OUDEREN KUNNEN
HOOGUIT H0NGERSTAKEN
\r
DO.
CHAMPIGNONTELERS SLAAN NIEUWE WEGEN IN:
VERDER IN
NOORDHOEK -
I De produktiecapaci-
teit'van de Neder
landse champignon
kwekers zit op zijn
top. De stormachtige
groei die deze tuin-
bouwtak in de afge
lopen 25 jaar door
maakte lijkt ten ein-
I de.
Jamboree
'E KORTING
Bloemencorso
De radio- en
televisie
programma's
staan
op de
achterpagina
De mensen zijn aardig voor je,
lief, er wordt redelij k voor ons
gezorgd. Maar je bent niet
meer nodig. Dus wordt ge
dacht: dan hoef je die oudjes
ook geen inspraak te geven".
Mr. M.P.J.G. van Thiel (76)
zal de eerste spreker zijn op
het dinsdag 8 september in
Utrecht te houden symposium
„Ouder Worden Onderzocht".
Emancipatie
Hongerstaking
Te zacht
jgt voor haar divisie
Iheden een
ïren werkend vanuit de
vorden belast met de
uigen en tractoren.
ktuigen en tractoren zijn
nen de divisie Agrarische
innen vervullen dient men:
looi of gelijkwaardige
>ten;
schappen te bezitten;
ng in deze branche te
/engenoemd gebied of
ban wonen.
ervaring zal het aanvangs-
2.842,- en I 3.159,- bruto pet
ider nr. PZ 2500 te richten
szaken, Hoofdkantoor
Elsenlaan 4,
net menu
Door Ton Boender
Het is dan ook niet ver
wonderlijk dat de in de Coö
peratieve Nederlandse
Champignonkwekersvereni-
ging CNC verenigde cham
pignontelers nieuwe gaten in
de paddestoelenconsumptie-
markt aanboren om de con
currentie van het buitenland
aan te kunnen.
Zo zal het, als het aan de
telers ligt, niet lang meer du-
ten of we eten naast de in
middels vertrouwde cham
pignon uit het blauwe bakje
cantharellen, paarse ridder
spoor, oesterzwammen en als
borrelhapje champignons in
zoet-zuur. Met name de oes
terzwamteelt en de kweek
tah de paarse ridderspoor
moeten de tegen het plafond
'an zijn produktie zittende
champignonteler perspectief
laan bieden. Óp kleine
schaal wordt de oesterzwam,
«n alleen in Zeeuwsch-
Baanderen nog in het wild
'doorkomende paddestoel, al
enige tijd gekweekt. De
paarse ridderzwam is in het
nld vrij zeldzaam. Volgens
kenners is deze zwam erg
lekker. Nog dit of volgend
jaar worden de eerste ge
kweekte exemplaren op de
markt verwacht. Deze pad
destoel heeft overigens nog
als pré dat hij in rauwe staat
Seruime tijd in de diepvries
«an worden bewaard, een
eigenschap die de andere
'oor consumptie geschikte
zwammen moeten ontberen.
Hanekammen
Een vlotte kweek van can
tharellen ofwel hanekam-
is momenteel nog nie
mand gelukt. Al jarenlang
w°hit intensief onderzoek
'Wicht naar de juiste teelt
methode, en verwacht wordt
"at dit speurwerk binnen
kort vruchten gaat afwer-
k® Voorts hebben enkele
önservenfabrieken het in-
jmddels aangedurfd om rau-
te champignons in zoet-
S» °P de markt te brengen,
'tprodukt. moet het, zoals
als borrenhap gaan
temidden van pretlet-
ft a
25C
CNC- bestuurder A. Veeken bij een kweek van oesterzwammen.
ters, mamamia's, rauwe
stukjes bloemkool en wat er
verder op een moderne party
ter taf del komt. De CNC ver
wacht dat deze assorti
mentsuitbreiding het wel
gaat doen. Per slot van reke
ning at 25 jaar geleden geen
mens champignons terwijl
het nu even normaal is als
een tomaat. Daarbij houden
de champignontelers in het
achterhoofd dat tot voor kort
nog niemand had gehoord
van groenten als broccoli,
courgettes, zeekraal en pa
prika, terwijl die nu ook gre
tig aftrek vinden.
De Westbrabantse pro
duktie van champignons is
goed voor tien procent van
wat Nederland jaarlijks aan
deze eetbare paddestoelen
produceert. De Westbra
bantse vlasboeren, die onge
veer 25 jaar geleden geen
brood meer zagen in de ver
bouw van vlas en zich min of
meer blindelings in het roe
keloze avontuur van de
champignonteelt stortten,
hebben waarschijnlijk nooit
kunnen vermoeden dat al na
een kwart eeuw de markt
overvoerd zou worden met
champignons, op dat mo
ment een exclusief gerecht.
In 1956 oogstten de telers
300.000 kilogram. Vier jaar
later, in 1960, was dit aantal
vertienvoudigd: drie miljoen
kilogram champignons wer
den in dat'jaar geteeld. Tien
jaar later was dit aantal
weer vertienvoudigd: de ge
zamenlijke telers oogsten
dertig miljoen kilo. Hierna
verliep de groei niet meer zo
stormachtig, maar nog
steeds respectabel. Vorig
jaar werd namelijk zestig
miljoen kilo bijeengebracht,
en voor dit jaar wordt 65 tot
zeventig miljoen kilo Neder
landse champignons ver
wacht.
Export
Twintig tot 25 procent van
de Nederlandse champig-
nonoogst verdwijnt in Ne
derlandse magen, de rest
wordt geëxporteerd. Naar
schatting eet de overigens
nog steeds niet bestaande
„gemiddelde Nederlander"
één kilo champignons per
jaar. Het aantal champig
nontelers is overigens ge
daald in de korte tijd dat zij
bestaan. In 1970 waren er op
de kop af 1003 paddestoelen-
telers, tien jaar later waren
er dat nog 823. De bedrijven
zijn, zoals uit de cijfers
blijkt, in die periode wel
grootschaliger geworden. De
kwekers hadden in 1970 na
melijk een gezamenlijk
teeltoppervlak van 520.000
vierkante meter. Weer tien
jaar later kweekten ze, met
bijna tweehonderd collega's
minder in hun gelederen, op
664.000 vierkante meter
champignons. In West-Bra
bant verbouwen nu negentig
boeren champignons. De top
lag hier een aantal jaren ge
leden op 105. Wie over de
champignonteelt in West-
Brabant spreekt, heeft het in
feite over Noordhoek. Dit tot
de gemeente Standdaarbui-
ten behorend dorp herbergt
namelijk 85 procent van de
champignontelers in Stand-
daarbuiten, terwijl deze ge
meente de helft van de West
brabantse champignonkwe
kers binnen haar grenzen
heeft.
De belangrijkste con
currenten voor de champig
nonkwekers zijn de Verenig
de Staten, Taiwan en Frank
rijk. Volgens CNC-bestuurs-
lid A. Veeken, geen onbeken
de in de champignonwereld
want hij kent zo ongeveer el
ke Nederlandse boer die met
het telen van champignons
de kost verdient, is de ver
kiezing van Mitterand tot
president van Frankrijk wel
gunstig voor de Nederlandse
champignonteelt. „In Frank
rijk worden de champignons
nog voor tachtig procent in
grotten langs de Loire en in
Bretagne gekweekt. Dat is
nog voornamelijk handwerk,
terwijl in Nederland de
champignons machinaal
worden geoogst. Nu de socia
listische president de basis-
lonen van de arbeiders ver
hoogt, worden de champig
nons stukken duurder dan
die in Nederland". Overigens
dreigde drie jaar geleden nog
een marktverstoring voor de
champignons. Het land
bouwschap drong toen aan
op een vrijwaringsmaatregel
zodat de invoer vanuit het
buitenland zou worden be
perkt. Daarmee werd bereikt
dat de champignon tot de zo
genoemde „gevoelige" pro-
dukten wordt gerekend en
dat de champignons die in
Nederland op tafel komen
ook hier zijn gekweekt. „Een
enkele grote supermarkt
verkoopt nog wel eens Fran
se champignons", aldus Vee
ken. In de beginjaren was de
teelt van de eetbare padde
stoelen ook in Nederland nog
handwerk. Strorijke paarde-
mest werd gefermenteerd tot
compost, waarop de zwam
men konden worden ge
kweekt. Dit nogal onaange
naam werk moest duur wor
den betaald. De oplossing
hiervoor kwam toen zoge
noemde doorgroeide compost
op de markt kwam. Deze
methode, waarbij de zwam-
vlok waaruit de champignon
groeit al in de compost wordt
gedaan, werd afgekeken van
de Italianen. Omdat alleen
op de methode en niet op het
idee octrooi zat konden de
Nederlandse telers dit koste
loos „overnemen". De CNC
levert die doorgroeide com
post aan ieder lid voor de
zelfde prijs franco thuis.
Overigens verliep de invoer
van deze nieuwe, goedkopere
methode niet geheel van een
leien dakje. Begin dit jaar
bleek die compost namelijk
besmet te zijn met onkruid
schimmels. Een ander pro
bleem is dat wel eens com
post met verkeerd mycelium
werd afgeleverd. Daaruit
groeide dan tot verbazing
van de teler bruine in plaats
van de bekende blanke
champignons. Overigens
wisten handelsgeesten dan
wel hun voordeel te doen met
deze mislukte oogst. De brui
ne champignons verkochten
bij marktkramen met het
opschrift „echte boscham-
pignons" als warme brood
jes, terwijl de boschampig-
non niet bestaat.
A/ANDIG GEÏSOLEERDE
TROLLUIKEN, bij zelfmonta9e|
horren
4en verticale zonwe"1
verosol
h vouwwanden
In Breda wordt in het ko
mend weekeinde een soort
jamboree van automobielfa
naten gehouden. Bereiders
van allerlei oude Citroëns uit
tal van landen komen er met
hun wagens voorrijden.
Het jaarlijkse bloemencorso
van Zundert is een explosie
die eidereen gezien moet
hebben. Al is het maar ééns
in zijn/haar leven.
Door Rinze Brandsma
Het symposium, georganiseerd door
de Dienst Wetenschapsvoorlichting van
de Koninklijke Nederlandse Akademie
van Wetenschappen, wil zich bezig
houden met de vraag „wat betekent het
om in deze tijd in Nederland ouder te
worden en wat zijn de gevolgen van de
groei van het aantal ouderen?".
Mr. van Thiel, voorzitter van het
Centraal Orgaan Samenwerkende Bon
den van Ouderen COSBO en oud-bur
gemeester van het Gelderse Wijchen,
wil er als eerste in een rij van eminente
sprekers een schets aandragen van de
„bouwstenen om een gelukkige ouder
dom op te bouwen".
Het symposium zal zich niet beper
ken tot klaagzangen over ineens niet
meer meetellen, ouderdomskwaaltjes
en de besteding van de vrije tijd. De
COSBO-voorzitter: „Naast gezondheid
en financiële onafhankelijkheid is voor
de ouder wordende mens ook de taken-
rol in de maatschappij van belang: hoe
geef je een diepere zin aan je leven".
Belangrijk noemt mr. Van Thiel ook
- hij zal er op het symposium dieper op
ingaan - de voorbereiding van de pen
sionering. Eventuele cursussen moeten
ceder beginnen en niet pas een jaar
van tevoren. „Waarom geen vrijwillige
beurs of arbeidsbureau met taken en
functies voor ouderen?", zo vraagt hij
zich af.
De COSBO-voorzitter is zich ervan be
wust, dat ouderen weinig machtsmid
delen hebben, niet eens een echte pres
siegroep. „Wij kunnen niet eens staken,
hooguit hongerstaken".
En inspraak is er helemaal niet bij.
„Iedere schooljongen heeft tegenwoor
dig inspraak. Maar een overheidsnota
voor het bejaardenbeleid wordt nota
bene opgesteld zonder contact met de
bejaardenorganisaties. Vergelijk eens:
als er een nota voor het sociaal-econo
misch beleid uitgebracht wordt zonder
de vakorganisaties te raadplegen, dan
is het oorlog".
Dit jaar zal er een adviesraad vor het
ouderenbeleid komen. Hoog tijd, maar
de raad krijgt maar een zeer beperkte
bevoegdheid. De Bijstandswei, de Zie
kenfondsraad, heel belangrijk voor ons,
maar als bejaarden moetén we daar als
het ware inbreken om mee te kunnen
praten".
De ouderenbonden zijn veel te zacht,
wordt veel gezegd. De voorzitter van de
overkoepelende COSBO erkent het. Het
gaat om drie zuilen, waaronder 406.000
ouderen (een derde) georganiseerd zijn:
de Algemene Bond van Ouderen en de
Prot.-Chr. Ouderenbond. Er zou in die
bonden maar weinig pit en veel geza
pigheid zitten. Bewustmaking, emanci
patie van de oudere mens is pas iets van
de laatste tijd, net als de belangenbe
hartiging (met een bureau en een staf,
met vormingswerkers) van het COSBO.
Mr. Van Thiel van dat COSBO: „Dat
komt allemaal ook een beetje door de
euforie waarin veel bejaarden leven. Zo
van: financieel hebben het nog nooit zo
goed gehad, we hoeven op niemand of
niets terug te vallen. Waarom zouden
we ons dan nog druk maken? Maar dat
zal anders worden, him kinderen zullen
straks al heel anders praten".
Ook die vraagstukken staan centraal op
het symposium „Ouder Worden Onder
zocht". Gerontologen (de wetenschap
van de ouder wordende mens) spreken
er over de samenleving die ouderen
door een verkeerde bril bekijkt. Een
verpleeghuisarts bespreekt de gezond
heidszorg. Een hoogleraar sociale ver
zekering en pensioenfondsen gaat er in
op de toekomstige betaalbaarheid van
de ouderdomsvoorzieningen. Een ont
wikkelingspsycholoog zet zijn ideeen
uiteen over de „verandering in zelfbele-
ving bij het ouder worden in de tijd".
Het symposium wil zeker ook ten
strijde trekken tegen het beeld dat
ouderen geen wezenlijke inbreng meer
hebben in de samenleving. Want: ouder
worden is immers een proces, waaraan
iedereen gedurende de hele levensloop
onderworpen is?
Beroepshalve veel met ouderen-vraag
stukken bezig en betrokken bij het
symposium is Ben Droste, landelijk ad
viseur bejaardenwerk van de Vereni
ging Humanitas in Amsterdam.
Hij is een kleine tien jaar daadwer
kelijk bezig met de emancipatie van de
oudere mens. Het ouder worden, vindt
hij, betekent nu iets totaal anders dan
vroeger. Het gaat in feite meer om
mensen die, zoals zoveel anderen, niet
meer werken maar toch te aktief zijn
om de samenleving met rust te laten.
En dat vraagstuk van de vezorging?
Hoe snel neemt het relatieve aantal
ouderen in onze bevolking niet toe!
Ben Droste: „Een feit is, dat de echte
verzorging van de zorg-behoevende
oudere (boven de 75) problematisch
wordt. Hun aantal stijgt heel snel. Aan
dat vraagstuk wordt niet gewerkt. En
denk eens aan de invloed van ouderen
op de jongere generaties? Allemaal
vragen die die te onderzoeken zijn,
maar op dat gebied wordt geen studie
verricht".
Over de doem, die dat groeiend aantal
bejaarden op ons legt, zijn twee bena
deringen mogelijk, legt Droste uit.
„De ene is heel pessimistisch. Al die
ouderen, met een groeiende invloed op
de samenleving, die daardoor grauwer
wordt, rustiger, met een matheid van
leven die drukkend werkt, „leven als in
een Kuuroord", zelfs massale euthana
sie.
Er zijn er zelfs, die opstanden van
jongeren tegen ouderen voorspellen, die
uiteindelijk leiden tot het uitmoorden
van de ouderen, tot ze beseffen zelf ook
oud te worden. Jazeker, dat is pas een
staaltje van doemdenken".
En, griezelige toekomstfantasie of
niet, de overheid weigert intussen stel
selmatig de consequenties van de ver
lenging der levensduur onder ogen te
zien.
c:
Paddestoelen
