Profiteer a Winst
BASF
am
Dick Bruna en zijn 'simpele boekjes:
Presteert veel,
:arrosseriebe-
Koop pas een
)osterhout
Prijs
NEDERLAND 1
BELGIE NED 1
BELGIE NED 2
BELGIE FRANS 1
NEDERLAND 2
BELGIE FRANS 2
DUITSLAND 1
DUITSLAND 2
DUITSLAND 3
HILVERSUM 1
HILVERSUM 2
HILVERSUM 3
HILVERSUM 4
A54
^MDÉRDAG 3 FEBRUARI 1983
„Het gaat om de moeilijk in beweging te
brengen bureaucratische massa in de
VS. Wie er president is doet er niet
veel toe"
Randy Newman, popmusicus
T2 PAGINA GIDS 1
1/11489
I327
Ik laat ruimte voor de
antasie van het kind''
2.895,-
rs S.
Door Adri Garissen
Boor de tekeningen
n de tekst in mijn
oekjes zo eenvoudig
hogelijk te houden,
ast ik ruimte voor de
antasie van het kind
at ze leest", zegt Dick
Iruna. De kinder boe
enschrijver en voor
tekenaar praat
jaag over zijn werk.
Zijn schitterende atelier,
:n voormalige zolder boven
:n drukkerijis er mee door-
tenkt. Van alle kanten kijken
typische Bruna-figuurtjes
aan en de aandacht wordt
itds getrokken door het
Ironkstuk van de ruimte: een
1st met daarin enkele hon-
jerden van zijn boekjes in ve-
Irlei talen.
Took in het atelier vind je
ijn voorkeur voor eenvoud
Irug. De muren en het inte-
Wzijn hoofdzakelijk wit en
Evendien zijn de meubelstuk-
En allemaal strak van lijn.
lick Bruna is een meester in
vereenvoudigen van de
[erkelijkheid. Hij maakt zijn
lekjes met minimale midde-
grote kleurvlakken,
Jieestal in de kleuren zwart,
nod, wit, geel, groen of blauw,
iet daarop nauwelijks gede
fileerde figuurtjes met ronde
lofden, ovalen ogen en
■reepjes voor mond en neus.
jlle figuren, voorwerpen en
[eurvlakken worden van el-
gescheiden of omlijnd
or een dikke zwarte lijn.
ïties worden ook met be-
Iheiden middelen uitgebeeld:
j verdriet mondhoeken om-
ag of een eenvoudige ronde
aan, bij blijdschap mond-
leken omhoog.
lages
(Het principe van zijn werk
terug te voeren op de colla-
die de Franse schilder
fenn Matisse op het eind van
jn leven maakte. Bruna was
is erg geïnteresseerd in
IKunst met een grote K" zoals
Ij zelf zegt. Zo kwam hij in
jn jongen jaren in contact
ft het werk van Picasso,
iee en Matisse. „Deze werkte
zijn collages met grote
eurvlakken en gebruikte
»rin heldere kleuren. Ik
icht toen, als je dat zelf ook
u kunnen, als je zelf op die
anier ook iets heel simpel
u kunnen weergeven, dan
111 je een kinderboek ma-
aldus de 55-jarige uit een
Ikertd uitgeversgeslacht
Mimende Bruna.
En het lukte hem. In 1953
rscheen „De Appel." Het
J™ie werd echter geen door
bed succes en bleef jaren
P de plank" bij de boeken
web. Dat was niet zo'n
Mpvoor Bruna, want op een
®er terrein had hij meer
pees. Toen uitgeverij Bruna,
I wie hij aanvankelijk voor-
md was om zijn vader als
_ecteur op te volgen, met de
taamde Zwarte Beertjes-
pks begon, kreeg hij de kans
omslagen te ontwerpen.
.Nadat ik een opleiding in
"l uitgeversvak had doorlo-
Dick Bruna in zijn atelier.
pen, ik was daarvoor een hele
tijd in Londen en Parijs, stelde
ik vast dat dat niets voor mij
was. Ik tekende van jongsaf
aan en wilde eigenlijk niet an
ders meer. Toen ik terugkwam
uit Parijs heb ik daar met
mijn vader over gesproken en
hij vond het goed. Later mocht
ik proberen om omslagen te
tekenen voor de Zwarte
Beertjes. In die serie versche
nen vooral detectives, bijvoor
beeld van Simenon en Ha-
vank. Het lukte me en in totaal
heb ik nu zo'n tweeduizend
omslagen gemaakt." Een van
zijn bekendste ontwerpen op
dat terrein, was de pijp van
Maigret voor de omslagen van
de Simenon-boeken.
Twee jaar na het verschij
nen van het eerste kinderboek
begon ook op dat terrein het
succes. „Voor die tijd stond ik
wel eens op de kunstmarkt
hier in Utrecht achter een
kraampje. Ik zag dan dat de
kinderen mijn boekjes wel
leuk vonden, maar de ouders
trokken hun weg. Mijn boek
jes waren naar de smaak van
de ouders veel te dun en er
stond bovendien te weinig in,
ze kochten liever wat anders
voor hun geld. Nu is dat an
ders, de ouders van nu hebben
vroeger als kind zelf Nijntje
gelezen", stelt Bruna vast.
Simpel
Nadat hij eenmaal in Ne
derland was doorgebroken,
kwam ook al heel snel elders
het succes, met name in Japan.
Het waarom van dat succes
kan Bruna moeilijk verklaren.
„Het komt waarschijnlijk om
dat in mijn boekjes alles zo
simpel is. Het is mijn ideaal
om dingen zo eenvoudig en
duidelijk mogelijk te maken,
zowel in kleur als in lijn. Dat
geldt ook voor de tekst. Pro
fessor Kohnstamm heeft eens
een onderzoek gedaan naar
het woordgebruik van kinder
boekenschrijvers. Daaruit
bleek dat ik heel dicht bij het
vocabulaire van vierjarige
kinderen zit.
Het simpele van Bruna's
boekjes maakt dat een buiten
staander denkt, dat hij het zelf
ook kan of dat er weinig tijd
voor nodig is om ze te maken.
De werkelijkheid is volgens
Bruna echter anders: „Je loopt
soms maanden met een idee
rond. Ik heb voor ik aan de
uitwerking begin het idee dat
ik het koude water in moet en
probeer het zo lang mogelijk
uit te stellen. Maar op een be
paald moment begin je toch,
vaak ontzettend klunzig. Ik
heb een aanloop van een hele
boel troep nodig. Daarna pas
kom ik er in en gaat het beter.
Maar dan nog kom je er soms
een hele tijd niet uit. Daarom
werk ik meestal aan twee boe
ken tegelijk. Dat is heel mak
kelijk, als je met het ene vast
loopt, kun je naar het andere
overstappen of tekeningen of
ideetjes van het ene gebruiken
in het andere."
Voor één boekje maakt hij
soms wel honderd tekeningen.
„Ik begin vaak heel gecompli
ceerd en laat dan steeds meer
dingen weg. Tot slot blijven er
dan twaalf tekeningen over.
Soms maak ik er tijdens het
tekenen al een tekst bij. Aan
die tekst werk ik vaak net zo
lang als aan de tekeningen,
want ik ben eigenlijk geen
schrijver. De strakke ver
svorm (vier regels met afwis
selend 8-6-8-6 lettergrepen,
waarbij het laatste woord van
de vierde regel rijmt op het
laatste woord van de tweede)
die ik gebruik, dwingt me om
zo eenvoudig mogelijk te
schrijven. Het is heel moeilijk
om van die versvorm of van
dat ritme af te wijken. Dat rit
me zit in mijn hoofd, want ik
betrapte me erop dat ik het
zelfs in Sinterklaasverzen ge
bruikte. Kinderen pikken dat
ritme ontzettend snel op, ze le-
(ADVERTENTIE)
- FOTO T STICHT
ren de tekst daardoor heel snel
uit hun hoofd."
Kinderen
Het klinkt vreemd, maar
Bruna heeft nauwelijks con
tact met kinderen. „Ik ben
daar niet makkelijk mee, ik
weet niet wat ik moet doen om
kinderen bezig te houden. Ik
laat mijn werk ook nooit aan
kinderen lezen. Als een boekje
klaar is voor de drukker, laat
ik het eerst aan mijn vrouw
zien. Pas als die het helemaal
goed vindt, gaat het echt naar
de uitgever en drukker. Ik heb
mijn vrouw nodig als toets
steen, want als je lang alleen
aan iets werkt, dan zie je de
fouten niet meer."
De weinige contacten die hij
met kinderen heeft, lopen
meestal per brief. Ze sturen
hem ideeën voor nieuwe boek
jes of corrigeren hem. „Ik heb
vroeger een keer een fout ge
maakt. In het boekje over de
tweeling Fien en Pien zijn bei
den van elkaar te onderschei
den doordat Fien gele strikken
in het haar heeft en Pien rode.
In één druk van het boekje
werd dat onderscheid in de
tekst en de plaatjes door el
kaar gehaald. Dat heb ik ge
weten, ontzettend veel kinde
ren hebben me daarop attent
gemaakt."
Boodschap
Er zuilen maar weinig
Nederlandse kinderen zijn,
die opgroeien zonder ooit
een van de kinderboeken
van Dick Bruna onder ogen
te hebben gehad. De werken
van Bruna vinden erg
gemakkelijk hun weg naar
de huiskamers van jonge
gezinnen en natuurlijk naar
de kleuter- en
peuterspeelzalen in den
lande. Bij een in 1971 onder
speelzalen en
kleuterdagverblijven
gehouden enquete naar de
boekjes die daar voor
kinderen onder de vier jaar
in huis waren, bleek dat van
de twintig meestgenoemde
er zestien van de hand van
Bruna waren.
De door hem getekende
en geschreven boeken
mogen zich niet alleen in
ons land in eert levendige
belangstelling verheugen,
maar ook in andere landen,
want inmiddels zijn ze in 28
talen vertaald. Zo kunnen
Chinese, Engelse, Japanse,
Arabische en nog veei meer
andere kinderen deelgenoot
worden van de avonturen
van Nijntje en Snuffie. In
totaal zijn er over de hele
wereld al meer dan dertig
miljoen exemplaren
verkocht.
Kort geleden verscheen
Bruna's vijftigste
kinderboek. Het eerste, 'De
Appel', verscheen dertig jaar
geleden en Nijntje, één van
zijn hoofdfiguren, wordt dit
jaar 25. Genoeg redenen dus
om met Dick Bruna over zijn
werk te gaan praten.
Heeft hij de prijs en de ste
vigheid steeds goed in de hand
kunnen houden, bij het ge
bruik van zijn figuurtjes door
anderen lukte dat eerst niet zo
best. „Toen ik pas succes had,
werden de figuurtjes gewoon
voor allerlei doeleinden ge
pikt. Dat kan soms heel verve
lend zijn, vooral als je niet
achter het doel waarvoor het
gebruikt wordt staat. Zo ge
beurden er hele vervelende
dingen, een beertje kwam bij
voorbeeld op een race-auto te
staan. Ik wist eigenlijk niet
goed wat ik met dat pikken
aan moest. Een vriend van me
heeft me vijftien jaar geleden
daarom zijn hulp bij die zaken
aangeboden. Nu is het alle
maal goed geregeld. Wat er nu
waar ook ter wereld met mijn
figuurtjes gebeurt, moet eerst
door mij worden goedgekeurd.
Als er nu wat verschijnt, sta ik
er ook achter."
In de boekjes stopt Bruna
nooit bewust een boodschap.
„De boekjes zijn puur voor het
plezier van kinderen bedoeld.
Ik schrijf daarom nooit met
opzet over een actueel onder
werp. Wel ben ik opvoedkun
dig bezig als ik Nijntje na een
fijna dag dank je wel laat zeg
gen. En het hondje Snuffie
krijgt op een plaatje te maken
met luchtverontreiniging, dat
komt omdat ik als ik op mijn
fiets achter een bus rij me heel
goed voor kans stellen dat een
hond daar last van heeft. Dat
komt dan heel terloops ter
sprake in een boekje, maar be
wuste boodschappen, nee, die
stop ik er niet in."
Het gebruik van zijn fi
guurtjes voor allerlei doelein
den heeft mede bijgedragen
aan de bekendheid van Bruna,
die met zijn werk al vele prij
zen heeft gewonnen. In die
prij zenreeks ontbreekt er tot
nog toe één: het Gouden Pen
seel voor de beste kinderboe
killustrator. Bruna daarover:
„Ik zou het best fijn vinden om
die prijs te krijgen. Maar dat
ik hem niet heb, daar til ik niet
zo zwaar aan. Mijn mooiste
prijs is dat kinderen het fijn
vinden om mijn boekjes te le
zen."
pAK DAT VOORDEEL! 2-PAK 3-PAK!
Kijk, goed nieuws! De vernieuwde BASF-Cassettes
in'n^'Pak en 3~Pak- Precisie-cassettehuizen, geruis
te bandloop, perfekte Azimuth.
Gefabriceerd volgens de internationaal geldende
imiECChrorndioxidll
0Ü ^"Sfper zelfs
SeKozen tot wereldnorm!
pi1 c'at vo°rdeel van
Nederlands meest
|LH-Extra I) zelfs ii
cassette (BASF
in 3-Pak.
WIN 'N LONG-CONCORDE-WEEKEND
NEW YORK'. (VOOR 2 PERSONEN).
Haal dat wedstrijdformulier van BASF bij uw
winkelier. Puzzelen maar, en... wie weet: winnen maar!
Volledig verzorgd, eerste klas hotel. Puzzel méé en
vlieg méé per Concorde
Lang BASF-weekend
New York per supersonische
Concorde. Sneller dan de zon over de oceaan.
Excellente boordservice. Gastronomische
maaltijden volgens Franse traditie. Riant ver
blijf in het luxueus ingerichte
Parker Meridien Hotel, eigen- JnV/W
dom van de Air France.
AIR PRANCE
Bon voyage!
naar New York.
Extra prijzen:
250 inzenders
maken
bovendien een
kans op
een 2-Pak
Chroom-Super,
de 8-voudige
testwinnaar.
NOS
09.30 Nieuws voor doven en slechthorenden.
10.00 Schooltelevisie.
10.30-10.50 Open schooI/ROF. Fries pro
gramma.
11.00-12.00 Schooltelevisie.
13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden.
TROS
16.00 TROS Aktua matinee. Actualiteitenru
briek.
16.15 Skiën leer je zo. Herhaling vijfde afle
vering.
16.33 Sons and daughters. Australische serie
over de tweeling John en Angela.
17.15-17.20 Weekend weersverwachting.
Door Jan Pelleboer.
TELEAC
18.25 Kunstgeschiedenis.
NCRV
18.55 Professor Balthasar. Tekenfilmserie.
19.00 De Harold Lloyd show. Hoogtepunten
uit stomme films.
19.25 Operatie Wombat. Avontuurlijke
jeugdserie. Derde afl.
20.0 Journaal.
20.28 Armoede. Tv-film in elf delen naar de
roman van Ina Boudier-Bakker. Kitty
Brugsma is een frivole zangeres gewor
den in een Brussels café-chantant.
21.20 Hier en nu. Actualiteitenrubriek.
22.00 Maggie Forbes. Engelse politieserie. Na
een ruzie in een winkel, maakt de win
kelier een ongelukkige val.
22.50 Tussen hemel en aarde. De wereld van
het bovennatuurlijke. Vijfde afl.: Reïn
carnatie.
23.20 Journaal.
23.30 Nieuws voor doven en slechthorenden.
14.00-17.30 Schooltelevisie.
18.00 Tik tak. rserie.
18.05 Chips. Amerikaanse
serie voor de jeugd.
18.50 Funnies. De dansende
beer.
18.55 Jukebox. Met: ABC en
ABBA,
19.19 Uitzending door der
den. Programma van de
VNO.
19.40 Morgen. Overzicht
programma's en mededelin
gen.
19.45 Journaal en sportbe
richten.
20.10 Kunst-zaken. Kunst
en cultuuractualiteiten.
20.15 Cinemanie. Filmkwis
van Michel Follet.
21.00 Panorama. Actualitei
ten.
21.50 Dallas. JR blijkt uit te
zijn op een akkoord met
Thurman, de eigenaar van
een raffinaderij. Deze voelt
wel voor zaken als daar een
extraatje aan vast zit.
22.35 Journaal. Aansluitend:
Coda (muziek).
19.00 Een vinger in de pap.
Jongerenprogramma.
19.40 Morgen.
19.45 Journaal en sportbe
richten.
20.10 Kunst-zaken.
20.15 EK Kunstrijden op de
schaats. Vrije figuren voor
heren.
21.45-22.45 Schooltelevisie.
12.00 Teletekst.
14.00-15.30 Schooltelevisie.
16.45 ONEM. Informatie
voor werkzoekenden.
17.00 Schooltelevisie.
17.25 Plein jeu. Gevarieerd
jeugdprogramma.
19.08 Ce soir. Waalse actua
liteiten.
19.30 Journaal.
19.55 Autant savoir. Archi
tecten.
20.20 Inspecteur Klute.
Amerikaanse film van Alan
J. Pakula (1971).
22.10 Le carrousel aux ima
ges. Filmrubriek van Sélim
Sasson.
22.50 Journaal.
NOS
13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden.
18.15 Nieuws voor doven en slechthorenden.
18.20 Paspoort. Informatie voor de Turkse
gastarbeiders.
18.30 Sesamstraat.
18.45-18.51 Jeugdjournaal.
19.00 Journaal.
VARA
19.12 De wereld van het jungleboek. Serie
van de Zweedse natuurfilmer Jan
Lindblad. Vierde afl.: Bharatpur - het
Indisch vogelparadijs.
20.02 Joao Gilberto. De Braziliaanse zanger
Joao Gilberto zingt en speelt gitaar.
20.51 Kijk haar. Feministisch magazine van
Tony Boumans, Hedda van Gennep,
Marjoiijn de Vries en Marga Wolthuis.
Onderwerp van deze avond: Bolivia.
21.30 Deux-pièces. Eerste deel van een inter
nationaal debat over het feminisme.
Onder leiding van Annemarie Grewel
gaan Alice Schwarzer (Duitsland), Ger-
maine Greer en Elizabeth Wilson (En
geland) en Linda Gordon (Amerika)
met elkaar in discussie. Het tweede deel
volgt op 10 februari a.s.
22.30 Journaal.
22.45 Den Haag vandaag. Parlementaire ru
briek.
23.00 Studio sport extra - kunstrijden. De EK
in Dortmund met de vrije kür voor he
ren. Commentaar: Joan Haanappel.
23.45 Journaal.
Annemarie Grewel in
„Deux-pièces", Neder
land 2, 21.30 uur.
- FOTO ANP
12.00 Zie België Frans 1.
18.05 Romance. Engelse se
rie.
19.00 Présence protestante.
19.30 Nieuws voor doven en
slechthorenden.
19.55 Au-dela de l'histoire.
Prehistorie.
20.50 Der Ring des Nibelun-
gen. Operacyclus van Ri
chard Wagner.
22.20-23.05 Clap, la fête aux
images. Opnamen van ama
teurcineasten.
08.10 Schooltelevisie.
09.25 Het programma met
de muis.
10.00 Journaal.
10.03 EK Kunstschaatsen.
10.45 De kikker en de een
dagsvlieg. Herhaling.
12.10 Balans.
12.55 Persoverzicht.
13.00 Journaal.
13.15-13.30 Videotext voor
iedereen.
15.40 Videotext voor ieder
een.
15.25 Journaal.
15.30 Verloren wensen.
Gastarbeidersvrouwen in
Duitsland.
16.15 Tom Sawyer en Huck
Finn. Jeugdserie naar Mark
Twain.
16.40 De vakantie van me
neer Rossi. Italiaanse teken
filmserie.
17.05 EK Kunstschaatsen.
18.00 Actualiteiten. Streek-
nieuws.
18.25 Gastspieldirektion
Gold. Serie.
19.00 Dr. Teyran. Franse
thrillerserie.
20.00 Journaal.
20.18 In het brandpunt. Ac
tualiteiten.
21.15 EK Kunstschaatsen.
22.45 Actualiteiten.
23.15 's Middags op het Rode
Plein. Gedramatiseerde do
cumentaire over dissidenten
in Rusland.
00.55 Journaal.
10.00 Zie Duitsland 1.
15.57 Overzicht program
ma's.
16.00 Journaal.
16.04 Het fascinerende heel
al. Serie over moderne
astronomie.
16.35 Altijd ergernis met
pop. Kinderprogramma.
17.00 Journaal.
17.08 Tele-illustratie.
17.50 en op de tuba
blaast Huber. Komische mu
zikale serie. Aansluitend:
Journaal.
18.20 Sherlock Holmes en dr.
Watson. Engels-Poolse serie.
18.57 Overzicht program
ma's.
19.00 Journaal.
19.30 Vrolijke muzikanten.
Met o.a. Vader Abraham.
21.00 Actualiteiten.
21.20 Kenteken D. Nieuws
uit Oost en West.
22.05 'Een tijdlang, het was
in Rome, dacht hij alleen
maar aan met sneeuw be
dekte velden'. Tv-film van
Erwin Michelberger.
23.35 Journaal.
08.00 Gymnastiek.
08.10-12.15 Schooltelevisie.
17.00 Schooltelevisie.
18.00 Telecollege I.
18.30 Het programma met
de muis.
19.00 Het actuele uurtje.
20.00 Journaal.
20.15 Ring of fire. Ameri
kaanse speelfilm van An
drew L. Stone (1961).
21.45 Economisch verslagge
ver.
22.15 Terugkeer naar de
sterren. Een film over scien
ce en fiction.
23.40 Journaal.
6.09 Vandaag donderdag - 8.06
Actualiteiten - 9.03 Wie weet
waar Willem Wever woont? -
10.03 Muziekjes bij de koffie -
11.03 Het Hollands kwartiertje -
11.30 Twaalf-uurtje - 11.50 Culi
naire tips - 12.40 Middagpauze-
dienst - 13.06 Actualiteiten -
13.20 NCRV-Globaal - 16.02 Gou
denregen Ensemble - 16.30 Voor
de kleuters - 16.40 Van stad en
land: Drente - 17.02 Rozegeur en
prikkeldraad - 18.06 Actualitei
ten - 19.02 Muziek in de vrije tijd
- 20.03 Vierkant - 21.02 Op de
vrije toer - 22.02 Sportprogram
ma - 23.02 (NOS) Met het oog op
morgen - 0.02 Oogluik - 1.02 Nie
mandsland - 6.02 Ontbijtshow.
7.20 (AVRO) Actueel en infor
matief - 9.05 Gymnastiek voor
de vrouw - 9.15 De werkbank -
9.33 Open school - 10.03 Buiten -
11.03 Duimeland - 11.10 School
radio - 11.03 Kijk op kunst - 12.00
Radiojournaal - 12.03 Zakelijke
bespiegelingen - 12.36 Radio
journaal - 12.50 Regio-naai -
13.10 Lunchgesprekken met en
over leden van kabinet en parle
ment - 13.57 Financieel nieuws -
14.00 (NOS) Oorlogsvoorberei
ding en vredesverwachting -
14.33 Radiovolksuniversiteit -
15.03 (KRO) Over profeten van
vroeger en nu - 15.20 Magazine
over kerk en samenleving - 15.32
De wereld op donderdag - 18.10
Een week Europese politiek -
18.20 Politieke partijen - 18.30
IKON-programma - 19.00 (KRO)
Commentaar op een lied - 19.10
Berichten uit het achterland -
19,20 Nieuws ontwikkelingen en
mogelijkheden, de invloed op de
samenleving en onze verant
woordelijkheid voor weten
schapsbeoefening - 20.03 Radio
Vitrine - 20.30 Spectakel - 21.30
Teleac - 22.40 Liturgie van de
Goede Week en Pasen - 23.00 Het
kastje van oma - 23.45 Ter over
weging.
7.02 (TROS) De havermoutshow
- 9.02 Hugo van Gelderen - 11.03
De polderpopparade - 13.03 50
pop of een envelop - 15.03 Tros
top 50 - 18.03 (NOS) De avond-
spits - 19.02 (TROS) De Engelse
popmuziek in de jaren '50 en '60
(23): The Searchers - 20.02 Soul-
en discoshow - 22.02 Sesjun -
23.02 Wim van Putten.
7.02 (VARA) Morgenrood - 9.00
Gevarieerd morgenconcert -
12.25 Operette - 13.05 Gevarieerd
concert - 13.30 Jazzprogramma -
14.30 (EO) Orgelbespeling - 15.00
Open huis - 16.00 Woord en lied -
16.40 Theologische verkenningen
- 17.00 Overname Hilversum 2 -
20.00 (NOS) Alicia de Larrocha,
piano speelt werken van Grana-
dos, De Falla en Chopin - 21.00
Onder de groene linde - 21.15
Nederlandse muziek - 22.00 Mu
ziek uit de Middeleeuwen en Re
naissance - 22.30 Horizon.