Politieke truc zet Hadad weer stevig in zadel De Brauw krijgt elk miljoen dat hij vraagt Meubelfabriek Oisterwijk Lage p [Engelse °P weg Lot kabinet toch nog in handen CVP SAOEDI'S Z-Afrika meldt lucht gevecht jmet Angola DINSDAG 10 NOVEMBER 1981 XMWEM ACHTERGROND DINSDAG 10 NOVEMB Coalities Onthutsend Chaos Boudewijn Spijt PLO Energiediscussie van 35 miljoen gulden Zijspoor Oisterwijk: BEGIN HEK, MOSKOU: VS HANDEN AF VAN CUBA I PRETORIA Zuidafrikaan- I se vliegtuigen hebben een I Angolees gevechtsvliegtuig I van het type Mig 21 neerge- 1 schoten en een een ander ge- I dwongen te vluchten in een I luchtgevecht bij de Nami- I bisch- Angolese grens, zo I nfj1 - worden gehouden, I oiairu? de alliantie van so- ^"democraten 44 procent I ha? stemmen zouden be- I ca en Labour en de con- nr Door onze correspondent Mare de Koninck BRUSSEL - Opsplitsing van België in twee onaf hankelijke (deel- ?)staten Vlaanderen en Wallonië lijkt na de parlementsver kiezingen van afgelopen zondag dichterbij dan ooit. Niet omdat de kiezers zich in beide landsdelen zo eensluidend voor de schei ding zouden hebben uitge sproken, maar omdat - kenmerk van het noodlot - ook de burgers die vast blijven houden aan de een heidsstaat, met hun stem de ontbinding hebben bev orderd. Een analyse van de stembusuitslag leert im mers dat de politieke aard verschuiving die heeft plaatsgehad, zich uitstrekt naar twee onvergelijkbare zwaartepunten, waar tus sen in theorie geen verbin ding mogelijk is. Politiek-economisch ge sproken maakt België een ruk naar rechts, hetgeen de samenleving naar het conflictmodel stuwt. De massale vlucht uit het al machtige christen-demo cratische centrum heeft de drie grote politieke „fami lies" van vergelijkbare zwaarte gemaakt. In Vlaanderen en Wallonië tezamen zijn de katholieke CVP en PSC van Tinde- mans en Vanden Boey- nants 21 kwijtgeraakt en op een totaal van 61 terug gevallen. De liberalen ko men, nationaal gezien, van 36 op 51 kamerzetels en de stabiele socialisten lopen met het been heen, want zijn nu ineens met hun 62 afgevaardigden de groot ste „strekking". In de Belgische kamer van 212 afgevaardigden zijn nu op papier diverse coalities te vormen. Zowel centrum-rechts als cen trum-links als rechts- links (liberaal-socialis tisch, met een oppositie- kuur voor de CVP) hebben een meerderheid. Maar in de praktijk zal een kabinet van christen- Ontbinding België geen theorie meer De liberale PW- voorzitter De Clerq met de socialistische minis ter Willy Claes. CVP-voorzitter Tin- demans heeft ondanks het grote verlies voor zijn partij toch het eerste woord in deformatie van een nieuw kabinet. De Waalse socialis ten-voorzitter, die voor zijn PS-achter- ban meer macht voor Wallonië moet eisen. democraten en liberalen in het economisch zwaar ge teisterde Wallonië, waar de socialisten van Spitaels met 36 procent van de stemmen verreweg de grootste macht vormen, stuiten op een vakbonds front dat intussen ook rijp is voor Waalse autonomie. Een hernieuwde samen werking van het confessio nele midden met de socia listen lijkt uitgesloten om dat Tindemans het CVP- debacle toeschrijft aan zijn jarenlange toegevingen aan links. En een regering van socialisten en libera len naar Westduits model is met de gepolariseerde Belgische maatschappijvi sies vrijwel ondenkbaar. Formules als een zaken- of een driestromenkabinet dringen zich in crisistijd altijd op, maar zouden - zo al geprobeerd - het top punt van instabiliteit vor men. Hoewel de Belgen dus politiek dus duidelijker hebben gekozen dan ooit, hebben ze eveneens het centraal gezagsvacuüm vergroot. Dat zal zware gevolgen hebben vanwege die andere tendens in het stembusresultaat: de ver sterking van de Vlaamse en Waalse autonomie. Zijn immers de winnende libe ralen van huis uit „unita- risten", de zegevierende Vlaamse Volks Unie (van 14 naar 20 zetels) denkt eveneens liberaal maar eist onverbiddelijk een on afhankelijke Vlaamse staat. Dat terwijl in Wal lonië de Spitaels-socialis- ten het economisch zelfbe schikkingsrecht al even vurig belijden. Men ziet nu eenmaal in noord en in zuid het anderstalige landsgedeelte als boycotter bij uitstek van het eigen welvaartsherstel. Geen wonder dat giste ren tussen de politieke lei ders de toch onthutsende discussie losbrak of er nog wel een nationale regering moet worden geformeerd. Sinds de verkiezingen van zondag zijn de Waalse en de Vlaamse deelregering - van elk negen ministers - immers grondwettelijk zelfstandig geworden en alleen verantwoordelijk tegenover ieders deelpar- lement. De deelregeringen hebben nog wel weinig wettelijke bevoegdheden (streekeconomie, woning bouw, ruimtelijke orde ning, milieu), maar bij af wezigheid van beslissin gen op nationaal niveau zal de nood de grondwet kunnen breken. Het behoeft geen betoog welk een gevaarlijke chaos te vrezen valt indien op ongecontroleerde wijze autonome macht toevalt aan de nieuwe Vlaamse en Waalse bestuursinstellin gen. De ontbinding kan dan zeer snel, maar niet zonder hevige schokken en botsingen verlopen. Het belastingstelsel, de mone taire eenheid, de orde handhaving, de positie van het koningshuis en van het leger staan dan plotseling op het spel. Wie als niet-Belg denkt dat het zo'n vaart niet zal lopen, moet zich toch reali seren dat onze zuiderburen zelf inmiddels volkomen vertrouwd zijn met deze gedachten. De voortduren de regeringswisselingen van de voorbije jaren, het stuklopen van elke over wogen beleidsombuiging op de Vlaams-Waalse be langenstrijd en het uit zicht dat sinds de jongste verkiezingen helemaal geen houdbare nationale regeerploeg meer in elkaar te timmeren valt, geeft de separatisten akelig veel steun van de feiten. Diezelfde separatisten wijzen erop dat ook andere zeer kleine staatkundige eenheden him levensvat baarheid hebben bewezen: Ierland heeft minder in woners dan Vlaanderen en Luxemburg zelfs maar een fractie daarvan. Een en ander neemt niet weg dat het toch weer van de CVP zal afhangen wat er in de eerstvolgende we ken gaat gebeuren. De partij van Tindemans is ondanks haar verlies de grootste van het land ge bleven. Natuurlijk zal ko ning Boudewijn als beli chaming van de eenheids staat en bewaker van de" grondwet de vorming van een nationale regering ge lasten, maar de formule - en daarmee de levenskans - van de coalitie zal het re sultaat zijn van het zelfon derzoek waaraan de geha vende CVP gisteren met een is begonnen. Kan de standenpartij (die werkge vers, middenstanders en werknemers) standhouden zonder standpunten te kie zen? Zal voorzitter Tinde mans op termijn het veld moeten ruimen? Zal hij de partij naar samenwerking met de liberalen kunnen voeren, zonder de arbei dersvleugel te verliezen? In het christelijk vakver bond (ACV), dat formele bindingen heeft met de CVP, gaan steeds meer stemmen op voor de vor ming van een eigen katho lieke arbeiderspartij. Dat zou het definitieve einde zijn van het harmoniemo del waarop de CVP - en daarmee heel België - tot voor kort drijvende is ge bleven. Tenslotte zijn er ook nog positieve elementen te vin den in de Belgische verkie zingsuitslag. De „groene partijen" hebben eindelijk een zeker succes (5 pro cent) gekend, hetgeen voor het verloederde Belgische milieu hard nodig, zoniet te laat is. En de extreme partijen hebben het zeer slecht gedaan. De commu nisten zijn gehalveerd tot 2 zetels en de uiterst rechts- en van het Vlaams Blok blijven met 1 zetel symbo lisch. Tenminste een be wijs voor de vredelievend heid (bijna) aller Belgen. Van onze redactie buitenland JERUZALEM - De politie ke schijnbeweging die Ma joor Hadad de afgelopen dagen maakte, is een van de meest succesvolle trucs die ogenschijnlijk onaan tastbare leiders kunnen gebruiken om lastige te genstanders op te ruimen en hun eigen positie te ver stevigen. De commandant van de christelijke militie in Zuid-Libanon had moei lijkheden met een aantal van zijn officieren, die zijn gelegerd aan het oostelijk front, grenzend aan het Noorse Unifil-gebied. Ha dad kon weinig beginnen tegen deze officieren „die. de wet in eigen hand na men." De 46-jarige Hadad trok dus een politieke troefkaart: Ik stap op, ver klaarde hij in een speciale uitzending van het christelijke radio-station De Stem van de Hoop. In de onverwachte radio boodschap, die de technici niet op de band mochten opnemen, speelde Hadad de vermoeide leider, die uitgeput was zijn mensen in het grensgebied met Is rael meer dan vijf jaar te leiden in hun strijd voor onafhankelijkheid tegen de Palestijnse commando's en de Syriërs. Politiek theater, want in zijn ach terhoofd had Hadad alleen maar de positieve reacties van zijn fans en vrienden, die na de boodschap van vrijdag direct begonnen met het bewieroken van de opvliegende majoor. We kunnen je niet missen, Ha dad, was de strekking van de boodschap. Duizenden Maronitische en Sjiitische dorpelingen in de duizend vierkante kilometer grote Israëlische vazalstaat, die door Hadad is omgedoopt in „Vrij Li banon" deden een beroep op de emotionele en impul sief reagerende Hadad om toch maar aan te blijven. Ook de Libanese president Sarkis had, volgens Ha dad, spijt betuigd over het vertrek en in Israel toon den militaire kringen zich nogal boos over het feit, Hadad..truc. dat Hadad zijn stap niet had aangekondigd. Minis ter Sharon (Defensie) ont kende dat Hadad was weggegaan na menings verschillen met Israel. Hadad had maar 48 uur nodig om de stroom van positieve reacties aan te horen en tot een come back te besluiten: zijn po sitie is nu stukken steviger en in een tweede speciale uitzending van De Stem van de Hoop liet Hadad weten de komende dagen zuiveringen uit te voeren in de rijen van zijn militie. Een aantal van zijn offi cieren, die aan het ooste lijk front zijn gelegerd heeft hij inmiddels al uit hun functie ontheven. Verder heeft Hadad de reorganisatie van de 1500 man sterke militie en van de civiele sector in het zui den van Libanon in het vooruitzicht gesteld. Aan de herroeping van zijn besluit verbond Ha dad de voorwaarde dat hij van de plaatselijke bevol king de onvoorwaardelijke steun zal krijgen om „de samenzweerders en wets overtreders" aan te pak ken. Hadad zal die steun, en bovenal die van Israel, hard nodig hebben, omdat hij tegenwind moet geven aan een deel van zijn man schappen, die de Palestijn se aanvallen willen ver gelden, die ondanks het in juli bereikte staakt-het- vuren tussen Israel en de PLO, worden uitgevoerd. Tot nu toe heeft de christe lijke militie het vuur slechts af en toe beant woord. Het staakt-het-vu- ren-akkoord, dat Israel door bemiddeling van de Amerikaanse onderhande laar Habib met de PLO overeen kwam, heeft na melijk ook de handen van Hadad gebonden en het moreel van de dorpelingen in Zuid-Libanon aange tast. De Palestijnse com mando's hebben volgens Hadad en ook militaire kringen in Tel Aviv van de wapenstilstand gebruik gemaakt om hun vuur kracht en strategische po sities flink te versterken. Hadad zit tussen twee vuren, aan de ene kant de Israeli's die willen dat hij zich redelijk rustig houdt en aan de andere kant zijn harde officieren, die eisen dat de PLO verhinderd moet worden de posities zo te verstevigen. Hadad ruimt nu de vechtersbazen op en vraagt tegelijkertijd Israel extra steun om zijn posi ties te verbeteren. En de kans op extra steun is er best, want de Israeli's zijn opgelucht dat de man die voor hen het symbool van Vrij Libanon is, en als mi litaire bondgenoot de Is raëlische grensnederzet- tingen een zekere mate van veiligheid biedt, het heft in de bufferzone weer stevig in handen heeft. De politieke truc van Hadad heeft perfect ge werkt. Door Frans Boogaard DEN HAAG - „Het is heel moeilijk. We springen op een rijdende trein, en we moeten maar zien hoe we het verder klaren." Dat zei eind januari, kort na zijn benoeming, stuurgroeplei der jonkheer mr. M. L. de Brauw van de Brede Maatschappelijke Discus sie over het Energiebeleid. De lichte tegenzin die de oud-minister van Weten schapsbeleid in zijn woor den legde was schone schijn, want zijn bedje was gespreid. Nederland had behoefte aan de stuur groepleider als een demis sionair kabinet aan een in formateur. Trots als een aap stelde minister Van Aardenne (Economische Zaken) zijn nieuwe aanwinst dan ook aan de Kamer voor, en zonder veel tegenspraak trok zij voor de redder in nood een jaarsalaris van dik twee ton uit. Dat was geregeld- Tien maanden en een paar Dodewaard-blokka- des later heeft het er veel van weg, dat regering en parlement met De Brauw toch een minder gelukkige keus hebben gedaan. Deze week deelde de hoofdmachinist zonder blikken of blozen mee dat de stuurgroep eigenlijk nog steeds bezig is op de rijdende trein te springen, i dat hier en daar de discus sie wel wat aan kwaliteit zal moeten inboeten en dat zij in plaats van 13 miljoen minstens 35 miljoen zal gaan kosten. De leden van de betrok ken Kamercommissies stelden geïnteresseerd wat vragen, maar aanhoorden verder hun hogepriester van de inspraak zoals een boer een slecht weerbe richt: moedeloos en met te genzin. Evengoed als De Brauw beseften zij diens machts positie. De stuurgroeplei der leidt niet alleen de energiediscussie, hij be heerst voor een deel ook het politiek en maatschap pelijk klimaat. Kernenergie kan in Den Haag een breekpunt zijn, Borssele en Dodewaard zouden zonder BMD vaker en hardnekkiger worden geblokkeerd. Toch lijdt De Brauw geen moment onder deze zware verantwoordelijk heid, in tegendeel. Gedekt door een dure staf waarop menig minister jaloers kan zijn, rangeert hij een deel van zijn toekomstige in sprekers (Centrum voor Energiebesparing) op een zijspoor en reageert hij woest als zijn baas Ter louw - nota bene conform het regeerakkoord - op zoek gaat naar mensen voor een interimstudie naar de effecten van tus sentijdse sluiting van de Nederlandse kerncentra les. De Brauw had deze stu die er liefst bij gedaan. Dan was hij nog machtiger geweest, en had werkelijk niemand buiten hem om gekund. Daarom klaagt hij nu over „de onduidelijk heid voor de mensen". Tegelijk vraagt hij de vaste kamercommissies voor Kernenergie en Eco nomische Zaken 22 miljoen De Brauw..duur. extra, zonder zelfs maar een behoorlijke begroting bij het ministerie te heb ben ingediend. Terlouw zal de komende tijd met De Brauw nog heel wat te stellen hebben, maar vast staat nu al, dat de stuurgroepleider elk bedrag dat hij vraagt zal krijgen. De Kamer laat zich deze gemakkelijke „oplossing" van het poli tieke probleem van de kernenergie niet meer af nemen, zelfs niet al kost het 35 miljoen. Zo steekt De Brauw het kabinet in zijn zak, en na dert de energiediscussie na zijn letterlijke or' zijn fi guurlijke bankrot.. De stuurgroepleider werkt nu nog een half jaar aan zijn energiescenario's. Najaar '82 trekt hij het land in. Het minste dat we van hem mogen verwachten is, dat hij dan een andere slagzin heeft bedacht. (ADVERTENTIE) Toonzalen in: Amsterdam: Leidsekade 98. Berkel (ZH): Noordeindseweg 116. Beverwijk: Parallelweg 100, Meubelboulevard. Ede: Grotestraat 72-74. Heerenveen: Dracht 142. Hengelo (O): Deldenerstraat 3-5. Hulst: Industrieweg 5. Roosendaal: Dr. Brabersstraat 24. Sliedrecht: Stationsweg 5. Winkelcentrum 'De Caroussel' Utrecht: Hollantln. 28, Kanaleneil. Valkenburg (L): Reinaldstraat 9. Zuidlaren: Verl. Stationsweg 8. Zwolle: Melkmarkt 48. Heusdensebaan 65, tel. 04242-19012] Van onze redactie buitenland LONDEN/ PARIJS - Saoe- j di-Arabië zal zijn oliepro- duktie drastische verhogen als andere lidstaten van de Opec (Organisatie van Olie- exporterende landen) de 1 olieprijs zullen proberen te verbogen voor het einde van c Isra« niet druk Van onze redactie buitenland MOSKOU - De Sovjet Unie heeft gisteren Amerika ge- waarschuwd zijn handen af te houden van Cuba. „Elke agressieve actie tegen Cu- ba zal gevaarlijke gevolgen hebben, aldus het Sovjet- blad de Pravda. Volgens Moskou heeft de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Haig verleden week duidelijk ge maakt dat Amerika van plan is actie te ondernemen tegen Cuba. Eerder dit jaar overwoog de Amerikaanse regering een boycot tegen Cuba. De mogelijkheid van militair ingrijpen of van een I handelsboycot zouden toen I in Amerika besproken zijn. De Russen gaan ervan uit I dat Amerika via zijn bond- I genoten in Midden Amerika 1 zou overwegen militair in te grijpen. Van onze redactie buitenland Ieen Zuiafrikaanse de- V fensi, oordvoerder gisteren I meegedeeld. v s< z< n ei w sc N gi VI vt si P* m d< k< Van onze correspondent Bert van Velzen I ai?NDEN Als ep morgen I d verkiezingen zou- IZ?tieven elk met 28 Pro- I eJn Van de stemmen genoe- I da? zou«len moeten nemen, I vb ?,oudon de conservatie- IZ ."aeer dan 300 Lagerhuis- «tels verliezen. bc ge m lir Li he sl< Stf lil ge op w< ze:

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1981 | | pagina 4