RSV: faillissement van
liberaie steunverlening
„De afslachting.eh
afslanking van RSV
Km
,Frankrij
'EVENS
Westen biedt arme
landen helpende hand
S en Lib;
ilan voor
iftocht trc
Socialistische 'rabauw' doet gooi|
naar Australische premierschap
IN VERZET!
Het laatste hoofdstuk van
een chaotische geschiedenis:
MORELE DRUK
ZATERDAG 12 FEBRUAR11983
PAGINÜ 'ATERPAG 12 FEBRUAR11!
Meer
Geschiedenis
Kentering
Rekenkamer
5!
Doodvonnis
Canadezen
Onrust
Rijke landen in hetzelfde schuitje als Derde Wereld
Overstag
Dwang
Star
Schokken
Dialoog
Bob Hawke: Ruw, meedogenloos en kampioen bierdrinker
B10T1M
ACHTERGROND
T11
Door Frans van Mourik
HET RSV-DEBACLE
lijkt naast alle ellende
die het in veel gezin
nen veroorzaakt toch
nog een lichtpuntje op
te gaan leveren, hoe
wrang dat ook moge
klinken. Politiek Den
Haag begint te begrij
pen dat liberale steun
verlening gedoemd is
failliet te gaan. De
Staat blijkt zich niet te
kunnen veroorloven
miljarden aan ge
meenschapsgeld in be
drijven te steken zon
der dat diezelfde Staat
ervoor zorgt een dikke
vinger in de bedrijfs-
pap te krijgen.
Geschrokken roepen D'66
en CPN nu om een parle
mentaire enquête en andere
partijen pleiten voor specia
le commissie om een onder
zoek door de Algemene Re
kenkamer.
Daarmee krijg je echter
die ruim 1,6 miljard steun
aan RSV en al die verloren
banen niet terug en boven
dien verander je met zo'n
onderzoek achteraf niets
fundamenteels aan de ma
nier waarop steun ook nog
aan andere bedrijven zal
worden gegeven.
Er zal meer moeten ge
beuren want RSV is niet de
eerste uitglijer onder over-
neidstoezicht. Iedereen her
innert zich nog de Tealtro-
nic-affaire, waarbij de di
rectie meende dat de zestig
miljoen overheidssteun ook
ten eigen nutte kon worden
aangewend. En verder zijn
er moeiteloos nog andere
voorbeelden te vinden van
overheidsfinanciering die
nooit meer opleverde dan
een kostbare stervensbege
leiding.
Er is genoeg mis in het he
le systeem van steunverle
ning om de politieke daad
kracht nu niet te beperken
tot alleen een onderzoek bij
RSV.
In de eerste plaats is er
het woud van steunregelin
gen, zo'n 130 in totaal, die ai
of niet in combinatie met el
kaar worden toegepast. Dat
zo'n groot aantal regelingen
met bepaald overzichtelijk
is laat zich denken. Staat en
bedrijven zien door de bo
men het bos niet meer.
Het belangrijkste strui
kelblok echter bij iedere
steunoperatie is de controle
op de wijze waarop een be
drijf met het geld omspringt.
Die controle is er simpel ge
zegd niet.
Die controle is er ook
nooit geweest. Dat liberalis
me is historich zo ge-
groeid.Bij iedere grotere
steunoperatie is de Nationa
le Investeringsbank (NIB)
betrokken. Naast de directe
steun die de overheid aan de
bedrijven geeft wordt ook
die bank ingeschakeld. En
meestal wordt steun via die
bank door de Staat omgezet
in deelneming in het aande
lenkapitaal. De Staat ge
bruikt de NIB aan als aan
deelhouder en krijgt zo me
dezeggenschap in de onder
neming
De NIB is in 1945 opge
richt op initiatief van de
toenmalige minister van Fi
nanciën, Lieftinck, die han
delsbanken en verzeke
ringsmaatschappijen voor
zijn idee wist te interesse
ren. De NIB viel onder Fi
nanciën en werkte aanvan
kelijk als een soort commer
ciële bank die bereid was om
met rugdekking van de
Staat toprisico's te dragen.
Maar in de tweede helft
van de jaren zestig kwam er
een kentering. De bank
werd ook geldschieter onder
niet-commerciële voor
waarden. Klopte een nood
lijdend bedrijf bij de bank of
de overheid aan dan boog
een commissie zich over het
probleem. En dan kwam er
steun van de NIB in de vorm
van een krediet, een garan
tie of een deelneming in het
aandelenkapitaal.
Maar die laatste moge
lijkheid werd maar mond
jesmaat benut. Tot en met
1980 nam de NIB maar voor
427 miljoen deel, ofwel ne
gen procent van het totaal
aan uitstaande financierin
gen. Veel krediet en weinig
medezeggenschap dus. En
bij de deelneming ging het
bovendien steeds om een
minderheidsdeelname: Vol
vo Car 45 procent, Spinnerij
Nederland 49 procent, DAF-
Trucks 25 procent en RSV 40
procent.
Bovendien bleek de Staat
bij voorbeeld de steunrege
ling Bijzondere Financie
ring zo kwistig toe te passen
dat controle en kredietbe
waking van de NIB niet toe
reikend waren. In de jaren
zeventig werden soms hon
derd contracten per jaar af
gesloten. Dat betekende on
der meer dat groeiende pro
blemen bij de steunontvan-
gende bedrijven soms veel te
laat werden gesignaleerd.
De steunoperaties van de
Staat zijn de laatste jaren
ontaard in pure verliesfi-
nanciering. De geldstroom
ging richting bedrijf, en ver
volgens richting schuldei
sers, en tot die laatste groep
behoorden dan vaak weer de
commerciële handelsban
ken.
Dat staat in schril con
trast tot bij voorbeeld een
bepaling in de veel toege
paste Regeling Steun aan
Individuele Bedrijven, die
verbiedt dat steungeld
wordt besteed aan bij voor
beeld een sociaal plan. Zo
moest Bruynzaal om vijftien
miljoen te krijgen afzien
van een sociaal plan voor
vijfhonderd werknemers. Zo
kwam bij dit soort steunope
raties geld niet terecht bij
bedrijf en werknemers,
maar wel bij schuldeisers.
Controle op de wijze
waarop bedrijven met het
gemeenschapsgeld om
sprongen was en is er nau
welijks. De heer Molken-
boer, die al voor zijn pen
sioen als topman van Econo
mische Zaken bij RSV ge
stationeerd was, zal voor al
die jaren waarnemen zeker
niet de Prijs van het Staats
toezicht krijgen. RSV gooide
er ondanks die 1,6 miljard
steun tienduizend arbeids
plaatsen uit en van de 17.000
die overbleven moeten er nu
ook nog eens zesduizend af.
En Molkenboer zat er al die
jaren bij en keek er naar.
Bij Tealtronic had de
staat negen maanden nodig
om twee van de drie rege
ringscommissarissen te ba
ren en die tijd werd door de
directie gebruikt om de
steun in de richting van het
eigen budget te sturen.
En dan heb je het nog over
bedrijven met staatsdeelne
ming. Bij al die andere be
drijven is het toezicht nog
minder. Dan zijn er alleen
maar papieren voorwaar
den.
Als er nu een onderzoek
moet komen, kun je eigen
lijk alleen heil verwachten
van het meest vergaande: de
parlementaire enquête,
want dan wordt er onder ede
gehoord. Maar daar voelt
het CDA niks voor, dus dat
zal wel niet doorgaan.
De suggestie van een on
derzoek door de Algemene
Rekenkamer is niet zo ge
weldig. De bevoegdheden
van de Rekenkamer zijn na
melijk te beperkt. De Re
kenkamer kan geen onder
zoek plegen bij bedrijven
waarin de Staat of liever de
NIB een minderheidsbelang
s f IUN ON1
VROUW! N na
mof fit
M.F b
rym
Protest
heeft. Zo'n onderzoek kan
alleen gebeuren als de Staat
voor honderd procent eige
naar is. En als de Staat wel
een meerderheidsbelang
heeft, maar niet volledig
eigenaar is, moet de Reken
kamer zich beperken tot het
inwinnen van informatie bij
het betrokken ministerie.
Op langere termijn zijn er
twee, betere mogelijkheden
om herhaling van dit soort
affaires te voorkomen. Of de
Staat gaat de steun aan be
drijven voortaan omzetten
in een meerderheidsdeelne
ming, of er komt een wet die
de Staat verstrekkende be
voegdheden geeft bij dit
soort steunoperaties.
Als die politieke keuze
niet wordt gemaakt, zullen
er in de naaste toekomst nog
vele miljarden in evenzovele
bodemloze putten verdwij
nen. En ook dat is geen on
zin.
- FOTO'S ARCHIEF DE STEM
Door Mick Salet
„HET IS buitenge
woon beroerd, maar de
vervelende conclusie is
dat een belangrijk deel
van het bedrijf geen
bestaansbasis meer
heeft".
Met die woorden'tekende
premier Ruud Lubbers een
week geleden het onvermij
delijk lijkende doodvonnis
van de RSV, de chaotische
gigant, die zich in het Haag
se wereldje al jaren gepre
senteerd had als de Rijks
Steun Vreter. In de stroom
van dreigende ontslagen is
even ten onder gegaan dat
Lubbers, maar dan in ande
re rol, dezelfde woorden uit
had kunnen spreken over de
ondergang van de construc
tiewerkplaats en machine
fabriek Jonker du Croo in
Amsterdam. Ook deze doch
ter van Lubbers' familie-be
drijf Hollandia-Kloos moet
de poorten sluiten en drei
gen de 189 werknemers op
straat te komen.
Het is dus niet alleen RSV
dat met zijn 17.000 werkne
mers geen antwoord heeft
weten te vinden op de econo
mische crisis. En het is ook
niet alleen ir. Stikker die nu
als falende manager als éni
ge zondebok van het RSV-
fiasco dreigt te worden aan
gewezen. Net zo min als de
regeringswaarnemer Mol
kenboer de schuld van te
genstrijdig overheidsbeleid
in de schoenen geschoven
kan worden. Wie de schuld
vraag van de ondergang van
RSV wil beantwoorden,
stuit op een complex van
factoren: Haagse, Rotter
damse en internationale.
Maar dat er fatele fouten
zijn gemaakt, bleek de afge
lopen week in Den Haag,
waar in twee marathon
hoorzittingen de RSV-pro-
blemen over tafel gingen.
De plaats van de hoorzit
tingen was, uit historisch
oogpunt, pijnlijk precies ge
kozen: de Rolzaal, die schuil
gaat acriter de markante
muren van de Ridderzaal. In
lang vervlogen tijden zetel
de hier het Hof van Holland.
En de Rolzaal was de pleit-
kamer van dit rechtscollege,
waar de „pleitrolle" (van
daar de naam Rolzaal) met
daarop de lijst van rechtza
ken, werd voorgelezen. En
het was ook in deze Oude
Saai dat Johan van Olden-
barnevelt op 13 mei 1619 het
doodvonnis tegen zich hoor
de uitspreken. Nu, dik drie-
en-een-halve-eeuw later za
ten de RSV-werknemers op
de plaats van de raadspen
sionaris. Wederom een
zwarte bladzijde in het Ne
derlandse geschiedenisboek
je.
Wat heeft de Tweede Ka
mer geleerd in die twee da
gen? Het opsommen van de
gegeven feiten is ondoenlijk:
er werd bijna een meter ho
ge stapel aan RSV-informa-
tie overhandigd. Maar drie
algemene conclusies sprin
gen er duidelij k uit:
■De RSV, met tientallen
aparte bedrijven en 17.000
werknemers, is een jungle,
waarin zelfs de bovenste-
beste boekhouder de weg
kwijt raakt. Slechts één pad
is duidelijk en dat is de één-
richtingsstraat naar de cen
trale RSV-kas in Rotter
dam. Zo'n 470 miljoen gul
den zijn zo van De Schelde
naar Rotterdam gevloeid,
waar men dat nodig had om
het gat van het geldvretende
kolengraaf-fiasco te dichten.
In Vlissingen kan men nu
wel fluiten naar dat geld en
moet eenzelfde bedrag op
een andere manier gevonden
worden om het redelijk ge
zonde bedrijf door te kunnen
laten draaien. De banken?
Nee, want wat is de garan
tie? Bedrijfspanden? In
handen van mama RSV. De
toekomst-perpectieven? In
handen van Den Haag? De
Schelde is het duidelijkste
voorbeeld van een leeggezo
gen bedrijf, dat in de kern
gezond is, en nu maar moet
hopen op positieve Haagse
besluiten om dat waar te
maken.
■Het kabinetsbesluit, vol
gens WD-Kamerlid Huub
Jacobse op „eenzame hoogte
genomen", is aanvechtbaar.
Niet alleen de vakbonden, de
Raad van Bestuur van RSV,
de verschillende onderne
mingsraden en directies, ook
de meeste Kamerleden zijn
daarvan overtuigd.
Het kabinetsbeluit is ge
nomen aan de hand van een
McKinsey-rapport, dat twee
dagen lang aan flarden
werd geschoten. „Twee Ca
nadezen zijn een uurtje
langs geweest, hebben wat
oude verliescijfers en de or
derportefeuille ingezien en
waren weer weg", vertelde
directeur ir. Smit van de
Machinefabriek Breda. Het
gevolg was dat er een nega
tief advies in het rapport
stond, aan de hand waarvan
de „zwarte" kabinetsbelis-
sing is genomen. Alle men
sen en bedrijven waarover
is beslist kennen de inhoud
van dat rapport echter niet,
ook de Kamer niet. „Hoe kan
men dan met argumenten de
belissingen aanvechten",
vroeg PvdA-Kamerlid drs.
Arie van der Hek, minister
Van Aardenne keer op keer:
Van Aardenne antwoord
de, met een mengeling van
prikkelbaarheid en laconie,
dat bedrijven altijd zullen
zeggen dat het tot nu toe
slecht is gegaan maar dat
het nu beter gaat en er vol
gend jaar winst verwacht
mag worden. Dat bleek ook
duidelijk uit de toekomst
perspectieven die twee da
gen lang over tafel gingen
dalende lijnen, die boven iiej
as-punt 1983 opeens hoopvol
de hemel in schieten.
hoopvol? Soms wel, maat
vaak ook met realistischs
cijfers ondersteund, wart
heel wat RSV-bedrij ven zij;]
gezond en zouden zonde
RSV-moeder zelfstandig!
goed door kunnen draaier,!
De Reus schoot als eerste ui;
de RSV-surséance-as
meer stiefkinderen van
verdoemde RSV-moe®
zullen de liften-fabrit
(ruim 300 man) veilig volger
Anderen niet.
■Er is grote onrust in
bedrijven. „Zo ga je niet on
met mensen", zei KMS-on.
dernemingsraadvoorzitter
De Leeuw en ook die verwij
tende woorden werden, ai
dan niet met tranen in 4
ogen, herhaald en herhaaU
En nog weet niemand pre-
cies wat er nu gaat gebeu-
ren. Zoiets is niet te vangen
in woorden als „triest" ei
„treurig" en de onduidelijk-
heid zal nog wel een tergen
de tijd blijven bestaan. Hei
kabinet heeft weliswaar lij-
nen uitgezet (en de roil
draad daarvan: RSV kan zó
niet blijven bestaan, er m«:|
worden afgestoten en
slankt, wordt door zo we
CDA, WD als PvdA geac-|
cepteerd), maar de invullij
van de reorganisatie is nuii
de eerste plaats in handi
van de door de rechtbai
benoemde bewindvoerders.
Het einde van de RSV
aangekondigd, het wei
moet beginnen: wroeten ii|
het verleden en bouwen
de toekomst. Geld voor mi
rine-fregatten, besluiten
over ketelbouw, wie kas
zelfstandig doorgaan, waai
vallen de klappen.
Duizend-en-één-vragen
en nul antwoorden. Het ka
binet heeft het laatste RSÏ-|
hoofdstuk getiteld: het eindt
van de steun-cyclus. De res:|
gaat nu geschreven worde,'
Wat het gaat worden? He:
antwoord ligt verscholen ii|
een verspreking van CDA-
Kamerlid Mr. Joost van Ier-
sel, die het had over de
vermijdelijke afslachtin-l
g...ik bedoel afslankini
van de RSV". Tijdens
hoorzittingen in de Rolzaa
is gebleken dat duizend»
RSV-werknemers wachter
op het antwoord waar hiï|
baan en toekomst van
hangt om er steeds aan toeti|
voegen: en snel.
Van onze correspondent i
„jjg Klaus Barbie, het j
ia van de meest beruchte
.Uapo-afdeling in Lyon, die
rantwoordelijk is voor de
van meer dan 10.000 per-
en zaterdag j.l. naar
onkrlik overgebracht is, zou
zekere zin van Bolivia ge-
chtzijn-
Gezien de economische si- i
atie van Bolivia, dat na Haï-
het armste land van Ameri-
is zou de overweging dat 1
Door Pieter-Jan Dekkers
HET SPOOK van de
jaren dertig waart
rond. In één week
voorspelt het Interna
tionale Monetaire
Fonds (IMF) de volle
dig ineenstorting van
het internationale fi
nanciële stelsel als het
rijke westen op z'n gat
blijft zitten en ziet de
Commissie-Brandt de
economische recessie
afglijden naar wanor
de en anarchie, vooral
in de Derde Wereld.
Alleen een gezamelij-
ke actie van de rijke
landen om de arme
landen financieel uit
de put te halen, kan
dat onheil voorkomen.
Overdreven? Zeker niet.
Steeds meer landen hebben
betalingsmoeilij kheden.
Waren het tot voor enkele
jaren Turkije en Polen, die
aan de rand van een finan
cieel bankroet stonden, van
daag zijn het vooral La tij n-
samerikaanse staten, die fi
nancieel aan de grond zitten.
Belangrijkste oorzaken
daarvan zijn behalve de eco
nomische wereldrecessie de
tot voor kort enorm hoge
rente in de Verenigde Staten
en de scherpe daling van de
grondstoffenprijzen. Landen
als Mexico, Argentinië en
Brazilië moesten vorig jaar
steeds meer schulden aan
gaan om aan hun betalings
verplichtingen te kunnen
voldoen.
De Amerikaanse regering
heeft deze situatie tot voor
kort gelaten voor wat het
was. Financiële steunverle
ning aan die landen werd
overgelaten aan de Ameri
kaanse banken, die inmid
dels meer dan hun hele ge
zamenlijke eigen vermogen
in die landen hebben uit
staan. Toen vorig jaar
augustus Mexico liet weten,
dat het niet meer aan zijn
betalings-verplichtingen
kon voldoen, was de inter
nationale geldcrisis geen
spookbeeld meer: die sloeg
hard toe in Amerika's ach
tertuin.
ge-objecten en wapenaan-
komen. Maar dat is op zich
geen reden die landen in de
steek te laten. Deze starre en
dogmatische opstelling van
de Reagan-administratie
moet worden doorbroken.
Dankzij een snel ingrijpen
van de westerse monetaire
autoriteiten hebben de fi
nanciële problemen van Me
xico nog niet tot een cata
strofe voor het internationa
le bankwezen geleid. De sa
menwerking tussen die wes
terse landen en het IMF
toonde aan, dat het interna
tionale financiële stelsel
toch bestand bleek tegen de
hevigste schokken uit de na
oorlogse jaren.
Dat het IMF kon ingrijpen
kwam, omdat bij de Ameri
kaanse regering eindelijk
het besef doorbrak, dat
Washington niet op een
eiland ligt. Het jarenlange
verzet tegen het uitbreiden
van de geldmiddelen van het
IMF werd opgegeven, op
voorwaarde dat de indus
trielanden de grootste vin
ger in de financiële IMF-pap
zouden houden.
De afgelopen maanden
hebben de tien rijke landen
(inmiddels elf, omdat Zwit
serland ook is 'toegetreden')
hun eigen 'potje' bij het IMF
gevuld met vele extra mil
jarden dollars en dit fonds
opengesteld voor alle andere
146 IMF-leden. Donderdag
en vrijdag kwam het IMF in
Washington bijeen om de
geldmiddelen van het fonds
verder aan te vullen.
Besloten is het fonds te
verruimen met 175 tot 263
miljard gulden. Dat bete
kent een vergroting met 50
procent van alle geldmidde
len van het IMF. Dat besluit
viel ondanks Amerikaanse
tegenstand. Washington
wilde niet verder gaan dan
een verhoging met 40 pro
cent, maar heeft het tegen de
andere rijke landen, Japan
en de EG-landen; moeten af
leggen.
De dreiging van een inter
nationale financiële crisis
heeft voor meer dan alleen
een gevuld IMF-fonds ge
zorgd. De particuliere wes
terse banken, die vaak een
kuddementaliteit is verwe
ten wegens het blindelings
verstrekken van kredieten
aan financieel zwakke lan
den, worden nu 'gedwongen'
de geldstroom naar de ont
wikkelingslanden niet te la
ten opdrogen. De meeste
westerse c< ïtrale banken
hebben met le handelsban
ken afspraken gemaakt over
kredietverlening aan landen
in de Derde Wereld. Het was
tot voor kort onmogelijk de
banken te dwingen meer in
het gareel van de internatio
nale organisaties te lopen.
Nu het IMF door de inter
nationale geldcrisis zich zelf
heeft opgewaardeerd, gaan
er zelfs stemmen op de be
voegdheden van dit fonds
verder uit te breiden. Zo
wordt met de gedachte ge
speeld het IMF meer zeg
genschap te geven bij veran
deringen van wisselkoersen.
De afgelopen jaren hebben
nogal wat landen door een
devaluatie van hun munt
hun concurrentiepostie ver
beterd. Op grond van een
aantal criteria zou het IMF
nieuwe devaluaties moeten
beoordelen op hun noodza
kelijkheid.
Dat lijkt nogal ingrijpend.
Maar als men weet, dat het
IMF nu al strenge voor
waarden stelt aan ontwik
kelingslanden om in aan
merking te komen voor kre
dieten (strak financiëel be
leid, terugdringen van het
begrotingstekort) kan het
verwijt 'inmenging in bin
nenlandse aangelegenheden'
nauwelijks meer serieus
worden genomen.
Wie nu denkt, dat de fi
nanciële crisis is overwon
nen, heeft het mis. Zowel het
IMF als de Commissie-
Brandt stellen dat de inter
nationale aanpak alleen
maar kan slagen, als de in
dustrielanden hun econo
misch beleid meer op elkaar
gaan afstemmen. De finan-
cile mechanismen alleen zijn
onvoldoende om de Derde
Wereld er weer bovenop te
helpen.
Voorwaarde is óók dat de
wereldhandel weer gaat
groeien en de economie uit
het dal raakt. Het IMF mag
dan wel wat licht aan de
economische hemel zien
schijnen, feit blijft, dat het
pas echt opklaart als de in
dustrielanden de economie
gaan stimuleren. Te veel is
de bestrijding van de infla
tie gezien als enige oplossing
voor de recessie. Zeker nu
die inflatie in de meeste rij
ke landen tot een aanvaard
baar niveau is teruggedron
gen lijkt zo'n stimulering
van de economie haalbaar.
De Commissie-Brandt
geeft wat dat betreft Ameri
ka een veeg uit de pan, om
dat de regering-Reagan de
afgelopen tijd in de huidige
economische crisis een nega
tieve rol heeft gespeeld. Een
vaakgehoord argument in
Washington was, dat de ont
wikkelingslanden, die fail
liet dreigden te gaan, zelf
daaraan schuldig waren. En
toegegeven, de meeste Derde
Wereldlanden hebben teveel
geld uitgegeven aan presti-
Er zijn behalve de extra
financiële impuls voor het
IMF tekenen, dat Washing
ton langzaam overstag gaat.
De aankondiging van Rea
gan, dat hij ook geld gaat
vrijmaken voor het schep
pen van arbeidsplaatsen,
'wijst er op, dat er een koers
wijziging op handen is.
Daarvoor is nodig, dat de
rente in de VS verder daalt
en de dollar aan de goedkope
kant blijft. De centrale ban
ken in de VS echter stellen
als voorwaarde voor een la
gere rente, dat het begro
tingstekort van de Ameri
kaanse regering fors moet
worden teruggebracht. Met
andere woorden: er kan
slechts sprake zijn van een
economische opleving, als
Reagan het mes in zijn be
groting zet. Geluiden uit het
Amerikaanse Congres wij
zen er op, dat men daar al
met het snoeimes klaar
staat. Rijkelijk laat, dat wel,
maar beter laat dan nooit.
Er is één nadeel aan de
IMF-operatie verbonden: de
rijke landen hebben van de
financiële crisis gebruik ge
maakt om hun eigen macht
te vergroten. Van enige in
spraak van de Derde Wereld
is geen sprake meer.
Op dit punt zou het rijke
Noorden het advies van de
Commissie-Brandt naar
waarde moeten schatten:
een nieuwe Noord-Zuid-
dialoog. Want het wordt
steeds duidelijker dat ieder
een in hetzelfde schuitje zit.
Het Noorden kan niet meer
constateren, dat de zuidelij
ke kant van de boot zinken
de is en het daarbij laten.
Door Anton Theunissen
ROBERT JAMES LEE
(Bob) Hawke is sinds tien
jaar de machtigste, po
pulairste en kleurrijkste
man van Australië, maar
nu pas gaat hij een gooi
doen naar het hoogste
ambt: dat van regerings
leider. Deze week is hij
gekozen tot leider van de
Labour-partij. De ko
mende weken zal hij in
slag gaan met de liberale
heerboer Malcolm Fra-
ser, de huidige premier,
in een naar verwachting
grimmige verkiezings
campagne, want politiek
op het vijfde continent is
„zo hard als rugby". Op 5
maart maken de Austra
liërs in het stemhokje uit
wie van beiden de nieu
we premier wordt.
Hawke (52), zoon van een
dominee, is een rechtse so
cialist, oud-voorzitter van
de Labour partij en ex-lei
der van de overkoepelende
vakorganisatie, de Austra
lian Council of Trade
Unions. Hij heeft een grote
reputatie opgebouwd als be
middelaar in conflicten tus
sen vakbonden en werkge
vers.
Hij beschikt over een aan
tal kwaliteiten, die door de
Aussies mateloos worden
gewaardeerd: hij is ruw,
meedogenloos, een bon vi-
vant met een macho-char
me, die herhaaldelijk diep in
het glaasje kijkt, en dan
graag ruzie maakt met jour
nalisten. Jarenlang stond hij
in het Guiness Book of Re
cords voor een record bier-
drinken (anderhalve liter
bier in twaalf seconden), dat
hij vestigde tijdens zijn ja
ren als Rhodes-scholar aan
de universiteit van Oxford.
Het verleidelijk optrek
ken van de rechterwenk
brauw is zijn handelsmerk
Bob Hawke
- FOTOUPI
en heeft hem populair ge
maakt bij de vrouwelijke
kiezers. Hoewel hij be
schouwd wordt als de „king
maker" van de socialisten, is
hij in linkse kringen van
Labour niet geliefd. Met na
me met de socialisten van
Victoria, zijn thuisstaat,
waar de linkervleugel van
de partij domineert, heeft
hij menige aanvaring gehad.
Hawke mag het imago
van een rabauw hebben, hij
is een uiterst pragmatische
en intellectuele man, die niet
terugdeinst in het openbaar
sterke taal te gebruiken
(„Keep the bastards down",
is zijn geliefde kreet als hij
écht in de slag is met werk
gevers), maar in de achter
kamers redelijke overeen
komsten afsluit. Hawke is
meer doener dan denker,
meer manager dan ideoloog
of vernieuwer. „In mij vind
je het slechtste en het beste
van de Australiërs", zei hij
van zichzelf.
Hawke heeft zich bijvoor
beeld nooit met liefde achter
de politiek van zijn Labour-
voorganger Gough Whitlam
geschaard, die zoals bekend
enkele jaren geleden in een
constituteel conflict het
loodje legde. Hawke vond
hem een man die te veel
door de waan van de dag
Werd besprongen, zonder
naar de lange termijn te kij
ken. „Een politieke imbi-
ZOUTWATE1
TOKIO - Een Japans onderzoeksinstij
een auto te laten rijden met een mo
loopt op zout water. Het Sjibaura
stoommotor ontworpen, waarop tweè
ten, een met zoet water en een met
water wordt verhit en de stoom die
I motor aan. De stoom wordt dan one
water geblazen, waardoor dat water 1
meer stoom ontstaat zodat de motor fcl
ÈIROET (AP) - De Verenig-
i Staten en Libanon hebben
zamenlijk een voorstel ont
wikkeld om de buitenlandse
epen in Libanon in een pe-
de van tien weken gefa-
lerd terug te trekken onder
zicht van een versterkte in-
nationale vredesmacht.
De VS en Libanon zijn het
over eens dat de drie fasen
el moeten uitmaken van een
feemene overeenkomst die
eind moet: maken aan de
sis in Libanon.
Jet nieuwe plan voorziet in
jrste instantie in ontruiming
an de stellingen langs de in-
rnationale hoofdweg van
Beiroa
na m|
sche,
mansa
sen tel
de vl
voora
kenin
komsi
De
mach
Frans
moet
verste
te hot
Het n
door c
voor I
Habit
de Lit
ciel", zei Hawke eens vai|
Whitlam.
Evenals Whitlan zal HawI
ke - als hij premier wordt T
ervoor zorgen, dat de steil
van Australië in de were!:!
weer gehoord wordt. „Heli
zal niet zo zijn, dat ik nasi
de Amerikanen en de Brit-I
ten kijk, als wij onze stemt!
de wereldfora moeten bepsT
len, want dat is de praktij!
onder de huidige conserval
tieve coalitie van Libera!!
en Plattelandspartij. W|
zullen een eigen stem he!
ben en ons niet automatis!
scharen onder de Amerif
kaanse paraplu, hoewel i
me daaronder voor onze ve:
ligheid prettig voel".
Hawke is, in tegenstelliül
tot de officiële Labour-lij!
duidelijk voorstander va'l
een uraniumindustrie
Australië. Hawke zal zitf
als regeringsleider aan
„raliteit" aanpassen en lev!
ringscontracten, afgeslote!
ten tijde van het conserv!
tieve bewind, zeker honor!
ren. De zogenaamde „ura|
niumoorlog" zal een belan!
rijk verkiezingspunt wo!
den, maar Hawke zal zich!
deze zaak opstellen acht!
de zwijgende meerderfeff
van de Australiërs en t
de vakbonden, milieube#|
gingen etc.
Hawke zal als realist aa!
kondigen dat ook in Austr!
lië „life was not meant tot!
easy". Vele Australiërs wo!
den voor het eerst met de rt|
cessie geconfronteerd
zijn meer dan half mil)#!
werklozen) en Hawke zal f!|
ke dag onderstrepen, dat kj
voor de mensen niet be®
wordt met het simplistjf
van Malcom Fraser,
niets meer te bieden h
dan een laisser faire econ!
mie. Hawke zal zijn hurW'f
loze tegenstander, een te!
uit een geslacht van mil)!
nair-schapenboeren, ha!
aanpakken.
Door Pieter Eggen
De Israëlische premier Be
gin heeft eieren voor zijn
geld gekozen. Defensie-mi
nister Sharon vliegt de laan
uit, maar mag in de regering
blijven. Een regeringscrisis
en nieuwe verkiezingen
worden daarmee voorko
men, terwijl de schuldige
zijn straf niet geheel ont
loopt. In de huidige politieke
crisis in Israël heeft Begin
de oplossing gekozen die
hem de beste overlevings
kansen biedt en die waar
schijnlijk door alle geledin
gen in de samenleving geac
cepteerd wordt.
Sinds afgelopen dinsdag
ue onderzoekscommissie
Kahan zijn rapportage over
het Israëlische aandeel in de
massamoord in de Palestijn
se kampen Sabra en Chatila
openbaarde heeft de rege
ring-Begin naar wegen ge
zocht om een politieke draai
te geven aan de conclusies.
Daarbij kon de regering kie
zen uit drie mogelijkheden:
het rapport negeren, een re
geringscrisis forceren en
hteuwe verkiezingen uit
schrijven of Sharon ont
slaan.
De eerste mogelijkheid
viel snel weg. Dat zou tot
zeer grote interne spannin
gen hebben geleid. De oppo
sitie tegen Begin zou er
vleugels door hebben gekre
sen, de onderzoekscommis-
s'e (waarin drie rechters za
ten) zou ontslag hebben ge
nomen en wat zeker zo be-
angrijk is, Israels reputatie
®s "functionerende demo-
ratie" zou een dusdanige
knauw hebben gekregen dat
ok de bondgenoten van Is-
i„ (Amerika voorop) zich
n versneld tempo zouden
Begen<^en Van reSering"
tweede variant bleek
ok niet haalbaar, omdat
net name de leider van de
ationale Religieuze Partij,
oseph Burg, die Begins re-
v^mg gedoogt niets voelt
or vervroegde verkiezin-
n, is bang bij zo'n gele
genheid door het populisme
an Begin uit de gratie van
de
aar
dee
vol
vrc
den
reg
vaa
leer
mo
afv
lan
da;
het
zal
me
me
en
en
nie
zit!
E
teg
wel
ZOL
der
stei
In
rin
aai
ka!
is
con
mo
siti
vai
voc
va:
uit
ree
En
tie
we
zov
Wi
de
De
An
zij
po
vr
w;
no