Japanners opgelet! komt er aan De BV Nederland WATER lflTERPAG 12 MAART 1' He .et is geen wonder dat de theorieën van Karl Marx, wiens honderdste sterfdag op 14 maart a.s. herdacht zal worden, miljoenen mensen in de tweede helft van de vorige eeuw tot steun en inspiratie zijn geweest. Zijn ideeën zijn niet uitgekomen, maar indirect is zijn invloed, ook in het Westen, groot geweest. Zal er na een eeuw een eind komen aan de strijd tussen marxisten en christenen? He .et Nederlandse bedrijfsleven gaat in de aanval: „Stel dat Nigeria piano's wil. Onze computer gaat na welke bedrijven piano's maken en of daar ondernemingen bij zijn die interesse hebben voor export naar Afrika. Hij zoekt de gegevens bij elkaar, drukt adressen af en voegt daar een afdruk van de aanvraag bij. Binnen 24 uur heeft elke mogelijke leverancier die Nigeriaanse aanvraag in de bus. 24 uur Consulenten ^nlangs schreef R kritische hesch loordbrabantse Chr\ L het 'Welzijnswee bestuurders de ongi van agrarisch Brat bestuurlijke bar belangen Kafkaiaa aangenomen. Rea fleijmans: „Wij be, niet. Dat zou ook r voaar mogelijk inv nooit k Geen koninc ZATERDAG 12 MAART 1983 Door Loek Leijendekker De vorige eeuw, tijdens de eerste industriële revolutie, toen stoommachines op grote schaal handenarbeid gingen vervangen, waren de meeste arbeiders de „geketenden" van het opkomende liberalistische grootkapitalisme. Hongerlo nen, slechte behuizing, krank zinnig lange werkdagen, ook voor vrouwen en kinderen: dat was toen het onontkoombare lot van de werkende mens. Charitatieve instellingen probeerden hier en daar dat lot wel enigszins te verzachten maar die bedeling was een gunst. Enig recht op sociale zekerheid en bijstand bestond niet. De kerk, vol gens een eeuwenoude traditie staande aan de kant van de gevestigde orde, wist in die tijd niet veel meer te doen dan er op te wijzen dat berusting in het Misbruikt door Lenin uitdaging voor democratie en ker aardse tranendal in het hiernamaals overvloedig beloond zou worden. In Marx trad een man naar voren, die een wetenschappelijk onderbouwd systeem ontworpen zei te hebben dat de „verworpenen der aarde" niet alleen van hun ketenen zou bevrijden maar zelfs aan de macht zou brengen. Marx volstond niet met vage theorieën zoals zovele andere sociale hervormers. Hij had ook een blauwdruk op zak, die via de weg van klassenstrijd en overname van de produktiemiddelen een eind zou maken aan de „Verelendung" van de arbeidersklasse en de nieuwe orde van de dictatuur van het proletariaat zou vestigen. Wij weten nu dat Marx zich op be langrijke punten heeft vergist. Zijn blijvende verdienste ligt echter in het feit dat hij miljoenen mensen in een uitzichtloos bestaan een teken van hoop heeft gegeven, in brede kring an dersoortige sociale aanpassingsproces sen heeft bevorderd, zo niet afgedwon gen en, wat Engels noemde, de wet van de primaire levensbehoeften heeft ont dekt. Het huis in Triër waar Marx op 5 mei 1818 werd geboren. Anno 1983 komt de „ontdekking" van die wet vreemd op ons over. Het is toch vanzelfsprekend zeggen wij nu, dat mensen behoefte hebben aan eten, drinken, huisvesting, kleding, onder wijs en gezondheidszorg en dat daarin voorzien moet worden. Is dat zo van zelfsprekend? Waarom is dan 100 jaar na de dood van Marx het grootste deel van de wereldbevolking nog van die primaire levensbehoeften verstoken? Omdat in de geldende wereldeconomi- sche krachtsverhoudingen nog steeds het primaatschap geldt van de op winst gerichte produkie. Honger, armoe en onrecht zullen, zo als Marx voorzag, alleen verdwijnen als de produktiemiddelen en het totale maatschappelijk bestel ook gericht worden op de bevrediging van primai re levensbehoeften. En zolang dat niet gebeurt zal Marx in grote delen van de wereld een bron van inspiratie blijven en - voor de die hards van het liberalis tische kapitalisme - een beangstigende ideeënwereld, die men te vuur en te zwaard zal blijven bestrijden. Marx is ook medeverantwoordelijk voor de verstikkende dictatuur van het communisme in de Sovjet-Unie en an dere Oostbloklanden. Maar wie daar eenzijdig de nadruk op legt handelt als iemand die van het christendom niet meer weet te vertellen dan dat het ook de inquisitie heeft voortgebracht. Marx heeft niet kunnen voorzien in welke mate Lenin en Stalin zijn leer zouden corrumperen. Marx was er hei lig van overtuigd dat er een nieuwe mens en een nieuwe orde zouden ont staan als eerst maar de privé-eigen- dom zou worden afgeschaft en - daar mee - hebzucht en geldingsdrang van de aarde zouden zijn verdwenen. Lenin en Stalin hebben in dat utopisme nooit geloofd. Daarom vestigden zij in plaats van de dictatuur van het proletariaat de politiestaat van de dictatuur van de partij. Daarom ook zijn er onder Stalin meer mensen vermoord dan onder wel ke andere dictator in de wereldgeschie denis ook. Daarom bestaat er nu in Rusland een meer rigide klassenstelsel dan ooit tevoren. Daarom is de produk- tie van de boeren op hun kleine stukjes privé-grond hoger dan van de grote staatsbedrijven. Marx, Lenin en Stalin geloofden niet in God, laat staan in de erfzonde, die voor christenen verklaart waarom de mens niet handelt zoals hij zou moeten handelen. Diezelfde „ge brokenheid" zit ook in de Sovjetmens. Er is een immens politie-apparaat voor nodig om diens proletarisch bewustzijn onder controle te houden. De leer van Marx c.q. onderdelen daarvan hebben wel een gunstige uit- Karl Marx in 1878. werking gehad in de westerse indus trielanden. Dat is vooral de historische verdienste geweest van de sociaal-de mocratische partijen. Zij hebben bij de strijd voor de emancipatie van de ar beidende klasse niet gekozen voor ge weld en revolutie maar voor de parle mentaire weg van geleidelijke hervor mingen. Dank zij een gedisciplineerde aanhang, democratisch leiderschap en sterke vakbonden is hier via het alge meen kiesrecht in een halve eeuw een maatschappelijke orde gevestigd kun nen worden, waarin de scherpste te genstellingen tussen arm en rijk we zenlijk zijn afgevlakt, iedereen in zijn primaire levensbehoeften kan voorzien en de sociaal zwakkeren recht op hulp hebben. Het is ook een vrije maatschappij. Iedereen mag er tegen rebelleren; als zo'n protest hem of haar voor de rech ter brengt wordt er desgevraagd nog voor gratis rechtsbijstand gezorgd. Ideaal? Nog lang niet maar beter dan de maatschappelijke structuren en ontwikkelingsprocessen die Marx heeft aanbevolen. Marx blijft actueel. De honger en ar moede in de wereld hebben in de Derde Wereld tal van conflicthaarden doen ontstaan waar marxisten, democraten en kapitalisten over de ruggen van de bevolking heen hun onderlingemacht- strijd uitvechten. In de rijke landen zelf roepen structurele veranderingen in het arbeidsproces en in intermense- ]jj ke verhoudingen indringende vragen op over het functioneren van de parle mentaire democratie. Waar gaan we heen met onze sa menleving? Hoe overleven we de we reldwijde economische crisis? 't Zijn vragen, die Noord en Zuid, Oost en West in gelijke mate bezighouden maar de antwoorden, als we die al heb ben, staan haaks op elkaar zoals het Marxisme/Leninisme enerzijds en par lementaire democratie en christendom anderzijds. In zijn zeer lezenswaardige studie over „de kernbegrippen van het Mar xisme/Leninisme" (uitgave J.H. Kok te Kampen) wijst prof. dr. Verkuyl op de brede discussies, die zowel bij marxis ten als onder christenen gaande zijn over de authentieke intenties en we zenskenmerken van hun ideologie en geloofsovertuiging. Christenen en marxisten hebben één heel duidelijk punt van overeenstemming constateert hijhet is beiden te doen om „overvloe diger gerechtigheid". Verwijzende naar de „radicale eisen", die in de Bergrede besloten lig gen, signaleert hij dat er voor christe nen een diepe eenheid dient te bestaan tussen godsdienst en sociaal-ethisch en politiek handelen. Het marxisme kent eveneens die samenhang tussen theorie en praktijk. Door de onderlinge levens beschouwelijke verschillen en de me thodieken van communisten kan Ver kuyl in het Leninisme/Marxisme voor christenen echter niet meer dan een „uitdaging" zien om zelf consequent te blijven ijveren voor „overvloediger" gerechtigheid. Zo'n zelfde radicale opstelling be pleit hij ook tegenover het tot rechts totalitarisme verworden liberalistisch kapitalisme. Met Marx zegt hij wel: onze strijd begint met de voorziening in de eerste levensbehoeften van arme landen. Christendom en marxisme zijn al meer dan honderd jaar in een verbit terde strijd gewikkeld. De kreet „Gods dienst is opium van het volk" is Marx nooit vergeven. Het heulen van kerke lijke leiders met de machtigen en rij ken heeft in het andere kamp blijvende littekens en geloofsafval veroorzaakt. Maar misschien komt er toch nog eens een theologie der bevrijding waarin een gelouterd christendom en een ver nieuwd marxisme omwille van „over vloediger gerechtigheid" een gezamen lijke marsroute kunnen ontwerpen. Door Louis van de Geijn WOERDEN - Het Nederlandse bedrijfsleven gaat in nauwe samenwerking met de overheid proberen de export nieuwe im pulsen te geven. Aan de Bezui- denhoutseweg in Den Haag krijgt het 'Holland Trade Hou se' gestalte, waar een reeks van particuliere en overheidsin stelling die zich met export bevordering bemoeien, onder één dak komen. In dat handelshuis zal het nieuwste snufje staan op het gebied van han delsbevordering: een terminal die di rect is verbonden met een databank in Woerden, die alle nodige informatie kan leveren over alle exporterende on dernemingen. Wat ze maken, de omzet, de capaciteit, interesse in export enzo voort. Directeur drs. W. Telkamp van de Vereniging van Kamers van Koophan del, tevens directeur van de NV Data bank die door deze club is opgericht, glimt van trots als hij de mogelijkhe den van dit systeem uitlegt. Een koud kunstje, lijkt het. Maar er is jaren gewerkt aan het uitbouwen en verfijnen van dit systeem, voortbordu rend op de gegevens uit de handelsre gisters, die al sinds 1970 door de Data bank worden bijgehouden. Alleen al het maken van een sluitend register van woorden om alle mogelijke artike len aan te duiden die in Nederland worden gemaakt, is een halsbrekende zaak geweest. Telkamp: „Als je iets eenmaal een korfje noemt, mag je het nooit meer een mandje noemen. An ders slaat de computer op hol." Met behulp van een dergelijke lijst van de Oostenrijkse Bundeswirt- schaftskammer stelde de Databank tenslotte een woordenboek samen met 30.000 Nederlandse artikelen. Het sys teem maakt verder gebruik van een co de, die binnen enkele jaren gemeen goed zal zijn van de Verenigde Staten en Europa tot Japan. In het hele spel ligt een belangrijke rol bij de Nederlandse vertegenwoordi gingen in het buitenland. Ambassades en consulaten worden op het ogenblik 'bijgeschoold', zodat zij aanvragen zo kunnen vertalen dat ze passen in het systeem. Drs. Telkamp heeft al hele ge zelschappen diplomaten en attachés geïnformeerd over de nieuwe benade ring, 'thuis' op het kantoor in Woerden, of ter plaatse op ambassades en consu laten. Drs. Telkamp meent dat de verte genwoordigers van de Nederlandse overheid in het buitenland wel door drongen raken van het belang van ex portorders voor de Nederlandse econo mie. Als commercie een vies woord is geweest, dan gaat dat nu wel over. In de woorden van de heer Telkamp: „Men mag best een glaasje sherry in de hand houden, maar dat moet wel wor den verdiend." Aanvragen uit het buitenland kun nen ook binnenkomen via de Neder landse Kamers van Koophandel ter plaatse, het centrum voor handelsbev ordering (NCH), landbouwattaché's of de économische voorlichtingsdienst. Aan de Nederlandse kant van de lijn hebben de 35 Kamers van Koophandel intussen een netwerk van exportcon sulenten gevormd. Deze specialisten staan exporteurs-in-spé terzijde met raad en daad. Zij kunnen de weg wij- Drs. W. Telkamp: „Aanvragen binnen 24 uur op de bestemde plaats". - FOTO 'T STICHT zen in exportland, welke subsidies er zijn, welke instanties kunnen helpen, hoe het gaat met financiering etc. Deze consulenten zorgen er ook voor dat de 'exportprofielen' die van alle bedrijven in de computer worden ingevoerd, niet worden 'opgeklopt'. „Als een onderne mer een omzet van 100 miljoen opgeeft en hij heeft alleen een schuurtje van twee bij twee, dan klopt dat natuurlijk niet", aldus de heer Telkamp. De bedrijven krijgen al die service niet gratis. Maar de ƒ340.- die ze (in clusief de consulentenhulp), voor deze export-dienstverlening moeten beta len, is volgens de heer Telkamp 'een krats'. Hoewel de exportbevordering in Ne derland de naam heeft van op het folk loristische af versnipperd te zijn, ge looft drs. Telkamp dat ons land een uniek systeem heeft ontwikkeld en op dit vlak momenteel voorop loopt in Europa. De directeur van de Neder landse Databank zit ook in een com missie die met Brusselse steun werkt aan een soortgelijk systeem voor de Europese Gemeenschap. Door Bert van Velzen De schok van de herkenning was tamelijk hevig. Alsof er een bak water over me werd uitgeworpen in het staartje van de winter. Nog maar net binnengewaaid in het land van de onbegrensde onmoge lijkheden, ook wel genoemd 'Gods eigen land' en 'the beat ti/ul', loaadt een goede wienj' in de drassige wereld van de Amerikaanse badkamercul- tuur. Hij sprak er enigszins verontschuldigend over, unj plee en plas en wind en water en het breien aan de bruine sok behoren in Nederland thuis in een geheime kast, dj( men destijds 'het sekreet' noemde en waarin vaak de ruimte ontbreekt om de atmJ uit te slaan in wanhoop o/op.i rechte verbazing. Men sprak nooit over het jJ kreet en wat zich daarin af speelde onder stortbak met drijfbolmechanisme en ket ting met keramisch handvat, die volgens mij een verre ver wantschap vertonen met de guillotine. Dat zal wel iets»] doen hebben met het plotse linge en onherroepelijke van beide instrumenten: de film kan niet meer worden terug gedraaid. Met dit soort privaatpraat kom je in Amerika een heel eind uit de voeten, want in do: land wordt alles blootgelegd en van binnenuit bekeken. Un is een essentieel aspect vandi Amerikaanse cultuur. Ik ben gaan geloven dat de Ameri kaan in zijn badkamers de batterijen van zijn positieve agressie oplaadt door een ein deloze herhaling van de ver lossing van het kwade en het wegwassen van de schuld. Daarom ziet men badkamers ontstaan die op hedonistische huistempels beginnen te lij ken waarin de reinigingsri tuelen worden gevierd. Nadere studie van de Ame rikaanse badkamercultuur kan tot een zeker begrip leiden J voor de definitie die Mary McCarthy geeft van de door snee-Amerikaan: een huma nist in een badkuip. Ik heb het altijd passend gevonden dat George Meany, voormalig loodgieter, tot op hoge leeftiji de tzaar was van de grote vak bondsfederatie AFL-CIO. Presidenten vroegen hem beleefd om advies wanneerzij voor een belangrijke economi sche beslissing stonden, want 'Old George' kon presidenten maken en breken. In het be roemde Waldorf-Astoria hotel heeft hij, opgetuigd in smo king, ooit een toilet met half hoog reservoir, aanpalend aan zijn kamer, zitten repareren voordat hij afdaalde naar een der ballrooms voor het diner en een met ijzer beslagen rede voering. Loodgieters zijn in Amerika enorm belangrijk: Eisenhower had niet voor niets negen mil jonairs en eéh loodgieter in zijn kabinet zitten. En Ameri kanen spreken graag over hun maag- en darmenstelsel als hun 'plumbing', het ganse loodgieterswerk. Een loodgie ter, 'plumber' luidt zijn Ame rikaanse naam, bewaakt de pijplijnen van en naar het welbehagen. Soms denk ik dat iedere Amerikaan in het diep st van zijn wezen een loodgie ter is. Hij zal de diepspoeler met hoge waterstand, kortge leden nog besproken door eer dergenoemde vriend, Mare de Koninck, in een raar maai waar praatje, deskundig kuw nen vergelijken met de inlie- derland nog zeer gangbare vlakspoeler, waarop zich rem sporen kunnen vertonen. In een elegant gewest in de zoom van Washington ben ikzelf zeer gehecht, zo niet ver knocht, geraakt aan een model met een chromen drukschijf in de flank, waarmee een fluisterende draaikolk kon worden veroorzaakt en tege lijkertijd een stroom van puri Alpenlucht werd aangevoerd. En uit de douche (een woord dat in Amerika in dit verband zeer misplaatst is, met spreke van „shower") kwam een straal water als een gebalde vuist. Wijlen Lyndon Baines Johnson, een man van grote overdrijvingskracht, had in het Witte Huis zo'n druk ach ter de douche laten zetten dat Richard Nixon later, nietsver moedend, werd weggeblazen en de hele boel moest laten ombouwen. Want ook Nixon was een loodgieter en hij had een stel 'plumbers' in dienst voor het ondergrondse riole ringswerk in Watergate. ïe deden hun werk zo enthou siast, dat ze Nixon het Witte Huis uitspoelden. Het zal ove rigens niemand zijn ontgaan dat de badkamercultuur ook in ons land grote bressen heef geslagen. Voordat we het we ten zal iemand schrijven dat we gekuipte Calvinisten zijn Door Wippe „Als anderen n met onze macht, bolwerk noemei concluderen dai doelstelling ge Macht is voor sc Nederlandse sai vies woord. Zij tegen een mat teem, dat nu macht is gebas politieke macht macht hebben een goed middel zamenlijk beia voor staat te moet je wel doelstelling. De onze is het ge van boeren en tuind men Breda en Den E ontken dat er vanui misbruik van mach Ik vind juist dat wi antwoorde wijze macht die wij verwc grootste probleem z vast te houden, o agrarische bedrijve neemt". Drs. Anton Heij meen secretaris v; bantse Christelijke Boerenbond, is er hij bezig is met een tiek op de manier v nisatie werkt, kan 1 gen als die genuancf motiveerd wordt, kritiek van mensen geen kennis van zab de inzicht hebben knaagt aan de wa mijn werk". De NCB is een m tie. We hebben zo' Zeeuwsch-Vlaande: megen en het Lanc kracht is dat in dit katholieke boeren e (96 procent) en dat j le agrarische stanc Onze kracht is ook c sche instellingen hebben. De NCB he ke agrarische orgar in te brengen. In bedoeld verhai indruk gewekt dat cratisch zouden wei der waar. Onze or zeer democratisch o langrijke voorstelt beoordeeld door de 5 Het is wel juist dc door haar groei me Jarenlang hebben bouwdeskundigen sche bedrijven als gezien om economis tekenis te spelen. I driftig aan mee. V het toverwoord 'cc haven van wat ben lijk nog verbeteren gement en kwalite produkten. De besc Nederland wordt a en er kan geen spr meer. Algemeen NCB mans licht het N( tien jaar tijd is de ingehaald die tuin ons gebied hadde sommige andere st belangrijkste doel: verleden is daarme Een aantal omst; nu om consolidat kunnen benadert z zetmogelij kheden meer toe, de grond ze verfijnde techn méér opbrengen, duizenden hectai verloren aan wegei eisen worden ste schroefd". Internationaal sj re ontwikkelingen, de wereld neemt wereldeconomie d< de Europese Geme van de Middellanc meer aandacht vo door de toetreding en Spanje alleen n men. Dat heeft ee derlinge concurrei tot gevolg. Het toenemend sche produkten b onder meer beten

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1983 | | pagina 20