Japanners opgelet!
komt er aan
De BV Nederland
WATER
lflTERPAG 12 MAART 1'
He
.et is geen wonder dat de
theorieën van Karl Marx,
wiens honderdste sterfdag op
14 maart a.s. herdacht zal
worden, miljoenen mensen in
de tweede helft van de vorige
eeuw tot steun en inspiratie
zijn geweest. Zijn ideeën zijn
niet uitgekomen, maar
indirect is zijn invloed, ook
in het Westen, groot geweest.
Zal er na een eeuw een eind
komen aan de strijd tussen
marxisten en christenen?
He
.et Nederlandse
bedrijfsleven gaat in de
aanval: „Stel dat Nigeria
piano's wil. Onze computer
gaat na welke bedrijven
piano's maken en of daar
ondernemingen bij zijn die
interesse hebben voor export
naar Afrika. Hij zoekt de
gegevens bij elkaar, drukt
adressen af en voegt daar een
afdruk van de aanvraag bij.
Binnen 24 uur heeft elke
mogelijke leverancier die
Nigeriaanse aanvraag in de
bus.
24 uur
Consulenten
^nlangs schreef R
kritische hesch
loordbrabantse Chr\
L het 'Welzijnswee
bestuurders de ongi
van agrarisch Brat
bestuurlijke bar
belangen Kafkaiaa
aangenomen. Rea
fleijmans: „Wij be,
niet. Dat zou ook r
voaar mogelijk inv
nooit k
Geen koninc
ZATERDAG 12 MAART 1983
Door Loek Leijendekker
De vorige eeuw, tijdens de
eerste industriële revolutie,
toen stoommachines op grote
schaal handenarbeid gingen
vervangen, waren de meeste
arbeiders de „geketenden" van
het opkomende liberalistische
grootkapitalisme. Hongerlo
nen, slechte behuizing, krank
zinnig lange werkdagen, ook
voor vrouwen en kinderen: dat
was toen het onontkoombare
lot van de werkende mens.
Charitatieve instellingen probeerden
hier en daar dat lot wel enigszins te
verzachten maar die bedeling was een
gunst. Enig recht op sociale zekerheid
en bijstand bestond niet. De kerk, vol
gens een eeuwenoude traditie staande
aan de kant van de gevestigde orde,
wist in die tijd niet veel meer te doen
dan er op te wijzen dat berusting in het
Misbruikt door Lenin
uitdaging voor
democratie en ker
aardse tranendal in het hiernamaals
overvloedig beloond zou worden.
In Marx trad een man naar voren,
die een wetenschappelijk onderbouwd
systeem ontworpen zei te hebben dat
de „verworpenen der aarde" niet alleen
van hun ketenen zou bevrijden maar
zelfs aan de macht zou brengen. Marx
volstond niet met vage theorieën zoals
zovele andere sociale hervormers. Hij
had ook een blauwdruk op zak, die via
de weg van klassenstrijd en overname
van de produktiemiddelen een eind zou
maken aan de „Verelendung" van de
arbeidersklasse en de nieuwe orde van
de dictatuur van het proletariaat zou
vestigen.
Wij weten nu dat Marx zich op be
langrijke punten heeft vergist. Zijn
blijvende verdienste ligt echter in het
feit dat hij miljoenen mensen in een
uitzichtloos bestaan een teken van
hoop heeft gegeven, in brede kring an
dersoortige sociale aanpassingsproces
sen heeft bevorderd, zo niet afgedwon
gen en, wat Engels noemde, de wet van
de primaire levensbehoeften heeft ont
dekt.
Het huis in Triër waar Marx op 5 mei 1818 werd geboren.
Anno 1983 komt de „ontdekking"
van die wet vreemd op ons over. Het is
toch vanzelfsprekend zeggen wij nu,
dat mensen behoefte hebben aan eten,
drinken, huisvesting, kleding, onder
wijs en gezondheidszorg en dat daarin
voorzien moet worden. Is dat zo van
zelfsprekend? Waarom is dan 100 jaar
na de dood van Marx het grootste deel
van de wereldbevolking nog van die
primaire levensbehoeften verstoken?
Omdat in de geldende wereldeconomi-
sche krachtsverhoudingen nog steeds
het primaatschap geldt van de op winst
gerichte produkie.
Honger, armoe en onrecht zullen, zo
als Marx voorzag, alleen verdwijnen
als de produktiemiddelen en het totale
maatschappelijk bestel ook gericht
worden op de bevrediging van primai
re levensbehoeften. En zolang dat niet
gebeurt zal Marx in grote delen van de
wereld een bron van inspiratie blijven
en - voor de die hards van het liberalis
tische kapitalisme - een beangstigende
ideeënwereld, die men te vuur en te
zwaard zal blijven bestrijden.
Marx is ook medeverantwoordelijk
voor de verstikkende dictatuur van het
communisme in de Sovjet-Unie en an
dere Oostbloklanden. Maar wie daar
eenzijdig de nadruk op legt handelt als
iemand die van het christendom niet
meer weet te vertellen dan dat het ook
de inquisitie heeft voortgebracht.
Marx heeft niet kunnen voorzien
in welke mate Lenin en Stalin zijn leer
zouden corrumperen. Marx was er hei
lig van overtuigd dat er een nieuwe
mens en een nieuwe orde zouden ont
staan als eerst maar de privé-eigen-
dom zou worden afgeschaft en - daar
mee - hebzucht en geldingsdrang van
de aarde zouden zijn verdwenen. Lenin
en Stalin hebben in dat utopisme nooit
geloofd. Daarom vestigden zij in plaats
van de dictatuur van het proletariaat
de politiestaat van de dictatuur van de
partij.
Daarom ook zijn er onder Stalin
meer mensen vermoord dan onder wel
ke andere dictator in de wereldgeschie
denis ook. Daarom bestaat er nu in
Rusland een meer rigide klassenstelsel
dan ooit tevoren. Daarom is de produk-
tie van de boeren op hun kleine stukjes
privé-grond hoger dan van de grote
staatsbedrijven. Marx, Lenin en Stalin
geloofden niet in God, laat staan in de
erfzonde, die voor christenen verklaart
waarom de mens niet handelt zoals hij
zou moeten handelen. Diezelfde „ge
brokenheid" zit ook in de Sovjetmens.
Er is een immens politie-apparaat voor
nodig om diens proletarisch bewustzijn
onder controle te houden.
De leer van Marx c.q. onderdelen
daarvan hebben wel een gunstige uit-
Karl Marx in 1878.
werking gehad in de westerse indus
trielanden. Dat is vooral de historische
verdienste geweest van de sociaal-de
mocratische partijen. Zij hebben bij de
strijd voor de emancipatie van de ar
beidende klasse niet gekozen voor ge
weld en revolutie maar voor de parle
mentaire weg van geleidelijke hervor
mingen. Dank zij een gedisciplineerde
aanhang, democratisch leiderschap en
sterke vakbonden is hier via het alge
meen kiesrecht in een halve eeuw een
maatschappelijke orde gevestigd kun
nen worden, waarin de scherpste te
genstellingen tussen arm en rijk we
zenlijk zijn afgevlakt, iedereen in zijn
primaire levensbehoeften kan voorzien
en de sociaal zwakkeren recht op hulp
hebben.
Het is ook een vrije maatschappij.
Iedereen mag er tegen rebelleren; als
zo'n protest hem of haar voor de rech
ter brengt wordt er desgevraagd nog
voor gratis rechtsbijstand gezorgd.
Ideaal? Nog lang niet maar beter dan
de maatschappelijke structuren en
ontwikkelingsprocessen die Marx heeft
aanbevolen.
Marx blijft actueel. De honger en ar
moede in de wereld hebben in de Derde
Wereld tal van conflicthaarden doen
ontstaan waar marxisten, democraten
en kapitalisten over de ruggen van de
bevolking heen hun onderlingemacht-
strijd uitvechten. In de rijke landen
zelf roepen structurele veranderingen
in het arbeidsproces en in intermense-
]jj ke verhoudingen indringende vragen
op over het functioneren van de parle
mentaire democratie.
Waar gaan we heen met onze sa
menleving? Hoe overleven we de we
reldwijde economische crisis? 't Zijn
vragen, die Noord en Zuid, Oost en
West in gelijke mate bezighouden
maar de antwoorden, als we die al heb
ben, staan haaks op elkaar zoals het
Marxisme/Leninisme enerzijds en par
lementaire democratie en christendom
anderzijds.
In zijn zeer lezenswaardige studie
over „de kernbegrippen van het Mar
xisme/Leninisme" (uitgave J.H. Kok te
Kampen) wijst prof. dr. Verkuyl op de
brede discussies, die zowel bij marxis
ten als onder christenen gaande zijn
over de authentieke intenties en we
zenskenmerken van hun ideologie en
geloofsovertuiging. Christenen en
marxisten hebben één heel duidelijk
punt van overeenstemming constateert
hijhet is beiden te doen om „overvloe
diger gerechtigheid".
Verwijzende naar de „radicale
eisen", die in de Bergrede besloten lig
gen, signaleert hij dat er voor christe
nen een diepe eenheid dient te bestaan
tussen godsdienst en sociaal-ethisch en
politiek handelen. Het marxisme kent
eveneens die samenhang tussen theorie
en praktijk. Door de onderlinge levens
beschouwelijke verschillen en de me
thodieken van communisten kan Ver
kuyl in het Leninisme/Marxisme voor
christenen echter niet meer dan een
„uitdaging" zien om zelf consequent te
blijven ijveren voor „overvloediger"
gerechtigheid.
Zo'n zelfde radicale opstelling be
pleit hij ook tegenover het tot rechts
totalitarisme verworden liberalistisch
kapitalisme. Met Marx zegt hij wel:
onze strijd begint met de voorziening
in de eerste levensbehoeften van arme
landen.
Christendom en marxisme zijn al
meer dan honderd jaar in een verbit
terde strijd gewikkeld. De kreet „Gods
dienst is opium van het volk" is Marx
nooit vergeven. Het heulen van kerke
lijke leiders met de machtigen en rij
ken heeft in het andere kamp blijvende
littekens en geloofsafval veroorzaakt.
Maar misschien komt er toch nog eens
een theologie der bevrijding waarin
een gelouterd christendom en een ver
nieuwd marxisme omwille van „over
vloediger gerechtigheid" een gezamen
lijke marsroute kunnen ontwerpen.
Door Louis van de Geijn
WOERDEN - Het Nederlandse
bedrijfsleven gaat in nauwe
samenwerking met de overheid
proberen de export nieuwe im
pulsen te geven. Aan de Bezui-
denhoutseweg in Den Haag
krijgt het 'Holland Trade Hou
se' gestalte, waar een reeks van
particuliere en overheidsin
stelling die zich met export
bevordering bemoeien, onder
één dak komen.
In dat handelshuis zal het nieuwste
snufje staan op het gebied van han
delsbevordering: een terminal die di
rect is verbonden met een databank in
Woerden, die alle nodige informatie
kan leveren over alle exporterende on
dernemingen. Wat ze maken, de omzet,
de capaciteit, interesse in export enzo
voort.
Directeur drs. W. Telkamp van de
Vereniging van Kamers van Koophan
del, tevens directeur van de NV Data
bank die door deze club is opgericht,
glimt van trots als hij de mogelijkhe
den van dit systeem uitlegt.
Een koud kunstje, lijkt het. Maar er
is jaren gewerkt aan het uitbouwen en
verfijnen van dit systeem, voortbordu
rend op de gegevens uit de handelsre
gisters, die al sinds 1970 door de Data
bank worden bijgehouden. Alleen al
het maken van een sluitend register
van woorden om alle mogelijke artike
len aan te duiden die in Nederland
worden gemaakt, is een halsbrekende
zaak geweest. Telkamp: „Als je iets
eenmaal een korfje noemt, mag je het
nooit meer een mandje noemen. An
ders slaat de computer op hol."
Met behulp van een dergelijke lijst
van de Oostenrijkse Bundeswirt-
schaftskammer stelde de Databank
tenslotte een woordenboek samen met
30.000 Nederlandse artikelen. Het sys
teem maakt verder gebruik van een co
de, die binnen enkele jaren gemeen
goed zal zijn van de Verenigde Staten
en Europa tot Japan.
In het hele spel ligt een belangrijke
rol bij de Nederlandse vertegenwoordi
gingen in het buitenland. Ambassades
en consulaten worden op het ogenblik
'bijgeschoold', zodat zij aanvragen zo
kunnen vertalen dat ze passen in het
systeem. Drs. Telkamp heeft al hele ge
zelschappen diplomaten en attachés
geïnformeerd over de nieuwe benade
ring, 'thuis' op het kantoor in Woerden,
of ter plaatse op ambassades en consu
laten.
Drs. Telkamp meent dat de verte
genwoordigers van de Nederlandse
overheid in het buitenland wel door
drongen raken van het belang van ex
portorders voor de Nederlandse econo
mie. Als commercie een vies woord is
geweest, dan gaat dat nu wel over. In
de woorden van de heer Telkamp:
„Men mag best een glaasje sherry in de
hand houden, maar dat moet wel wor
den verdiend."
Aanvragen uit het buitenland kun
nen ook binnenkomen via de Neder
landse Kamers van Koophandel ter
plaatse, het centrum voor handelsbev
ordering (NCH), landbouwattaché's of
de économische voorlichtingsdienst.
Aan de Nederlandse kant van de lijn
hebben de 35 Kamers van Koophandel
intussen een netwerk van exportcon
sulenten gevormd. Deze specialisten
staan exporteurs-in-spé terzijde met
raad en daad. Zij kunnen de weg wij-
Drs. W. Telkamp: „Aanvragen binnen 24 uur op de bestemde plaats".
- FOTO 'T STICHT
zen in exportland, welke subsidies er
zijn, welke instanties kunnen helpen,
hoe het gaat met financiering etc. Deze
consulenten zorgen er ook voor dat de
'exportprofielen' die van alle bedrijven
in de computer worden ingevoerd, niet
worden 'opgeklopt'. „Als een onderne
mer een omzet van 100 miljoen opgeeft
en hij heeft alleen een schuurtje van
twee bij twee, dan klopt dat natuurlijk
niet", aldus de heer Telkamp.
De bedrijven krijgen al die service
niet gratis. Maar de ƒ340.- die ze (in
clusief de consulentenhulp), voor deze
export-dienstverlening moeten beta
len, is volgens de heer Telkamp 'een
krats'.
Hoewel de exportbevordering in Ne
derland de naam heeft van op het folk
loristische af versnipperd te zijn, ge
looft drs. Telkamp dat ons land een
uniek systeem heeft ontwikkeld en op
dit vlak momenteel voorop loopt in
Europa. De directeur van de Neder
landse Databank zit ook in een com
missie die met Brusselse steun werkt
aan een soortgelijk systeem voor de
Europese Gemeenschap.
Door Bert van Velzen
De schok van de herkenning
was tamelijk hevig. Alsof er
een bak water over me werd
uitgeworpen in het staartje
van de winter. Nog maar net
binnengewaaid in het land
van de onbegrensde onmoge
lijkheden, ook wel genoemd
'Gods eigen land' en 'the beat
ti/ul', loaadt een goede wienj'
in de drassige wereld van de
Amerikaanse badkamercul-
tuur. Hij sprak er enigszins
verontschuldigend over, unj
plee en plas en wind en water
en het breien aan de bruine
sok behoren in Nederland
thuis in een geheime kast, dj(
men destijds 'het sekreet'
noemde en waarin vaak de
ruimte ontbreekt om de atmJ
uit te slaan in wanhoop o/op.i
rechte verbazing.
Men sprak nooit over het jJ
kreet en wat zich daarin af
speelde onder stortbak met
drijfbolmechanisme en ket
ting met keramisch handvat,
die volgens mij een verre ver
wantschap vertonen met de
guillotine. Dat zal wel iets»]
doen hebben met het plotse
linge en onherroepelijke van
beide instrumenten: de film
kan niet meer worden terug
gedraaid.
Met dit soort privaatpraat
kom je in Amerika een heel
eind uit de voeten, want in do:
land wordt alles blootgelegd
en van binnenuit bekeken. Un
is een essentieel aspect vandi
Amerikaanse cultuur. Ik ben
gaan geloven dat de Ameri
kaan in zijn badkamers de
batterijen van zijn positieve
agressie oplaadt door een ein
deloze herhaling van de ver
lossing van het kwade en het
wegwassen van de schuld.
Daarom ziet men badkamers
ontstaan die op hedonistische
huistempels beginnen te lij
ken waarin de reinigingsri
tuelen worden gevierd.
Nadere studie van de Ame
rikaanse badkamercultuur
kan tot een zeker begrip leiden J
voor de definitie die Mary
McCarthy geeft van de door
snee-Amerikaan: een huma
nist in een badkuip. Ik heb het
altijd passend gevonden dat
George Meany, voormalig
loodgieter, tot op hoge leeftiji
de tzaar was van de grote vak
bondsfederatie AFL-CIO.
Presidenten vroegen hem
beleefd om advies wanneerzij
voor een belangrijke economi
sche beslissing stonden, want
'Old George' kon presidenten
maken en breken. In het be
roemde Waldorf-Astoria hotel
heeft hij, opgetuigd in smo
king, ooit een toilet met half
hoog reservoir, aanpalend aan
zijn kamer, zitten repareren
voordat hij afdaalde naar een
der ballrooms voor het diner
en een met ijzer beslagen rede
voering.
Loodgieters zijn in Amerika
enorm belangrijk: Eisenhower
had niet voor niets negen mil
jonairs en eéh loodgieter in
zijn kabinet zitten. En Ameri
kanen spreken graag over hun
maag- en darmenstelsel als
hun 'plumbing', het ganse
loodgieterswerk. Een loodgie
ter, 'plumber' luidt zijn Ame
rikaanse naam, bewaakt de
pijplijnen van en naar het
welbehagen. Soms denk ik dat
iedere Amerikaan in het diep
st van zijn wezen een loodgie
ter is. Hij zal de diepspoeler
met hoge waterstand, kortge
leden nog besproken door eer
dergenoemde vriend, Mare de
Koninck, in een raar maai
waar praatje, deskundig kuw
nen vergelijken met de inlie-
derland nog zeer gangbare
vlakspoeler, waarop zich rem
sporen kunnen vertonen. In
een elegant gewest in de zoom
van Washington ben ikzelf
zeer gehecht, zo niet ver
knocht, geraakt aan een model
met een chromen drukschijf
in de flank, waarmee een
fluisterende draaikolk kon
worden veroorzaakt en tege
lijkertijd een stroom van puri
Alpenlucht werd aangevoerd.
En uit de douche (een woord
dat in Amerika in dit verband
zeer misplaatst is, met spreke
van „shower") kwam een
straal water als een gebalde
vuist.
Wijlen Lyndon Baines
Johnson, een man van grote
overdrijvingskracht, had in
het Witte Huis zo'n druk ach
ter de douche laten zetten dat
Richard Nixon later, nietsver
moedend, werd weggeblazen
en de hele boel moest laten
ombouwen. Want ook Nixon
was een loodgieter en hij had
een stel 'plumbers' in dienst
voor het ondergrondse riole
ringswerk in Watergate. ïe
deden hun werk zo enthou
siast, dat ze Nixon het Witte
Huis uitspoelden. Het zal ove
rigens niemand zijn ontgaan
dat de badkamercultuur ook
in ons land grote bressen heef
geslagen. Voordat we het we
ten zal iemand schrijven dat
we gekuipte Calvinisten zijn
Door Wippe
„Als anderen n
met onze macht,
bolwerk noemei
concluderen dai
doelstelling ge
Macht is voor sc
Nederlandse sai
vies woord. Zij
tegen een mat
teem, dat nu
macht is gebas
politieke macht
macht hebben
een goed middel
zamenlijk beia
voor staat te
moet je wel
doelstelling.
De onze is het ge
van boeren en tuind
men Breda en Den E
ontken dat er vanui
misbruik van mach
Ik vind juist dat wi
antwoorde wijze
macht die wij verwc
grootste probleem z
vast te houden, o
agrarische bedrijve
neemt".
Drs. Anton Heij
meen secretaris v;
bantse Christelijke
Boerenbond, is er
hij bezig is met een
tiek op de manier v
nisatie werkt, kan 1
gen als die genuancf
motiveerd wordt,
kritiek van mensen
geen kennis van zab
de inzicht hebben
knaagt aan de wa
mijn werk".
De NCB is een m
tie. We hebben zo'
Zeeuwsch-Vlaande:
megen en het Lanc
kracht is dat in dit
katholieke boeren e
(96 procent) en dat j
le agrarische stanc
Onze kracht is ook c
sche instellingen
hebben. De NCB he
ke agrarische orgar
in te brengen.
In bedoeld verhai
indruk gewekt dat
cratisch zouden wei
der waar. Onze or
zeer democratisch o
langrijke voorstelt
beoordeeld door de 5
Het is wel juist dc
door haar groei me
Jarenlang hebben
bouwdeskundigen
sche bedrijven als
gezien om economis
tekenis te spelen. I
driftig aan mee. V
het toverwoord 'cc
haven van wat ben
lijk nog verbeteren
gement en kwalite
produkten. De besc
Nederland wordt a
en er kan geen spr
meer.
Algemeen NCB
mans licht het N(
tien jaar tijd is de
ingehaald die tuin
ons gebied hadde
sommige andere st
belangrijkste doel:
verleden is daarme
Een aantal omst;
nu om consolidat
kunnen benadert z
zetmogelij kheden
meer toe, de grond
ze verfijnde techn
méér opbrengen,
duizenden hectai
verloren aan wegei
eisen worden ste
schroefd".
Internationaal sj
re ontwikkelingen,
de wereld neemt
wereldeconomie d<
de Europese Geme
van de Middellanc
meer aandacht vo
door de toetreding
en Spanje alleen n
men. Dat heeft ee
derlinge concurrei
tot gevolg.
Het toenemend
sche produkten b
onder meer beten