De gerafelde leiders in Portugals stille steden „Departementale wedijver heeft verstorend gewerkt 40% Nede DINSDAG 25 JANUAR11983 ACHTERGROND PAGINA 4 Waardevol Handen ineen Modellen Doem De harde aanpak FNV twijfelt aan nut van meedenken Issue- oriënted Haags Hoogstandje n.MSDAG 25 JANUAR119 Moro-proces: 32 keer levenslang Diplomatieke oplossing Afghanistan maakt kans Japanse premier: Band met S versterken li T11 CDA wil plan- Lievense terug Door Frans Boogaard DEN HAAG - „Ik heb het nare gevoel dat de on derlinge wedijver tussen Economische Zaken en Wetenschapsbeleid enorm nadelig heeft ge werkt voor het plan-Lievense. Daarom vind ik dat de regering haar standpunt moet bijstellen." Ad Lansink, energiespe cialist van de CDA Tweede Kamerfractie, is heel zeker van zijn zaak. Oud-minister TAuw van Economische Zafn, en in zijn voetsporen zijn voorganger en opvolger Van Aardenne, hadden het wezenskenmerk van het plan-Lievense, energie-op wekking met behulp van windmolens in combinatie met opslag van die energie met behulp van een spaar bekken, nooit mogen losla ten. Vandaag in de fractie commissie, morgen in de Kamer bij de behandeling van de begroting Weten schapsbeleid en morgen avond tijdens een discussie bijeenkomst van de Neder landse Maatschappij voor Nijverheid en Handel in Gelderland zal Lansink dat standpunt innemen. Als het aan hem ligt, wordt het energie spaar- en opslag bekken waarvan Lievense al jaren droomt, en wat bij Economische Zaken nu al bijna even lang in de prul lenmand ligt, toch nog reali teit. Het afgelopen weekend heeft Lansink zich, ter voor bereiding op het debat van woensdag, nog eens uitvoe rig in de oorspronkelijke op zet van Lievense en de com mentaren van zijn critici verdiept. Na die studie durft hij dan ook grif de stelling aan dat het plan-Lievense, dat zo nadrukkelijk door het vroegere ministerie van We tenschapsbeleid werd gea dopteerd, het slachtoffer is geworden van een onderlin ge competentiestrijd. „De commissie-Plantenga, die de regering over het plan-Lie vense heeft geadviseerd, heeft in haar zogenaamde appendix-studie belangrijk nieuw materiaal aangedra gen. Ik heb die aanvullende studie helemaal doorgeno men, heb Plantenga zelf ook gesproken, en ik vind zijn verslag waardevol. Hij gaat nu uit van een veel kleiner spaarbekken (27 vierkante kilometer in plaats van de 160 waarvan aanvankelijk sprake was), en hij heeft veel nauwkeuriger kosten berekeningen gemaakt. Vol gens die berekeningen komt de kilowattuyr-prijs van windenergie op 2.000 gulden, met nog een paar technische verbeteringen zelfs 1700 gul den. Dat alleen is al reden om door te gaan." Lansink acht het dan ook onbegrijpelijk dat een man als ir. Campen, directeur- generaal Energie bij het mi nisterie van Economische Lansink..factor. - foto dijkstra Zaken, het plan-Lievense zo „de vernieling in heeft kun nen jagen". In twee inter views liet hij geen spaan heel van het plan-Lievense. Lansink: „Zo ga je niet met elkaar om. Ik kan me best voorstellen dat op onderde len van een plan kritiek be staat, maar je moet het wel een kans geven. Het plan- Lievense is te vroeg de grond in geboord, en Econo mische Zaken heeft daar mee alleen maar deskundi gen en het bedrijfsleven in die sector gefrustreerd." Volgens het CDA Tweede kamerlid is het evenwel nog niet te laat om het tij te ke ren, en kan bij snel handelen de achterstand in kennis van windenergie die Neder land nu op bijvoorbeeld de VS heeft, nog in een voor sprong worden omgezet. Hij vindt dat ook passen in het Nederlandse energiebeleid. „We hoeven minder dure brandstoffen in te voeren, dus je eerste voordeel is er één voor de betalingsbalans. Je krijgt een grotere ver scheidenheid aan energie bronnen, waardoor je onaf hankelijkheid wordt ver groot, en als je windenergie grootschalig aanpakt biedt het ook nog volop werkgele genheid." Ook tegen die achtergrond vindt Lansink dat de politici „ook die lui die roepen: ik wil niet kiezen tussen kolen- en kernenergie" - nu de handen maar eens ineen moeten slaan „en er met mij voor zorgen dat we in 2.000 ook 2.000 MW uit windener gie halen". Politiek vertaald: de PvdA en 'klein links' moeten hun verzet tegen het spaarbekken met zijn super- dijken opgeven, en meewer ken aan het plan-Lievense. „Dan hoeven we nog morgen niet met de bouw van die dijken te beginnen, maar het is wel tijd voor een princi piële keuze. Antwoord op de vraag: vanuit welke gezind heid pak je zoiets aan. Nu wordt dit bestuurlijk op zijn beloop gelaten, en lijkt het wel alsof politiek niemand zich eraan wil branden." Lansink dus wel, en hij weet zich vooraf verzekerd van de steun van Onder wijsminister Deetman, die - alweer de oude competentie strijd - ook veel meer voor beperkte uitvoering van het plan-Lievense voelt dan Van Aardenne, en vóór hem Terlouw. Dat juist deze twee politiek zo verschillende fi guren elkaar vonden op een afwijzing van het plan-Lie vense, komt Lansink niet zo vreemd voor. „In het besef een gevaarlijke uitspraak te doen, wijt ik het aan de rela tief sterke positie van de ambtelijke top. Juist omdat de politiek nog niet duidelijk gekozen heeft is dat een niet te onderschatten factor, want op zulke momenten hebben ambtenaren altijd meer ruimte. Overigens maakt dat niet wezenlijk uit, want de minister blijft toch verantwoordelijk. En de Kamer heeft nagelaten Van Aardenne te vragen, of hij bijvoorbeeld de uitspra ken van Campen voor zijn rekening wenst te nemen." Waarom de politiek op dit moment in het integrale plan-Lievense minder is geïnteresseerd, is volgens Lansink ook makkelijk te verklaren. „Na de Ooster- scheldedam is het realiseren van grote waterstaatkundi ge werken in een negatief daglicht komen te staan. Bo vendien hebben we een flin ke overcapaciteit aan elek trische energie, en wordt er alweer veel gemakkelijker over het gebruik van kern energie gedacht." Maar hoe komt dan juist een uitgesproken voorstan der van kernenergie als Lansink op een pleidooi voor windenergie? Is kernenergie toch duurder? „Nee, dat ge loof ik niet, al geef ik toe dat het opbergen van het radio actief afval nog een onzeke re kostenfactor is. Maar om nu de ontwikkeling van windenergie maar vooruit te Lievense en zijn plan..uit ijskast? - foto/archief de stem schuiven omdat er op dit maak je je schuldig aan moment toch energie genoeg kortzichtig beleid, en daar is, vind ik ook niks. Dan ben ik altijd tegen." Door Anton Theunissen DE muren van de stille Portugese steden zul len over enkele weken bedekt zijn met ge scheurde mannen. Het is daar verkiezings- folklore: posters op hangen en afscheuren. Leiders zonder armen, onthoofd of met maar één oog, van een halve, vertrouwwekkende gliinlach ontdaan, ge rafelde leiders die de gunst van het volk zoeken. De absurdistische schilde ringen op de muren dekken helaas bijna de Portugese werkelijkheid. Zelden heb ben de politieke leiders van een rechtse regeringscoalitie er zo'n chaos van gemaakt als deze keer en het is niet onbegrijpelijk, dat president Eanes maar één uitweg ziet: vervroegde verkiezingen. De president is het gehan nes van de politici in de nu al vijf weken durende rege ringscrisis, ontstaan na het aftreden van premier Pinto Balsemao, meer dan beu. De Democratische Alliantie, een coalitie van de sociaal democraten (PSD), de chris ten-democraten (CDS) en Monarchisten(MPP), sleu telde nog wel een nieuwe re gering in elkaar, maar onaf gebroken geruzie over sa- Eanestovenaarsleerling menstelling en programma, zou haar uiterst ongeloof waardig maken en weinig kansen hebben op een lang leven. Intussen blijft Portugal - foto ap een land van de totale ar moede voor de mensen in de Traos Montes en de boeren in de Alentejo, van de rijk dom van het grootgrondbe zit, de eindeloze loterijen en de frustratie van de intellec tuelen. De oude dictators zijn in middels dood, de ministers dragen geen zwaar gesteven, witte overhemden meer, er staan nog steeds mensen om verkeerde redenen op de voorpagina's van de kran ten, de censuur is afgechaft, er hangen naaktfoto's in de kiosken, het parlement functioneert, en er zitten communisten in. President Eanes is een to venaarsleerling gebleken, hij is zoals de koning in Spanje populair. Er is veel uit het recente fascistische verleden vergeten en verge ven, maar onder al dat ver geten sluimert een oud en taai Portugal, een oude gar de die blijft dromen van vroegere tijden, en er zit nu eenmaal ook dat vreemde,' nooit helemaal te berekenen irrationele element in het Portugese volk, een irratio nele doem en bestemming, die de Portugese geschiede nis bepaald hebben. De anjerrevolutie is ver bleekt, maar er wordt in Portugal nog zo heftig poli tiek bedreven, dat de demo cratie daar in ieder geval nog geen saaie trekken ver toont. Wat vaak onderschat wordt is de zelfverzekerd heid die de Portugezen ge put hebben uit de laatste acht jaren. Portugal heeft zeker geen glanzende demo cratie, er is van alles op aan te merken door ons glanzen de democraten en natuurlijk kun je zeggen, dat het poli tieke gekijf, dat resulteerde in de zoveelste crisis, niet bevordelijk is voor een jon ge, kwetsbare democratie, maar er is een totale afwe zigheid van paniek: men kan zich niet voorstellen, dat een terugkeer naar weleer mogelijk zou zijn. Voor wie vaak in Portugal komt was de overgang van het vermolmde, maar nog steeds zichtbare regiem, naar een uiterst beweeglijke en dus wat onrustige demo cratie misschien wel een mi rakel tje, van hetzelfde kali ber als in Spanje. Portugal zal erin slagen, door zijn oudheid, door zijn bewaarzucht, zowel in deug den als in monumenten, zich het aanzien van Europa te verwerven, zeker als Europa zich eens meer gelegen zou laten liggen aan het armste land in zijn regio. Elektrische gitaren en slagwerk zullen binnenkort de stilte in Portugals straten verstoren en in de arena's zullen de jongeren, vrolijk en met flessen in de hand, hun liederen afdraaien en hun lijsttrekker steunen. Soares, de korte, gezette hangwang, met de vuist ge heven temidden van de so cialisten, zal zelfverzekerd heid uitstralen waarvan je voelt dat hij geveinsd is. Hij is uit op wraak, revanche en dat is een slechte binneko- mer bij de kiezers. Zijn re gering (in 1975-1976) is rond uit een ramp geweest. Soa res wist, dat de marges smal waren, maar hij probeerde met een snelle schuifpartij op de schaakborden zijn so cialistische kameraden in gevoelige functies te krijgen. Soares rukte de oude kleer kasten met de oude geesten open, maar de webben wa ren sterker dan hij ver moedde. Hij werd uiteinde lijk door president Eanes aan de kant geschoven. Hij voelt zich verongelijkt tot op de dag van vandaag. Freitas do Amaral, de grote, stevige man van de christen-democraten, zal te midden van keurige mensen campagne voeren, mensen die eten en drinken van zijn woorden, omdat die hun angst voor de komende ver anderingen tegelijk opjoe gen en temperden. Hij zal zich presenteren als „de red der" van Portugal, maar niemand zal vergeten zijn, dat hij in de eerste plaats verantwoordelijk is voor de huidige politieke crisis. De slanke Alvaro Cunhal, de starre stalinist, die ooit ontsnapte aan een executie door de PIDE en die de lan ge, bittere mars door zijn eigen partij in ballingschap heeft gemaakt, zal zich met zijn kameraden zeer gedisci plineerd gedragen. Zijn par tij met een loyale achterban, velen gehard in een moedige strijd tegen het fascisme, zal zich versterken in de rode bolwerkèn van Portugal, ten zuiden van Lissabon. De grootste partij van het land, de sociaal-demopcra- ten van Pinto Balsemao ol Vitor Crespo, is in feite stuurloos. Wie de partij moet gaan leiden is onduide lijk. Wie het ook wordt, de lijsttrekker weet dat hij een afkalvende partij vertegen woordigt die de rekening van lafheid en intern ver raad gepresenteerd zal krij gen. De Internationale zal in de verkiezingsarena's vaker en luider klinken dan de fa do, de treurige liederen over loutering, verleden en in ze kere zin ook gerafelde hel den en leiders. Zo zal het in Portugal nog heel lang zijn: de geesten van het verleden en heden blijven spoken in Portugal en kunnen bij el kaar geen rust vinden. „JA, de minister was, om in milieutermen te spreken, licht giftig." Dat zegt, met gevoel voor understatement, drs. J. J. Schoenmakers, woordvoerder van de minis ter van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu Pieter Winsemius. De voormalige Mc Kinsey-man, door fans in het Noordhol landse Velsen al een keer poëtisch vergeleken met „een volgescheten paling velletje met wapperhand- jes", had tot zijn woede moe ten vernemen dat zijn plan tot stroomlijning van de mi lieuwetgeving voortijdig was uitgelekt. Het idee voor die stroomlijning zelf was niet zo nieuw, daar dachten ook Ineke Lambers en Leen- dert Ginjaar in hun tijd al aan. Maar de aanpak, in een stuurgroep samen met Eco nomische Za aken en bou wend op ondersteunende adviezen uit het bedrijfsle ven; dat was toch typisch een idee dat alleen in een werkgeverskabinet kan worden geboren. Die harde aanpak, is dat ook weer om nog eens te on derlijnen dat dit een 'no- nonsense-kabinet' is, dat met de zachte sector geen rekening kan houden? „Wacht u maar even af, het valt misschien best mee," zegt Schoenmakers. „Per slot van rekening zit er ook een milieudeskundige in de stuurgroep." HET was het PPR-Tweede Kamerlid Peter Lankhorst die Lou de Graaf fijntjes wees op de waarde die de staatssecretaris van Sociale Zaken blijkbaar hecht aan adviezen van de Sociaal- Economische Raad. Nog geen 24 uur nadat de meer derheid van de SER „nee" had gezegd tegen het kabi netsvoorstel om de WWV- uitkering voor werklozen beneden de 23 jaar af te schaffen, liet De Graaf, on der boe-geroep van boze CNV-jongeren in Woerden, al weten dat hij niet van plan is zijn wetsvoorstel in te trekken. „Zo snel negatief reageren op een SER-advies? Dat be tekent toch dat je de argu menten van die Raad nau welijks serieus neemt en al leen maar vasthoudt aan van te voren ingevulde be zuinigingsbedragen?" zo meent Lankhorst. Hetzelfde verhaal had FNV-voorzitter Wim Kok een dag eerder in de verga dering van de SER gehou den: „Men kan zich met eni ge bitterheid afvragen wel ke betekenis SER-adviezen voor de politieke besluitvor ming hebben. Wat zijn argu menten nog waard als ze keer op keer door het geweld van de voortdenderende be- zuinigingstrein worden ver brijzeld?" Het verwijt was niet al leen gericht aan het kabinet, maar ook aan de Tweede Kamer, waar CDA en VVD zich met handen en voeten geboden hebben aan een re geerakkoord dat slechts zwijgen en ja-knikken tegen de bezuinigingen lijkt toe te laten. Wat werkgevers en Kok..bitterheid werknemers in de SER er van zeggen, lijkt geen rol meer te spelen, zegt Kok. „Slechts de bezuinigings uitkomst telt. Natuurlijk, de financiële situatie in ons land is ernstig. Maar die vaststelling mag voor rege ring en regeringspartijen geen vrijbrief zijn om de stem van de werknemers en al die honderdduizenden, die maar al te graag zouden willen werken, stelselmatig te negeren." Niet alleen in de SER trekt de FNV aan de stutten. Ook in andere advies-en uitvoeringsorganen, waar de FNV mee denkt en mee cjoet, groeien de twijfels. Bijvoorbeeld de Sociale Ver zekeringsraad en de Zieken fondsraad, waar men niet alleen ervaart dat adviezen weinig weerklank in Den Haag vinden, maar waar het bovendien lastig wordt om de achterban uit te leggen waarom men, ondanks prin cipiële bezwaren tegen be zuinigingsmaatregelen met de sociale uitkeringen, ver hoging van premies of het invoeren van een eigen bij drage van ƒ2,50 per afgele verd geneesmiddel voor zie kenfondspatiënten, tóch loyaal meewerkt om die maatregelen in de praktijk zo goed mogelijk uit te voe ren als ze eenmaal wet zijn. De FNV voelt zich gene geerd door Den Haag. Dat zal niet alleen in de maat schappij merkbaar worden, maar „het kan ook de dis cussie in zicht brengen over de vraag of de vakbeweging de grote verantwoordelijk heid die zij in Ziekenfonds raad en dergelijke op zich heeft genomen voor de uit voering van wettelijke maatregelen nog langer wil of kan dragen", aldus FNV- bestuurder Vibeke Domela Nieuwenhuis. Winsemiuslicht giftig WELKE bijdrage heeft Ne derland zich voorgenomen de komende jaren te leveren aan de eenwording van het tijdens zijn opbouwperiode alweer afbrokkelende Euro pa? Stel die vraag aan staatssecretaris Van Eeke- len, die in het kabinet over Europa gaat, en je krijgt als antwoord dat het een „issue- oriënted" benadering wordt. Er moet een eind komen aan het „troubled partnership" tussen Europese Raad en Europarlement, en daar wil Van Eekelen, als het kan, „avant het zomerreces" nog werk maken. De staatssecretaris, zoals hij eind vorige week zijn be leid uiteenzette voor de Europese Beweging. Prima natuurlijk dat onze staatssecretaris van Buiten landse Zaken een aardig mondje over de grens spreekt, maar dit riekt toch naar overkill. Zeker voor iemand die zegt ook het ge wone volk meer voor de een wording van Europa te wil len interesseren. Zou dat met een issue-oriënted be nadering lukken? We are afraid not. ALS dit de radio was, zou den we nu de piepjes van het nieuws al horen. Daarom vlug de agenda. Die ver meldt deze week (dinsdag en donderdag) de hoofdmoot van de begroting van Ver keer en Waterstaat. Woens dag is het geen Kamer, maar zijn er wel twee uitgebreide commissievergaderingen over het minderheden- en wetenschapsbeleid. In zijn nieuwjaarsreceptie begin deze maand kondigde Ka mervoorzitter Dolman al aan, dat steeds meer onder werpen in de betrokken Ka mercommissies in plaats van in plenaire zittingen Van Eekelen..over de grens... - foto's anp zullen worden behandeld. Meer rust voor onze drukbe zette volksvertegenwoordi gers en vlotter vergaderin gen (met alleen de specialis ten) zijn daarvan de belang rijkste oorzaken. „IK heb niet op de barrica des bij het Maagdenhuis ge staan. Toen zat ik op de stu dentensociëteit en bridget of dronk met vrienden- .niet vreselijk veel, maar ik zat niet achter de boe ken." (Mr. drs. Eelco Brinkman. 34, minister van WVC) NEW YORK - Een groot aantal Europea nen vertrouwt noch vS-president Reagan noch de Sowjetleider Andropov inzake hun kernwapenbeleid. De Nederlanders en de Westduitsers spannen daarbij de kroon met achtereenvolgens 40% en 43%. Door onze correspondent Cees Manders ROME - Tegen de 63 terroris ten van de Italiaanse Rode Brigades, in de jaren '76 tot '80 betrokken bij honderden aan slagen en moorden in Rome, waaronder die op de politicus Moro, is gisteren (maandag) vonnis gewezen: 32 van hen, de leiders van de beweging en de 'hardste' misdadigers, krijgen levenslang. De overige gevangenisstraf - ifen variëren van 30 jaar tot 4 [maanden. Op die terroristen (die zich tijdig van hun bende ,en haar idealen hadden gedis tantieerd en met hun informa tie het justitieel onderzoek [hebben begunstigd, is de zoge- inaamde wet voor de berouw volle terrorist toegepast. Zo doende hebben zij (onder wie Savasta, 17 keer moordenaar) maar de helft van de straf ge kregen: 16 jaar in plaats van ■levenslang (is 32 jaar). Vooral de vonnissen voor deze be- ■ouwvolle terroristen zijn mil ler dan die welke de openbare anklager twee weken geleden ad gevraagd. ISLAMABADROME(ANP)- Volgens de Sowjet-ideoloog Vadim Zagladin is de kwestie Afghanistan "in een nieuw stadium" gekomen. Hij ver klaarde tegenover een pro- -communistische krant in Ro me, dat Afghanistan en Pakis tan een politieke oplossing proberen te vinden die de Sowjet-troepen in staat zou stellen zich terug te trekken. Ook de speciale afgezant van de Verenigde Naties, Die- go Cordovez, die momenteel een rondreis door het gebied maakt toonde zich optimis tisch. Cordovez noemde het gisteren in de Pakistaanse stad Islamabad van belang dat bi| sinds zijn vorige reis door de regio groeiende steun ont moet bij alle betrokkenen om een diplomatieke oplossing te vinden. T°KfO - De Japanse premier asuhiro Nakasone heeft gis teren in een toespraak tot het apanse parlement verklaard ?at een versterkte band met de hoeksteen zal zijn zijn buitenlandse politiek, "ij zei ook dat "de veiligheids- egeiingen met Washington gehandhaafd moeten blijven, gezien de aanhoudende Russi- Azië" ui">re'dingsdrang in Zowel de oppositie als de partij van Nakasone nebben nogal wat kritiek op oe plannen de premier om de militaire rol van Japan uit te breiden. ohhuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii boor onze correspondent Ferry Versteeg NAIROBI - De uittocht van e duizenden buitenlanders it Nigeria dit weekeinde is op gang gekomen. Een week gele- en. besloot de Nigeriaanse re- |fnnS van president Shehu d j ®ag^r' de ongeveer twee mil- v Jven illegaal in Nigeria ver- g Uvende buitenlanders uit te tnjzen. Onder hen bevinden zich h ageveer één miljoen Ghane- n b en een half miljoen men- n uit Niger. De Nigeriaanse gering heeft de buitenlan- "«■iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiininiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1983 | | pagina 4