„Dat je vormen in micro en
macro uit kunt voeren, boeit me geweldig
1
)pvouwbare
orkestkamer
voor Bredase
schouwburg
IMSDAG 22 FEBRUAR11983
T3 PAGINA GIDS 2
23.00
19.30
22.05
„In het Casino in Den Bosch zit Het Brabants
Orkest in een rouwkamer te spelen", vertelt
Bob Stolzenbach (39).
\uske en Wiske: Het Bretoense broertje
Lucky Luke: Daisy Town
Boes
van elk vijftig minuten
maakt, die vanaf januari
op het scherm te zien zullen 1
zijn. De première is op 12ja.|
nuari, tegelijk bij de BRT w 1
de AVRO. Wat ons land be. 1
treft, zendt de AVRO zes af]e. I
veringen uit en Veronica vier f
Aan de serie werken 61 ac.j
teurs en actrices mee en maar|
liefst 1400 figuranten, die alle. I
maal in historische kleding 1
moeten worden gestoken enj
van de juiste haardracht voor.l
zien. Er is geen tweede serie 1
waarvoor zoveel costuums no.ï
dig waren. Ze zijn voor een be. J
langrijk deel afkomstig Ujt|
Londen, Parijs en Berlijn 1
maar veel is ook gemaakt door .1
de constuum-afdeling van de j
BRT. Geen wonder dan ook
dat de serie minstens 3% mil-
joen gulden gaat kosten, nog
afgezien van de technische in.
breng van de NOS.
Krabbé
Tot de vele medespelende be-1
horen Paul Cammermans I
Ramses Shaffy, André van 1
den Heuvel, Willem N ij hólt,
Linda van Dijck, Jules Hamel]]
Ellen Vogel, Jan Teulings, Joj
de Meyere, Jules Croiset, Hein
Boele, Ida Bons, Dora van der
Groen, Lou Steenbergen, Henk I
van Ulsen en Jeroen Krabbé,!
die de titelrol voor zijn reke-1
ning neemt.
Jeroen Krabbé, geheel kaal-1
geschoren voor zijn rol, is
sinds september bezig met j
tekstrepetities. „Ik heb
tracht te komen tot de absolu-!
te kern. Ik wil van hem j
symbool maken, maar een vol- i
strekt herkenbaar mens,3
Thuis heb ik inmiddels een]
boekenplank vol met histo- J
risch materiaal over deze marl 1
Bij het doorworstelen daar-
van, heb ik ontdekt dat ik van J
geschiedenis houd, dat heb ik j
nooit eerder geweten. Boven
dien heb ik grote bewondering;]
voor deze man gekregen kre-
gen. Maar in die boeken l
iedereen zijn eigen visie. Op
gegeven moment moest ik I
daarvan afstand nemen. Ik
heb alles terzijde geschoven en
me verder beperkt tot hel j
script van Walter. Uiteindelijk
moet ik daarmee werken".
Wereld van
morgen
In deze tweedelige serie van
Rüdiger Proske worden de
toekomstmogelijkheden van
de Sowjet-Unie bekeken.
Het materiaal is deels uit de
Sovjet-Unie afkomstig en
berust voor een ander deel
op de gegevens van weten
schappelijk instellingen in
de Verenigde Staten, Enge
land en de Bondsrepubliek.
In de eerste aflevering
wordt een overzicht gegeven
van de diverse structuren
van de USSR, toegespitst op
de te verwachten toekomsti
ge ontwikkelingen.
De tuin
In de Duitse bewerking van
de komedie 'De tuin' van
Tim Aspinall speelt een 68-
jarige (Gert Fröbe) vol le
venslust, voor wie het woord
bejaardentehuis een vies
woord is. De man woont I"
bij zijn neef en wil zich daar
zo nuttig mogelijk maken.
Toevallig ligt er vlak bij
hem in de buurt een heerlij
ke klus, een verwaarloosde
tuin van een weduwe.
de
ce
jd
iet
10,
en
>te
n-
pe-
ir-
ler
rs.
■k-
rdt
ert
Noodsignalen
De programma-serie over
psychisch zieke mensen
geeft deze keer een portret
van een jonge vrouw met
pleinvrees. De 36-jarige Do-
ris heeft zo op het oog wei
nig problemen, maar toen
durft ze haar huis niet uit
Onverwerkte ervaringen in
haar jeugd blijken het pro
bleem te zijn.
Stolzenbach: kunst tussen
viaductwanden en sieraden
Door Marjan Mes
beze maand wordt in de Bre
dase Stadsschouwburg Con-
sordia een maquette tentoon
gesteld, die een schaalmodel is
|van de „orkestkamer" voor het
loneelhuis van deze schouw
burg. Als met ingang van het
[volgend seizoen Het Brabants
Orkest zijn concerten weer in
6e schouwburg gaat geven (in
plaats van in Het Turfschip),
(al een akoestische voorzie
ning nodig zijn om de muziek
(iet in de hoge toneeltoren te
laten verdwijnen.
orgaans is zo'n voorziening
bechts technisch van aard;
Jen soort krat zonder artistie
ke pretenties, waarvan de drie
(vanden en het plafond voor
ien goede reflectie van het ge
luid moeten zorgdragen. Het
Brabants Orkest heeft in sa
menwerking met de Bredase
Schouwburg voor het ontwerp
lanzo'n „Orkestkamer" ech
tereen kunstenaar in de arm
'enomen: Bob Stolzenberg uit
Birschot, die als beeldhouwer
Internationale faam geniet en
lis ontwerper van ruimtelijke
jpr.geluidsvoorzieningen op dit
Tioment belangrijke opdrach
ten voor het rij fcuitvoert.
Bij werkt o.a. aan wanden op
[iaducten in geluidswallen
pgs drukke verkeerswegen
nhet centrum van het land en
«ft een aantal plastische
Banden met een akoestische
fractie in gebouwen op zijn
pam staan. Behalve functio-
«1 zijn deze wanden uitge
broken esthetisch van uiter-
■k, een vorm van toegepaste
pp-art" met een abstract, ta-
lelijk geometrisch uiterlijk,
ïe maquette met een schaal
Jan één op tien van de orkest-
[amer wordt in de schouw-
prg van Breda geëxposeerd
i het publiek er kennis van
Maten nemen. Het is name-
Jk de bedoeling, dat de finan-
Bering van deze noodzakelijke
geluiasvoorziening door de
Bredase bevolking en het be
drijfsleven ter hand wordt ge
nomen. Een comité van aanbe
veling onder voorzitterschap
van burgemeester ir. W.
Merkx van Breda zal zich voor
deze bijzondere vorm van
sponsoring gaan inzetten.
Omdat Stolzenberg momen
teel volop met dit soort ge-
luidswanden bezig is, heeft hij
bestaande ontwerpen voor zijn
Bredase ontwerp kunnen ge
bruiken. De maquette biedt hij
HBO dan ook gratis aan. De
uiteindelijke „orkestkamer",
uit te voeren in hout, glas,
strips van spiegelglas en ko
perplaat, zal ongeveer een ton
moeten kosten. Het gaat om
een samenstel van losse pane
len, die gemakkelijk in en uit
elkaar moeten kunnen worden
gehaald en opgeslagen in de
toneeltoren.
De orkestkamer beslaat, ge
monteerd, een oppervlak van
tien bij veertien meter en
wordt vijf meter hoog. Twee
schouwburgpersoneelsleden
moeten het object in drie uur
tijd op kunnen zetten en ook
weer afbreken.
Door Marjan Mes
„Met de directie van HBO heb ik een heleboel con
certen bezocht om te kijken en te luisteren hoe zo'n
orkestkamer functioneert, maar veel moois heb ik
niet gezien. Daarom is het voor mij nu geweldig span
nend om voor de Bredase Schouwburg Concordia een
mooie ruimtelijke voorziening te maken, waar het pu
bliek visueel van onder de indruk raakt. Het wordt
echt een sprookje, want ik ga van spiegels, glas en
licht gebruik maken op panelen, die verwisseld kun
nen worden. Bij een zwaarmoedig concert kun je zo
doende een ander visueel beeld creëren dan bij een
vrolijk orkestwerkje".
We bezoeken de kunstenaar
op zijn vervallen landgoed
„Heerenbeek" in de bossen bij
Oirschot, waar in de bijgebou
wen sculpturen staan en tal
van maquettes en ontwerpen
voor een aantal grote architec
tonische en akoestische pro-
jekten. We bekijken de ma
quette voor de raadzaal met
akoestische, plastische wan
den van het Drentse Exloo en
geraffineerde driehoekige
spiegelglaselementen voor het
toneel van De Speeldoos in
Vught, dat evenals dat van de
Bredase Schouwburg onge
schikt bleek voor het geven
van concerten.
Ook staan er schaalmodel
len voor viaductwanden in ge
luidswallen bij Delft, Gronin
gen en Utrecht, die zowel voor
de verkeersgebruikers als de
omwonenden een streling voor
het oog moeten worden. De
vormgeving manifesteert zich
zelfs zo opvallend, dat er in
Utrecht bezwaar tegen is ge
maakt, omdat hier Stolzen-
bach's viaduct vlak naast het
befaamde Rietveldhuis is gesi
tueerd. De Rietveldstichting is
van mening, dat zijn plasti
sche wand de vormgeving van
de ijle Stijl-woning geweld
aandoet.
Simpel
FRAGMENTEN van akoestische plastische wanden van Bob Stolzenbach. Zie ook foto linksboven. De afgebeelde panelen
zijn van marmer. Eenzelfde soort ontwerp is bestemd voor de Bredase „orkestkamer", die uitgevoerd zal worden in glas, spie
gelglas en dun koperplaat op hout.
BOB STOLZENBACH en zijn vrouw Marijke voor hun
landgoed „Heerenbeek" in Oirschot. - fotos b stolzenbach
Toch is zo'n wand uiterst
simpel, opgebouwd uit een se
rie horizontale strips waarin
platte halve cirkels vaak
haaks zijn verwerkt. Zo'n
wand doet denken aan de
vormgeving van een geavan
ceerd flatgebouw en met ar
chitecten heeft Stolzenbach
deze mogelijkheid ook al be
sproken. De viaductwanden
worden van beton, maar de
zelfde ontwerpen kunnen ook
worden uitgevoerd in marmer
of met glazen strips, dun ko
perplaat en spiegelglas, waar
in halve cirkels van dof glas
zijn aangebracht, die in het
glas als hele cirkels worden
gereflecteerd. Op die manier
ontstaat een bedriegelijk visu
eel effect, dat o.a. te zien is in
het ziekenhuis van Veghel.
Door verstelbaar licht en
een wisselende gezichtshoek
van de kijker ontstaat telkens
een ander beeld, dat overeen
komt met de „op art" uit de ja
ren zestig. Als toegepaste
kunst zijn deze objecten echter
een stuk boeiender. Ze zijn ook
op natuurlijke wijze voortge
komen uit Stolzenbach's
beeldhouwkunst.
„Ik heb jaren nodig gehad",
vertelt de ruig uitziende, cor
pulente Stolzenbach, „om me
los te maken van het werken
vanaf de grond met massieve
blokken marmer. Langzamer
hand ben ik marmer in dun
nen platen gaan verwerken.
Er ontstond een verijling van
de materie, waardoor het mo
gelijk werd om er wanden mee
te maken. Zonder mezelf ge
weld te hoeven aandoen, ben
ik mijn vormenwereld volle
dig trouw kunnen blijven, ter
wijl er toch iets geheel nieuws
ontstond. Voor het restaurant
van het PNEM-kantoor in Den
Bosch heb ik zo'n wit marme
ren wand gemaakt, die er heel
licht uitziet. De strips zijn
maar een paar centimeter dik.
Een fragment eruit wordt nu
door Van Kempen Begeer
verkleind uitgevoerd als gou
den sieraad. Het grappige is,
dat ik altijd al sieraden heb
gemaakt".
„Toen mijn beelden nog or
ganisch van vorm waren, wa
ren de byoux dat ook, nu zijn
het ook kleine flatgebouwtjes
geworden. Neelie Smit-Kroes
heeft een hanger van mij en
mevrouw Van der Harten, de
vrouw van de commisaris van
de Koningin in Brabant, en
nog een aantal andere, nogal
rijke dames. Op de internatio
nale sieradenbeurs in april in
Bazel worden mijn ontwerpen
door Van Kempen Begeer
voor het eerst gepresenteerd.
Dat je materiaal kunt ver
dichten en verijlen en vormen
in micro en macro kunt uit
voeren, boeit me geweldig".
„Ik had helemaal geen kaas
gegeten", aldus Stolzenbach,
„van technische metingen en
akoestische effecten. Totdat ik
een wandreliëf eens door TNO
liet meten en het ook als een
akoestische wand een functie
bleek te kunnen hebben. Er zit
natuurlijk een wetmatigheid
in de relatie tussen geluid en
vormbeweging en vorm en
licht. Kijk maar eens naar de
vorm van auto's, die in een
windtunnel zijn ontworpen.
Dat zijn de mooiste aero-dy-
namische modellen. Door mijn
vrienschap met dr. ir. Höl-
scher van de TH in Eindhoven,
een natuurkundige, gespecia
liseerd in licht, heb ik veel
technische kennis kunnen op
doen. Hij is een rationeel
mens, maar zijn vader was
kunstschilder en daardoor be
grijpt hij me gevoelsmatig
heel goed. M'n eerste marme
ren wand heb ik bij toeval ge
maakt, omdat iemand mij
vroeg een wandreliëf achter
zijn bed te maken. Daar is een
hele nieuwe manier van
vormgeven uit voortgekomen
met als gevolg die ontdekking
van de akoestische functie".
Tijd verspilling
Bob Stolzenbach heeft drie
jaar op de academie in Eind
hoven gezeten, waar hij „gil
lend wegliep", omdat hij het
tijdverspilling vond. Daarna
heeft hij duizend-en-een
baantjes gehad en in twaalf
verschillende vervallen villa's
'Ijbb; do 'UBUi taoA 'pnds ^uenusAoq 'uiooquiiBd
'suun snau 'uiauï[aojq 'sqqoaj jnap ut 'stqoaj piee; japuo 'shuii Sooqapa 'uaAoq uajoj, ^DNISSOTdO
gewoond, die hij meestal van
af de grond moest opknappen.
In Brugge was hij een tijd pot
tenbakker. In Den Bosch ont
ving hij zelfs een prijs omdat
hij zijn huis samen met zijn
vrouw Marijke zo kundig had
gerestaureerd. In de afgelopen
zestien jaar was hij o.a. smid
en scheepssloper en werkte hij
bij een stomerij en een boter-
mijn.
„Ik heb", zegt hij, „veel ge
mak van al die ervaringen ge
had, vooral wat betreft het or
ganiseren van transporten
van marmer uit Italië. Ik heb
keihard gepeesd en ook armoe
geleden om m'n geld in mar
mer en brons te kunnen inves
teren. 's Avonds en 's nachts
beeldhouwde ik in die jaren.
Ik ben er nu nogal verbaasd
over, dat het me zo goed gaat,
juist in deze tijd van economi
sche teruggang. Het is maar
weer eens een bewijs, dat je
als kunstenaar met kwaliteit
toch bij grote projecten aan de
bak komt. Ik moet er wel bij
vertellen, dat de opdrachten
voor die grote verkeersprojec-
ten wel al van jaren geleden
dateren".
New York
Momenteel loopt er bij
Randall Galleries op Madison
Avenue in New York een ex
positie van kleinplastiek van
Stolzenbach, terwijl een ten
toonstelling in Florida gewijd
aan „industrial design" in
voorbereiding is. Via Neelie
Smit-Kroes hebben Bob en
Marijke inmiddels een visum
voor het leven voor Amerika
gekregen, nadat dit bij vorige
bezoeken aan New York nog
wel eens problemen wilde op
leveren.
„Ja, zo zit de wereld natuur
lijk toch in elkaar", aldus de
beeldhouwer, terwijl hij zijn
zoveelste biertje inschenkt, af
komstig uit een huisvat, ge
vuld met in Oirschot ambach
telijk gemaakt gerstenat.
Sponsoring door het bedrijfs
leven vindt hij een goed ge
bruik en hij hoopt dan ook, dat
voldoende Bredase indus
trieën oren zullen hebben naar
het plan van Het Brabants Or
kest, dat zelf een klein deel
van de „orkestkamer" voor de
Bredase schouwburg gaat be
talen.
Dat een gerenommeerde
goud- en zilverwarenfabriek
zijn sieraden nog eens in pro-
duktie zou brengen, had hij
enkele jaren geleden niet kun
nen bevroeden. Evenmin als
het feit, dat deze broches en
hangers verkleinde modellen
van plastische wanden zouden
worden.
„Je moet met dit werk zor
gen", zegt hij, „dat het alle
maal niet te mooi wordt. Je
moet uitkij ken, dat j e niet over
de rand van de kitsch glibbert.
Wat dat betreft heb ik veel
steun aan Marijke, want die
heeft al menigmaal als ze het
resultaat zag, gezegd, walge
lijk, dat moet anders. „Zij let
vooral op de compositie en de
kleur. Veel toegepaste kunst in
gebouwen is absoluut smerig".
I
.U
