IRENE EN CARLOS EN HET KERKELIJK RECHT Gronden voor nietig huwelijk uitgebreid Echt en echtscheidin in het Huis van Oranje weec GROTE PROBLEMEN ROND HUWELIJK IN 1964 WOENSDAG 27 MEI 1981 iBINNEN-BUITENLAND: Geheimzinnigheid Uitwijzing Rust 99 99 litwinst [enosto in Giro tSSdm^T'<Ita)> 10' Glauc illem II in rtertoto haag - Ais Ntbai Derde "affaire-lrene" begon ook met geruchten Prinses Irene en haar ex-man Carlos Hugo. (Door Frans Wennekes) De „derde affaire Irene" begon niet anders dan de eerste twee: met geruchten. Officieel heette het, dat zij met haar vier kinderen naar Nederland was gekomen we gens de gezondheidstoestand van haar tienjarige zoon Carlos Xavier Bernardo. Dit motief en de overige omstan digheden schiepen echter een klimaat, waarin gissingen welhaast onvermijdelijk de boventoon moesten gaan voeren. Hun inhoud was, dat Irenes huwelijk met Hugo Carlos op de klippen was ge lopen. De levensweg van de thans 41-jarige Irene onthult weer eens, dat koninklijk bloed, rijkdom en utierlijke glans geenszins de weg naar het geluk plaveien. Zelfs een sprookjesprinses kan ont goocheld uit de wolken van een droomhuwelijk vallen. Zo werd zij op 29 april 1964 unaniem genoemd toen zij in Rome in de Santa Maria Maggiore stralend haar ja woord sprak: „De prinses uit het sprookje." Met dit jawoord leek een last, die ondraaglijk was ge worden, van de Oranje-telg af te vallen. Want aan de nieuwe problemen van nu waren indertijd twee affai res voorafgegaan, die de kroon op haar grondvesten hadden doen schudden; die protestant en katholiek Neerland opnieuw tegen el kaar in het harnas dreigden te jagen en die veel verdriet in de harten van moeder Ju liana en prinses Irene had den gebracht. Het was allemaal in het prilst van het jaar 1964 be gonnen. In de eerste dagen van januari circuleerden er berichten, dat de prinses uit het protestantse vorstenhuis katholiek was geworden, maar pas op 29 januari kwam haar particuliere se cretariaat met de officiële bevestiging: kardinaal Al- frink persoonlijk had haar in de katholieke kerk opgeno men. Terwijl later wel bleek dat een overgrote meerderheid van de Nederlanders ook een prinses het recht op geloofs vrijheid toekende, had vooral de geheimzinnigheid in het land grote irritatie te weeg gebracht. Maar er was nog een veel ernstiger conflict. In Irenes aankondiging werd ook ge zegd, dat kardinaal Alfrink haar opnieuw gedoopt had. Dat nu was de grootste be lediging voor de protestan ten, omdat Irene al in 1940 in een kapel van het Londense Buckingham-Palace de doop had ontvangen. dijk bepaalden zij datum en plaats van het huwelijk en dit noopte de koningin ertoe de plechtigheid niet bij te wonen. Men kent haar vol doende om te weten, dat zij zelf hiervan het meeste ver driet heeft gehad. Het ebde allemaal weg en toen het huwelijk in het door zon overgoten Rome werd ingezegend, leefde heel Ne derland mee met een harte lijkheid die men kort daar voor niet voor mogelijk had gehouden. Slechts even bleef Irene in deze stralenkrans staan. Zo als voor elke bruid begon ook voor haar al spoedig het le ven van alledag met zijn problemen. Haar positie maakte Irenes zorgen alleen maar talrijker en zwaarder. Al gauw liet de Spaanse regering niet alleen weten, dat zij de rechten van Hugo Carlos op de troon niet er kende, maar zij weigerde ook hem de Spaanse nationaliteit toe te kennen. 1964: Irene en Carlos Hugo trouwen in Rome. Met een verklaring, die als een uiting van spijt be schouwd kan worden, wist kardinaal Alfrink olie op de hoog opslaande golven te gooien. Hij had, aldus zijn mededeling, Irene slechts voorwaardelijk gedoopt, om dat hij niet op de hoogte was geweest van de feiten en evenmin van de omstandig heden, waaronder de doop in de protestantse kerk had plaatsgevonden. Ruiterlijkj gaf hij daarop toe: „Als ik alle informaties had gehad, dan zou ik Irene niet op nieuw gedoopt hebben." Nog voordat deze zaak he lemaal in het reine was, be gon Irenes tweede affaire. Andermaal doken er geruch ten op. Ditmaal betroffen zij een aanstaande verloving. Nog op 4 februari 1964 zei een diep getroffen Juliana voor de radio, dat deze niet zou doorgaan. Zij besloot met de woorden: „U zult met ons mee kunnen voelen, dat onze dochter nu vooral behoefte heeft aan rust." Dat de bom toch op 9 fe bruari barstte, betekent niet, dat de toenmalige koningin het spel van de geheimzin nigheid meespeelde. De ra diorede was er alleen maar een ontroerend geetuigenis van welk proces er zich in het Huis van Oranje voltrok. Juliana had de waarheid ge sproken, maar de strijd rond haar geloofsovergang had Irene in een zenuwcrisis ge stort. Kennelijk durfde zij op dat moment niet ook nog met de mededeling te komen, dat haar uitverkorene een prins was uit het land van de dic tator Franco; een prins bo vendien die een gooi wilde doen naar de Spaanse kroon. Wie of wat Irene ervan overtuigde, dat zij onder alle omstandigheden moest door zetten, is niet bekend, maar op die negende februari liet zij haar vriendin Rosario de Andrade in Madrid officieel de verloving met Hugo Car los bekend maken. Toen barstten de discussies pas goed los. Het hele volk voelde zich rechtstreeks be trokken. Met verbitterde woorden werd door velen ge vraagd of de prinses nog wel recht op de troon had. Of een katholiek in Nederland eigenlijk wel monarch kon worden? De zaak liep zo hoog op, dat de Tweede Ka mer weigerde zijn goedkeu ring aan het huwelijk te ge ven en dit werd voor Irene aanleiding vrijwillig van al haar rechten af te zien. Staatsrechtelijk was hier mee de zaak van de baan, maar menselijk was het leed echter nog lang niet geleden. De Bourbon-Parma's stelden zich zo eigenzinnig op, dat het tot een ernstige vete tus sen beide huizen kwam. Zon der enig overleg met Soest- Terwijl het jonge gezin in Madrid ging wonen, leidden Hugo Carlos' politieke acti viteiten tot zulk een ernstig conflict met de Spaanse re gering, dat er een officieel uitwijzingsbevel tegen hem werd uitgevaardigd. Op 20 december 1968 werd hij als arrestant vanuit ene Spaanse politie-auto op Franse bodem gedeponeerd. Het verbod in Spanje te vertoeven, trof de hele fami lie Bourbon-Parma. Alleen tegen Irene, als telg van het Nederlandse koningshuis, durfde de Spaanse regering niets te ondernemen. Zij mocht gaan en staan waar zij wilde en dat terwijl ook zij actief had deelgenomen aan acties van de carlistische beweging. Hoewel deze in 1977 door de staat als partij werd er kend en Hugo Carlos korte tijd later weer Spanje bin nen mocht, mondden deze voor het paar op zich ver heugende feiten uiteindelijk toch uit in een bittere teleur stelling. Bij de eerste vrije verkie zingen van het land sinds de burgeroorlog zagen de car- listen geen kans om ook maar een zetel in het parle ment te veroveren. Het heilige vuur, waarmee Irene voor deze politieke zaak gevochten had, bleek niemand in gloed te hebben gezet. Allengs doofde het uit en dit proces bekoelde moge lij k ook de liefde in dit hu welijk, dat zestien jaar daar voor een van de meest dra matisch incidenten in ons koningshuis had veroor zaakt. Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllll"»""!"""!""""!!"1 (Door Jan Hooyman) „Het huwelijk wordt al leen door de dood ontbonden. De echtscheiding voor de burgerlijke wet ontbindt dus het huwelijk niet". Met dit kant en klare antwoord uit de katechismus zijn in het leven vele generaties van katholieken opgevoed. Toch is een formele ont binding, ook van een katho liek-kerkelijk huwelijk, al tijd mogelijk geweest, zo deelt men ons van deskun dige zijde mee. Maar dat kan alleen door de paus zelf ge beuren en slechts in twee ge vallen: als het huwelijk niet is voltooid door de geslachts daad of als blijkt, dat een van de huwenden niet ge doopt is (het zogenaamde Paulinische voorrecht). In alle andere gevallen is slechts sprake van een schei ding van tafel en bed, waar- Van huwelijksontbinding moet duidelijk onderschei den worden de zogenaamde nietigverklaring, dat wil zeggen een verklaring dat een echt huwelijk niet be staat. Bevoegd om zo'n ver klaring af te geven is de ker kelijke rechtbank van het bisdom waarin het huwelijk is gesloten, of de rechtbank van het bisdom, waarin de „verdedigende" partij woont. Als gronden voor een der bij de huwelijksband zelf gelijke nietigverklaring van formeel in stand blijft. een kerkelijk huwelijk gol den tot aan het Tweede Vati caanse Concilie vrijwel uit sluitend: dwang bij de slui ting van het huwelijk, een reeds bestaand ander huwe lijk van een der partijen bij de huwelijkssluiting, gebrek aan de kerkrechtelijk voor geschreven vorm van de hu welijkssluiting (de priester was bijvoorbeeld niet be voegd of de getuigen ontbre ken). Sinds het Tweede Vati caanse Concilie echter, dat sterk de nadruk heeft gelegd op de persoonlijke relatie in het huwelijk, is langzaam maar zeker de praktijk ge groeid om ook van een niet volledig huwelijk te spreken als van een menselijk leef bare man-vrouw-relatie niet kan worden gesproken. Die uitbreiding van de gronden voor een nietigverklaring is ook in de jurisprudentie van de hoogste kerkelijke recht bank, de Rota in Rome door gedrongen. Toch gaat zo'n nietig verklaring van een huwelijk niet zover, dat er nooit een huwelijk zou zijn geweest. Want dat zou inhouden, dat eventuele kinderen uit de verbintenis voor de kerk als onwettig zouden gelden. En dat is niet het geval. In het geval van prinses Irene en prins Carlos is tot het uitspreken van een nie tigverklaring dus bevoegd de rechtbank van het bisdom Rome, waar het huwelijk van beiden in 1964 is gesloten ten overstaan van kardinaal Giobbe (oud-nuntius in Ne derland), of de kerkelijke rechtbank in Madrid indien prinses Irene de zaak aan hangig maakt, of die van het aartsbisdom Utrecht indien prins Carlos het verzoek in dient. Na de uitspraak van een plaatselijke kerkelijke rechtbank gaat de zaak automatisch over naar de rechtbank van een ander bisdom ter behandeling in tweede instantie. In Nederland geldt, dat zulke zaken van een gewoon bisdom naar het aartsbisdom Utrecht gaan. De zaken die in eerste instantie voor de rechtbank van het aartsbis dom Utrecht hebben ge diend, gaan voor een tweede behandeling naar het bisdom Haarlem. „Haarlem" heeft nu de zaak naar de hoogste kerke lijke rechtbank in Rome ver wezen. llllllllllllllllilllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMIIIIHMHMMUHHIIIIIIIIIIIIIIIIIllll (Door Joseph Delahaye) De lange geschiedenis van het Huis van Oranje is geplaveid met ongelukkige huwelijken. Soms was het zo erg, dat man en vrouw, gelijk koning Willem de Derde en koningin Sophie, ook voor de buitenwereld als kat en hond naast el kaar leefden. Van het verre tot het jongste verle den is dan ook menigmaal aan de mogelijkheid van een echtscheiding gedacht. Daarom is het des te op merkelijker, dat tot nu toe slechts twee Oranje-hu welijken door echtschei ding werden ontbonden. Stamvader Willem van Oranje, ook wel De Zwij ger genaamd, was weduw naar van Anna van Buren, toen hij in 1561 te Leipzig hertrouwde met de zeven tienjarige Anna van Sak sen, die enkele jaren later het leven zou schenken aan prins Maurits. Het hu welijk was een grote mis lukking. Anna was ver standelijk zwak begaafd en in elk opzicht verre de mindere van haar echtge noot. Steeds levend in dronkenschap en overspel verviel zij geleidelijk tot krankzinnigheid. Toen eenzame opsluiting in het voorvaderlijk slot der Oranjes in Dillenburg geen verbetering bracht, volgde in 1571 de ver wachte echtscheiding. Willem trouwde opnieuw, nu met Charlotte van Bourbon, een voormalige Franse abdis, en na haar dood nog eens met Louise van Coligny, kort voordat hij in 1584 stierf onder moordenaarshand. Anna van Saksen was enkele ja ren eerder in afzondering en vergetelheid gestorven in Dresden. De tweede echtscheiding in het Oranjehuis viel bijna driehonderd jaar la ter. Prinses Marianne, de in 1810 geboren dochter van koning Willem de Eer ste, trouwde in 1830 met haar volle neef, prins Al- brecht van Pruisen. Deze Albrecht was bepaald niet Mariannes eerste keus. Kort voor dit huwelijk had zij namelijk op last van haar vader, de koning, haar verloving moeten verbreken met prins Gus- taaf Wasa van Zweden, omdat deze zijn aanspra ken op de Zweedse troon niet wenste op te geven. Het direct daarop vol gende huwelijk met prins Albrecht werd bepaald geen succes. Al spoedig bleek, dat de Pruisische prins nogal lichtzinnig van aard was en zich allerlei vrijheden veroorloofde, waardoor hij zijn vrouw van zich vervreemdde. Al brecht stak zich zelfs in schulden om aan de wen sen van zijn vriendinnen te kunnen voldoen. Prinses Marianne, een voor die tijd uiterst geë mancipeerde vrouw, stond echter op haar rechten en op haar stuk en zij liet dat ook meermalen ondubbel zinnig blijken. In de win ter van 1843 vertrok Ma rianne voor een langdu rige huwelijksvakantie naar Italië doch ook deze tijdelijke scheiding van haar echtgenoot kon de zaak niet meer redden. Zij deelde aan haar broer, ko ning Willem de Tweede mee, dat zij niet langer met haar man wilde sa menleven. Marianne trok opnieuw naar Italië, waar de vrijheid haar lokte, maar waar zij door haar buitensporige verlangens de schrik werd van alle consuls en gezanten. De gewenste echtscheiding werd echter door de ko ning van Pruisen tegenge houden. In 1848 vestigde Marianne zich in een deftige buiten plaats in Voorburg. In haar bediendenkring bevond zich een koetsier, Johannes van Rossum, tot wie zij zich bij zonder aangetrokken voelde. Hij was niet alleen een flinke verschijning maar hij was daarbij een man met een goede aanleg. De zakelijke verhouding werd allengs Willem II, zijn huwelijk met bleef voornamelijk in stand vooral naar Tilburg, door de Prins Hendrik. meer persoonlijk en in de eerste maanden van 1849 bleek, dat de prinses in ver wachting was. Toen was de officiële echtscheiding niet meer tegen te houden. Van Rossum liet ook zijn vrouw in de steek en volgde Ma rianne naar Reinhartshau- sen bij Wiesbaden, waar hij haar tot zijn dood trouw en zorgzaam bleef bijstaan als stalmeester en vervolgens als secretaris en bibliotheca ris. In 1883 werd Marianne in Erbach naast haar vriend begraven. Afgaande op de portretten is er een opvallende gelijke nis tussen prinses Marianne en prinses Irene. Ook de ka raktertrekken vertonen veel gelijkenis. Evenals Irene werd Marianne omschreven als: knap, charmant, sociaal bewogen, intelligent en on verzettelijk. In Voorburg, waar zij vaak vertoefde, wordt zelfs heden ten dage op grond van de ouderlijke overlevering nog altijd met grote sympathie over prinses Marianne en haar verboden liefde gesproken. Willem I, op last van hem moest zijn dochter Marianne haar verloving met een Zweedse prins ver breken. fpARIJS (UPI)- Nuhet W is of Borg zijn scho K het houdt, Jimmy Co r.„ langzamerhand op j tn begint te komen kcEnroe op langzame ban< W altijd aanzienlijk mi: Et gevaarlijk is dan op ho [«•as, is Gene Mayer e n de favorieten voor odzege in de met 611.0 tllar gedoteerde op ranse tenniskampioe •happen. Amerikaan, die •t met beide léetpakt, is een man Be oppervlakten. Gister Jpgevierde hij in 1 uur 39 - Eten over de Fransman linique Bedel. Het was Irste partij sinds de fina jan zes weken geleden zi hand vo koningin Anna Pauloww omdat zijn „uitstapjes", vingers werden gezien. Het zou intussen nietl vreemd zijn geweest, wan-1 neer het geschiedboek van I de Oranjes meer echt-I scheidingen zou hebben vermeld. Het huwelijk van koning Willem de Tweede bleef voornamelijk in| stand omdat koningin Anna Paulowna de her-1 haalde „uitstapjes" van haar echtgenoot, vooral f naar Tilburg, door de vin gers zag. Het huwelijk van koningin Sophie met de brute Willem de Derde was voor beide partijen een hel, maar het staatsbe lang en vooral de burger lijke conventies verhin derden een echtscheiding,, die in feite echter wel be-1 stond. Onze nationale schiedschrijver, dr. LoudeI Jong, heeft in het negende deel van zijn werk ont huld, dat koningin Wilhel-1 mina in de twintiger jaren] van deze eeuw ernstig heeft gedacht aan een echtscheiding in verband] met de amoureuze e des en de religieuze bevlie-1 gingen van haar echtge noot, de ongelukkige prins Hendrik. Op dringend i vies van kerkelijke en I burgerlijke raadgevers is het toen echter niet tot een officiële scheiding geko- men, hoewel de koningin I en de prins in feite volko- men langs elkaar heen I leefden. Ook in het huwe-1 lijk van koningin Juliana en prins Bernhard he het meermalen zwaar spannen. In de Hofmans-| affaire van 1956 moest I zelfs een driemanschap van wijze mannen Gerbrandy en Tjarda van I Starkenborgh Stachou-1 wer) te hulp worden ge-1 roepen om een dreigende definitieve breuk in het koninkijk paar te voorko-l men. Enkele jaren geleden I deden opnieuw de geruch-1 ten over een mogelijke echtscheiding de ronde, I toen bekend werd, dat! prins Bernhard in ernstige I mate steekpenningen var. de Lockheed-fabriekep I T. AREZZO (ANP) - Na spannende tiende etap het peloton het in rit van de Ronde v; kalm aan gedaan. I itigjarige Giovanni R sto, zoon van een miljona dit voorseizoen al enke nalen in de publicitiet, na Ijn kans waar. Renosto, e« -prof, zegevierde in ndsprint van een tien rei ers tellende kopgroep. De vedetten vonden het a |ang best toen 25 kilomet de aankomst de grcx an onbeduidende renne pgsprong. Francesco M< die ondanks blessur ch van start was gegaan elfde etappe, had slech de slotfase moeite h lempo te volgen. Nadat voorsprong van de vluchte: tot drie minuten was opgelc *n, begonnen de knechte an Saronni en Baronchel iet tempo te verhogen. Mi eel pijn en ook moeite ko Koser zich staande houdei pet peloton ging met ee lehterstand van 2 min. en op Renosto over keep. De elfde etappe heeft in c. "P van het algemeen klasse ent overigens geen verar leringen teweeggebrach aronni bleef leider me vaalf seconden voorspron i Bortolotto en 31 secnde 1 bibi Baronchelli. Ltewi?Ifdf etaPPe: 1. Giovanr Erin, li 1 199 km' in 5.18.43, <Ita>' 3- Thieri iFmi !i4' C'audio Torelli (Ita fceZel ?eB10'?bini dta), 6. Aid Ita) 8 v T Tullio Bertacc iNtonin H^4?n Llenhard (Zwi), l de winnaar dezelfde tb had aangenomen, dochl deze geruchten werden niet bewaarheid. aerlandse club zal Willem Umne,?ïen aan de interto- competitie, die van 1 L augustus wordt enige 127 jun gehou- fef» deelnemend, I not n ziln inl bnr an groePen por de 6Cles, 1X3 Zwitserse 11 is onder6ci aeht samen stavanger Irfth uttgarter en Marek S ttrov (Bulgarijej clubs ingedeeld van vier is van frank. Wil- in met Vi- (Noorwe- Kickers Di- groepen van v groepswinnaar gereserveerd itserse frank. W ondergebracht H SfllYlDn mn+ k Stanke Willem van Oranje. van Willem III Oger i !em II - Viking ®rterKi„i? Willem II - Jtanke n3 ers. 18 juli: Willem •J Ö?Itrov- 25 joh: Vi- 'rijden "j willem II. De PI- «rre,k Stanke Dimi- ckers - WiiÜL,ï. en Stuttgarter Weekse daif zullen op door- gen worden gespeeld. rn dP !l De uitslagen PdamS?i?ndag voor de pPetitie anse voetbal- Lijden ziingMPeelde wed~ Ps j?3?. New York Cos- hshingtonaS nT?ado 5"1;

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1981 | | pagina 8