DE DAG VAN DE NEDERLAAG
„de 4in1 krant"
Lage opkomst
Van Agt: PvdA en D'66
moeten flink
toontje lager zingen
DOE GRATIS MEE
DE STEM
Van Agt: Geen tijdbom99
DE STEM COMMENTAAR
|Complete aardverschuiving
fcduld is op
BINNENLAND
DEN BOSCH - „De dag van de nederlaag". Een
verdrietige en wat verbitterde Joop den Uyl
windt er voor zijn in kleine getale opgekomen
aanhang in het Bossche Casino geen doekjes
om.
mde (FNV):
Treurig dat
VVD tweede
partij is
I UTRECHT - Vice-voorzitter
Herman Bode van de FNV
I vindt het "treurug" dat de
IwD de tweede partij van
liet land is geworden. Ook al
liijn het Statenverkiezingen,
Ite uitslag zal toch een
I stempel drukken op de lan
Solidair?
I s het huidige kabinet er nu op korte termijn in slaagt
Ron 'e kwikkelen dat wezenlijk bijdraagt aan de
[.^making van onze economie waarbij de daarvoor
«igde bezuinigingen zo eerlijk mogelijk over werken
de P'st-werkenden worden verdeeld, mag het wat ons
Jp blijven zitten. Een kabinetscrisis onder de huidge
«ndigheden zou de politieke vervreemding en de so-
onrust alleen maar vergroten en Belgische toestan-
,„nc)9 dichter nabij brengen.
Helft nieuwe
kiezers stemde
YYD of CDA
MET HET
„KIJKEN EN ZIE
VAN
li
Ill
T5 PAGINA 9 I pONDERDAG 25 MAART 1982
BI
ZH
T22
PAGINA 3
Ie Duitse Gestapo, HEIN-
RICH HIMMLER, zou hebben
leschreven. Volgens de
Veto York Times kocht
hij de collectie voor
f00.000 gulden.
VORE SPOOR, hoofdredac
teur van NRC-Handels-
blad, zal in de tweede
[helft van het volgende
li aar zijn functie neerleg
gen. Dan zal hij vijftien
baar lid zijn geweest van
Ide hoofdredactie van
Iachtereenvolgens het Al-
|gemeen Handelsblad en
IC-handelsblad. Spoor
lis 50 jaar. Hij heeft te
I hennen gegeven zijn
1 loopbaan te willen voort-
ïzetten als schrijvend
[journalist en van de be-
I stuurlij Jee verantwoorde
lijkheden ontheven te
I willen worden. Hij zal
laan de redactie van nrc-
I handelsblad verbonden
blijven.
DE MARKIES VAN TWEEDDALE
heeft het Britse Hoger
huis, het heiligdom van
de gevestigde orde, ge
trakteerd op een verhan
deling over de prachtige
eigenschappen van mari
huana. Tijdens het debat
over verschillende aspec
ten van druggebruik
drong hij er bij zijn me
de-lords op aan marihua
na te legaliseren. „Mij
heeft het nooit enig
kwaad gedaan". De 34-ja-
rige markies noemde de
drug „volmaakt onschul
dig. Drinken is veel erger.
Een verlichte regering
zou gebruik van cannabis
stimuleren in plaats van
het te verbieden. Uit
eigen ervaring weet ik
dat mensen door canna
bis wat lui, vreemd en se
xy worden maar slechts
hoogst zelden kioaadaar-
dig".
JOERI ORLOW, de Russische
dissident die sinds 1976
gevangen zit na een ver
oordeling wegens „anti-
soivjet-agitatie", is er
slecht aan toe. Volgens
zijn vrouw IRINA geeft hij
bloed op en krijgt hij on
voldoende medische ver
zorging. Zij vreest dat hij
tbc heeft. De 57-jarige
Orlow zit een straf van
zeven jaar uit in een
werkkamp met streng re
gime in de Oeral. Na af
loop van deze straftijd
krijgt hij nog vijf jaar
binnenlandse verban
ning.
Den Uyl:,, Onze tijd komt wel weer"
Van onze verslaggevers
Hij weet een emotionele ontlading op het nippertje
te beteugelen met een politieke krachtterm en een po
litieke wijsheid: „Wij werken ons rot, wij halen de
kastanjes uit het vuur, maar krijgen stank voor dank.
Dries drinkt thee in de lome Thaise theetuinen en
wordt door de kiezers beloond. Maar: onze tijd komt
wel weer. Na de regen komt de zonneschijn".
Onze strijd in het kabinet wordt slecht begrepen
Van onze redactie binnenland
delijke politiek, verwacht
Bode.
CNV-voorzitter Harm van
der Meulen meent dat de
uitslag geen rol mag spelen
in het beleid, dat het kabinet
straks gaat voeren op so
ciaal-economisch terrein.
Dat beleid moet volgens hem
gevoerd worden vanuit de
gedachte dat er redelijk en
eerlijk verdeeld moet wor
den.
Werkgeversvoorzitter Van
Veen (VNO) ziet geen directe
politieke gevolgen van de
uitslag. Volgens hem heeft
de kiezer de besluiteloosheid
van "groepen in het kabinet
heel duidelijk veroordeeld".
dat niet?
H. Telchuys
Oosterhout
Doordat de Stem door de
FNV werd aangewezen als
speerpunt verscheen dit
dagblad gedurende een
week niet. Al die tijd viel
er een gat in het leefpa
troon van o.m. bejaarden,
zieken en invaliden. Deze
mensen zien elke dag uit
naar de krant, die voor
hen het belangrijkste
nieuws brengt, waarbij
het plaatselijk nieuws en
de sport het voornaamste
zijn. Door deze staking,
bleven zij hiervan versto
ken. Heeft de FNV zich
wel gerealiseerd wat zij
deze mensen heeft aange
daan? Men spreekt tegen
woordig in kringen van
FNV zoveel over rechten
maar van plichten hoort
men niet veel. Is het niet
de plicht van iedereen de
ellende van werkloosheid
van honderdduizenden
aan te pakken waarbij
iedereen wel zal moeten
inleveren er ervan uit
gaande dat de economisch
zwakkeren zoveel moge
lijk ontzien moeten wor
den. Is dit de dank van de
FNV voor de bejaarden
aan wie wij zeer zeker een
groot deel van de welvaart
van de afgelopen jaren te
danken hebben?
A. Gielen. Prinsenbeek-
leen matte stembusstrijd zijn de verkiezingen voor de
■Provinciale Staten gisteren uitgelopen op een - voor Ne
derlandse verhoudingen - complete politieke aardver
schuiving. Deze stembusuitslag, die de doorbraak,vier jaar
leleden,van de PvdA in het zuiden ongedaan maakt, zal
■et alleen sterk doorwerken in de provinciale politiek en
|e samenstelling van de Senaat(de Eerste Kamer wordt
gekozen door de Provinciale Staten), maar onvermijdelijk
nok in de landspolitiek.
Zo ziet de politieke kaart van Nederland er op dit mo-
ient uit: Van Agt's CDA staat, sterker dan ooit, onbe-
1 aan de kop en heeft nu ongeveer evenveel aanhang
i twee andere regeringspartijen PvdA en D'66 teza-
»en. Zouden er nu Kamerverkiezingen zijn gehouden, dan
kou de huidige regeringscoalitie weliswaar nog over een
■comfortabele meerderheid beschikken, maar CDA en VVD
jouden ook samen weer in zee kunnen gaan. Zij zouden in
jat geval vaster in het zadel zitten dan het eerste kabinet
jan Agt-Wiegel.
Dramatisch was de krachtmeting tussen VVD en PvdA,
e belangrijkste exponenten van rechts en links rechts in
«land. De liberalen zijn hieruit als de grote overwin
naar tevoorschijn gekomen; de socialisten hebben een van
Pzwaarste nederlagen in hun geschiedenis geleden. Ze
W zelfs als tweede grootste partij door de VVD verdron
gen.
I Het (verwachte) verlies voor de PvdA en de (onverwacht
jote) afkalving bij D'66 is voornamelijk te wijten aan het
«dat een belangrijk deel van de aanhangers van deze
men niet van zijn stemrecht gebruik heeft gemaakt,
pen zij dan niet wat er gisteren op het spel stond? Wei-
per. Alle grote politieke partijen hebben dag in dag uit
Pamerd op het feit dat de uitslag van deze Statenverkie-
Wen van grote betekenis zou kunnen zijn voor de lands-
Ptiek. Waarom hebben ze dan toch Den Uyl en Terlouw
steek gelaten? Heel duidelijk: omdat ze hun politieke
prs niet meer begrijpen, de omschakeling van oppositie
^regeringsverantwoordelijkheid nog niet hebben ver
rot, dan wel grote bezwaren hebben tegen hun beleid
I-net ontbreken van beleid
j»E GROENEVELT, de voorzitter van de Industriebond
I? beeft gisteravond verteld, dat de FNV de politieke
7™kken van de PvdA al een jaar geleden gewaar-
cjuwd heeft dat er „oorlog" zou komen als de PvdA in
kabinet Van Agt zou meewerken aan een beleid zoals
r laatste maanden gevoerd is. De FNV heeft woord
pouden: die oorlog is er gekomen. Met alle - sinds giste-
pvidente - gevolgen van dien. Zal Den Uyl nu alsnog
fpn voor de FNV?
zijn eerste openhartige reactie op zijn „zware neder-
j zei Den Uyl gisteravond: „Wij gaan door op de ineg-
Wweg". Dat is „lef hebben" zal Van der Stee gedacht
jen. Maar is ook de partijleiding van van de PvdA al zo
Pjterd door het Nieuw Realisme, dat zij bereid is verlie
ten Uy| te blijven volgen? Kan Den Uyl in het kabinet
Wel op de ingeslagen weg voortgaan nu hij een kwart
l^'in aanhang heeft verspeeld?
w ar ban moeten er nu eindelijk wel knopen worden
tn'khat ^an moet d't tweede kabinet Van Agt alsnog
«abinet „van allure" worden. Het geduld van de kie-
s~ zoals gisteren gebleken - uitgeput.
HILVERSUM (ANP) - Van
de Nederlanders die gisteren
voor het eerst naar de stem
bus mochten heeft de helft of
op de VVD of op het CDA
gestemd. Een kwart van de
jonge kiezers bracht zijn
stem uit op de VVD EN 24
procent op het CDA, zo wijst
een Intomart-onderzoek uit.
Uit de lage opkomst, voor
al in het zuiden, concludeert
Den Uyl dat er twijfel heerst
aan het vermogen van de po
litiek om uit de crisis te ko
men. In één zin het paradi-
so-verhaal van Den Uijl van
vorig jaar: onvermogen van
de politiek is een ideale voe
dingsbodem voor Nieuw
Rechts, dat de verzorgings
staat zal slopen.
In het Bossche Casino
heerst een sfeer van overga
ve -de peilingen hadden de
zware nederlaag voorspeld-
maar niet zonder een spoor
van kwaadheid en zich on
begrepen te voelen.Brabant-
se socialisten, zoals het
Tweede Kamerlid Ine Mul-
ler-van Asten kijken met ja
loerse blikken naar het Bra
bantse CDA -blijkbaar niet
geschokt door het schandaal
Siepman- dat profiteert van
het herwonnen elan, veroor-
(ADVERTENTIE)
DAGBLAD VOOR ZUIDWEST-NEDERLAND
Vanaf zaterdag 27 maart a.s. elke week in
deze krant, een aantreKkelijk spel voor
alle lezers, van jong tot oud. In totaal
meer dan 15.000,- aan prijzen. O.a.
elke week een kleurentelevisie.
Let op de krant van zaterdag 27 maart a.s.
zaakt door Brabantse Dries,,
van de Christen Democrati
sche Politiek.
Terug naar het moment
van de waarheid: Een aan
geslagen en zwaar teleurge
stelde Den Uyl kan zijn tra
nen niet bedwingen als hij
voor zijn achterban ver
schijnt. Het ovationeel ap
plaus voor de gepijnigde lei
der kan daar niets aan ver
anderen. Den Uyl verwoordt
de teleurstelling bij de dui
zenden in de provincie die
zich ingezet hebben voor zijn
partij. Den Uyl spreekt over
een onverwacht verlies voor
D'66.
„Dit is de overwinnings
dag van rechts. Onze aan
hang heeft onze strijd in het
kabinet slecht begrepen",
zegt hij. In een flits van
strijdbaarheid roept hij op
de krachten te bundelen en
op de ingeslagen koers voort
te gaan.
„We zijn aangeslagen,
maar niet verslagen. Ook als
men ons uit het kabinet wil
hebben, zullen we op onze
koers blijven", zegt hij.
Lichtpunt
Partijvoorzitter Max v.d.
Berg ziet nog wel een klein
lichtpunt: „De voorspelling
in januari j.l. was dat we op
18 a 19 zouden uitkomen.
Maar ons herstel is te gering.
In 1970 zijn we echter uit een
dal gekomen. We stonden
toen op 21%. We weten nu
dus wat onze opdracht is. We
zullen ons niet laten kisten".
Volgens Van de Berg heb
ben de perikelen rond het
ziektegeld zijn partij in de
problemen gebracht. Hij
verwacht niet dat er een ka
binetscrisis zal ontslaan. Het
socialistisch salonorkest
„Creme" speelt intussen on
verstoord verder. Deze groep
laat zich door de situatie in
ieder geval niet kisten.
Vervolg van pagina 1
Als de uitslag van de Staten
verkiezingen van gisteren
niet met de Kamerverkie
zingen van vorig jaar, maar
met de Statenverkiezingen
van vier jaar geleden wordt
vergeleken, ontstaat een heel
ander beeld.
Gelijk blijft het enorme
verlies van de PvdA, dat een
Jerde van de aanhang in de
provincies heeft verloren. En
ook de winst van de WD,
sok een-derde, blijft groot.
Maar voor D'66 en CDA
valt het beeld anders uit. In
vergelijking met 1978 leidt
het CDA een licht verlies,
terwijl D'66 het aantal zetels
in de Provinciale Staten in
totaal bijna ziet verdubbe
len.
Opvallend was dat de op
komst gisteren meer dan
tien procent lager was dan
in 1978, toen nog bijna tach
tig procent van de kiezers
opkwam. Bij de Kamerver
kiezingen van vorig jaar
kwam zelfs 86 procent op.
Zoals bekend heeft een lage
opkomst vooral negatieve
gevolgen voor de linkse par
tijen, terwijl de rechtse par
tijen met een onveranderd
aantal trouwe kiezers wel
een percentuele overwin
ning kunnen behalen.
Opmerkelijk waren giste
ren nog de verschuivingen
van kiezers tussen de partij
en. De PvdA verloor vooral
aanhang aan de kleine
linkse partijen, die het zeer
goed deden. Ook stapten er
kiezers over naar CDA en in
mindere mate WD. Bij het
CDA viel op dat een enorm
aantal stemmers, nu een
WD-hokje rood maakte.
D'66 verloor kiezers aan alle
partijen.
Den Uyl en Terlouw we
ten hun verliezen vooral aan
de geringe opkomst onder
hun achterban. Den Uyl, die
sprak van „een zware neder
laag voor progressief Neder
land" leidde er „ernstige
twijfel" uit af van zijn kie
zers over het vermogen van
de politiek om een uitweg te
bieden uit de crisis.
Bij het CDA was met dik
tevreden en meent men dat
de partij hierdoor in het ka
binet een zwaardere stem
krijgt. (Voor reactie Van Agt
zie elders deze pagina). Mi
nister Van der Stee(Finan-
ciën), die terloops nog op
merkte dat er geen bijna-
akkoord is over de miljar-
denbezuingingen in de Voor
jaarnota, zei dat er niet valt
aan te ontkomen dat het
CDA nu harder met de vuist
op tafel kan slaan bij con
flicten in het Catshuis. Frac
tievoorzitter Lubbers zei te
menen dat de tegenstellin
gen in het coalitiekabinet
niet noodzakelijk grotere
hoeven te worden. Wel zag
hij het risico dat de PvdA
het na de nederlaag van gis
teren voor gezien houdt en
uit het kabinet stapt. Den
Uyl schatte die kans zelfs op
vijftig procent. Uit andere
PvdA-reacties viel dat niet
op te maken. PvdA-Kamer-
fractievoorzitter Meijer zei
geen wijziging in de opstel
ling te verwachten van de
drie politieke partijen in het
kabinetsbeleid. En partij
voorzitter Max van den
Berg, meent dat zijn partij
het vertrouwen van de kie
zers wel weer weet terug te
winnen door „een duidelijke
beleid te voeren, maar geen
andere koers". Ook Dern Uyl
twijfels niet aan het door de
PvdA-bewindslieden ge
voerde beleid.
Brinkhorst, voorzitter van
de D'66-fractie in de Tweede
Kamer, was niet verrast
door het verlies van de pro
gressieve regeringspartijen
ten opzichte van de kamer
verkiezingen. Hij was het
met Den Uyl eens dat een
half jaar strijd om nieuw re
geringsbeleid voor werkge
legenheid en de noodzaak
van bezuinigingen kennelijk
slecht begrepen is door de
eigen aanhang. D'66 partij
voorzitter Van Berkom zei
dat er met hem in ieder ge
val niet- hoeft te worden ge-
sproeken over de overstap
van D'66 naar een coalitie
samen met CDA en VVD.
De kleine rechtse partijen
waren zeer tevreden over de
uitslagen, die voor de RPF
duidelijke winst opleverde.
De aanvoerders van klein
links, waar de aanhang dui
delijk groeide, bleken meer
bezorgd over de overwegen
de verschuiving naar rechts.
Van der Spek (PSP) voor
spelde dat de PvdA het in
het kabinet extra moeilijk
zal krijgen. Marcus Bakker
(CPN) constateerde dat de
kiezers niet over het kabi
netsbeleid hebben gestemd,
maar wel tegen allerlei
maatregelen. Ria Beckers
(PPR) noemde de uitslag
voor haar partij, veelal in
combinatie met PSP en
CPN, heel behoorlijk. Zij is
niet ongerust over een breuk
in de regeringscoalitie, want
Van Agt wil wel met de VVD
verder, maar de CDA-frac-
tie in de Tweede Kamer niet,
verklaarde zij.
Van onze
parlementaire redactie
KAPELLE - De hartelijke
bejegening van premier
Van Agt aan het adres van
Hans Wiegel heeft geen
verdere betekenis. „Zou ik
daarmee een tijdbom onder
het kdbninet leggen? On
zin.' Het is gewoon een daad
van sportiviteit. Waarom
zou ik bij de andere politici
achterblijven? Waarom is
het ongeoorloofd dat ik
terloops melding maak van
het feit dat ik met Hans
Wiegel bevriend ben geble
ven?"
Dat verklaarde Van Agt
gisteravond tegenover onze
krant. De premier wijst
hardnekkig van de hand
dat de bereidheid van de
PvdA om concessies te doen
tot nul zou zijn geredu
ceerd. „Dat moet ik nog be
zien. Tot nu toe ben ik
voortdurend onder de in
druk gekomen van de rea
liteitszin van mijn colle
ga's in het kabinet. Als met
name de PvdA die conces
siebereidheid niet had ge
toond was het kabinet al
lang geknapt. Nu liggen de
verhoudingen materieel
onmiskenbaar anders. Wie
realist is houdt hier reke
ning mee".
Na een gesprek van een
minuut werd Van Agt weer
weggetrokken,'om Zeeuws
fruit, mosselen en andere
lekkernijen in ontvangst te
nemen. Hij zelf beperkte de
keuze tot het consumeren
van een oranjewortel
Van onze
parlementaire redactie
KAPELLE - Zeeuwse meis
jes, muziekkorpsen, de wiel
renner Cees Priem en vele
CDA-leden wachtten gister
avond in Kapelle ongeduldig
de komst af van een triomfe
rende minister-president
Van Agt. Terwijl het gasten
boek voor een handtekening
gereed lag, betrad hij, de ar
men geheven, het podium.
„Triomfantelijkheid past
niet, maar vreugde wel. Het
is duidelijk dat de kiezers
steun hebben willen geven
aan een partij die jarenlang
en ook het afgelopen jaar
stormen heeft doorstaan".
De Zeeuwen beteugelden
hun vreugde, opgepept met
bier en Zeeuwse bolussen,
niet. De toejuichingen aan
het adres van Van Agt door
WD-leider Wiegel werden
met luid gejuich begroet,
terwijl Van Agt zelf de ver-
kiezingsroes vergrootte met
de uitspraak:„Ik neem al
vast een voorschotje op die
mooie avond in mei (moet
juni zijn, red.) van de ge
meenteraadsverkiezingen"
De brassband uit Den Haag
speelde allang weer toen de
verzamelde pers zich nog
verdrong voor de enige tele
fooncel, en Van Agt zich tus
sen zijn kiezers begaf, om
onder andere zijn krachten
op de fiets te beproeven met
die van Cees Priem.
Volgens minster-president
en gedoodverfd CDA-lijst-
trekker Van Agt betekent de
verkiezingswinst van het
CDA gekoppeld aan het ver
lies van Pvd A en D'66 dat de
beide laatste coalitiepart
ners een belangrijk toontje
lager moeten gaan zingen in
het kabinet. „De verkie
zingsuitslag van vandaag
heeft een meerwaarde toe
gevoegd aan het standpunt
van de CDA-bewindslieden.
Zij zullen een nog zwaarder
stem krijgen binnen het ka
binet. En ook de voorjaars
nota zal er nog CDA-achti-
ger uitzien".
Van Agt, gisteravond in
Kapelle, wilde geen nadere
uitleg geven aan zijn recente
uitspraken in de richting
van een kabinet met natio
nale allure. „Wij zijn met
onmiskenbare moeizaam
heid deze coalitie aangegaan
voor de volle kabinetsperio
de. Dat betekent niet dat
Staten- of gemeenteraads
verkiezingen dit politieke
beeld zullen wijzigen. De
uitslag op zich is geen reden
om een einde te maken aan
de samenwerking. Wel is het
zo dat hjet functioneren van
deze coalitie mede wordt be
paald door hetgeen de kie
zers ons vandaag te denken
hebben gegeven. Het type
van beleid binnen de coalitie
zoals het CDA dat voorstaat
heeft kennelijk de voorkeur
van het electoraat".
Van Agt wilde gister
avond maar kort ingaan op
de bespreking gisteren bin
nen de „vijfhoek". Evenals
minster den Uyl zei de pre
mier te verwachten dat bin
nen twee weken de voor
jaarsnota er is. „Als dat niet
lukt, moet het kabinet zelf
tot de slotsom komen dat het
niet bij machte is het werk te
doen waarvoor het is aange
steld. Dan zal er een ander
kabinet moeten komen.
Maar dat is in afwachting
van hetgeen ik hoiop en ver
trouw", aldus de premier,
die zei de kans op een slui
tende voorjaarsnota iets bo
ven vijftig procent te taxe
ren.
I i
i |S
l'
I
1 i