Weersvoc
t nóóit mm
mmwmd'b
ZATERDAG 29 JANUAR11983
PAGINAJ[ *ATERPAG 29 JANUAR.
Momentopname
J a
MET roeibootjes werden vele mensen uit ondergelopen polders gered. Hier een beeld van zo'n redding in de VLISSINGEN: Boten voeren door de straten,
buurt van Moerdij k. f0t0 stramer
UIT tal van landen kwam hulp. Op deze foto Amerikaanse militairen vlakbij
de Moerdijkbruggen, nog juist op Zevenbergs grondgebied, bezig met het maken
van wallen om het water te keren. - foto sturm
KERKWERVE, een dorp op Schou-
wen-Duiveland. Het water maakte
vooral veel slachtoffers in het noorden
van Zeeland en op de Zuidhollandse
eilanden.(foto boven)
- foto klm aerocarto
door Bas Augustijn
1 februari 1953. Dat er een storm
op komst was op een moment dat
ook op springtij moest worden
gerekend, wist men tevoren. Dat
het zo erg zou worden had
niemand vermoed. Hoge golven
beukten de dijken, die op tal van
plaatsen te laag of te zwak bleken
te zijn. Vooral in Zeeland, het
Westbrabantse kleigebied en de
Zuidhollandse eilanden stroomde
het water met grote, verwoestende
kracht polders, steden en dorpen
binnen. In het donker werden mens
en dier verrast. Toen het licht werd
kwam het besef welke enorme
ramp het zuidwesten van
Nederland had getroffen. Later
bleek dat de verliezen nog groter
waren dan in eerste instantie werd
gedacht. In totaal kwamen 1835
mensen om, 35.000 koeien,
paarden, schapen en geiten
vonden de dood, 47.000 huizen,
boerderijen en andere gebouwen
werden vernield of liepen forse
schade op. In totaal liep ruim
200.000 hectaren onder water en
72.000 mensen moesten worden
geëvacueerd. De materiële schade
werd later op vijftien miljard
geraamd. Na de eerste massale
reddingsoperaties kwam al de
kreet: „Dit nooit meer. De
zeearmen moeten omwille van
onze veiligheid dicht". Een kreet,
die gestalte kreeg in de vorm van
het Deltaplan. Al op 18 februari
1953 werd de Deltacommissie de
vraag voorgelegd hoe de zeearmen
waren af te sluiten. Nu, dertig jaar-
later, op deze pagina een terugblik
op de ramp van toen.
KONINGIN Juliana was erg begaan
met het lot van de bevolking in de on
dergelopen gebieden. Met laarzen aan
trok ze rond en troostte persoonlijk
mensen, die familieleden hadden verlo
ren. Onder meer deed ze dat in Halste
ren, een van de zwaarst getroffen dor
pen in West-Brabant. Naast haar burge
meester mr. A. Eikhuizen, de latere bur
gemeestervan Ooster hout. (foto
rechts) - foto sturm
TOEN het water weer was verdwenen bleek hoe groot de aangerichte schade was. Hier een ver
nielde woning bij Raamsdonksveer. fotoai
ALLES wat rijden kon werd ingezet om vluchtelingen uit de overstroomde gebieden te halen. Zelfs met paard en
wagen kwamen heel wat mensen naar veiliger oorden.
- foto anp
OVERAL in het land werden de evacués ondergebracht. Dat gebeurde onder meer in Concordia te OOK de prinsessen lieten zich niet onbetuigd. Prinses Beatrix geeft op deze foto een pop aan de vierjarige
Breda, waar auto's en bussen met mensen af en aan reden. - foto stramer Corry Kesteloouit Z ierikzee, die pas in een opvangcentrum is aangekomen. Rechts naast Beatrix prinses Irene. - fotoanp
begon de ellende ErnstJ
bezorgdheid over de bewoners vanj
Biesbosch Huilende vrouwene'
kinderen „Het ging allemaal;!
allemachtig vlug. Ik zat de koeienu
melken en voor ik het wist zat ik tot oJ
mijn middel in het water. Drie kilomew
ver ben ik meegespoeld door J
kokende water. Mijn moeder heb ik J
meer gezien". Dat vertelt een zoon»a.
de Wed. Stoop in Zwaluwe*o>
Groenendijk in Lage Swaluwe met ka*
en school en al is geheel geïsoleerd f,
zitten nog vijftig kinderen, die gehaat
moeten worden. Militairen zwoegt-'
„Soms is het erg ondankbaar
meneer", zeggen er een paar, die nu
zijn tot hun nek. „Er zijn mensenb,
die, al staan ze tot hun middel in hel
water, niet mee te krijgen zijn uit hun
huizen. En je kunt ze toch ookm?
laten verdrinken" André Gelen
held van Moerdijk Diep menselïi
leed, gecentraliseerd in de sombeJ
evacuatieposten in Zevenberger"'
Zevenbergschen Hoek en Klundert
Een dapper vrouwtje verbindt één var
haar kinderen: moeder Gelens, die ziet
kan beroepen op een held van eer
man: André Gelens. Van 's morgans
vroeg tot 's middags sjouwde hij in eer
roeibootje op en neer om gezinnen van
de zolders te halen. Toen vonder
omstaanders het genoeg: Gelensgb
te ver, hij zou zichzelf in dedooj
hebben willen werken om anderen hei
leven te laten behouden.Zonda
pardon ging hij een auto in. „Hetis
altijd een waterrat geweest", zeg'
moeder Gelens. Maar dit is geeii
waterrattenwerk meer De familie
Polak uit Zwingelspaan wacht rustig al
„We hebben alles in de steek gelaten
om het vege lijf te redden". De kleine
pukken beseffen de ernst van de
toestand niet. Een anderhalf jarig
meisje moest en zou een brandende
lucifer uitblazen. Gelukkige kindsheid
Een oud vrouwtje uit Moerdijk2'
eenzaam alleen. „Zij nemen mij toch
ook mee naar Breda?" „Och, natuurlijk
Moederke", Schrijnende taferelen in
andere zaalhoekjes. Huilende meisjes
en moeders. Een jonge moedei
verzorgt haar baby Water zakt*
Om half een vannacht bereikte ons ui!
Terheijden het verheugende bericht
dat op dat tijdstip, gerekend van hall
twaalf Zondavond af, het water acht
centimeter was gezakt op de Tysseweg
ten Noorden van Wagenberg, inde
polder daargelegen Anders was
het gesteld aan de Duivenhoek. Daai
begaf de dijk het plotseling en hel
water, dat met woeste kracht de polder
in stroomde, vernielde huizenen
boerderijen. Drie naast elkaar wonende
gezinnen werden het slachtoffer. Twee
kinderen, respectievelijk acht en negen
jaar oud van de familie A. Taalman-
Mathijssen, verdronken en met hen
verdween de moeder in de vloed. Hel
elf-jarig zoontje van de familie kon,
zwaar gewond, gered worden
Commando's geïsoleerd*
Reddingstroepen onderweg Rond
één uur in de nacht bereikte ons het
bericht, dat een troep mannen van de
commandotroepen uit Roosendaal, die
naar Rilland-Bath zijn vertrokken om
assistentie te verlenen, zelf geïsoleerd
zijn geraakt. Onmiddellijk werden opde
Engelbrecht van Nassaukazeme
maatregelen genomen om de
ingesloten manschappen te redden
Om een uur stonden nieuwe
commandotroepen gereed, die mei
behulp van boten van de KMA
pogingen zouden gaan doen om hun
makkers te redden Een tragisch
ongeval heeft zich voorgedaan meteen
auto van een Rotterdamse zakenman
die zich met een lifter in de auto,
onbewust van het grote gevaar, naar de
Moerdijk spoedde. Op ongeveer acht
kilometer van de Moerdijk werd de auto
overvallen door het water.
De automobilist wist zich na veel
moeite te redden, maar zijn lifter is
spoorloos verdwenen en vermoedelijk
verdronken Huizenhoge golven
beukten passagiers Brits schip in
Ierse zee vergaan 139 opvarenden
verdronken Ook in België en
Engeland Te Oostende zijn vier
personen in bed door het water verrast
en verdronken. Een kind werd dooreen
windvlaag uit de armen van zijn moeder
gerukt en verdronk in het water, dat op
de straat stond Sjaak Beerendonk
van de buurtschap Fijnaart onder
Heiningen werd om half drie door hel
water verrast, dat toen reeds tot de
bovenverdieping van de woning was
doorgedrongen. Met zijn broers en
verdere familieleden begaf Sjaak zich
naar de huiszolder. Het water was zo
hoog gestegen, dat de familie opde
zolderbalken moest klimmen om zich
veilig te stellen. Vervolgens werd er een
gat in het dak gemaakt. Toen konden
de mensen zich naar beneden laten
glijden en bereikten zij de
Driehoeksedijk Gevolgen voor
Willemstad waren ontzettend*
Noodtoestand in Fijnaart Klundert en
Zevenbergen zwaar geteisterd Uit de
duisternis en het brakke water doken
mensen op, die vertelden alles te
hebben verloren, ook hun dierbaren
Honderden anderen, zij die dieper in
het polderland woonden, zagen geen
kans meer weg te komen. Zij hadden
zich begeven naar de
bovenverdiepingen van hun woningen,
zwaaiden door de stuk geslagen ramen
met gordijnen naar hulpkolonnes, die
als vastgenageld op de dijken stonden,
wetende dat er geen materiaal
beschikbaar was van zulk een kwaliteit,
bestand tegen deze vreselijke
springvloed. Met het licht van de
morgen spoelden de eerste lijken aan
Doktoren pasten kunstmatige
ademhaling toe. Het volk huilde en was
radeloos
I Dr. Willem Drees Sr.
poor MicK Salet
SOMS kan één simpel citaat r
vertellen dan een heel
geschiedenisboekje kan uitle<
Als de toenmalige minister
president, dr. Willem Drees,
terugkijkt op de watersnood ra
zegt hij: „Bij mij kwam de
herinnering op aan de radio
berichten, die binnenstroomd
de tiende mei 1940, het een n
onheilspellender dan het and<
Het maakt de tijdgeest voelbaa
wordt weer duidelijk waarom het
binnenstroomde op postgiro 957
het Nationale Rampenfonds, dat
twee maanden al 100 miljoen b
had waarom het Roode Kruis de
inzameling van kleding voor de
slachtoffers al snel moest stoppe
omdat alle magazijnen tot aan de
toe vol waren en er miljoenen kilc
geschonken kleren overbleven, v
later vluchtelingen van achter He
IJzeren Gordijn weer van profitee
en waarom koningin Juliana in e«
alom beluisterde radio-rede bewc
sprak: „Landgenoten, de doorbr;
van de dijken riep een springvloe
van medeleven met elkander. De
eendracht uit de oorlogstijd was
plotseling weer paraat. Dit hief or
ineens boven alle afscheidingen
samenleving uit. We voelen er all
weldadigheid van, weer samen te
werken in het streven voor één gr
zaak."
Alleen die beurzen-open-dijker
dicht-mentaliteit uit de dagen van
Drees senior kan duidelijk maken
(officieel vijf jaar later) de Delta-w
geboren werd. Net zoals men de
van de jaren zeventig moet snuivi
PPR moet proeven om te begrijpt
er tot een half-open Oosterschek
besloten kon worden. En de Haar
bezuinigingsdrift van vandaag m<
men onthouden om de afloop var
Delta-geschiedenis straks te kunr
wegen. De geschiedenis van de C
werken is niet te verklaren met ee
opsomming van politieke besluite
maar vergt een wandeling door h
veranderende Nederland van Dre
senior tot Drees junior. Nederlanc
nul tot nu.
De Delta-werken aan de hand
drie doorslaggevende politieke
momentopnamen. De eerste flash
back: 10 februari 1953. De Tweed
Kamer, vijftig leden minder dan ni
maar zeker niet minder gezagheb
is bijeen om de politieke gevolger
de watersnoodramp te bespreken
de hand van een verklaring, die
minister-president Drees een wee
eerder, net terug uit het rampgebi
de Kamer heeft afgelegd. Na een
opsomming van meelevende
telegrammen uit de hele wereld d<
voorzitter Kortenhorst, breekt de
retoriek, geboren uit rampspoed
een zucht van de ziedende zee"
In het taalkundig geweld van
„engelen der vernieling die zijn
neergedaald" en „de gruwel der
verwoesting die zich onverhoeds
genadeloos op ons volk stortte",
zakelijkheid van PvdA-er Burger o
een Mondriaan tussen de Marisse
Breitners: „Wij geloven niet dat ie
met al te uitvoerig beklag is gebaa
daar veeleer dient te domineren w
ons ten deze te doén staat. Hoe ki
we dit in de toekomst voorkomen'
antwoord luidt dan: sluit de zeega
af Maar aan deze werken, hoe
aantrekkelijk ook, zijn wij nog in g
jaren toe. Niemand weet zelfs of z
technisch uitvoerbaar zijn".
De Cardium en Ostrea waren nc
Jules Verne-verhalen. Het was de
geen door Wim Koek
HET gesprek met de meteorolc
begint met een kort college ov
h°e stormen ontstaan. Ze blijk
worden veroorzaakt door
'emperatuurverschillen in de
oogere luchtstromingen. Deze
aken een golvende beweginc
'°Ppen van de golven zijn warr
oaien koud. Worden de versch
'ossen die twee erg groot dan
I m h at er een fenomeen dat I
n!? r k'j de aarde een soort
Pwaartee luchtkolk doet ontst
Het stormt.
i oi<i'Een s,orm is energie, een
a 9antische hoeveelheid energie"
wil ?.®teor°loogt die graag ongenc
Okjven, maar van wie vast staat
jarenlange praktische erva
Zoo. 'n het bijzonder in de regio
eland en West-Brabant.
Bestaat de storm eenmaal dan g
