden, vooral in de
noordelijke strook, aanhield tot en met
de oogsttijd, kregen we te zien dat de
druiven zich ten opzichte van de voor
gaande jaren opmerkelijk vermenig
vuldigd hadden. Veel wijn dus. Zoveel
dat het probleem van de opslag niet ge
ring was. Maar de kneep zat hem vorig
jaar nu juist in de oogst. Toen was het
oppassen geblazen. Gelukkig hebben
veel wijnbouwers de truc door gehad,
helaas niet allen. Of, en dat lijkt eigen
lijk meer voorgekomen te zijn, men
wist wel wat er gebeuren moest, maar
men beschikte niet over de middelen
om de wijn te redden.
Toen het op oogsten aankwam, was
de temperatuur, met name in Frank
rijk, nog altijd zeer hoog. Het grootste
deel van september was uizonderlijk
warm. Het kwam er op aan het gisten
de sap van de pas geplukte druiven
goed te koelen. Stijgt de temperatuur
van het sap, de most, boven maximaal
35 graden dan kun je alles wel verge
ten. De gisting houdt dan voortijdig op.
Zo hebben bijvoorbeeld in het Bor-
deauxgebied alleen die producenten,
die de beschikking hadden over moder
ne apparatuur, waarmee de kuipen
automatisch met water worden ge
koeld, het geluk gehad een perfecte gis
ting op gang te brengen en daardoor
een hoge kwaliteit wijn kunnen schep
pen.
De anderen zagen tot hun schrik dat
het borrelen en zoemen in de gistkui-
pen plotseling stokte. Met als resultaat
een wijn met vooral weinig zuur. Dat
zuur, in goede verhoudingen met de
andere bestanddelen van de wijn, geeft
nu juist aroma en bepaalt in belangrij
ke mate het karakter. Te weinig, zuur,
gepaard gaande met een overdaad aan
suiker, geeft maar al te vaak een wijn
die lomp en plat smaakt met een te
hoog alcoholgehalte of, in de beste ge
vallen, een wijn die wel aangenaam is
maar geen lang leven beschoren is en
zeker niet tot de toppers gaat behoren.
Er kan ook teveel tannine -looizuur- in
de wijn terecht komen. Met het gevolg
dat het veel te lang duurt voor de wijn
drinkbaar is. En met als uiteindelijk
resultaat, dat er na jaren rust op fust
en fles, toch maar een heel gewoon
wijntje in het glas verschijnt.
Het een en ander betekent, dat de
1982'ers niet per se overal van uitste
kende kwaliteit zijn, wel zijn zij bijna
steeds onderdeel van een enorme, on-
gekende wijnpias, die in sommige
wijngebieden zijn weerga niet kent.
Echt bang, dat men zo'n te warm ver
giste wijn in Nederland zal kopen,
hoeft men niet te zijn. Elke rechtscha
pen importeur weet wat er vorig jaar
gebeurd kan zijn en zal dus op dit punt
kritisch inkopen. Het is trouwens in dit
verband belangrijk om in het oog te
houden dat elk goed wijnjaar altijd ook
zijn dunne wijntjes heeft. En omge
keerd heeft elk jaar, dat als minder
goed of matig geboekstaafd staat, zijn
feestelijke hoogvliegers.
Een grote produktie kan van belang
zijn voor de consument. In de meeste
gevallen -niet in alle dus- kan dat een
gunstige invloed hebben op de prijs. Zo
had Frankrijk vorig jaar een tötale op
brengst van 79,2 miljoen hectoliter.
Daarmee nam 1982 de derde plaats in
na de oogsten van 1973 en 1979. Over
het algemeen is er dus bepaald geen
schaarste in Frankrijk en dus, zou je(
zeggen, hoeven de prijzen niet opval
lend te stijgen. Zo ook niet in Duitsland
waar men meer oogstte dan ooit tevo
ren in deze eeuw: 15,7 miljoen hectoli
ter (in 1980 5 miljoen en in 1981 7,5 mil
joen).
Toch zijn er niet te verwaarlozen
verschillen in de diverse regionen. Zo
behaalde men in Zuid Frankrijk welis
waar een opbrengst die hoger ligt dan
het gemiddelde, maar die méérproduk-
tie is op geen stukken na zo hoog als in
de andere streken van het land, waar
echte records zijn gebroken. Uniek is
de situatie in de gebieden met een eigen
appellation controlée -de hoogste alge
mene kwaliteitsaanduiding-. Nog nooit
heeft men hier zoveel binnen gehaald.
Er viel 22,4 miljoen hectoliter op te ber
gen. Vergelijken we deze wijnzee met
wat er de afgelopen vijf jaren uit de
grond kwam, dan zien we een toename
van precies 48 procent. Bijna de helft
meer dus. Ongekend. Vooral aan witte
wijnen is er in deze categorie een over
vloed. In 1981 waren witte wijnen, over
heel Frankrijk gemeten, betrekkelijk
schaars. Elders in Europa, zoals in
Duitsland en Italië was dat ook het ge
val. De prijzen stegen daardoor. De
toestand is nu ruimschoots omgekeerd.
Of de prijzen van witte wijn nu snel
zullen dalen, valt nog te bezien. De stij
ging van de kosten in het hele proces
van wijnstok tot rijpe wijn, zal een
hartig woordje meespreken. Deskundi
gen op het gebied van de prijsontwik
keling houden zich, zo is mijn indruk,
dan ook een beetje op de vlakte. Ook
als het om rode wijn gaat. Maar het zou
mij verbazen als de prijzen gevoelig
zouden stijgen. Wel zullen natuurlijk
rode reuzen als bijvoorbeeld de Cha
teaux Pétrus, Palmer, Mouton-Rot-
schild, Haut-Brion en Latour stevig
aan de prijs blijven.
Lopen we even een paar gebieden
door om een indruk te krijgen wat te
verwachten valt van een goede fles
1982.
Hoewel het nu, een half jaar na de
oogst, nog te vroeg is om een definitief
oordeel te vellen, staat het toch wel
vast dat de rode Bordeaux over het al
gemeen van zeer goede kwaliteit is.
Her en der viel de afgelopen maanden
te beluisteren dat deze wijn zich in de
komende tijd zal ontwikkelen tot een
hoogte die slechts overtroffen zal wor
den door het fabuleuze jaar 1961. De
betere Bordeaux-wijnen van dat jaar
zijn nu op dronk. En hoe. Een volmaak
te drank. De 82'ers zullen ze naar de
kroon steken, al zullen ze, zo is de ver
wachting, waarschijnlijk nooit zo oud
kunnen worden en ook nooit die he
melse smaak kunnen behalen als hun
voorvaderen uit 1961.
Op een proeverij van 82'ers, onlangs
in Den Haag, proefde ik enkele be
faamde chéteaux, waaronder Kirwan
(Margaux, 3ème cru classé) en La Fleur
Pétrus (Pomerol). Hoewel wijnen die
nog lang niet op dronk zijn, wat moei
lijk te beoordelen zijn -je moet door
wat je proeft héén proeven en zien te
achterhalen hoe de wijn over zes tien
jaar of nog later zal smaken- viel van
deze wijnen toch wel te zeggen dat de
samenstelling rijk geschakeerd was,
dat kracht en fruit lagen samengebald
om over enkele jaren tot een explosie
van smaakindrukken te komen. Wij
nen dus vol schoae beloften, die straks
zeer harmonieus zullen overkomen.
Bourgogne is wat minder gezegend
geweest dan Bordeaux. Er zijn heel
goede wijnen, maar er zijn er ook aan
de lichte kant, soms zelfs te licht. Voor
de importeur een zaak van de tong
goed de kost geven. Omdat het toch al
tijd van groot belang is bij de aankoop
van een fles Bourgogne goed te kijken
naar de naam van de producent, lijkt
het me voor de consument nu extra
goed opletten. In veel gevallen is ook
hier sprake van een laag zuurgehalte.
Vooral in de Mèconnais, waar de oogst
aan witte wijnen enorm was, bezaten
de druiven weinig zuur. Maar er zijn
vele uitstekende wijnen gemaakt. In
elk geval meer dan in recent achter ons
liggende jaren. Peppercorn en Sutcliffe
houden het erop dat de uiteindelijke
kwaliteit afhangt van hoe de wijn zich
tijdens de gisting heeft gedragen en
hoe hij daarna is opgevoed. De Beaune
Greves op de proeverij hield ik niet
voor een ware hoogvlieger en de Fleu-
rie, een van de beste wijnen uit de tot
de Bourgognestreek behorende Beau-
jolais, vond ik wel fruitig, maar in geen
geval uitbundig. Duidelijk een Beaujo-
lais maar voor een Fleurie viel hij wat
tegen.
De boeren in het Rhónegebied, die
veertien dagen eerder dan normaal
hebben geoogst, mogen in hun handjes
klappen. De druiven waren zo overrijp
en de temperatuur was ook zo hoog tij
dens de normale oogsttijd dat het toen
velen heeft parten gespeeld. Sommige
wijnen gingen roemloos ten onder in de
te hete gistkuipen. De meeste Cöte du
Rhöne van 1982 moet jong worden ge
dronken. Ze zijn met weinig zuur toe
gerust. Wel zijn ze soepel en plezierig
fruitig. In Chèteauneuf-du-Pape werd
een alarmerend hoog alcoholgehalte
geregistreerd, tot 16 procent toe. Dat
kan voortreffelijke wijn opleveren,
maar het gevaar dat de andere essen
tiële stoffen in de wijn het in de smaak
af laten weten bij deze enorme brok al
cohol, is niet denkbeeldig. In de noor
delijke Rhöne is het beeld wat gunsti
ger. Appellations als Cöte Rotie, Her
mitage en St. Joseph lijken uitstekende
kwaliteit te leveren. De eenvoudige
Rhöne wijn op de proeverij rook en
smaakte goed zondoorstoofd, had
typische geroosterde en bood in de geur
wat yoghurtachtigs. Allemaal zaken
die op iets moois wijzen. Deze Rhone
had, naar mijn smaak, geen gebrek
zuur en zal vermoedelijk over vier jaar
prima op dronk zijn. De hermitage
bood zonder meer alles om uit te
groeien tot een belevenis.
De overvloedige oogst kwam in de
Loire en in de Champagne als geroe
pen. Vooral langs de Loire betekende
dat een opluchting, omdat daar zo veel
droge, witte wijnen vandaan komen,
die nog altijd wereldwijd veel ge
vraagd worden. De wijn die langs de
monding van de rivier groeit, de Mus
cadet, heeft in 1982 ook zijn best gedaan
en vertoont over het algemeen veel
fruit en charme, althans daar waar het
zuurgehalte niet te laag is en dan is er
sprake van een werkelijk goed Musca
det-jaar. De Muscadet op de proeverij
was wel typisch een ziltige Muscadet,
maar toch niet zo geprononceerd. Had
duidelijk te weinig zuur, dat afbreuk
deed aan de beroemde Muscadet-fris
heid.
In de Champagne bestaan al jaren
grote tekorten, die nu, althans gedeel
telijk, konden worden weggewerkt. De
kwaliteit is buitengewoon, evenals
de uitzonderlijk veel Elzassers
straks op de markt kunnen worden ge
bracht.
Vooral in het noordelijk deel van
Italië valt de kwaliteit van 1982 te be
zingen. Met name Piëmonte, Lombar-
dije en Toscane hebben voortreffelijke
waar te bieden. Wat kwaliteitsniveau
betreft -dat is iets anders dan wat de
tong proeft aan aroma- zijn ze te ver
gelijken met de betere Bordeaux. Be
roemde wijnen als Barolo en Barbares-
co hebben de mooie zomer als het ware
vastgehouden in de wijn. Ze hebben
veel tijd nodig om te rijpen, maar nie
mand zal er straks verstomd van staan
als die zich inderdaad zullen ontpop
pen als de Italiaanse toppers van de
eeuw.
De kwaliteit van de Duitse wijn
blijft achter bij de fabelachtige oogst
Er is veel goede wijn in de eenvoudige
klassen, maar er zijn, althans procen
tueel gezien, weinig predikaatwijnen-
die in kwaliteit een trapje hoger liggen-
zoals Spatlese of Auslese. Maar omda
het volume zo immens groot is, zal er
Duitsland, aan geen enkele wijnsoort
gebrek zijn. Was het niet gaan regenen
vlak voor de oogst kon beginnen, dan
waren de Duitsers veel hoger geklop'
men op de kwaliteitsladder, die in
geval in heel Europa héél hoog rijkten
in vele landen bijna -en dat wil *a
zeggen in deze tijd- tot in de hemel.
ZATERDAG 26 MAA
Je zult 's morgens
polltien
„Mevrouw, wilt u
bent 1
Fase ineen ech
waarbij je als
ook financieel
sprookje, maar
Dit voorbeeld staat
W.A. DUM
NEDERLAND (ut
35.-). Een boek
verschillen tussen d
Nederland
Door
Dat is ook maar een
deeltelijke waarheid, wa
er is ook een redelijke h
veelheid psychologische li
ratuur over dit onderwe
die je niet onder de noem
normatief of moralisere
kunt vangen. Toch leverd
Dumon en Kooy goed we
veel materiaal waarm
denk ik, gewerkt kan w'
den. Sociologische gegeve
zijn immers geen doel
zich.
Uitwerking
Dit boek is een nadere u'
werking van een eerste e
pirische studie over ech
scheiding in een elftal Eur
pese landen, in 1977 versch
nen onder de titel „Divor
in Europe". Beide schrijve
hebben hun hoofdstuk in
boek nu nader uitgewer
In vijf hoofdstukken beha-
delen zij evenzoveel kant
van het echtscheidingspr
ces, waarna in een slo
hoofdstuk een theoretisc"
en hypothetische synthe
gegeven wordt. In ieder a
zonderlijk hoofdstuk wor
eerst de Belgische en vervo
gens de Nederlandse pra'
tijk uitgelicht, waarna e
vergelijking volgt.
Wat de rechtsbedeling
treft is er een duidelijk ve
schil tussen beide lande
omdat de Belgische wetg
ving nog wortelt in de Na
Door Ma-
Talrijke vrouwe
ment met de liefde
ontwikkeling van e1
gin van deze eeuw
ders. Vrouwen, die
den met beroemdhe
Mahler, Cézanne,
voerden minstens e
wel het klimaat va
vendige Wenen da
achtergrond biedt
wijken.
Prikkelend is het juis
daarom het portret van drii
van deze vrouwen te lezen
die in deze strijd vele be
roemdheden inspireerden
De schrijver Walter Sorell
die zijn jeugd in Wenei
doorbracht, raakte zo ge
boeid door Alma Mahlei
Gertrude Stein en Lou-An
dreas Salomé dat hij ove
hen zijn boek schreef: „He
leven van drie vrouwen'
Het is uitgegeven door Ser
vire Katwijk, en onlang
vertaald door Aleid Swie
ringa en Franca Siebers er
kost 29,-
Wenen was niet alleen d<
bron van een levendige cul
tuur, maar droeg ook zijn
sporen bij aan het uitsterver
van stromingen; hetgeer
leidde tot de eerste wereld
oorlog. De drie genoemdi
vrouwen hadden hier eer
sterke invloed op. Waltei
Sorell benadrukt echtei
vooral wat hij noemt: „d«
onconventionele wijze
waarop deze vrouwen crea
tiviteit, individualisme er
vrijheid in zichzelf inte
greerden". In zijn portretter
blijkt echter hoe verschil
lend dit ligt. Alma Mahler
de vrouw van Gustav Mah-
'er was knap en charman
en beschikte over veelbelo
vende eigen talenten op mu
zikaal gebied. Sorell laat he
schrijnende conflict tussen
ue ontwikkeling van deze
O'gen talenten en de aan
dacht die haar man en later
anderen van haar vroegen,
heel goed tot zijn recht ko-
tien. Over Gustav Mahler
uit Alma haar klacht: „Hij
!eeft zijn eigen leven en ik
■Jjoet het zijne ook leven"
Mahler wilde dat zij geheel
tn dienst zou staan van zijr
Senie. ze m0est haar eigen
talenten opgeven. Sorell be
schrijft knap de verbitterde
fuzies tussen hen. Uitste