iS.nd: g|T
Een uniek schuttersjubileum in Koewacht
In deze
99
„Macht" voor
NCB geen
vies woord;
de kritiek
Computerleger
gaat export'
bevorderen
Marx 100 jaar
dood, maar
nog steeds
actueel
■■■MM
Alio radio on
van het weekend
de achterpagina
IGINA ZEELAND S
Uitgaan
in Zeeland
f liteer van Damme kijkt nog even naar de wip,
'het liggend spel', zoals het doel in schutterskringen
heet. Ach mis, wat zou het. Voor de negentigjarige
Liteer van Damme kan de dag niet meer kapot. Hij
viert vandaag z'n 75-jarig jubileum als boogschutter.
Er zijn vijfenzeventig schutters op dit unieke feest.
Er zijn prijzen in natura en in geld.
Katrolbogen
Veteraan
Asem kwijt
A II
IS bekend. Mode speelt
tij Is op grillige wijze in i
fjdsverschijnselen in on- I
samenleving. Toen de i
kies bekend werden liep
Veen met een zwart col- i
[je zonder kraag. En het
moest over de oortjes.
|ker nog, mode loopt
vaak voorop bij het
geven van bepaalde
Ids. Op de tekentafels
i de toonaangevende mo-
Juizen wordt lang van te
en bepaald wat we deze
her moet dragen. Al lijkt
[ons onwaarschijnlijk dat
Voorbeeld de punkmode
|het brein van de 'fashion
kers' is ontsproten,
be modemakers proberen
[allerlei manieren ons le-
te beïnvloeden. Zonder
loenen van Pucci kun je je
|een party niet vertonen,
het colbertje moet van
i Gils zijn, om maar eens
hter bij huis te blijven.
In activiteiten hebben zich
Ige tijd enkel op de vrouw
richt maar langzamer-
|nd zagen ze toch ook wel
pod in het aankleden van
man. Daarna kwam de
lisex, Jaap en Marie in de-
Jfde trui. Beeldig gewoon,
i de jaren zeventig waarin
Ina iedereen zich in wel-
lart wentelde bracht de
putermode voort.
Toen we deze week een
deshow van kleuters op
openbare kleuterschool
odkapje in Axel bezoch-
merkten we dat de mo
tmakers voor niets staan,
aar traden aan het eind
Sm een wervelende show -
aim 200 bezoekers keken
fnaar - twee kinderen
larcel Manu en Barbara
an de Branden in het hu-
lelijk. Natuurlijk niet echt,
laar wel echt was het
rouwjurkje dat het jonge
ruidje droeg. Trouwen is
leliswaar geen tijdsver-
phijnsel maar zouden de
hodemakers daar op die
peftijd nu ook al een markt
zien....
HBiK£S3Si
Ég?* -4.'
HHi
mmmii
■i vjify
SATERDAG
EL
Jalerie Bellemans, Oosterstr.
|l- Expositie van Annie Blewa-
hus met textielobjecten. Kinder
galerie- Illustraties van Anne-
niek Borsboom. Geop. dag. 10-18
u. (t/m 2 mei.).
3RAAUW
emeenschapshuis- 20 u. bingo.
IULST
De Koning van Engeland - 15 u.
Ms je begrijpt wat ik bedoel, a.l.
[15 en 18.45 u. Annie, a.l. 15,18.45 I
en 21.15 u. Zwarte ruiter, a.l. j
E1.15 u. Operation Vigilante, 16 j.
05, 18.45 en 21.15 u. De vla-
Ischaard, a.l. 21.15 u. Cat people,
|l6 j. 18.45 en 23.15 u. Blondjes in
■hun blootje, 18 j. 't Centrum- 20
lu. prijskaarting. W. Blommaert-
114.30 u. schieting.
Ide klinge
f De Statie-15 u. schieting.
t KLOOSTERZANDE
|De Reizende Man- 20 u. vlees-
I prijskaarting.
KOEWACHT
Oude Molen- 14.30 u. schieting.
I R.v.d. Steen-15 u. schieting.
OOSTBURG
I Ledeltheater- 14 en 19.15 u. Als
je begrijpt wat ik bedoel, a.l.
TERNEUZEN
Luxor-13.30,16 en 19.30 u. Annie,
a.l, 13.30 en 21.45 u. Zwarte rui
ter, a.l. 21.45 u. Butterfly. 16 en
19.30 u. An American werewolf
in London, 16 j.
ST. NIKLAAS
Stadsschouwburg- 20 u. „De
knecht van twee meesters", to
neel.
VOGELWAARDE
J.v. Schaijck-14.30 u. schieting.
ZUIDDORPE
De Herberg-14 u. schieting.
ZONDAG
EXPOSITIES: ZIE ZATERDAG
HULST
De Koning van Engeland - 13.45
en 16.15 u. Als je begrijpt wat ik j
bedoel, a.l. 13.45, 16.15 en 18.45 u.
Annie, a.l. 13.45, 16.15 en 21.15 u.
Zwarte ruiter, a.l. 18.45 en 21.15 i
u. Operation Vigilante, 16 j. 16.15,
18.45 en 21.15 u. De vlaschaard,
a.l. 21.15 u. Cat people, 16 j. 14.30
en 18.45 u. Blondjes in hut j
blootje, 18 j. OZO-velden- 14.30
u. schieting.
KLOOSTERZANDE
R.v. Kruijssen- 14.30 u. af-
scheidsschieting.
KOEWACHT
J. de Kind- 14.30 u. schieting.
G.v. Rumste-15 u. schieting.
LAMSWAARDE
Café de Sport-14.30 u. schieting.
OOSTBURG
Ledeltheater- 14 u. Als Je be
grijpt wat ik bedoel, a.l. 20 u.
Zwarte ruiter, a.l.
TERNEUZEN
Luxor-13.30,16 en 18.45 u. Annie,
a.l. 13.30, 16 en 21.15 u. Zwarte
ruiter, a.l. 21.15 u. Butterfly. 18-45
u. An American werewolf 1»
London, 16 j.
SLUISKIL
Dallinga-15 u. schieting.
|lllllllllUIIIIIIIIIMIIIIIIIIII!llllllllllllllll'l"lllll,l!S
Ossenisse - H. Willibrordus. zat.
u. zond. 10.30 u. io
Stoppeldijk - H. Gerulphes. zat
u. zond. 8 en 10 u. ,0
Sluiskil - St. Antonius. zat. l»
zond. Hu. ,„t
Terhole - H. Gerardus Majella
19 u. zond. 8 en 10 u. ,.t j
Axel - H. Gregorius de Grote.
19 u. zond. 11 u. i.-art I
Philippine - O. L. Vr. Hemelvaar
zat. 17 u. zond. 9.30 u. „.„art. I
Sas van Gent - Maria Hemeiva"
zat. 19 u. zond. 9 en 11 u. ArS.
Zandstraat - H. Pastoor van
Terneuzen - H. WillibrordusjTnv
niteitskerk). zat. 19 u. zond,J!'iand. 1
10.30 u. Verrezen Christus -BJJ
t.m. zat. 19 u. zond. 9.30 en 11u q'
Hoek - H. Kruiskerk, zat. a»
zond. 10.30 u. ,,,aan
Zuiddorpe - H. Maria Hernel
zat. 17 u. zond. 9.45 u.
Strand kerken j
Dishoek - zond. 10 u. Oos %e j
Westkapelle - zat. 19 u. Zou** J
- zat. 19 en zond. 10 u. Vrouwe v" j
der - zat. 19 en zond. 10 u.
Door Paul de Schipper
DE KLAK staat dwars op de
kop. „Liteerke, jong, dat gaat
een goeie scheut worden". Li
teerke zegt niets, trekt z'n ge
zicht in een scheve plooi. Ge
concentreerd als een topspor
ter legt hij de pijl aan, spant
de pees, recht de oude rug en
knijpt z'n linkeroog dicht. De
gegroefde kaken trillen
...,dssjing....plof. Mis... 'allez
Liteer jong...ge krijgt nog ne
toer vandaag...'
Eliteer van Damme kijkt genietend
rond met oude schitteroogjes en
schuifelt dan terug naar zijn stoel.
Even later zetelt hij weer als een ko
ning. De stoel die op een verhoging
staat is versierd. „Hedde al wat mij
gedronken jongen, ge kunt een glas
halen aan d'n toog".
In het langgerekte lokaal van café
De Oude Molen in Koewacht drom
men de schutters samen achter de
witte streep. Elk schot krijgt een uit
gebreid commentaar van afkeuring
'Cyriel, ge bakt er vandaag geen
kleuten van' of halfluide uitroepen
van bewondering 'da's ne schone,
Sjefke'. Op de liggende wip zijn fraai
I gekleurde pluimen gestoken. Het zijn
de 'vogels' en de 'kallen'. Op de grote
vogel staat vandaag een prijs van
j vijftien gulden. Enigszins terzijde en
I beschermd door kippengaas zitten de
j jury leden-pij lenrapers. Ze noteren de
resultaten.
Boogschieten is een oude traditie-
j rijke sport in Zeeuwsch-Vlaanderen.
I Sommige schutterssocieteiten be-
j staan er al meer dan vijfhonderd
jaar. Vaak wortelen ze in burger-
wachten of oude schuttersgilden. De
schietingen vinden plaats in de open
lucht. Het doel is dan een staande
wip, waarop vertikaal geschoten
dient te worden. De liggende wip is
Dammeke, ge zijt nog
1 een straf baaske"
De schutters van Koewacht met Liteer van Damme in het midden.
een horizontaal doel, veelal opgesteld
in eafelokalen.
Oudere schutters, zoals van de ge
neratie van Eliteer van Damme ma
ken gebruik van de boog zoals die al
ver voor Christus is uitgevonden. In
België, waar de schutterij nog meer
aanzien heeft dan bij ons, doen steeds
meer nieuwe technieken hun intrede.
Katrolbogen maken het de schutters
mogelijk om de pees zonder moeite
gespannen te houden. Ze kunnen dan
rustig mikken zonder dat hun armen
gaan trillen. Bij de 'ouderwetse' uit
voering is het spannen, mikken en
schieten binnen zeg maar vijf tot tien
seconden.
Met een katrol boog kan een schut
ter rustig een vuiltje uit z'n oog wrij
ven, nog een slok van z'n pint nemen
om vervolgens eens te kijken hoe hij
het beste kan aanleggen om z'n pijl
richting hoge vogel te verzenden. Wie
zo'n katrolboog ziet vraagt zich af hoe
je nog kan missen. Ze kosten 30.000
francs. Voorzien van een verlicht vi
zier (met batterij) en stabilisatoren
hebben ze meer het uiterlijk van een
lanceerinstallatie voor geleidewa
pens. Sommige schutters concentre
ren zich dan ook als een generaal die
een kruisraket afschiet.
Terug naar de jubileumschieting
ter ere van Eliterius van Damme, op
touw gezet door de bejaardensocieteit
De Blauwe Hoek. Voorzitter Jozef
Suij roept de namen af: 'Rottier Alois,
De Block Arthur...Tuur man nondeju,
waar zitte gij...ge moet schieten".
Intusen overziet de veteraan van
de Koewachtse schutterij het lawijt
en geroezemoes rustig en kijkt eens
omlaag naar de verslaggever die aan
z'n voeten zit als het voetvolk voor de
keizer: „Van welke gazet zedde
gij ...ah De Stem...da' heb ik nog mee
gelopen". Vertellend over zijn lange
- FOTO'S DE STEM COR J DE BOER
schuttersverleden zegt hij,,'k Zijn er
een van de oude garde, maar 'k trek
er nog alle dagen op uit met m'n
maats. Naar Axel, naar Klooster,
naar Zuiddorpe. Goh..'k weet nog van
de eerste keer da'k ging gaan schie
ten. 't Was bij De Guchteneire. 'k
Moest een kwartje inleggen om mee
te doen. Ik was toen koejongen en ik
ontving wat eiergeld van de boer.
Mijne boog had ik gesneden van een
wilgentronk, 't Was een goeien
hoor...bij ons thuis stonden van die
hoge sparren ee...nou, jong 'k schoot
er de mussen mee uit die bomen en de
eerste keer da'k op stap ging schoot ik
al een vogeltje van 't spel en een
kleintje. Ja....ja..'k heb 't goe' gekun-
nen. 'k Heb mij wel elf keer koning
geschoten".
Na de korte samenvatting van z'n
schuttersleven scharrelt hij de café
zaal binnen om een bak koffie te ha
len. Bier drinkt hij niet meer. „Nee,
da's over, 'Zeven up' en koffie. Van
bier word ik zo gauw moe. Het trekt
in je benen...vroeger ging dat beter
goh jong...dan ging 'k bij de schieting
nie' buiten beneden de twintig hoor".
De gelagzaal van De Oude Molen is
rokerig en overvol. Er wordt gekaart
en gedobbeld. Een tafeltje is leeg,
schutters die aan 'toer' zijn, er liggen
vier stapeltjes met dubbeltjes en
kwartjes open en bloot. Dat kan nog
op Koewacht.
Het 90~jarige feestvarken op zijn troon.
Als Liteer weer op z'n zetel zit
klampt een bekende hem aan. Het is
een Belgische schutter. „Liteer, hier
een fleske voor u van de mannen van
Sint Gillis...ja...ja wij zijn vandaag
van 't verste peloton". Dan komt wet
houder Piet Apers van Axel binnen:
„Ik zie u vaak rijden op uw fiets me
neer Van Damme, U bent nou negen
tig en nog goed gezond. We spreken af
dat ik over tien jaar terugkom". Li
teer weert wat af en zegt: „Nou as'k
het leven mag ee" en hij voegt er
zachtjes aan toe: ,,'k Zijn de laatste
tijd mijn asem nogal eens kwijt, dan
stap ik even af en dan komt het wel
weer".
Van Damme is altijd heel aktief
geweest in de Koewachtse schutterij
'k Zijn jaren voorzitter geweest van
'Elk zijn recht' en toen d'r nog geen
vaste wippen waren moest ik alle we
ken met de prang op de kruiwagen
naar de schieting".
Na de oorlog had hij het trouwens
gezien als knecht en begon een eigen
nering: ,,'k Heb mij een hofke ge
kocht-ja en ik heb nog cafe gehouden
ook..da' was ne schone tijd hier
hoor...d'r waren veel cafekes op Koe
wacht".
De mooiste schietingen voor Van
Damme waren die van de Rooie Sluis
een gehucht op de grens met Belgie':'
,,'k Weet nog dat'k d'r naar toe ging
met m'n broer en m'n vader. Ik had
nog niet veel preé als jonge jongen en
ik dronk toch graag mijn potteke
bier... m'n vader legde voor ons uit
mijn eerste scheute was een prijs vo
gel jong en mijne tweede een zij...na
afloop zijn we daargebleven om het te
vieren...'k heb van geen thuiskomen
meer geweten..we hadden nog vijf
franc over".
Ja ja, Van Dammeke, negentig jaar
oud en hij schiet nog zonder bril. 'Een
straf baaske' zoals ze op 'de Koe
wacht' zeggen. Met z'n maats trekt hij
er alle weken op uit om te schie-
ten...de mannen....op zondag zijn ze
het eerst bij de mis, want zonder het
woord van 'd'n paster' kan de boog
niet gespannen worden. Liteer: „Nee,
we zijn altijd de eerste, als je kerk
mist, kunt u niet sporten ee.... nadien
gaan'k naar mijn zoon eten en dan
rukken we uit naar de Belse Koe
wacht".
Schieten aan de grenskant, traditie,
folklore en volksvermaak. 'Alle da
gen' is er wel ergens een schieting.
Mikken op de prang. Met geld, een
ham of een half varken als inzet.
Voor de buitenstaander soms onbe
grijpelijk. Zoals voor die Engelsman
die in dit dagblad de aankondiging
van een bejaardenschieting las en
meteen dacht aan een of ander bloe
dig inheems gebruik: 'What's that?
Een bejaarden-shooting?
