Bedachtzame Nederlandse
kunst in museum Boymans
Internationaal
Festival Moderne
Dans Beweging
KEUZE ALBERT WAALKENS:
Amsterdam Art Weeks
't Houdt niet op
die lage prijzen bij Shell
Kijk:hpaarprimawerkhandschoenenvoorf3,50
■dm
niBBH
i Dat <n Nederland nog niet
alle jonge kunstenaars ach
ter het lyrische verhalende
schilderen aanlopen, toont
(je tentoonstelling „Veertien
kunstenaars uit Nederland,
een keuze van Albert Waal-
I gens", die tot 4 april in Mu
seum Boymans van Beunin
een in Rotterdam is te zien.
Deze Groningse boer, die in
1962 opzien baarde door een
koeiestal van zijn boerderij
in Finsterwolde als exposi
tieruimte in te richten, heeft
een persoonlijke keuze ge-
maakt van wat hij interes-
t vindt in de actuele Ne-
derlandse kunst.
Tolkien en de
Midden-Aarde
vnske en Wiske: Het Bretoense broertje
mt m mooi
imijei (mutatie)
f Kijk m ml ten iolle
1 ifo jnV5ml
I
Om w te bui
wsmi
In ro$ un smh 'y
y'/pie Happie houdt van een lekker toetje
Lucky Luke: Daisy Town
Boes
J? Vergeet het
owprogrammas
rpser gemaakt
nedialoog
BlNSDAG 1 MAART 1983
T3 PAGINA GIDS 2
|n een gevecht van
-lift.
[-chip in het bedie-
hanisme van de
Irmee gemanipu-
lijkt de moordende
Ir. De helden van
[eten in één adem
reeks misdadige
bloot teleggen
loot multinationaal
pt electronische in-
llevert.
lies
Amsterdamse Isa-
schatig meisje in
|e, de voortanden in
mag het kind spe-
lar pop door de lift
fld ziet. Goedmoe-
elt ze op haar lak-
fs door de ontelbare
heen en eet onbe-
haar boterham
naast het griezelig
[ebootste afgerukte
Jn de nachtwaker,
In mandje naast de
^afel staat,
tent Matthijs van
sn poseert er later
mee in de lift. Hij
van de film, dat
Irote zomerklapper
[en. Zijn vorige film,
Meren des Doods
ofdrolspeelster Re-
tendijk), werd een
[cht groot kassucces:
/erwachte drie tot
ferdduizend bezoe-
ar al 800.000, „en hij
|g steeds goed." Van
;n: „Dat bewijst
[oor moeilijke films
oubliek is."
aakt zich geen zor-
|t hij, over het be-
|n tegen video-pira-
een film als De
Iwaarschijnlijk goed
[arkt zal liggen om
de première illega-
-kopieën van te ro
lls de bioscoopbond
ïakers niet kan be-
|n tegen piraterij,
agen we voortaan de
and maar tegelijker-
iet de filmpremière,
[en maand of wat la-
nu. Daar dwingen
an toe."
Geliefde Wencke
zangeres en actrice
:ke Myhre is in ons
land bijzonder geliefd.
)uitse televisie brengt
om een compilatie van
hes uit haar vijf laatste
s op het scherm. Samen
haar treden ook Helga
ersen, Klaus Dahlen en
i Clarin op.
- FOTO AP
V* .'j
'li
Door Marjan Mes
De veertien exposanten
I hebben ieder een zaal met
meerdere werken gekregen.
Het zijn reeds gevestigde
kunstenaars als René Da-
niêls, Marlène Dumas, Rei-
nier Lucassen, Henk Visch
f en Emo Verkerk met daar-
1 naast nieuwe namen: Erik
J, Ar.driesse, Piet Dieleman,
I Joris Geurts, Desiré Henkes,
1 Henk ter Horst, Hans van
der Pennen, Piet Tuytel, Leo
l'roegindewey en Dirk
I Wiarda.
Albert Waalkens is inter-
I nationaal befaamd gewor-
I den als vooruitstrevend
I kunstpromotor, die bijvoor-
I beeld landart-projecten op
1 zijn eigen land liet uitvoeren
I, door o.a. Jan Dibbets en de
ft Amerikaan Dennis Oppen-
1 heim. Als galeriehouder
heeft hij zich een aantal ja-
ren teruggetrokken, maar in
1973 heropende hij Galerie
Waalkens, waarna hij sa
men met randstedeljke gale-
j ties kunstenaars liet debu-
teren, die kort daarna grote
I naam kregen. In 1982 brand
de voormalige stal af,
I maar Waalkens zit opnieuw
Jj vol plannen. Samen met
I conservator Elbrig de Groot
van Boymans heeft hij nu
Ij een informatieve en mooie
1 expositie georganiseerd.
1 I Bescheiden
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllir
|en ongekende popula-
jezit. Dit zijn Enge-
arland en de Verenig-
Jten, waar de mensen
|t op uit zijn om de
[elf te bedrijven, maar
ar middel van paar-
|es een gokje te wa-
BBC maakte een do-
[taire over de ren
en in deze landen on-
titel 'Atleten op vier
Voorde
beslissing
enkele dagen gaan de
kiezers naar de stem-
i een nieuw parlement
jen. De opiniepeilingen
nt de kansen van de
n de Bondsdag verte-
jordigde partijen en de
ren variëren van dag
ig. Woordvoeders van
vijf partijen gaan in
ïitzending praten over
slag van de verkiezin-
fcit programma wordt
Rtijdig op het tweede
litgezonden.
Het nieuwe expressionis-
I tische schilderen, dat als een
storm over Europa en Ame-
j «ka raast, neemt daarin
maar een bescheiden plaats
in. Waalkens voorkeur voor
meer bezadigde mensen, die
ook de formele eigenschap
pen van de kunst nog
boeiend vinden en aandach-
tig onderzoeken, komt dui-
I (lelijk tot uitdrukking.
Over zijn criteria bij de
I samenstelling van deze expo
merkt hij in de begeleidende
catalogus op: „In eerste in
stantie kijken en de beroe-
ring, die dat van binnen ver-
xirzaakt. dat zijn mijn enige
criteria. Het hoeft niet per se
rond of vierkant, groen of
blanco te zijn. Het inhoude-
iijke speelt bij mij misschien
I r.iet zo'n grote rol. Ik ge-
I kruik wel mijn ervaring. Ik
I kijk nu al zo'n dertig, veer
tig jaar, dus een beetje ver
gelijkingsmateriaal heb ik
wel". Waalkens heeft even
min de pretentie gehad om
het beste werk van de kun
stenaars van zijn voorkeur
te selecteren. Hij heeft aan
hen de keuze gelaten van
wat zij wilden laten zien.
De nog slechts 27-jarige
Emo Verkerk heeft nu al een
grote faam en hoewel zijn
uitgeknipte olieverfportret
ten op papier op een origine
le wijze zowel schilderij als
sculptuur zijn, is het toch te
kenend voor de huidige
kunstwereld, dat musea, ga
leries en kunstkopers bijna
vechten om iets van hem te
bemachtigen. Hetzelfde
geldt overigens voor de
eveneens 27-jarige Zeeuwse
schilder Piet Dieleman, die
het heeft meegemaakt, dat
een collectionneur een schil
derij van hem, dat nog niet
eens klaar was van de ezel
wegritste, bang om achter
het net te vissen.
Verkerks uit beschilderd
papier samengestelde, soms
driedimensionele portretten,
lijken spontane, haast pri
mitieve expressies, maar
zijn toch na langdurige be
studering van het object
ontstaan. Er zijn „studies"
voor portretten van o.a. Jimi
Hendrix, Maxim Gorki en
James Joyce, die nauwelijks
lijken. Ze hebben dan ook
veel meer te maken met het
innerlijk beeld, dat Verkerk
van deze persoonlijkheden
heeft. Daarnaast kan zijn
werk als vormonderzoek
worden beschouwd en heeft
het eigenlijk meer van doen
met de conceptuele kunst
dan met het expressionisti
sche schilderen.
Dieleman
De in een boerenschuur in
Arnemuiden werkende Die
leman is van dat laatste wel
een exponent. Hij maakt
grote, sombere landschap
pen, die herinneren aan de
schildertrant van de Duitser
Baselitz. Zijn Nederlandse
geaardheid, die minder ver
halend en extrovert is dan
de Italiaanse en Duitse,
blijkt uit het feit, dat "er
meer sprake is van abstrac
tie en ruimtelijkheid dan
van een figuratieve voor
stelling.
De expositie wordt (in
gang oude gedeelte) geopend
met een architectonische
kleisculptuur van Hans van
der Pennen, die hij midden
in de hal heeft opgezet. De
nu nog natte kleivorm doet
denken aan een prehistori
sche grafheuvel en heeft in
de museumruimte een
merkwaardige, emotionele
lading. Gaandeweg de ten
toonstelling zal de klei op
drogen, verkleuren en gaan
scheuren, waardoor er een
ander beeld ontstaat. De klei
is afkomstig uit een Rotter
damse metrosleuf en is een
symbool van de natuur,
waarmee de mens geduren
de zijn ontwikkeling func
tionele dingen deed, die een
culturele betekenis kregen.
Henk Visch en Leo Vroe-
gindeweij zijn de overige
„beeldhouwers" van dit
overzicht. Visch maakt figu
ratieve en abstracte objecten
van o.a. hout en cement,
waarmee hij allerlei asso
ciaties oproept. Een houten,
goudgepolychromeerd en
zwart geblakerde mensfi
guur lijkt uit een brandende
hel weg te snellen; een fi
guur uit een angstdroom. De
bladdunne sculpturen van
Vroegindeweij herinneren
aan (bloem)bladen, maar bij
nadere beschouwing zijn ze
abstract en eigenlijk nogal
geheimzinnig.
Marlène Dumas is verte
genwoordigd met assembla
ges van grauw vilt, schuim
rubber, schilder- en teken
techniek, die de bange we
reld van de Zuidafrikaanse
rassendiscriminatie oproe
pen; een losse, schijnbaar
nonchalante vormentaal, die
lelijk en mooi van een land,
dat dat evenzeer is, wil sa
menbrengen.
Witte wanden
Desirée Henkes heeft een
klein kabinet „landschappe
lijk" ingevuld met zwart-
wittekeningen van abstracte
lijnstructuren. Ze tekende
rechtstreeks op de witte
wanden en hing er ook
prachtige tekeningen op. Jo
ris Geruts is een van de wei
nige vertegenwoordigers
van het nieuwe expressio
nisme met zijn schilderijen
van monden en oren in ab
stracte velden. René Da
niels, die een eigen verha-
lend-symbolische schilder
wijze ontwikkelde, blijkt in
zijn recente grote doeken
ook weer meer naar het
non-figuratieve te neigen, al
neemt hij ook de zogenaam
de kunstliefhebbers spot
tend op de korrel in het deels
figuratieve doek „Palais des
Beaux-aards".
Zijn afgeleide kleuren zijn
ongewoon persoonlijk. Dick
Wiarda is een opvallende
abstracte schilder wiens
donkere uit golvende stre
pen bestaande doeken niet
alleen landschappelijk aan
doen, maar ook opmerkelijk
esthetisch zijn in deze tijd
van opzettelijk onesthetisch
vertaalde innerlijke beel
den.
Van Erik Andriesse han
gen er wilde-bloemmotie-
ven, die in platte afgewogen
houtsculpturen worden her
haald. Henk ter Horst is de
oudste deelnemer en werd
pas laat ontdekt als een ori
gineel kunstenaar, die voor
afgaande stijlen op een
nieuwe manier gebruikt en
samenvoegt. Van hem zijn
Kleisculptuur van Hans van der Pennen in de hal van Boy mans.
er kleine werken op papier,
evenals van Piet Tuytel, die
monumentale vormen
maakt, afgeleid van resten
bouwmateriaal. Reinier Lu
cassen, de oudst bekende
schilder in dit gezelschap,
heeft een zaal gevuld met
recente schilderijen, waarop
zijn vroegere aan banale
werkelijkheid ontleende fi
guratie praktisch is verdwe
nen en heeft plaats gemaakt
voor primitieve, symbolisch
aandoende vormen, die nau
welijks meer herinneren
aan de zichtbare oppervlak
te der dingen.
Veertien kunstenaars uit Ne
derland. Museum Boymans van
Beuningen in Rotterdam. Ge
opend: dinsdag tot en met zater
dag 10-17 uur, zondag 11-17 uur.
Tot 4 april.
Van onze kunstredactie
AMSTERDAM- Van 2 tot en met 20 maart vinden voor de twee
de keer de Amsterdam Art Weeks plaats. Opzet is om binnen-
en buitenland erop te wijzen dat in de hoofdstad jaarlijks zo'n
12000 voorstellingen op cultureel gebied plaatsvinden. Behalve
het normale programma hebben deze Art Weeks de nodige ex
tra's.
Een van de hoogtepunten is de kunstmanifestatie door 32 ga
leries met hedendaagse kunst, die van 16 tot en met 21 maart in
de Nieuwe Kerk plaatsvindt. Tegelijk presenteren zich 7 Belgi
sche galeries in De Brakke Grond. In het Spiegelkwartier, te
genover het Rijksmuseum, pakken gedurende de hele periode de
daar gevestigde antiquairs uit onder het motto "de bloem".
In de Meervaart is op 19 en 20 maart een internationaal Blues
festival. Het Scheepvaartmuseum laat van 2 maart tot 10 april
een collectie tekeningen en aquarellen uit eigen bezit zien. In het
Confectiecentrum vraagt de tentoonstelling „Een andere kijk op
kleding" van 7 tot 20 maart om aandacht. De 4e Europese Anti
quaren Beurs, die in verband met deze weken van Maastricht
naar Amsterdam is verplaatst, wordt van 3 tot 6 maart gehou
den in het Marriot hotel.
Van onze kunstredactie
UTRECHT - Voor de vijfde maal vindt in Utrecht het
Internationaal Festival Moderne Dans Beweging
plaats. Het lustrumfestival wordt gehouden van 1 tot
14 maart op drie verschillende plaatsen: De Blauwe
Zaal, Centrum 't Hoogt en Tejater De Kikker. Er
treedt een scala aan internationale groepen en solis
ten op. De programma's zijn merendeels Europese of
Nederlandse premières.
Bij Shell blijven de prijzen laag. Op vrij
wel al onze stations - ook langs de snelweg - is
de benzine scherp geprijsd.
Maar ook voor allerlei andere artikelen be
taalt u geen cent te veel. Op de meeste Shell sta
tions is nu bijvoorbeeld een paar ijzersterke
werkhandschoenen te koop voor maar f 3,50
(zolang de voorraad strekt).
Handig bij pech onderweg, in de tuin- of om
maar wat te noemen - die scherpe prijzen bij ons
aan te pakken.
Het festival wordt vandaag
in De Blauwe Zaal geopend
door Caroline Marcadé et
Compagnie, een jonge groep
bekend van de festivals van
Avignon en Parijs. Uit Ameri
ka komen: Claire Porter, Nina
Martin and Dancers, Margaret
Beals, Glenn Lund Dance, Ri-
sa Jaroslow and Dancers en
Ellen Fischer, allen uit New
York.
Peggy Lyman geeft op 11 en
12 maart voorstellingen in de
Blauwe Zaal. Zij is soliste van
de Martha Graham Dance
Company uit New York en is
voor de eerste maal in Neder
land. Onlangs was zij op de
Nederlandse televisie te zien
in het programma „Julie An
drew's Invitations to the Dan
ce with Rudolph Nureyev".
Verder treden op: Calck
Hook Dance Theatre uit Pa
rijs, Patrizia Filia uit Italië,
bekend van straattheater,
Paul Clark, eerder bij het
Onk-theater van Will Spoor,
David Glass, mime-danser uit
Engeland, Jan Fabre, Anne
Teresa de Keersemaeker en
Michèle Anne de Mey uit Bel
gië (minimale dans bij muziek
van Steve Reich), het Werk
centrum Dans, de DOG-troep
uit Amsterdam en Cees
Brandt.
Het festival wordt op zon»
dag 13 maart afgesloten met
een congresdag onder auspi
ciën van het Centraal Dansbe-
raad over het thema „De Dans
en het Kind". Het panel be
staat uit o.a. Hans van Manen,
Nils Christe, Cees Brandt en
Kathy Gosschalk. Voorzitter
van de organiserende stichting
is Steve Austen, directeur van
het Nederlands Theater Insti
tuut. Belangstellenden kunnen
zich wenden tot deze stichting,
tel. 030-716546 of tot de Blauwe
Zaal, tel. 030-331343.
BOEKENBOEKENBOEKENBOEKENBOEKEN
BOEKENBOEKENBOMEHBOEKENBOEKENBOEK
ENBOEKENS0g"Xg1tBOEKENBOEKENBOEKEN
BOEKENBOEKEHBOEKENBOEKENBOEKENBOE
„Tolkien, Meester van Midden-
Aarde", uitgeverij Sirius en Side-
rius, f. 22,50
Na het vooral curieuze „Tol
kien Quizboek" is bij uitgeve
rij Sirius en Siderius versche-
CArti'fa*
Ki.
een lieverdje lh lm
dl miereet vdnhem
Oh heb een broertje
AM
1^-
"00. lAAr s kilKENI HOE DIE TWEE El?)
OPSTAAM
[3E7!hisg
1 r-£U- GAAT MO I
\OM DIS erve
Vencke Myhre
Geliebte Wencke"
VREEMDELING, DAISY TOWN WIL
EEN BBtZOBP OP IA DOEK»OPDAT
HET 6TADJE.WAT WO GE&TICHT
HEBBEN, ArtET VASTETRED EEN
GBZOHOe TOCKOM&T
TEGEMOET KAN)
(3AAN...
nen het serieuze „Tolkien,
Meester van Midden-Aarde"
door Paul Kocher, in een ver
taling van Max Schuchart, die
ook de belangrijkste werken
van Tolkien zelf in het Neder
lands heeft omgezet.
Kochers studie van het
werk van Tolkien is voor het
eerst uitgekomen in 1974 als
Penguin onder de titel „Master
of Middel-Earth: The Achie
vement of J. J.R. Tolkien".
Kocjier was hoogleraar in
de Engelse taal- en letterkun
de aan de universiteit van
Stanford: een collega van Tol
kien dus. Zijn studie ver
scheen een jaar na de dood van
Tolkien.
Kocher analyseert Tolkiens
onuitputtelijke vermogen tot
het scheppen van „secundaire
werelden", waarin het gewone
met het ongewone, het ver
trouwde met het vreemde, het
feitelijke met het fictieve wor
den gecombineerd. Tolkiens
kracht als schrijver bestaat er
volgens Kocher uit, dat hij zijn
formule in precies de juiste
verhoudingen en situaties toe
past.
Uit dit vermogen ontstond
eerst „De Hobbit", een verhaal
voor kinderen, en daarna het
veel diepgaandere, voor vol
wassenen geschreven „In de
Ban de Ring". Kocher behan
delt de verschillen tussen bei
de werken, de kosmische orde,
die aan „In de Ban van de
Ring" ten grondslag ligt, de
aard van het kwaad waarvan
dit laatste werk doortrokken
is, de kenmerken van de vrije
volken (elfen, dwergen, enten,
hobbits en mensen), die in Tol
kiens oeuvre voorkomen, en de
figuur van Aragorn, die als de
geheimzinnige Stapper het
verhaal van „In de Ban van de
Ring" binnenkomt en zich
gaandeweg profileert als sa
menbindend element in de
strijd van goed tegen kwaad.
In het laatste hoofdstuk
wijdt Kocher een beschouwing
aan zeven kleinere werken
van Tolkien w.o. „Blad van
Klein", „Boer Gilles van
Ham", „De Smid van Groot-
Wolding" en „De Avonturen
van Tom Bombadil".
Kochers studie bevat inte
ressante kritieken voor dege
ne, die een beetje thuis is in
het werk van Tolkien.
FdeL
