„F I
Een
TZCARAL
boot over een
DO"
berg
Ongeloofwaardige
klopgeest
in „Poltergeist"
UITSLAND 2
DUITSLAND 3
HILVERSUM 4
aUPAG 3 DECEMBER 1982
Me en Wiske: De Belhamel-Bende
\RQ£FT£*èfg
rmt
Aandacht
voor
de Maas
Lucky Luke: De bende van Joss Jamon
Wijn
ven en slechthorenden.
■matie voor de Spaanse
'ekenfilmserie van Han-
ips. Voorlichtingspotjes
kontact.
jf. Spelprogramma met
ïws. Actualiteiten.
Kn Henk Spaan en Harry
mei. Duitse tv-serie van
Wirth, gebaseerd op de
van Janina David. Zesde
familie Grabowski bang
ia in een kostschool bui-
ondergebracht. Ze krijgt
aam en wordt katholiek
an. Frits Bom behandelt
kijkers over maatschap-
lag. Talkshow van Sonja
it het centrum De Meer-
erdam.
oven en slechthorenden.
rubriek.
D Achtergrondinforma-
10 Geloof, liefde en hoop.
its tv-spel.
10 Journaal.
i0 Zie Duitsland 1.
.7 Overzicht program
's.
10 Journaal.
14 Professor Poppers uit-
ding. Avonturenserie
>r de jeugd.
10 Leerlingen-express.
ïgdjournaal.
)0 Journaal.
)8 Tele-illustratie. Maga-
e met tips en informatie.
10 Tom en Jerry. Teken-
npjes.
!0 De Dikke en de Dunne.
urel en Hardy.
10 Journaal.
10 Buitenlands journaal.
15 Kottan bemiddelt. Se-
komische misdaadverha-
15 Leer's een beetje
:ens. Humoristisch ont-
anningsprogramma.
00 Achtergrondinforma-
.20 Aspecten. Cultureel
agazine.
.50 Sport op vrijdag.
20 Ansiktet. Zweedse film
n Ingmar Bergman (1958)
5 Journaal.
.00 Gymnastiek.
.10-11.40 Schooltelevisie.
.00-17.40 Schooltelevisie.
.00 Hallo Spencer (23).
ugdserie.
.30 Tv-cursus geschiede-
s.
.00 Eff-eff. Vrije-tijdsma-
^zine.
.45 Journaal 3.
,00 Journaal.
|.15 Reporter. Reportages
t Duitsland.
.00 Eindelijk 18 - en wat
i? Problemen rond meer
jarigheid.
.30 God en de wereld. Re
gieus programma.
.00 Malu. Braziliaanse tv-
rie.
2.50 Cultuur en weten-
hap. Ontmoeting met
ugust von Kotzebue.
1.35 Journaal.
■eeuwen - 15.03 Veronica's top
P - 18.02 (NOS) De avondspits
3.02 (VOO) Leo van der Goot
1.02 Mono - 22.03 Countdown
afé.
02 (VOO) Ochtendstemming
.05 Werk van Bach, Rossini, V,"
reglio, Rachmaninoff en Niej"
.en - 9.00 Strauss Co - 9*(
Symfonie Orkest van Montrea
net het vioolconcert in D grpi
erts van Tsjaikovski - 10.30 MU"
iek voor miljoenen - 12.00 Han
/Iondt presenteert n'elrjet
;rammofoonplaten - 13.05 B
helders Orkest met de soli
^rédéric Meinders (piano) - 14:
VPRO) New Music America
982 - 16.00 De tweede beweg»
composing the radio - J'-qq
Overname Hilversum 2 - *ü-
NOS) Europees concertpodiun
ïadio Filharmonisch OrK®
n.m.v. Kanstanty Kulka (V'J°J
21 15 Finse volksmuziek - 2^
Nederlandse Klarinettenkwa
et met werken van Raxacn
^ech berger.
T3 PAGINA GIDS 2
Door Marjan Mes
RllIM 2,5 uur durende
pirn „Fitzcaraldo" is wel
„iet het meest geslaagde,
maar wel meest spectaculai
re filmproject sinds de
Tweede Wereldoorlog. De
onwaarschijnlijke verhalen,
„verigens nog merendeels op
waarheid berustend ook, die
over de drie jaar durende
opnamen de ronde deden,
hebben de film een roem be
zorgd, die het uiteindelijke
produkt ver in de schaduw
stelt- Drie jaar werken aan
een film in het oerwoud van
Peru om uiteindelijk een
stoomboot over een berg te
kunnen zien gaan; het lijkt
achteraf een waanzinnige
onderneming van Werner
Herzog. Te meer als men
weet, dat er werkelijk op
onbarmhartige wijze is af
gezien en mensen het leven
lieten tijdens de opnamen.
Herzog heeft een plaatse
lijke Indianenstam de boot
in werkelijkheid over een
berg tussen twee rivieren
laten transporteren en de
beelden, die men hiervan
ziet zijn, anders dan te doen
gebruikelijk, niet getru-
ceerd. Hij heeft over die gi
gantische stunt opgemerkt:
„Ik had het gevoel, dat ik
ëen film moest maken, die
het publiek moed geeft voor
eigen dromen en fantasieën.
Vooral ook dat men weer de
moed heeft om zijn eigen
ogen te vertrouwen". Het
was beter geweest als hij
juist meer aan de verbeel
ding had overgelaten, want
dat doet „Fitzcaraldo" op
geen enkele wijze. De cru
ciale scènes in de film zijn
schitterend om te zien, maar
het lijkt meer op een docu
mentaire of een antropologi
sche studie over Indianen,
dan op een speelfilm. Over
het feit, dat het ook over
opera in het oerwoud gaat,
zei hij in hetzelfde inter
view: „Opera past goed in
het oerwoud, omdat het oer
woud vol trance, fantasie en
koortsdromen is. Het oer
woud is meer dan zo maar
een landschap, het is een in
nerlijk landschap, heel diep
in onze ziel, in onze fanta
sieën". Het is onvoorstel
baar, dat Herzog juist met
die fantasie niets heeft ge
daan, maar heel braaf en
zonder verrassingen het
chronologisch verloop van
zijn bizarre verhaal volgde.
De financiële en menselij -
ke problemen, die dit project
teweegbracht, waren enorm.
Hoofdrolspeler Jason Ro-
bards werd halverwege ziek,
Mick Jagger en Mario Adorf
haakten af, waarna Klaus
Kinski de titelrol mocht
overnemen. Vliegtuigen met
medewerkers stortten neer
en tijdens het transport van
de boot verongelukten ook
mensen. Vier doden en een
voor het leven gehandicapte
waren het offer van de in
spanningen. Het kamp van
de filmploeg werd door de
Indianen in brand gestoken,
omdat deze als nazi's waren
afgeschilderd. De sensatie
pers deed er nog een schepje
bovenop (Claudia Cardinale
zou verkracht zijn door de
Indianen) en voor Amnesty
International was dat alles
bij elkaar een reden om ter
plekke een onderzoek in te
stellen. De spectaculaire on
derneming bezorgde Herzog
weliswaar de regieprijs in
Cannes, afgelopen zomer,
maar net als „Nosferatu",
die ook een wonderbaarlijke
(griezel-) film was, kan
„Fitzcaraldo" lang niet
voortdurend de spanning
bewaren, die je van zo'n oer-
woudavontuur zou ver
wachten.
Dat avontuur gaat over
een aan lager wal geraakte
Ierse architect, die in een
dorpje in het Amazonege
bied is blijven steken na een
mislukte spoorwegbouwon
derneming. Hij is daar be
vriend met een hoerenma-
dam (Claudia Cardinale) die
hij weet te interesseren voor
zijn buitensporige liefde
voor de zang van de opera
zanger Caruso. De film be
gint met hun beider bezoek,
na een kanotocht over de
Amazone, aan een opera
uitvoering in de hoofdstad.
Daar vat Fitzcaraldo het
plan op om op 2.000 kilome
ter van de beschaafde we
reld, midden in de jungle,
een operagebouw te bouwen
voor zijn geliefde zanger.
FITZCARALDO (Klaus Kinski) kijkt naar zijn stoomboot, terwijl die omhooggetrokken
wordt over een berg in het oerwoud.
Hij weet geld van zijn vrien
din en een rubberkoning los
te krijgen om een schip te
kopen waarmee hij in een
ontoegankelijk gebied for
tuin kan maken met rubbe
rontginning. Omdat er een
gevaarlijke stroomversnel
ling moet worden gemeden,
zal de boot een stuk over
land moeten. Indianen, die
de bemanning eerst bedrei
gen, raken in trance van de
stem van Caruso, die uit de
pathéfoon komt, welke Fitz
caraldo aan boord van zijn
schip heeft. Ze denken dat
hij zelf een blanke god is, die
hen van het kwaad kan red
den en ze kappen het oer
woud op de te trotseren
berg. Daarna worden draai
lieren en rails uit het voor
radige hout gemaakt en
wordt het schip inderdaad
in zijn geheel over de berg
getransporteerd. Aan de an
dere kant gelegen, wordt het
op een nacht door de India
nen' losgesneden waarna het
toch nog in de stroomver
snelling terechtkomt en ern
stige averij oploopt. Uitein
delijk ziet Fitzcaraldo zijn
droom slechts verwezenlijkt
in een zwakke afspiegeling
van wat hem voor ogen
stond. Een operagezelschap
treedt aan boord op van het
inmiddels weer verkochte
schip en gelukzalig bekijkt
Fitzcaraldo deze bizarre
vertoning. Alle beelden zijn
volslagen aan de realiteit
ontleend, zonder dat er een
dramatische structuur voor
het verhaal werd gemaakt.
Dat ontneemt de film prak
tisch iedere geheimzinnig
heid en dramatische span
ning. De inbreng van de In
dianen lijkt nauwelijks
geïntegreerd in het verhaal
en gaandeweg lijkt Klaus
Kinski ook los te staan van
de gebeurtenissen. Het is op
nieuw zijn wonderlijk uiter
lijk, dat fascineert, maar hij
maakt van de monomane
operaliefhebber geen intri
gerend mens, die kan boeien
door wat hem bezielt. Sto
rend is ook de ongelijke na-
synchronisatie in het Duits
van Indiaanse acteurs en
van Claudia Cardinale, die
lacherig vreemde geluiden
slaakt. In plaats, dat de per
sonen dichtbij je komen, zo
als bij zo'n heel persoonlijke
benadering van het gegeven
verwacht zou kunnen wor
den, blijven ze op een af
stand; figuren op celluloid.
„Fitzcaraldo" van Werner
Herzog. Cinésol 3 in Breda.
Cinesol 1 in Breda gaat
door met de banale zie-
ienhuiskomedie „Young
doctors in love". Cinesol 2
houdt het bij „Ademloos"
van Mady Saks, een als
drama niet geheel ge-
gde film over post-
I natale depressie en hy
perventilatie bij twee
I jonge vrouwen, die overi-
I goed gespeeld wor
den door Monique van de
j Venen Linda van Dyck.
Casino 1 in Breda pre-
senteert, net als Roxy 2 in
3ergen Zoom, „Class of
1984" van Mark Lester,
j ven sadistische actiefilm
over knokploegen in
punkuitrusting op Ame
rikaanse middelbare
scholen in de toekomst.
De basis is de drugshan
del en daarmee gepaard
gaande bendevorming.
Een zogenaamd toe
komstbeeld wordt behen
dig, maar met een grieze
lige mentaliteit geschetst.
Casino 2 in Breda ver
toont de griezelfilm
„Kamp der verdoemden"
en in de nacht „Preparez
vos mouchoirs", een leu
ke, anarchistische rela
tiefilm van Bertrand
Blier. Casino 3 komt te
rug met de oude spaghet
ti-western „De duivel
hale je" en draait als
nachtfilm „Wild rider",
een Heli's Angels-avon
tuur van Jack Nicholson.
De naieve pornoklucht
„Porky's" wordt gerpo-
longeerd in Mignon in
Breda, Luxor in Roosen
daal en De Koning van
Engeland in Hulst. „Roc
ky 3", het derde bokssuc-
ces van Sylvester Stallo
ne, is te zien in Roxy 1 in
Bergen op Zoom. In Cine-
m'actueel 2 in Bergen
draait „Honky tonk free
way" („Heibel op de
hoofdweg"), een komedie
rond een stadje in Flori
da van John Schlesinger,
met Beau Bridges.
„De smaak van water"
van Orlow Seunke, met
Gerard Thoolen als so
ciaal ambtenaar die
wordt geconfronteerd
met de bittere werkelijk
heid, is nog te zien in Ci-
nem'actueel 3 in Bergen
op Zoom. „Van de koele
meren des doods" van
Nouchka van Brakel
draait deze week in City
1 in Roosendaal en De
Koning van Engeland in
Hulst.
Van onze filmredactie
Een week voordat „E.T." op
ons wordt losgelaten, krijgt
Breda (Casino) bezoek van
„Poltergeist", ook een produkt
van het Amerikaanse wonder
kind Steven Spielberg.
Als regisseur van deze film
treedt Tobe Hooper op, maar
iedereen gaat er van uit dat
Spielberg, de man van „Jaws",
„Close encounters" en „Rai
ders of the Lost Ark", de
geestelijke vader is.
In Amerika heeft „Polter
geist" succes gehad, maar
moest de film het toch duide
lijk afleggen tegen „E.T.". Dat
is niet zo verwonderlijk, want
„Poltergeist" is gewoon een
grove griezelfilm, waarin sluw
met angsten wordt gespeeld.
Centraal staat de familie
Freeling, een echtpaar met
drie kinderen, woonachtig in
een leuke buitenwijk. Dit ge
zin wordt op de meest onver
wachte momenten gekweld
door een onzichtbare kwel
geest. Kamers wankelen, kas
ten zweven, kinderen worden
opgetild, afschuwelijke gelui
den weerklinken.
Spielberg en Hooper (die
ooit een onsmakelijke film
maakte over een moordende
cirkelzaag) zijn natuurlijk
mans genoeg om de juiste
schrikeffecten op de juiste
plaats te zetten. Maar wie een
beetje kritisch kijkt, moet toch
vrij snel afhaken, omdat de
geloofwaardigheid op geweld
dadige wijze overboord wordt
gezet.
De makers hebben verschil
lende keren verklaard dat
over het verschijnsel van de
klopgeest niet al te lacherig
moet worden gedaan. Ook tij
dens de opnamen zouden
voorwerpen zich op on-
Poltergeist" van Tobe Hooper en Steven Spielberg,
Grand, Breda.
verklaarbare wijze verplaatst
hebben. Maar bij een andere
gelegenheid zei Spielberg dat
hij gewoon een „erg enge film"
wilde maken.
Overigens kreeg de film
voor actrice Dominique Dun
ne, de oudste dochter van de
Freelings, een lugubere na
sleep. Ze wordt na een dave
rende ruzie door haar ex-
vriend gewurgd en stierf een
week later in het zieken
huis
BOEKENBOEKENBOEKENBOEKENBOEKENBOEKENBOEKENBOEKENBOE
BOEKEiVBOEKEiVBOEKENBOEKENBOEKENBOEKBOEKEÏVBOEKEJVBOEKENBOEKENB
ENBOEKENgOgXgTtBOEKENBOEKtHBOEKENENBOEKENeCBXSWBOEKENBOt
BO££OVBOEKENBOEKENBOEKENBOEK£A/flO£BC>£m®OEKENBOEKENBOEKEN
Wezullen het direct
Y': ulme met ontglippen, Suske1 JoepsIn vogel-
Jtoht ten (oto met m<jn mstantcamera1
"*-11»'%'V> ^SZ
'HahahaEen verluchtende hond. THoumaaralop1
Heel anders dart de gemaskerde, hé1 hun j'j /e nooit
vergissen
Hemel1 Hou je stil L Ik denk
S dat ve deze keer prijs hebben
i,
'Oes
Rien Snijders: In het land van
de Bergse Maas. Uitgeverij Ter
ra Zutphen. Prijs f34. Con
Mönnich en Pieter Uit den
Boogaart: Portret van de Maas.
Uitgeverij Terra Zutphen.
Prijs tot 31 december f39,50,
daarna f48.
In korte tijd en nog wel bij de
zelfde uitgeverij (Terra Zut
phen) twee (foto)boeken over
de Maas, het lijkt wel of het
niet op kan.
Eerst kwam de uitgeverij
met 'In het land van de Bergse
Maas' van de uit Sprang-Ca-
pelle afkomstige schrij ver
Rien Snijders, een boek, met
veel foto's van de auteur zelf,
dat officieel aan het provincie
bestuur werd aangeboden.
Nauwelijks een paar weken
later bracht Terra een boek
uit, geschreven door Pieter Uit
den Boogaart en met foto's
van Con Mönnich, dat aan
dacht vraagt voor het hele
stroomgebied van de Maas.
Van een doublure is in dit
geval zeker geen sprake. Afge
zien van het gegeven, dat Rien
Snijders zich in zijn boek tot
een xiein stukje van het rijk
van de Maas beperkt en Uit
den Boogaart de rivier van de
bron tot de monding volgt, is
de benadering heel verschil
lend.
Hoewel de Maas er als rivier
best mag zijn, zowel wat be
treft de grootte van zijn
stroomgebied ais wat betreft
zijn economische betekenis, is
hij nooit wat je noemt een 'be
zongen' rivier geweest. Hij
heeft nooit, zoals bijvoorbeeld
de Rijn en de Donau, een appèl
gedaan op romantische gevoe
lens, eenvoudig doordat hij
daar niet het karakter voor
heeft. Noch de rivier zelf (hoe
wel...!), noch het grootste deel
van zijn stroomgebied. Maar
boeiend is de Maas niettemin.
En Uit den Boogaart en zijn
fotograaf Mönnich hebben
dan ook een poging willen
doen 'een stukje sympathie
voor de Maas over te dragen',
niet in de vorm van een over
trokken lyrische beschrijving,
maar eerder in een kritisch
portret.
Ze hebben het gebied van de
Maas ingedeeld in voor hen al
thans duidelijk onderscheiden
stukken en geven daar een re-
portage-achtig beeld van. Een
journalistieke benadering,
dingen van de dag. Hoe ziet de
Maas er vandaag de dag uit,
'aj juEnfiz 'uuaqos
do uii(3 jsaijje jeeq 'jood[3jej 'uöAtnjp 'jnnui ui uauajs 'ueoips 'sjqoaj gooqapa 'uiee^qep Suejs 'jaqqaTS
daar gaat het hen om. Die re
portage is er beeldend en
boeiend uitgekomen. Heel
aanlokkelijk voor iemand die
een paar goeie wandelschoe
nen in de kast heeft staan.
Maar het stroomgebied van de
Maas, beginnend in het Franse
Pouiliy-en-Bassigny tot aan
de monding bij Europoort, is
wel bijna 1.000 km lang. U
bent dus gewaarschuwd.
Rien Snijders heeft zijn
werk heel anders aangepakt.
Het gebied waar hij over
schrijft, het land van de Berg
se Maas, is veel beperkter en
dat heeft hem de kans gegeven
er veel indringender en dieper
op in te gaan. Trouwens, de
Bergse Maas is eën kunstma
tig stukje Maas, tot het graven
waarvan een eeuw geleden bij
wet besloten werd. Hetgeen
voor Snijders aanleiding was
om erover te schrijven. Hij
heeft er zijn eigen jeugdherin
neringen aan, maar daar be
perkt hij zich bepaald niet toe.
Onderverdeeld in een aantal
hoofdstukken beschrijft hij de
geschiedenis van de rivier, dus
ook vóór de aanleg van de
Bergse Maas, maar vooral van
de mensen die er wonen en
van het land en de steden en
dorpen waarin zij wonen. Dui
delijk bezorgd maakt Snijders
zich over de toekomst als hij
waarschuwt tegen de vrijwel
ongeremde zand- en grind-
winning ('afbraak van onze
landschappen') en tegen de
vervuiling van de rivier,
waarvan het water nu nog tot
drinkater voor een groot aan
tal landgenoten kan worden
gemaakt.
Hoewel 'In het land van de
Bergse Maas' minder een foto
boek is dan het Maasportret
van Mönnich en Uit den Boog
aart ontbreekt het daarin niet
aan schilderachtige plaatjes
zoals die alleen in het land van
de Bergse Maas zijn te maken.
Toon Kloet
Lekker koken met wijn. Mar
cus Würmli-Dell'Orto. Z o-
mer&Keuning Boeken-Ede.
fl. 24,90.
Dit aardig boekwerkje gaat
niet over wijn in sauzen, veel
voorkomend in de Franse en
Italiaanse keuken, maar over
gerechten waarin wijn voor de
smaakbepaling onmisbaar is.
Wijn wordt vooral in de boe
ren- en burgermanskeuken
toegepast. De Franse haute
cuisine is in dit boek dan ook
maar spaarzaam terug te vin
den.
De kook wijn moet ook de
drinkwijn zijn, is een belang
rijke regel. Eenvoudige land-
wijn verdient de voorkeur,
omdat die geen overheersende
smaak heeft. Bij streekgerech-
ten kan men 't best een wijn
uit dezelfde streek gebruiken.
Het boek geeft een algemene
uitleg over de belangrijkste
streekwijnen van een aantal
Westeuropese landen. Hoofd
moot vormen de 192 smakelij
ke recepten. Echt iets om tij
dens de wintermaanden eens
mee te experimenteren.
W.H.
BOEKENBOEKENBOE
BOEKENBOEKENbOEKESE
ENBOEKENGOgKgTtBO
BCOTEA/BOEKENBOEKEh
