lllich ziet
beeldende
vorming als
lapmiddel
Boek van de
maand over
opgravingen
FORM Al
TA
Terugblik op het wereldcongres INSEA '81 te Rotterdam
CDA en PvdA moeten
Humanistisch
Verbond „gedogen"
L
Merijntje
DINSDAG 18 AUGUSTUS 1981
STRIPS
1
ONTDEK DE VERSCHILLEN
D
D
Suske en Wiske: De Toffe Tamboer
f tlijn sctiuld ?Jemmzïï
Isctncld.1 liet zijn zotte
(tnvdlten ten trommel
Je moeit
'je schamen
Lambiki
'Behandel jij
Je vrienden zo
Lucky Luke: De Eenarmige Bandiet
DEN HAAG - Vanmiddc
vast of de formatie van e
kabinet is mislukt. De for
Van Thijn hebben het CD.
een harde brief voor de
uitstel accepteren zij niet.
Dierenleed
«e;
T3
ROTTERDAM - De
kunstzinnige vorming
was thema van discussie
tijdens het 24e INSEA-
congres, dat werd gehou
den in De Doelen te Rot
terdam. Het werd bijge
woond door meer dan
duizend congresgangers,
waarvan het merendeel
zich intensief bezighoudt
met de kunstzinnige vor
ming en/of de beeldende
vorming.
Naast de vele lezingen,
key-notediscussies, work
shops, filmcircuits en aller
hande informatiestands, was
de zogenaamde „research-
conference", die voorafging
aan het eigenlijke congres -
vaktechnisch gesproken - in
teressanter. In vergelijking
met de lezingen tijdens het
congres gehouden, werd er
toen, door verschillende vak
mensen, op het scherp van de
snede gesproken.
Een boeiend congres, dat
in '51 op initiatief van kunst-
filosoof Herbert Read voor
het eerst werd gehouden. De
toenmalige ideeën of grond
slagen (namelijk: de proble
matiek met betrekking tot de
kunstzinnige vorming met
alle dwarsverbindingen naar
onder andere de maatschap
pij) werden ook nu weer op
velerlei wijzen aangepakt,
bekeken, besproken en uit
gewerkt.
Het gebeuren werd 10
augustus ingeleid door dr.
Ivan lllich, de van oorsprong
Joegoslavische filosoof, die
vooral bekend is geworden
door zijn boek „Ontscholing
van de maatschappij" ('70).
Hij lijkt zijn belofte om en
kele uitspraken uit genoemd
boek te herzien, niet hele
maal te hebben waarge
maakt. Wat zeker niet in
houdt dat zijn lange rede
niet interessant genoemd
kan worden. Uit alles bleek
in ieder geval dat de man
nog steeds geen enkel ver
trouwen in het onderwijs
heeft. Het onderwijs, maar
ook de kunstzinnige vorming
moest het op vrijwel elk vlak
ontgelden: „Onderwijs is net
zoals politie en prostitutie;
een lapmiddel. Hoe minder je
ervan hebt, hoe beter".
lllich trachtte een en ander
te verduidelijken aan dc
hand van een voorbeeld. Hij
maakte duidelijk dat werke
lijke muziek en muziek op
genomen op een bandrecor
der wezenlijk verschillen.
Deze laatste kondigt volgens
lllich de komst aan van een
niet-traditiegebonden gene
ratie; weliswaar onderwezen
door leraren, onderwijskun
digen etcetera, maar losge
rukt uit hun natuurlijke om
geving. De rede van lllich
had tot gevolg dat het me
rendeel van de andere spre
kers hun betoog begonnen
met een uitgesproken pro- of
contra-mening inzake de in
houd van Illich's lezing.
Terugblikkend op de enor
me hoeveelheid gesproken
teksten is er - heel voorzich
tig - een driedeling te maken
in de onderwerpkeuze of
plaatsbepaling van de con
gresgangers. Zo stelde één
groep de maatschappij cen
traal; legden anderen duide
lijk de nadruk op de discipli
ne (in dit geval: „kunst als
kunst"), en beoogden ande
ren het kind of de mens als
middelpunt voor de kunst
zinnige vorming te zien. Bij
deze „groep" zou je Ma Kla
ger (W.-Duitsland) kunnen
rekenen. Aan de hand van
een case-study van een der
tigjarige mongoloïde vrouw,
maakte Klager duidelijk wat
de basiskenmerken zijn van
visueel denken en handelen.
Wat minder wetenschappe
lijk wellicht dan andere
sprekers, viel zijn betoog op
door emotionaliteit (in posi
tieve zin), terwijl de rode
draad - de kenmerken en het
verloop van het beeldend
proces - toch duidelijk bleef.
De sprekers die men tot de
groep „maatschappij-geo
riënteerd" zou kunnen reke
nen, beklemtoonden de leer
stof als het belangrijkste
binnen de beeldende vor
ming. Hans Giffhorn, Die-
thart Kerbs (beiden uit W.
Duitsland) zou je tot deze
„groep" kunnen rekenen.
Centraal staat bij deze peda
gogen, filosofen de inhoud
van het vak. Het gaat hen er
om een nauwe dwarsverbin
ding te leggen met de maat
schappij; het onderwijs te
integreren in het gehele
maatschappelijk gebeuren.
Milieuvervuiling, kernener
gie en dergelijke maatschap
pijkritische onderwerpen
zijn dan ook vaak de thema's
die door dergelijke georiën
teerde onderwijzers/pedago
gen worden gebruikt.
Phyllis Gold Gluck (USA)
had het thema van het con
gres (kunstzinnige vorming:
produkt en proces) als on
derwerp voor haar betoog
genomen. Zij trachtte duide
lijk te maken dat proces en
produkt niet in dialectisch
conflict met elkaar zijn,
maar elkaar daarentegen
aanvullen. In de marge stel
de zij vervolgens dat de psy
chologie en filosofische ge
dachten binnen de beeldende
vorming totaal verkeerd zijn
geïnterpreteerd. Kortom: een
met veel vuur verteld,
boeiend betoog.
Het is binnen dit bestek
onmogelijk om alle verdere -
meer of minder interessante
- lezingen en/of key-notedis
cussies te bespreken. Ook de
tachtig tentoonstellingen
(waaronder overigens ook de
expositie van de bekende Ci-
zek-tekeningen uit Wenen),
kunnen onmogelijk worden
besproken. Terugblikkend
op dit vijfdaagse wereldcon
gres is zo langzamerhand
duidelijk aan het worden dat
Nederland - voor wat betreft
de kunstzinnige vorming - in
vergelijking met onder an
dere de USA en Duitsland -
een soort van middenpositie
in lijkt te nemen. Afgezien
van de onderzoekmogelijk-
heden die de Amerikanen tot
hun beschikking hebben, en
afgezien van de ideologische
(lees: neo-marxistische) on
dertoon die altijd in de Duit
se theorieën te horen is, lijkt
het in Nederland allemaal zo
slecht nog niet. Het INSEA-
congres heeft zeker wel het
een en ander doen opwaaien.
Het volgende congres is in
1984 in Rio de Janeiro.
ROBSCHOONEN
SM'-'ik
i
k.-
Van onze kunstredactie
Er is de laatste tijd nogal
wat opgegraven uit de oud
heid in ons land. Mede dank
zij de groeiende belangstel
ling van amateur-archeolo
gen zijn er opzienbarende
vondsten en belangrijke ont
dekkingen gedaan. Veel er
van verdween echter in de
magazijnen van de musea;
wetenschappelijke gegevens
werden opgeslagen in ar
chieven. Het boek „Verleden
Land", dat in september in
een oplage van 96.000 exem
plaren verschijnt, wil deze
oudheidkundige feiten door
spelen naar een groter pu
bliek.
Dit Boek van de Maand
geeft een actueel overzicht
van hetgeen onze voorouders
in de grond hebben achter-
IJsselo en Geldrop
('«Ce h.t.'itpplujO.i'n wit Ix l eirrtï '"»n de ijstijd j
gelaten. De archeologen dr L.
Louwe Kooijmans, dr J.
Bloemers en drs H. Sarfatij
hebben nu de voornaamste
feiten hierin bijeen gebracht.
Zij doen dit aan de hand van
negenendertig kenmerkende
opgravingen en vondsten.
Deze zijn typerend voor een
bepaald tijdperk, een monu
ment of probleem. De plaat
sen zijn zoveel mogelijk ge
spreid over het hele land.
Daaronder bevinden zich
bijvoorbeeld Oost-Souburg,
Baarland, Geldrop, Haps,
Halder, Flevoland en Texel.
Verleden Land wordt af
gesloten met een Streekw-
ijzer, waarin ieder wegwijs
wordt gemaakt in eigen om
geving. In een oogopslag is te
zien wat er op De Zeeuwsche
eilanden of De Brabantse
zandgronden aan archeolo
gische vondsten te bekijken
is. Kaarten en doorsneden
werden speciaal aangepast
of ontworpen en getekend.
Alle voorwerpen werden op
nieuw gefotografeerd en
zelfs speciaal gerestaureerd.
Het boek is een uitgaven
van Meulenhoff Informatief.
Het zal van 3 september tot
en met 3 oktober te koop zijn
voor 27,50; daarna kost het
48,50. Het aantal paginas
bedraagt 192. „Het is onze op
zet geweest vooral iets te
vertellen over mens en
maatschappij van de oudste
tijden tot in de middeleeu
wen en het was niet de be
doeling alle belangrijke
vondsten te laten zien" aldus
de auteurs.
t <1
"vil
•f L W*
JL
- MS—
HILVERSUM - Alleen
als het CDA en de PvdA
bereid zijn om in het
komende seizoen op de
dinsdagavonden een
half uur later met hun
veertiendaagse radio
uitzendingen te begin
nen kan het Humanis
tisch Verbond zijn oude
zendtijd van 18.20 tot
18.50 uur behouden.
Dat is de oplossing,
die men volgens radio
commissaris Tom Nieu-
wenhuijsen heeft ge
vonden naar aanleiding
van het protest van het
verbond tegen het ver
schuiven van het begin
van de zendtijd van
18.20 naar 18.30 uur. Di
rect dus na de uitzen
dingen van de politieke
partijen. Het verbond
had bezwaar tegen deze
verschuiving, omdat het
van mening is dat tij
dens de uitzendingen
van de politieke partij
en de luisterdichtheid
geducht daalt en het
daarvan de dupe zou
worden.
Nieuwenhuijsen, die
sprak van „gedogen"
door de politieke partij
en ten opzichte van het
verbond, kondigde
woensdag overigens
wel aan dat men in
ieder geval voor het
winterseizoen 1982-83
zal bekijken of er ande
re mogelijkheden voor
een nieuwe zendtijdin
deling zijn, waarbij dan
meer aan de wensen
van het Humanistisch
Verbond tegemoet kan
worden gekomen.
cru o
cna
i—>(U3
pa
LT
U.
Stem-lezers en
week in week u
..Kleintjes'-rubr
dag vele tiendu
Het moet dan w
als juist uw ,,klt
worden gelezer
iKantoren te Breda/Bergen oj
•llfegSlIË:
.1c 3
C=JC=3
'oio:,
oj
Lfln het begin van de CDA-fractiev
[ge deze foto, nog vrolijk aan toe. U.
\ier worden, gezien de keus die Van
I kabinet
/-w-\
/-VV\
^W"N
'dEj; |n
qinxp oi 'japuos^qoaa japnoips 6 'uo;eiued do d;
g 'japijjo japnoips i 'jnap ui qnj 9 'jnnui ut uateji
g 'japnoipseut f 'Sep g 'japijjo snau Z 's^uil iinjops;
IN C?E ËËf?<6>TE PM).
2W OB Vflüfflr-
<&T£tf VAN m
VAN </f?0/JWEN TER
BeSWeJPINé VAN HE
SOYAPBL EN IIMPeïl!
Var
Van onze parlement
Deze brief was een antwoord
Agt namens zijn fractie vroeg
al dan niet tot nu toe gemaakt
daar geen behoefte meer aan
tie weten, wat het antwoord
zou inhouden, hij zal niet mee
punt. En dat is dat het beoogde
reikte basis niet mag komen.
De formateurs "betreuren"
iet dat het CDA gisteren
CE EN lAATSTê ClU leen ja of nee wilde zeggen.
n hun brief aan het CDA la
ten ze blijken de conclusie
ran Van Agt ten aanzien van
bet sociaal-economisch en fi
nancieel beleid van het nieu
we kabinet niet te delen. An-
iere punten, waarover vol
lens de CDA-leider geen
ivereenstemming bestaat,
cunnen, schrijven de infor
mateurs, best tijdens de af-
'onding van de formatie
worden geregeld. Het gaat
im punten van onderge-
thikt belang.
Hoewel CDA-leider Van
.gt dus zelf overduidelijk de
eg naar het kabinet van
DA, PvdA en D'66 heeft af-
;esneden, kon zijn fractie
jsteren geen definitieve be
slissing nemen. Terwijl de
acties van PvdA en D'66
et licht voor de formateurs
|P groen zette, vroeg het
'DA weer uitstel en verdui-
elijking van wat tot nu toe
de formatie is bereikt en
at niet.
Die aarzeling is binnen het
•DA overigens niet best ge-
allen. Zo kraakte oud-
DA-minister De Gaay
ortman sr. de handelwijze
an het CDA en haar leider:
Het CDA balanceert op de
'and van wat volgens poli-
'eke zeden geoorloofd is".
grand old man" van de
lT°egere ARP vindt, dat het
;DA nü ja of nee tegen het
OA-PvdA-D'66-kabinet
i0et zeggen.
Ook binnen de CDA-frac-
heeft het "eigengereide"
S reden van Van Agt tot ir-
ahe geleid. Hoewel een
eerderheid nog achter het
®treden van Van Agt staat,
it het aantal CDA'ers
at vindt, dat het zo niet niet
Tiger kan. Gisteren zou een
°ep van zeker 8 CDA-Ka-
p eden, voornamelijk van
rt-huize, ja hebben willen
m ftl *eSen het beoogde ka-
a\
ge
bi
m
ge
al
st
de
kc
ni
ki
h«
•S
•C
dc
W!> Kil
1
CDA in de
Agtbaan
K.
illl
Dl
de
al
dl
VJ
Ji
ee
w<
Kill
