Nog onduidelijkheden
over veel
voorkomende ziekten
_W2A WxjRPAG
22 JANUAR11983
«fig® wbbsb
W3
Jflebt u ook wel eens last van niezen, een
loop- of een verstopte neus, kortademigheid,
ÉeuK hoofdpijn, huiduitslag, braken? U kunt
dan een vorm van allergie hebben. In
Nederland heeft 12 tot 14 procent van de
bevolking een allergie of neiging daartoe.
Een allergische reactie is niet alleen een
medisch, maar ook een sociaal
maatschappelijk probleem. Je hoort vaak
zeggen dat iemand een beetje allergischis.
Een onjuiste kwalificatie, want je bent
allergisch of je bent het niet. Een vrouw is
ook niet een beetje zwangerAllergische
reacties kunnen door allerlei stoffen
veroorzaakt worden. Er zijn wel 350.000
stoffen bekend, die als 'allergenen' allergie
reacties in het lichaam kunnen oproepen.
Dr.Z.Pelikan in Breda
weet veel over allergie.
Hij is de enige allergo-
loog inZuid-Neder
land en verbonden aan
Medisch Centrum De
Klokkenberg.
Reacties
- jm/tOiVl nsba
Allergenen
Levensmiddelen
Irritaties
Individueel
onderzoek
Behandeling
Een op tien
Specialism^
I
Illllll!
|n Velzen
lit is geld. Een som
lulden lenen is, alt
hgtroost buiten bt.
at, zo maar ineeni
er jaar of500 pui.
Iind goedkoper dan
eden. Ik had voor
tie van de renteual
|n gekozen, maar
zijn de sommen
icomputer te ma-
ct een magisch uit.
8 procent veroor-
itto rentelast van
maand en 0,125
erof minder is
en halve pulden.
er uHl natuurlijk
ji dat je voor het ge-
pulden moet lenen
ar 110.000 nodig
pie me dit in de
te rekenen zag er
lij genoot van zijn
ïl met het schichti-
|n Koot op de kleffe
ak de cijfertjes uit
Ie/den naar porno.
cijfertjes. Weet
die fijne vijfies en
joekels van ach-
l ervan, zei hij. Van
ïlast door rente en,
i leeftijd en gewicht
).eter, een verzeke-
end aan mijn leven,
t vrouw, zodra ik
en heengegaan, in
bheiden een punstige
flinp zou kunnen zien. I
j uioont ze voor een
i. Mocht zij daaren-
fluiten eerder af te rei-
dan koop ik de ver-
bp het juiste moment
korte periode van
uw, en dan zet ik nog
[ie bramzeilen op voor
er een bezoek aan To-
|b me ten zeerste met
1 beziggehouden,
el dat ik met die
|Snp mijn leven heb ge-
pr mijn vrouw. Toen
indelingen over de
gaande waren heb
bnpsten uitgestaan dat
et zou halen. Ik hield
lm in als een stadsbus
t pas had gegeven. Ik
mezelf: goed door de
nen, niet hpperuenti-
Infc aan je hart.
aan met die bus
frisser, want dat slaat
pen. Het zou toch zon-
weest als ik, door on-
tipheid of noodlot, met
ren gratis huis voor
uw zou hebben gemist.
n etmaal van de straat
st en heb mij in huis
ist waar het gevaar
orting, vallend ge-
n omvallende boeken-
et kleinste was. Daar,
ille hoek, heb ik de
ren doorgebracht,
id naar de eenzame ja-
ij n borst of, door ver-
id overmand, vech-
ipinnewebben van
ïrries. Er zat geen en-
r aan het huis waarin
rant ie van mijn leven
echt. De vloeren waren
nes waarop mijn
loende was zichzelf te
n naar een omloop rond
e en op zeker moment
i bad, in het schuim, op
toir, omringd door een
e mensenmenigte, die
toen ik een spons uit-
joven mijn hoofd. Ik
e dat de buren de pas-
hadden qfgetapt; er
uit de kleine letters van
talverzekering, een
p de kruin van een reu-
neergedaald op mijn
er was ook volksoproer,
gen ik verzekerd was. Ik
lapen met een briefje in
ind waarop te lezen
at ik helaas wat te
cas heengegaan en dat
erwille van de verzekt-
n dagje geheim pehou-
est worden. Ik heb toen
onrustige slaap ge-
Want toen het dag werd
n vrouw dat briefje in
oude, marmeren hand
ze het gelezen had zei
st. Alsof het de gewoon-
van de wereld was. Ik
■tg wel in een PS om een
udipe begrafenis ver
zonder eikenloof, maar
stem van Paul Robeson:
i Low, Sweet Chariot. Hit
iet van gekomen. Ik heb
irocent, tien jaar vast. Ik
sen beetje gaan uitkijkt
nijn hart. Beetje uit de
blijven van die spuit-
De huidtest
Allergisch, wat is dat
Door Wippel Houben
In acht jaar tijd heeft hij
55 daar een afdeling allergologie-
immunologie met dertig mede-
werkers opgebouwd, die tot een
g= van de grootste op dit gebied in
3 West-Europa is uitgegroeid en
een bovenregionale functie
3 vervult. Dr.Pelikan publiceert
regelmatig en geeft ook vaak
lezingen in buiten- en binnen
land.
„De allergie staat de laatste
jaren sterk in de belangstelling.
Er wordt in vaktijdschriften en
andersoortige weekbladen veel
mier -geschreven- fn er wordt
1 -'-ó'ok°veel over gepraat. Als je
discussies over de allergie-pro
blematiek beluistert, merk je
dat deze vaak zwaar wordt on
derschat of het etiket myste
rieus/ongrijpbaar opgeplakt
krijgt. Dit beeld is ontstaan
door een gebrek aan juiste in
formatie.'Daarom mijn mede
werking aan dit verhaal".
ES ci
3 Dr.Pelikan houdt niet van op-
geblazen toestanden en houdt
=H zijn informatie dan ook strikt
3 zakelijk.
„Allergie is een abnormale
5§ reactie van een orgaan, een
3 systeem of van het hele li-
3 chaam. Onder allergie vallen
3 alle ziekten welke door een al-
lergische reactie veroorzaakt
zijn. Met allergie is het begrip
5= immunologie nauw verbonden.
De immunologie houdt zich be-
55 zig met het afweermechanisme
van het lichaam en daardoor
ook met het mechanisme van de
3 allergie-reactie.
Allergische reacties ontstaan
als de antilichamen, die in het
=5 lichaam nagenoeg in alle orga
nen voorkomen, in contact ko-
men met 'vreemde' stoffen, die
5= antigenen of allergenen ge-
noemd worden. Deze in oor-
sprong nuttige reactie kan on-
der bepaalde omstandigheden
5§ binnen of buiten het lichaam zo
jH verandèrd worden, dat zij niet
3 langer nuttig maat juist nade-
§S lig voor het lichaam werkt.
Antilichamen zijn stoffen
3 welke door het afweersysteem
3 in het levend lichaam geprodu-
§3 ceerd worden. Met de geboorte
=S krijgt het kind de basishoeveel-
=5 heid van deze stoffen van de
moeder mee, later produceert
het de antistoffen zelf.
Antigenen zijn stoffen van
diverse oorsprong (vaak eiwit
ten, meervoudige suikers, groot
molueaire vetten of combina
ties hiervan), die de produktie
van antilïchamen stimuleren
en daarna met deze extra ge
produceerde antilichamen rea
geren.
Antigenen zijn verdeeld in
allerlei groepen en subgroepen,
bijvoorbeeld interne (die door
een abnormaal proces in het li
chaam ontstaan) en externe
(die van buiten af komen en op
de huid blijven hangen of in het
lichaam dringen). Er zijn nu
zo'n 350.000 stoffen bekend wel
ke als volwaardige of onvol
waardige allergenen kunnen
optreden.
De allergische reacties wor
den verdeeld in vier typen. De
directe reacties onstaan binnen
enkele seconden tot een uur na
contact met allergenen: zwel
ling van de huid of in de keel
binnen enkele minuten na een
wespensteek, kortademigheid
20 minuten na inademen van
huisstof etc. Late reacties wor
den pas merkbaar uren na het
contact met het allergeen:
huidjeuk een of twee dagen na
eten van bepaald voedsel, kort
ademigheid of een verstopte
neus uren nadat men in een
huis is geweest waar de 'schul
dige' kat of hond verblijft.
De allergische reactie in haar
diverse typen vormt een zeer
gecompliceerd proces waarbij
grote variaties in tijd voorko
men, waarna diverse combina
ties verschijnen in allerlei or
ganen, diverse cellen meedoen
en waarbij diverse tussenstof-
fen en een aantal chemische
verbindingen en factoren be
trokken zijn", somt dr.Pelikan
°P- I
Iedere patiënt(e) heeft een
eigen ziektebeeld, dat een puur
op hem of haar afgestemde
aanpak vereist. Dit gaat zowel
op voor het onderzoek als voor
de behandeling. Twee patiënten
kunnen op twee totaal verschil
lende stoffen met hetzelfde ec
zeem reageren. Men zal hen in
dividueel moeten onderzoeken
om de allergenen te achterha
len en dan een voor beiden
apart behandelschema op te
zetten.
Een allergie is geen acute
ziekte, maar een toestand,
meestal chronisch, die zich ge
durende een langere tijd ont
wikkelt. Het komt regelmatig,
maar niet altijd voor dat een
neiging voor allergie in de fa
milie zit. De allergie is niet er
felijk, maar de kinderen van
allergische ouders of voorou
ders kunnen onder bepaalde
omstandigheden een allergi
sche ziekte makkelijker ont
wikkelen.
Dr.Pelikan: „Het is onmoge
lijk alle allergenen op te noe
men omdat het er zoveel zijn. Ik
wil wel de belangrijkste groe
pen noemen. De eerste wordt
gevormd door de 'inhalatie-al-
lergenen'. Die verspreiden zich
door de lucht en kunnen zowel
door inademing als via oog of
huid het lichaam binnen drin
gen. De belangrijkste allerge
nen in deze groep zijn huisstof
en mijten, diverse pollen (stuif
meel) van grassen, bloemen,
bomen of onkruid en haren, ve
ren en huidschilfers van dieren.
De meest 'gevreesde' dieren
zijn hond, kat, koe, paard, var
ken, konijn, cavia, muis, mar
mot, schaap, geit, duif, kanarie,
parkiet, papagaai, vink en kip.
Maar men kan ook allergische
klachten hebben na bezoek aan
een dierentuin of tijdens va
kantie in een exotische omge
ving. We hebben al patiënten
gehad met last van kortade
migheid na een verblijf van en
kele minuten bij een apenkooi
of kamelenhok. We hebben
mensen accute neusklachten
zien krijgen nadat zij bij een
leeuwenkooi hadden gestaan en
anderen huidjeuk door contact
met zo'n aardig ezeltje in Span
je.
Een belangrijke subgroep
'inhalatie-allergenen' bestaat
uit schimmels. Vocht en warm
te zijn twee belangrijke voor
waarden voor de groei van
schimmels. Nederland heeft
een tamelijk vochtig klimaat en
Wat betekent inhoudelijk een
goed allergologisch onderzoek?
Dr.Pelikan: „Eerst enkele ba
sisregels: zonder een redelijke
analyse kan geen redelijke be
handelingsmethode opgesteld
worden. Alleen een complex
onderzoek kan tot een redelijke
conclusie leiden. Natuurlijk
moet zo'n onderzoek alle voor
de patiënt belangrijke'facetten
bevatten; aan de andere kant
moet het onderzoek niet over
dreven zijn; het moet corres
ponderen met de graad en ernst
van de klachten.
Het allergologisch-immuno-
logisch onderzoek bestaat uit
een basisgedeelte en een aan
vullend speciaal deel. Elk deel
heeft testen aan en met de pa
tiënt en testen welke verricht
worden met het materiaal dat
bij de patiënt wordt afgeno
men. De meest voorkomende
testen zijn: huidtesten, neu-
sprovocaties, inhalatie provo-
catietesten, lapjes proeven, tes
ten met medicijnen en immu
nologische testen.
Zo'n onderzoek, ik kan het
niet genoeg herhalen, wordt
aangepast aan de patiënt en
zijn problemen. Bij patiënten
met een lichte allergie kan men
na enkele testen al voldoende
weten. Aan de andere kant
moeten we bij patiënten met
een gecompliceerde problema
tiek met meerdere allergie-
vormen, bij dreigende invalidi
teit, bij bijkomende school-,
werk-, sociaal-, maatschappe
lijk-, of huisproblemen, daarna
aanvullende of zelfs speciale
testen toepassen en verrichten.
Dat kan vanzelfsprekend lan
ger duren.
Sommige patiënten, die in
hun huis, werkplaats of omge
ving onder invloed van allerge
nen staan welke daarna het on
derzoek duidelijk storen, ne
men we voor een korte periode
op. Zo'n opname op een afde
ling waar weinig allergenen
voorkomen is op drie punten
belangrijk: het onderzoek vindt
onder controle plaats, men is in
de gelegenheid de ziekte en
haar beloop beter te observeren
en het lichaam krijgt de kans
zich te herstellen van de in
vloed van thuis of de in de om
geving aanwezige allergenen.
Soms zien we een opvallende
geen strenge winters en be
hoort met Engeland, Denemar
ken en België tot de landen
waar de meeste schimmel-al
lergieën voorkomen.
Enkele tientallen schimmels
staan in verband met allergie.
Ze groeien b.v. in badkamer,
toilet, schuur, kruipruimte,
achter de houten betengeling,
in de airconditioning installa
tie, hetelucht verwarming,
langs lekkende leidingen, in
kelders en langs buitenmuren.
Er zijn nog tientallen andere
'inhallatie-allergenen' bekend,
zoals kapok, houtzaagsel,
graanstof, meelstoorten, na
tuur- en kunstvezels, wol, pa
pier, chemicalieën, enzovoort",
zegt dr.Pelikan.
Een tweede belangrijke
groep allergenen bestaat uit le
vensmiddelen. In principe kan
het meeste van wat men eet en
drinkt onder bepaalde omstan
digheden voor de individuele
mens nadelige gevolgen heb
ben. Levensmiddelen welke erg
bekend zijn als allergenen zijn
o.a. melk, kaas, cacao, chocola
de, specerijen, noten, groente,
fruit, vis, bier en wijn. Ze ver
oorzaken b.v. kortademigheid,
neusklachten, huidjeuk, maag
darmklachten, braken, netel-
„Maar naast veel voedselal-
lergenen bestaan er nog tien
tallen andere stoffen die verge
lijkbare klachten kunnen ver
oorzaken zonder dat de allergie
reactie is ingeschakeld", meldt
dr.Pelikan. „Ik denk dan o.m.
aan chemische stoffen, be
standdelen van levensmidde
len, kleurstoffen, smaakmidde-
len, conserveringsmiddelen,
desinfectiemiddelen en vulstof
fen.
Als derde groep wil ik de
'contact-allergenen' noemen.
Die stoffen veroorzaken een
plaatselijke reactie op huid,
slijmvliezen of andere organen.
Daaronder vallen honderden
chemische stoffen welke zitten
in b.v. cosmetica, zepen, was-
poeders, shampoos, verven,
lakken, verdunners, lijmen,
metalen (sluitingen BH's, hor
logebandjes, kettingen, siera
den, oorbellen, brilmonturen),
plastics, rubber (zelfs kunstge
bit), pleisters, medicijnen en
noem maar op.
Vervelende van deze stoffen
is, dat ze een aantal verschijn
selen (bobbeltjes, plekken, bloe
dingen, zwellingen e.d.) alsook
ziekteverschijnselen kunnen
veroorzaken. De vierde grote
groep allergenen wordt ge
vormd dooe medicijnen. Ze
blijken ook allerlei combinaties
van allergische ziektebeelden
te kunnen veroorzaken (huid
uitslag, kortademigheid, bloed
reacties, acute zwelling van de
luchtpijp). Tenslotte zijn er nog
heel wat kleinere groepen al
lergenen, b.v. insecten, chemi
sche stoffdn of stoffen van or
ganische of niet-organische
oorsprong.
Bij de meeste patiënten be
staat er naast de allergie nog
een ander mechanisme. Dit
heet 'aspecifieke hyperreactivi
teit' en de stoffen heten aspeci
fieke prikkels. Ze zijn van me
chanische, fysische of chemi
sche oorsprong en ze werken op
het lichaam of op de individue
le organen door middel van ir
ritatie, b.v. mist, temperatuur
wisseling, tabaksrook, uitlaat
gas, chemische stof en damp,
haarlak, poetsmiddel.
Omdat dit mechanisme zich
vaak tussen de allergie door be
weegt, moet men beide mecha
nismen gedurende het allergo
logisch onderzoek ook onder
ling onderscheiden. Allergie
kan praktisch in en op alle or
ganen verschijnen en dit nog in
de vorm van diverse typen. Het
is ondoenlijk hier al deze com
binatiemogelijkheden van
ziekten te melden.
Wel wil ik de meest voorko
mende noemen. Dat is nog een
heel lijstje: a. de seizoengebon
den hooikoorts en de niet-sei-
zoengebonden neusverkoud-
heid en diverse andere
Ademhaling sproeven
neusklachten; b. voorhoofds-
en kaakholtenonstekingen; c.
oogklachten als branderige,
jeukende of tranende ogen en
ontstekingen van oogleden; d.
aandoeningen van de onderste
luchtwegen, die als astma of
astmatische bronchitis bekend
zijn; e. op de huid diverse vor
men van eczemen, netelrozen,
uitslagen, jeuk, rode vlekken,
zwellingen; f. hoofdpijnen, het
zij als migraine, hetzij - als een
doorlopende pijn; g. in het oor:
allergie van het buiten of mid
den oor; h. moeheid, schomme
lende lichaamstemperatuur,
lusteloosheid, onwel voelen; i.
maag-darmklachten en bra
ken; j. aandoeningen van tand
vlees of 'slijmvlies, blaasjes in
de mond; en k. allerlei minder
voorkomende ziekten.
Een aparte groep vormen de
'arbeids-allergieën' of de 'hob
by-allergieën'. Die ontstaan na
contact met diverse stoffen tij
dens het uitoefenen van een be
paald werk. Voorbeelden zijn
de boerenlöng; duivenmelkers
ziekte (in neus of long); bakkers
astma, rhinitis of eczeem (door
meel); in de houtverwerkende
bedrijven, graanbedrijven, in
drukkerijen (papier, inkt);
boekhouders, kassiers, archief-
medewerkers (papier, huisstof,
mijten); in de chemische indus
trie; door airconditioning; in de
kaasindustrie, etc. In de meeste
.gevallen heeft de patiënt last
van een combinatie van reac
ties, van diverse orgaan-ver
schijnselen en ook van diverse
allergenen", zegt dr.Pelikan.
Gezien al deze punten is het
goed verricht allergologisch
onderzoek niet zo eenvoudig.
Soms moet men moeizaam naar
oorzaken zoeken, bepaalde tes
ten herhalen, soms zelf nieuwe
testen maken of de bestaande
testen aan de patiënt en zijn in
dividuele problematiek aan
passen. Daarom moet men op
het gebied van de allergologie-
immunologie zeer nauwkeurig,
precies en in details werken.
- FOTO'S OE STEM/JOHAN VAN GURP
verbetering. Patiënten die
maanden of jaren dagelijks
klachten hadden, zijn na enkele
dagen plots bijna klachtenvrij.
Je hebt diverse behande
lingsmogelijkheden. Ik geef de
voorkeur aan de 'complexieve
behandeling'. Hierbij pakken
we alle ^belangrijke, facetten
van het allergie-probleem ge
lijk aan. Dat wil zeggen dat we
naast het zo mogelijk uitscha
kelen van allergenen de patiënt
medicijnen geven, eventueel
aangevuld met inspuitingen
(desensibilisatie).
De medicijnen zijn weer on
der te verdelen in twee groe
pen: medicijnen welke tegen de
al ontstane allergische reactie
werken en medicijnen welke
preventief werken en het weef
sel en- de cellen moeten be
schermen. Men kan nooit een
ideale allergenenvrije omge
ving maken. Ook kan men geen
huisstofvrij huis bouwen en 's,
zomers patiënten niet uit de
buurt van pollen houden.
Daarom moeten we in be
paalde gevallen medicijnen ge
ven en dat voor een langere ter
mijn, zodat de positieve effec
ten van de medicijnen zich sta
biliseren en fixeren. Uitgangs
punt is altijd dat de medicijnen
maximale baat en een minima
le bijwerking geven. Een conse
quente behandeling van aller
gie duurt meestal enkele jaren.
Sommige patiënten kunnen
na een bepaalde tijd stoppen
met hun medicijnen en zij heb
ben geen of minimale klachten
meer; andere patiënten kunnen
hun medicijnen na bepaalde
tijd tot een minimum beperken
en weer anderen zullen ze lang
moeten blijven gebruiken", zegt
hij.
Allergie is, dat blijkt uit het
voorgaande, een complex pro
bleem, niet alleen medisch
maar ook sociaal-maatschap
pelijk. En dat breder dan men
zou verwachten. In ons land
heeft 12-14 procent van de be-
t 9W
Dr.S.Pelikan
vorm van
Crteé.'iiciar-
bij wordt vaak vergèteh, dat
een .allergie ook het -dagelijks
leven van -cerf-patiënt negatief
kah pémvlóedferv.
br.Pelikan: „Ik denk daarbij
aan schoolprestaties van Ijinde-
reri, het gedrag..,van de patiënt
op.de werkplaats, in-gezin en
huwelijk «jaay diverse ahgsten
en spanningen' kunnen .optre
den, minderwaardigheidscom
plexen (een jonge vrouw moet
ziéh'st'eeds krabben), agi'èssivi-
teit of- apathie (gevolg van sla
peloosheid doof herhaalde be
nauwdheid).
Kinderen die 's nachts vaak
een verstopte neus hebben en
door hun mond ademen, krij
gen daardoor ;op den duur
hoofdpijn of. een acutë ïijfectie,
waardoor zij regelmatig'lessen
missen. Wij zien vaak ceh ver
betering van het gedrag en van
het maatschappelijk Êüa(klone
ren als het allergie-probleem
grotendeels is weggenomen.
Patiënten met allergische
ziekten worden regelmatig ge
confronteerd met gebrek aan
begrip in hun omgeving, Door
dit niet viold3eq.de begrip voelt
de patiënt zich in een moeilijke
situatie. Aan de ene karet heeft
hij klachten en aan-de lindere
kant gelooft 'niemand' hem.
Het is daarom geen verrassing,
dat hij in een wat 'verbitterde
situatie' verkeert en soms hulp
zoekt in niet-wetenscfiappe-
lijke behandelingswijzen:
Reghlrriatig'zé'gt mén:'Aller
gie, oh, daar moet je .mee leren
leVen', of 'Een beetje allergisch,
dat is niet erg' of 'Allergie, dat
is psychisch'. Deze uitspraken
zijn niet juist en betékenen
meestal een zware onderschat
ting, vap-.eegr aprieuZè" proble
matiek 'v
Allërgólbgie-immarfpmgie
een integraal medisch,Specia
lisme, zegt;j<jr,gelikan: |,Het is
wel êën vrij nieuw specialisme
dat de laatste tien-twintig jaar
een zeer sterke ontwikkeling
heeft doorgemaakt eri zich
heeft geprofileerd. Allprgolo-
gie-immunologie is gebaseerd
op en houdt zich bezig; met de
antigeen-antilichaarrireactie en
de: daaruit voortvloeiende ziek
ten.
Deze reactie kan praktisch in
alle organen en weefsels van
het lichaam ontstaan. Daarom
spreidt de allergologiè zich over
zo'n breed gebied en- onder
houdt nauwe contacten ipet di
verse andere specialismen. Aan
de andere kant onderscheiden
de allergologie en de allergo-
loog zich daardoor van diverse
klassieke 'orgaan-gebonden'
specialismen en specialisten.
Onderzoek en behandeling
op dit vakgebied gapfi snel
yobrufi? ."Waj'jtipn jaar :|eleden
nog een droom leek, isvandaag
een dagelijkse routine. Anders
om kan men ook zletiidlit, wat
15-20 jaar- geleden alge
meen geaccepteerd stahdpunt
was (b.v. inspuitingen) tegen
woordig in het licht van nieu
were ontdekkingen duidelijk
aan waarde heeft verloren.
Volgens de klassieke opvat
ting was het enige allergolo
gisch onderzoek de huidtest en
de enige behandelingsmethode
was dé' ïhspiuffng mëfallerge-
nen om de zgn. weerstand van
het lichaam te verhogen. Deze
•Visie is achterhaald. Aan de an
dere kant moet men ook niet hl
een andef; extreem vervallen,
om te spectaculaire resultaten
of wonderen te verwachten.
Alle dingen, ook de medische
handelingen, hebben hun mo-
gelijkheden en htm beperkin-
gen. Een van de recente ont
wikkelingen is het onderzoek.1
van de antilïchamèh in .het
bloed (RAST). Dit is een erg
nuttige test, maar alleen als on
derdeel van het totale allérgo--
logisch onderzoek. Als deze test
alleen, of hoogstens in combi
natie met huidtesten wordt
verricht, levert ze bij de meeste l
patiënten niet voldoende infor- -
matie op. Toch horen patiënten
soms ten onrechte: 'Er wordt
bij u even een klein beetj e bloed t
afgenomen en daarna weet
men waarvoor u allergisch
bent'.
Ik geloof niet in spectaculairei
'wondertesten' of 'wonderbe- i
handelingen'. Ik geloof wel in
vakkennis, nauwkeurigheid, j
maximale inzet en min-of--;
meer 'mierachtig'consequente
en serieuze onderzoeken en be-
handelingen, die zo veel basis-
facetten en basisproblemen als
mogelijk omvatten".
