men ggIRtHB Mahatma Gandhi: de film, de mythe, de inspiratie Vroegtijdig onderzoek van groot belang W2 "Honderdduizend Engelsen gunnen geen 350 miljoen Indiërs besturen als ze niet meewerken", zegt de magere, kale man, gehuld in een simpele lendendoek. Zijn naaktheid, zijn sandalen, zijn brilletje en vooral zijn passiviteit brengen de Engelse in grote verlegenheid. De foto's waarop Mahatma Gandhi staat, veroorzaken nog steeds een gevoel van ongeloof. Heeft deze monnikachtige figuur India zonder de gebruikelijke bloedige revolutie in 1947 vrij gemaakt uit de koloniale greep van Engeland? Zielekracht Hoogste straf Twee landen De KINDERARTS mevrouw dr.M.Pelikan-Füipek uit Etten-Leur is I verbonden aan de afdeling Allergologie- Immunologie van Medisch Centrum De Klokkenberg in Breda. Zij werkt samen met haar man, dr.Z. Pelikan, die deze \afdeling acht jaar geleden is begonnen en heeft uitgebouwd tot een van de grootste in Europa. Beiden hebben veel ervaring met kinderen met allergische ziekten. In [bijgaand interview doen zij een beroep op schoolleidingen om de meest voorkomende oorzaken van allergische reacties uit de gebouwen weg te halen. Vatbaarheid Reacties Planten Begeleiding 7ATERDAG 5 MAART 1983 W3 Bert van Velzen ernemen dat alom de kie- van revolutie en burger- \g worden uitgezaaid. Nederlandse ouders dra ft hun kinderen niet met aggen van hun dromen 'ealen zoals Italianen in tagna dat plachten te Ze zijn door het leven an met namen als Dina- rda en Ordigno (bom), no, Prawda en Rude Pra- i ze stonden met Anticle- teo en Guerramondiale nover kinderen uit een te traditie met namen als hdenza en Chiri Eleison. ederland zijn we in dit cht nooit ver gekomen: er zen bij de burgerlijke d in 1914 twee kinderen te aangegeven met de naam ilisatia, een ervan te adert. De wet heeft in Ne- and het kind aardig weten 'schermen tegen loodzwa- jmen zoals je die bijvoor- d ruim anderhalve eeuw den in Duitsland kon vin- in de vorm van Kasematte andsturmine. eloofdat de Arnhemse me bakker, die de achter- m Ratelband van zijn zoon ïgbaarder wilde maken r er Rolls Royce voor te en, zijn zin niet heeft ge ien, maar sedert het kiezen namen dankzij het nieu- Burgerlijk Wetboek met meer fantasie kan gebeu- dan voorheen, hoort men t van Dina Miet, Kraker, ry Kade ofRevolta. We ven een land van Jannen, :en en Annies en bijna de ft van alle Nederlanders elpt zich met slechts 24 na- n uit een totaal van een ■dige veertienduizend, schijnen ook weinig be fte te hebben aan eerbetoon techniek door ruimen als Ho of Televisie aan onze deren te hechten, hoewel motorduivel in Utrecht is heeft gezien zijn kind nda te noemen. Van Ita- inse geintjes als Primo, Se- ido en Terzio voor drie zo- i of Una Noce Muscata (een rtmuskaatje) door drie ■hters houden we niet. We ■itten overigens een schat- ner van mooie namen, irnamen wel te verstaan, als ard, Berg, Been, Blom, Bol- Duif Haan, Steen, Reiger zelfs Kloot, waarmee een eling kan worden opge- gd en ambtenaren van de rgerlijke stand laten tegen- ordig heel wat meer toe dan reger. zijn in de zestiger jaren tal n oorlogen gevoerd tussen itse ouders en ambtenaren er Colinda, Boelhouwer, immy Lee (naar de evange- ;t Osborn), de z aan Corne- z, Gerardus als meisjes- iam, Karin als jongensnaam, tronette, Cinderella, het ■inselijke streepje tussen 'illem-Alexander en Pieter- n zonder streepje en, in nallingerland, over de naam ïban, die niet uit de Blauw- Igorgel komt, maar uit het id-Germaans waar Raban de aaf is. was toen een knaapje dat, ar een wereldkampioene op schaats, Sidorova moest lan heten en dat, na veel ge- irrewar als Sido Roland Va ntin werd ingeschreven. We innen geen Amerikaanse >estanden als het verschijnen in 124 Woodrow Wilsons en 1 elukkig Kerstfeest bij een ienstplichtkeuring in 1960, :n kind met 26 namen van braham tot Zacharias ofge- toid met een alfabetische bos loemen of stakkertjes onder et gecombineerde juk van de amen van Arafat, Nixon en gnew. lleen in Amerika kon een uitroos de baren op gaan on er de naam Tonsillitis Jack- m. Hij had een zus Meningi- s en drie broeders, Appendi- tis, Laryngitis en Peritonitis. ie echte durvers onder ons be- erken zich tot namen als Sue lien, Cinderella, Pam, Joey, Ianolito, Fleur of keren ge won weer terug naar Bram. .eep mag je eigenlijk alleen laar worden genoemd als je chternaam Verloren van hemaat is en Rhijnvis past lleen maar bij Feith. Revolu- ionairen kunnen peinzen ver Ludolf (de volkswolf), ra, Pirosjka (de rooie) Rebel f desnoods, gewoon Pjotr. Door Dirk Vellenga De volgende week gaat de film „Gandhi" van de Engels man Sir Richard Attenbo- rough, bekend van „Een brug te ver", in Nederland in pre mière. Over het algemeen is er veel lof voor dit epos met de Engelse (deels Indiase) ac teur Ben Kingsley in de hoofdrol. Gandhi wordt in drie uur geschil derd als een heilige, die India be vrijdt en in 1948 het slachtoffer wordt van het geweld dat hij met zijn hele leven heeft bestreden. Engelse kran ten die over de film schrijven, maken vol schaamte melding van het bloed bad dat de Engelse generaal Dyer in 1919 in de Indiase stad Amtitsar aan richtte. Gandhi appelleert aan het edele in de bioscoopbezoeker en de film loopt dus goed in Amerika en Engeland. De vraag of Gandhi een heilige, een slimme politicus of een rechtlij nige doordrijver is geweest, wordt door historici verschillende beant woord. Waarschijnlijk was hij van alles wat. Zeker is dat zijn naam over de hele wereld op de schoolborden staat, naast de historische helden, die bijna zonder uitzondering hun macht baseerden op geweld en onderdruk king. De filosofie die Gandhi tot politiek maakte steunde voor een groot deel op oeroude ideeën die diep in de In diase ziel leefden: het afzweren van het aardse, zuivering, onthouding, zelfopoffering en zelfs zelfkastijding. Hij was in 1869 als Mohandas Ka- ramchad Gandhi geboren in een uit hoek van India, waar de tradities zwaar drukten op het dagelijkse le ven. li Zuid-Afrika Zijn vader was ambtenaar en Gandhi behoorde tot de bevoorrech ten die in het „moederland" Engeland mochten studeren. Nadat hij de advo- SANDAALAFDRUKKEN In de wereldgeschiedenis catentitel had binnengehaald, be landde hij in Zuid-Afrika, waar een groep immigranten uit India een kommervol en rechtenloos bestaan leidden. Gandhi werd hun vertrou wensman. Hij ondernam acties tegen de pasjeswet en de verplichte regi stratie op de manier die hij later in India op veel grotere schaal zou toe passen. Er werd geweldloos geprotes teerd en als de zwaar bewapende po litie wilde ingrijpen, gingen de de monstranten op de grond liggen. „Ze kunnen mijn botten breken", zei Gandhi, „dan hebben ze mijn dode li chaam, maar niet mijn gehoorzaam heid". Hij stichtte een commune in Zuid- Afrika, waar de bewoners leerden zich op te offeren en te lijden. Het lijdzame verzet verwarde de be stuurders en vegrootte het zelfrespect van de Indiërs. Dit traditionele idee koppelde Gandhi toen al aan een na der belangrijk uitgangspunt: hij schakelde van meet af aan de pers in.- want hij voelde dat dat de enige ma nier was om iedereeen overal te be reiken en te mobiliseren. Toen Gandhi in 1915 terugkeerde in India, was zijn roem hem al voor uitgesneld. Hij reist twee jaar lang het land door om de noden en ver wachtingen van de Indiërs te leren kennen. Zijn charisma was groot, zijn zielekracht maakte diepe indruk. Hij nam niet meer tot zich dan geitemelk, vruchtensap en wat vijgen en regel matig dwong hij zijn lichaam tot vas ten. Zijn hoofd werd kaalgeschoren, zijn kleding versoberd. Ook op sexueel gebied legde Gand hi zichzelf zware eisen op. De vrouw die hem in zijn pubertijd al was toe gewezen, Kasturbai, schonk hem vier kinderen. Daarna gunde hij zich geen vleselijke genoegens meer. Op' het eind van zijn leven ging hij zelfs zo ver dat hij zijn weerbaarheid zwraar op de proef stelde: jonge vrouwen deelden het bed met hem zonder dat Gandhi zich verroerde, ook al sugge reren roddelpraatjes juist het tegen deel. Binnen de Indiase Congrespartij verkondigde hij zijn ideeën van pas sief verzet. Hij eiste absolute op rechtheid, een ascetische levenswijze en wees geweld tegen elk levend we zen af. De Indiërs zouden moeten na laten de Britten te helpen het land te besturen en weigeren belasting te be talen. Na het bloedbad in Amritsar (12.000 Indiërs werden gedood) werd Gandhi de leider van het volksverzet. Als het land van binnenuit verlamd werd, zouden de Engelsen de zaak wel moeten opgeven. De eerste campagne in 1921 en '22 haalde nog niet veel uit. Gandhi be landde in de cel. Hij bood geen enkele weerstand en vroeg zelfs de hoogste straf. Maar in de jaren daarna volg den er meer acties en nam Gandhi's invloed toe. Hij organiseerde de „Zoutmars" om de Indiërs aande kust het recht te geven zelf zout te zieden en te verkopen. Als de Britten wreed reageerden of Indiërs zich toch tot geweld lieten verleiden, nam Gandhi alle zonden op zich. Hij ging vasten en liet zo de Engelsen zitten met gevoelens van onmacht en schuld. Winston Chur chill sprak denigrerend van „die op ruiende fakir", maar het was allang duidelijk dat Gandhi veel meer bete kende. Juist in die jaren begonnen de massa's in Azië ter ontwaken en hij voelde perfect aan hoe je de bevol king in beweging moest krijgen. Nooit werd Mahatma (Grote Ziel) Gandhi een echte politicus met een kantoor in een hoog en ver gebouw. Hij reisde naar de dorpen en steden om ter plaatse het verzet te organise ren. Vaak trok hij zich voor lange tijd BEN KINGSLEY als Mahatma Gandhi in de gelijknamige film. - FOTO COLUMBIA terug in een kleine gemeenschap, waar men zich wijdde aan innerlijke verdieping. Gandhi liet zich in lotushouding vereeuwigen aan het spinnewiel, het symbool van het Indiase zelfbewust zijn en afwijzing van de Engelse tex tiel. Voor straffen van de gevestigde industrie hoefde hij niet bang te zijn, want zijn commune werd financiëel gesteund door rijke Indiërs, die wel iets zagen in zijn onafhankelijk heidsstreven. Zo werd Mahatma een „gesponsorde zondebok" en het be wijs van de stelling dat absolute zui verheid zelfs voor hem niet haalbaar was. Na de Tweede Wereldoorlog,-' waarin Gandhi zich onthield van an ti-Engelse acties, ging het opeens snel. Hij werd gevangen gezet en ver kondigde dat hij zou vasten tot de dood hem zou verlossen. De Engelsen durfden die verantwoording niet op zich te nemen en deden de ene con cessie na de andere. In 1947 trokken de Britten zich te rug. Gandhi was niet tevreden. Er waren twee landen gecreëerd, India en Pakistan, en de strijd tussen de moslims en hindoe's barstte los. „Ik ben een hindoe en een moslim, een christen en een jood", zei hij. De godsdienstoorlog betekende zijn ein de. Een jonge hindoe meende dat Gandhi de zaak van de hindoe's ver kwanselde, schoot de 78-jarige man neer in 1948. Als de vraag wordt gesteld wat Gandhi heeft betekend en heeft be reikt, zullen cynici wijzen op de tra gedies die India na de onafhankelijk heid hebben geteisterd. Ze zullen zeg gen dat hongerstakingen niets meer uithalen (zie de IRA-terroristen). Maar aan de andere kant heeft Gandhi na zijn dood veel mensen geinspireerd die ogenschijnlijk machteloos waren in hun strijd met zwaar bewapende tegenstanders. Martin Luther King bracht Gandhi's leer in Amerika in praktijk. En dat juist in dit kernwapentijd-perk de aandacht voor effectieve, maar vol strekt geweldloze weerbaarheid, blijkt alleen al uit de grote belang stelling die kerkelijke groeperingen en vredesgroepen voor de film „Gandhi" hebben. GANDHI: onthouding en zelfkas tijding. - FOTO ARCHIEF DE STEM Door Wippel Houben „Scholen kunnen een po sitieve, maar ook een ne gatieve invloed hebben op het allergie-gedrag van kinderen. Een schoolgebouw kan een broeinest van allergenen (veroorzakers van aller gische aandoeningen) zijn en kinderen ziek ma ken. Het komt echter ook voor, dat kinderen zich op school juist beter voe len dan thuis, omdat de allergenen waar die kin deren gevoelig voor zijn toevallig in het schoolge bouw weinig of niet voorkomen en thuis wel. Onderwijzend personeel en schoolartsen kunnen door kin deren goed in de gaten te hou den allergieën bij kinderen snel helpen ontdekken. Als men de allergie-problemen tijdig on derzoekt en behandelt kan veel onnodige ellende voorkomen worden". Dat zegt het echtpaar Pelikan in De Klokkenberg. Jaarlijks krijgt het veel kinde ren voor onderzoek binnen en het weet wat zoal de negatieve gevolgen zijn als een allergie niet wordt onderkend. „De ziekte kan in bepaalde situaties van invloed zijn op het hele functioneren van een kind, op zijn gedrag, prestatie en con centratie. De allergische reactie (bv verstopte neus, huidjeuk, benauwdheid, branderige ogen, hoofdpijn, diarrhee, braken) kan vermoeidheid, verlies van eetlust en afnemende belang stelling voor alles wat het kind rond zich ziet gebeuren mede veroorzaken. Het ene kind zal hier op rea geren door minder te presteren, het andere door juist extra druk bezig te zijn (druktemaker, ge makkelijk prikkelbaar en snel agressief). Kleinere kinderen zijn zich niet direct bewust van deze handicap, terwijl grotere kinderen vaak proberen hun klachten verborgen te houden. Zij schamen zich ervoor of zij willen geen buitenbeentjes zijn. Allergische aandoeningen brengen een grotere vatbaar heid voor infecties met zich, zo als griep, hoesten, oorontstekin gen, neusbij holte-ontstekingen. Er ontstaat ook een negatieve wisselwerking, want deze in fecties kunnen de allergische aandoening weer verergeren", weet mevrouw Pelikan. Zij wijst er op, dat mensen direct op een allergeen kunnen reageren of pas na een of twee dagen. Haar man vat de allergi sche aandoeningen bij kinderen samen in tien hoofdgroepen: - bronchiale asthma en asthma- tische bronchitis (benauwdheid, hoesten, piepen op de borst) - neusverkoudheden (seizoen gebonden dan wel het hele jaar door) - neusbij holten-ontstekingen - netelroos - eczeem, vaak beginnend als dauwworm - overgevoeligheid voor voe dingsmiddelen - overgevoeligheid voor aanra king met diverse stoffen (che mische stoffen, metalen, zepen) - vermoeidheid, hoofdpijn, ge brek aan concentratie en lagere prestatie - overgevoeligheid voor medi cijnen - maag-darm problemen „Kinderen reageren soms an ders dan volwassenen op aller genen. Dat kan het gevolg zijn van hun lichamelijke of geeste lijke ontwikkeling. Maar het kan ook te maken hebben met de maatschappelijke positie van het kind of zijn levenspatroon. Ik denk daarbij aan ander voedsel, een gewijzigd dag nacht ritme, andere hobbies, geen bijzonder gebruik van ge notmiddelen of medicijnen, an dere werkzaamheden", stelt mevrouw Pelikan. En haar man vult aan: „Het kind zegt, zeker in het begin, weinig, want het weet gewoon niet wat er aan de hand is. DR.M. PEUK A N - FILIPEK, kinderarts in de allergiekli niek van De Klokkenberg. - FOTO'S DE STEM J0HAN VAN GURP lergologisch oogpunt veel be zwaar. Vissen en schildpadden mogen wel. In hobby lokalen zijn lijmen, verven, lakken, klei, oud papier en textiele stoffen de boosdoe ners. Gymnastiekzalen zijn een probleem op zich. In de praktijk blijkt dat deze zalen niet vaak genoeg schoon gemaakt wor den. Door de beweging van hele groepen kinderen wordt de huisstof (een allergeen) steeds opgewaaid en veroorzaakt bij kinderen die gevoelig zijn voor die stof veel hinder. Door on voldoende schoonmaak en des infectie van vloeren, toestellen en matten zijn ook de risico's op het krijgen van 'ziekten' als wratten, schimmels, puistjes e.d. er groter dan elders. Het schoolgebouw zelf kan ook allergische ziekte vererge ren. Tocht en vocht en grote temperatuursverschillen kun nen nadelig zijn voor het aller gisch kind. Schimmeluitslag op muren moet direct verwijderd worden. Wat de verwarming betreft adviseert het echtpaar Pelikan een centrale verwar- School kan heel wat doen voor kind met 'n allergie Sommige kinderen weten dat wel, maar zij zijn bang dat ze naar een dokter of het zieken huis moeten en houden daarom hun mond. De klachten worden meestal ontdekt door de ouders of andere mensen in de directe omgeving van het kind. Bij kinderen is het hele licha melijk afweersysteem nog in ontwikkeling en dat heeft tot gevolg dat de klachten bij kin deren zich ook anders kunnen uiten dan bij volwassenen. Kin deren eten regelmatiger dan ouderen en ook dat is van in vloed. Je kunt verder zeggen dat een kind in net algemeen meer met zijn hele lichaam rea geert, het krijgt eerder koorts, is eerder bekaf.". De ervaring leert, dat scholen zo hun eigen allergenen hebben. De belangrijkste zijn de vloer bedekking, planten, dieren er werkplaatsen. Vloer en vloer bedekking moeten van een ma teriaal zijn dat isoleert, geen stoffige deeltjes vasthoudt, ge makkelijk te onderhouden is en aan hoge hygiënische eisen vol doet. Linoleum, zeil, hout en ge plastificeerde vloeren voldoer goed aan deze eisen. Vloerbe dekkingen van wol, vilt en an dere vezels voldoen slecht. Er bestaat een directe allergie voor deze materialen en bovendien zijn ze moeilijk schoon te ma ken en te desinfecteren. Bloeiende en stof-aantrek- kende planten kunnen beter uit school verwijderd worden. Te gen het houden van dieren met haren of veren (vogeltjes, konij nen, cavia's, muizen, marmot ten ed) in scholen is vanuit ai ming met radiatoren die voor zien zijn van eenvoudige plastic waterverdampers met papieren filters. Stenen waterverdam pers zijn moeilijk schoon te ma ken. Ook de omgeving van de school kan verantwoordelijk zijn voor allergische reacties. Dat is met name het geval als er veel gras is of veel bloeiende bomen staan. Het is duidelijk dat mensen die gevoelig zijn voor diverse allergenen overal waar ze komen meer gevaar lo pen dan anderen, maar dat neemt niet weg dat de verant- llllllllllllllllll DR.Z.PELIKAN woordelijke mensen daar wel zo veel mogelijk op moeten letten. Tot die verantwoordelijken rekent dr.Pelikan nadrukkelijk de leerkrachten en schoolart sen. „Zij kunnen een positieve rol spelen. Dat betreft niet al leen de vroegtijdige ontdekking van mogelijke allergieën bij kinderen, maar zeker ook de begeleiding van deze kinderen. Zij kunnen begrip tonen, hun normen wat bijstellen en ook in de gaten houden of zo'n kind z'n medicijnen op tijd inneemt. Zij kunnen ook - aan de hand van de bovengenoemde maatregelen - proberen het leefmilieu in en rond de school wat te verbete ren", stellen zij voor. De twee artsen wijzen er met nadruk op dat voor een kind vroegtijdig onderzoek naar een mogelijke allergie van groot be lang is. „Als er sprake is van een echte allergie kan uitbrei ding voorkomen worden, zodat het kind veel overlast bespaard blijft", aldus mevrouw Pelikan. „Vroegtijdige ontdekking is ook enorm belangrijk in verband met de latere beroeps- en oplei dingskeuze. Allergische aan doeningen kunnen immers een verdere loopbaan beinvloeden. Tijdige ontdekking en behande ling voorkomt latere teleurstel lingen en een onjuiste beroeps keuze". Zij waarschuwt tegen de opvatting dat 'het kind zijn allergie tijdens de pubertijd wel zal overgroeien'. De ervaring heeft geleerd dat juist het te gendeel het geval is en dat jong volwassenen hun allergische gevoeligheid al tijdens hun jeugd ontwikkeld hebben.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1983 | | pagina 27