JU AN CARLOS EN BOUDEWIJN Syrië en Israel hebben lot Libanon in handen KERK in bewegin; Scherp conflict tussen Giscard d'Estaing en Chirac Een leuk or Dog niet mi De paus\ en de Jezuietet, door J. Hulshof Javo g Mavo S Geef vooreen IGIEBELEID WOENSDAG 13 ME11981 ACHTERGROND Kiesronde Barst Oorlog Beatrix Charles Palestijnen [«OENSDAG 13 MEI 198 Uw stem voor een D D'66, Het R< J.Chirac (Van onze correspondent Jan Drummen) PARIJS - Als gevolg van de overwinning van Fran cois Mitterrand is het tot een scherp en open con flict gekomen tussen de aftredende president Gis card d'Estaing en diens eertijdse premier en bur gemeester van Parijs Jac ques Chirac. Deze had zondagavond, kort na het bekend worden van de uitslag in een oproep een poging gedaan om leider van de nieuwe rechtse oppo sitie tegen Mitterrand te worden. Maandag stelde hij zelfs een bundeling van alle rechtse en centrum-rechtse groeperingen voor, die in elk kiesdistrict een enkele kan didaat zouden stellen voor de kamerverkiezingen die ver moedelijk eind juni zullen plaatshebben. Eerste minister Barre en Giscard d'Estaing hebben daarop fel gereageerd; de premier beschuldigde Chirac er indirect van dat de neder laag van Giscard het gevolg was van de verdeling en ver zwakking van diens aan hang in het rechtse centrum en wel door de houding van een deel van de leden daar van. Dit doelde duidelijk op Chirac's neo-Gaullisten. Giscard liet weten dat hij zo dra hij officieel afgetreden- is, zijn aanhangers de te vol gen politieke strategie uiteen zal zetten. „In weerwil van de kritiek en het verraad met voorbe dachten rade" dat tegen hem gepleegd is. Dit doelde even duidelijk op Chirac als Bar- re's opmerkingen. Volgens politieke analisten hebben ruim dertig procent van de neo-Gaullisten zon dag niet op de aftredende president gestemd, hetgeen voor een groot, zo niet beslis send deel diens nederlaag veroorzaakt heeft. Chirac had maar lauw aanbevolen „de weg naar het collectivisme" te versperren maar niet uitdrukkelijk aan zijn aanhangers gevraagd hun stemmen aan Giscard te geven. In kringen om de af tredende president is men er nu blijkbaar van overtuigd dat Chirac opzettelijk de overwinning van Mitterrand in de hand gewerkt heeft om onder diens bewind de rol van leider van de oppositie te kunnen spelen, terwijl zijn rol onder een tweede ambts termijn van Giscard van mindere betekenis geweest zou zijn. In elk geval zou de eenheid het hem moeilijker- gemaakt hebben zijn ambitie om over zeven jaren presi dent te worden te vervullen dan die van leider van de op positie. Het lijkt uitgesloten dat het plan van Chirac nu ver wezenlijkt kan worden, na melijk het voor de kamer verkiezingen stellen van een enkele kandidaat voor rechts, hetgeen in de eerste kiesronde meteen al tot aan zienlijke winst voor rechts zou kunnen leiden. Voor de socialisten is het uitgesloten in de komende kamerverkie zingen een meerderheid te halen, zelfs geen belangrijke minderheid die het hen mo gelijk zou maken met splin tergroepen en onafhankelij- ken te regeren. Het-is moeilijk, zo niet on mogelijk, te voorspellen tot welke politieke situatie de nu ontbrande strijd tussen de twee belangrijke groepen van Giscards meerderheid zal leiden. Chirac vormde met zijn neo-Gaullisten het belangrijkste rechtse blok in de kamer. (Door Mick Salet) DEN HAAG - Over enkele weken, na de Kamer verkiezingen van 26 mei, zal koningin Beatrix zich voor het eerst steken in het politieke wespennest dat „formatie" heet. Uit oude enquêtes blijkt dat heel wat Nederlanders geloven dat Beatrix daarbij een belangrijkere rol wil spelen dan haar moeder. Tot nu toe is daar niets van gebleken. Maar de vewachtingen lopen wel samen met ontwikkelin gen in andere Europese koninkrijken. Is er in deze economisch sombere da gen een rol weggelegd voor een politiek monarch? In Spanje kan deze vraag duidelijk positief beantwoord worden. Na de dood van dictator Franco heeft zijn opvolger, koning Juan Carlos, Spanje netjes naar de democratie gema noeuvreerd. Juan Carlos wilde gezien worden als een nationaal symbool van eenheid, de man van de democratie. In die opzet is hij duidelijk geslaagd en in korte tijd heeft de ko ning zijn positie bij de Spanjaarden steviger ge maakt, dan Franco ooit heeft bereikt. De Span jaarden zijn geen echte monarchisten, maar Juan Carlisten. Het is niet de koning die zo populair is, het is de „politiek" van Juan Carlos. Zijn populariteit bij het leger is dubieuzer, vooral na de mislukte coup van februari dit jaar. Om zijn positie tegen het grootste gevaar, dat van een naar de macht grijpend leger, te verdedigen, zal Juan Car los zich politiek moeten opstellen. De koning heeft partij gekozen voor de de mocratie en zal die hou ding moeten verdedigen tegen de rechtse militai ren, die nog steeds terug verlangen naar de dagen van Franco. Daarmee is Juan Carlos de rol opge drongen van politiek mo narch. Anders is de rol van de Belgische koning Boude- wijn. De positie van de ko ning dreigt op lange ter mijn in gevaar te komen, omdat België barstjes en scheurtjes op de taalgrens vertoont. Waar Vlaande ren en Wallonië steeds verder uit elkaar drijven, lijkt de Belgische monar chie in het gat daartussen te vallen. Kan een koning der Belgen bestaan als er geen Belgen bestaan? Bou- dewijn moet dat bewijzen. .Daarnaast speelt koning Boudewijn een rol, die overeenkomt met de rol die de Nederlandse konin gin moet spelen bij de for maties van kabinetten. In België zijn de kabinetten doorgaans minder stabiel dan in Nederland en daarom heeft Boudewijn al vaak met het formatie- bijltje gehakt. Vorige maand, na de val van premier martens, die snel vervangen werd door Mare Eyskens, een troetel kind van het financiële wereldje, ging de Belgi sche koning bij die forma tieproblemen verder dan ooit; hij riep de leiders van politiek en economisch België bij zich en hield een politieke speech. Boude wijn vertelde „de verte genwoordigers van de macht in rechte en de macht in feite" dat hij on gerust was over de econo mische toestand: „De meesten onder u vertegenwoordigen groepsbelangen, rechtma tige belangen uiteraard, maar waarvan de verdedi ging kan leiden tot de ach teruitstelling van het alge meen belang. De monar chie heeft haar beperkin gen, maar zij heeft ook het voordeel dat zij afstand kan nemen. En het is haar essentiële taak de politieke gegevens te syntetizeren", aldus Boudewijn, die daarna doorging over de slechte economische situa tie en kwam met het ver haal dat hier te lande met verve wordt gebracht door WD-lijsttrekker Wiegel. „We kunnen de gebeur tenissen wel degelijk beïn vloeden als wij alle krach ten bundelen en ons de noodzakelijke inspannin gen getroosten. Het is nu de hoogste tijd om geschil len, dan welke aard ook, aan de kant te schuiven en voorrang te geven aan de overleving. Dat is wat wij zouden doen als wij in oor log zouden zijn. Welnu, dit is oorlog, oorlog voor het behoud van onze economie, voor het welzijn van allen en vooral voor de minstbe deelden, voor onze plaats in de wereld. Juan Carlos Nog een opmerking waar ik groot belang aan hecht: de stabiliteit van de regering moet hersteld worden. In zeven jaar tijd hebben zeven regeringen elkaar opgevolgd. Het ge beurt dat op nauwelijks een jaar tijd vier ministers elkaar in dezelfde be voegdheid opvolgen. Kan er in dergelijke omstan digheden van enig politiek beleid nog sprake zijn?", aldus koning Boudewijn. De reacties op de toon van de speech van koning Boudewijn waren in Bel gië tamelijk terughoudend en werden er verschillend gewaardeerd. Het socialistisch och- tendblad-in-nood De Mor gen bracht de berichtge ving onder de veelzeg gende kop: Politieke lei ders op het matje bij de koning. De christen-democrati sche Gazet van Antwerpen schreef in een commen taar: „De koning heeft als „staatshoofd een „nood plan aangegrepen. Wat wel erg uitzonderlijk is, maar in een land, dat uit zonderlijk ernstige proble men kent, kan de houding van het staatshoofd alleen maar worden gesteund. Hij greep naar de nood rem,-om een katastrofe te voorkomen. Het dient te onderstreept dat het staatshoofd in deze om standigheden de moed heeft gehad om een uitzon derlij k zware verantwoor delijkheid op zich te ne men", aldus de krant. Uit de woorden van ko ning Boudewijn en de re acties daarop mag blijken dat hij hier met politiek bezig was. Wie het advies geeft dat alle partijen de handen ineen moeten slaan en het groepsbelang moeten opgeven om de cri sis te bestrijden, doet een politieke keuze. Toevallig was koningin Beatrix op de dag dat Bou dewijn zijn speech hield op staatsbezoek in België en heeft het formatie-optre den van haar collega dus van dichtbij kunnen be studeren. Dat Beatrix zich „politieker" zou opstellen dan haar moeder is vaak De koningen stappen de politiek in gesuggereerd, maar in haar eerste jaar als konin gin niet bewezen. Toch kan gezegd worden dat het huidige koninklijk paar dichter bij de politiek staat dan koningin Juliana en prins Bernhard destijds. Prins Claus heeft bij velen de reputatie van een linkse Prins-Gemaal. Zelf zei hij daar begin dit jaar over tijdens een redevoering voor buitenlandse journa listen in ons land:„Mis schien wordt dit gedeelte lijk veroorzaakt door het feit dat toen ik in dit land kwam en voor mezelf se-' rieus werk wilde vinden, ik betrokken raakte bij onderwerpen als ecologie, stadsplanning, natuurbe scherming, ontwikkelings samenwerking etc. Som mige mensen vonden toen dat deze zaken tot het do mein van de zogenaamde politieke linkse richting behoorden. Misschien was dat in het begin ook wel een beetje waar. Maar wij hebben in dit land nu echt het punt bereikt dat we - met bepaalde gradaties - tot een consensus over deze problemen in onze maatschappij gekomen zijn. Ze zijn in feite niet controversieel meer. Dat is ook de reden dat ik er nog actief mee bezig ben", al dus Claus die, met name op het gebied van ontwikke lingssamenwerking, waar hij werkzaam is als spe ciaal adviseur van de mi nister, toch wel uitspraken gedaan heeft waarmee de politici het duidelijk nog niet eens zijn. Er lijkt nu nauwelijks bezwaar tegen het optreden te zijn van prins Claus, maar duide lijk is wel dat de man van de koningin dichter bij de politiek staaf dan wij ge wend waren. Dan tot slot nog een laatste actueel voorbeeld uit het Verenigd Konink rijk, waar prins Charles een tijd geleden in de pic ture was voor de baan van gouverneur-generaal van Australië, een land waar hij een deel van zijn op voeding heeft genoten en zijn hart verloren heeft. Dit is een politieke baan. Er was verzet tegen een benoeming van Charles in Australië en dat bleef niet bij woorden. De tegenstan ders van de benoeming worden er nu immers van verdacht om privé-tele- foongesprekken tussen prins Charles en zijn ver loofde Lady Diana te heb ben afgeluisterd en in de openbaarheid hebben ge bracht. Smerig natuurlijk, maar de les voor Charles is dat wie met politiek te ma ken krijgt, de kans loopt persoonlijk aan de kaak te worden gesteld. En wie, als lid van het koninklijk huis, boven de partijen wil staan, kan zich dat niet veroorloven; als de mo narchen zich met politiek gaan bemoeien, moeten ze kiezen en krijgen ze auto matisch tegenstanders.- De politieke en economi sche situatie kan koning Juan Carlos en zijn West- europese collega's min of meer in een politieke rol dwingen. Vooral als de mensen in sombere tijden op zoek gaan naar leiders en gidsen, die zogenaamd boven het politieke gekis sebis staan. Als de monar chen die op zich nemen, betekent dat het eind van de rol van staatshoofd bo ven de partijen. En dat kan dan weer het einde van de monarchie inluiden. BEIROET - Er zit een wrede logica in het vredesplan dat het militair sterke Syrië bij het zieltogende Libanon op tafel heeft gelegd. De diplomatieke spitsvondighe den buiten beschouwing gelaten draaien de onderhan delingen in wezen rond de overgave van de Libanese soevereiniteit in ruil voor een door Syrië gesteunde vre de. De Syrische president Ha- fez Assad blijft echter in alle toonaarden ontkennen dat dit zijn bedoeling is. Vorige week zei hij tijdens een con gres van boeren in Damas cus dat zijn doel het behoud van de eenheid en het gezag van de Libanese regering was. Maar de „speciale ver houding" die zijn minister van buitenlandse zaken, Ab- del Halim Khaddam, vorige week in Beiroet wist te sme den met de Libanese rege ring, duidt in een geheel an dere richting en betekent in feite dat aan het gezag dat Syrië nu al over grote delen van Libanon uitoefent, een formele vorm wordt gege ven. De Syrische houding je gens Libanon laat zich zowel door de geschiedenis als door de overheersende positie van Damascus verklaren. Al sinds de legers van de geal lieerden in oktober 1918 na de val van het Ottomaanse Rijk Beiroet binnentrokken, vormen de aanspraken op grote delen van het westelijk buurland een vast onderdeel van de buitenlandse politiek van Syrië. In de eerste 20 jaar na de Tweede Wereldoorlog heeft Syrië nooit de rol kunnen uitoefenen, waarop het meende recht te hebben. De kracht van Egypte als een regionale macht en de be reidheid van Amerika om in het gebied rond de Middel landse Zee te interveniëren (zoals gebeurde toen Ameri kaanse marine-eenheden op de stranden van Beiroet landden tijdens de Libanese crisis van 1958) maakten Sy rië die jaren zo goed als vleu gellam. Maar omstreeks het begin van de jaren zeventig, na de dood van Nasser, nam de macht van Egypte af. Ame rika werd volkomen in be slag genomen door Vietnam en, belangrijker, het aantal Palestijnen in Libanon was na de massale uittocht uit Jordanië gegroeid tot onge veer 400.000. Toen de politieke en mili taire leiders van de Palestij nen als gevolg van de ramp zalige oorlog van de Zwarte September in Jordanië naar Beiroet kwamen, nam de Sy rische belangstelling voor Libanon snel toe. De oude in stincten om land, dat in een ver verleden Syrisch was, te rug te winnen liepen parallel met een sterke wens om het Palestijns beleid,. te over- (Door James McManus) heersen en zo het Syrisch aanzien in de Arabische we reld op te vijzelen. Toen in 1975 een burgeroor log uitbrak tussen rechtse christenen en linkse moham medanen, had Damscus er voor gezorgd dat het voor bijna alle kabinetsbeslissin gen een stokje kon steken en eind 1976 was die politieke macht vertaald in een over heersende militaire aanwe zigheid, opererend onder het mom van een Arabische vre desmacht. Syrië, dat altijd probeert te voorkomen dat een bepaalde groep de overhand krijgt in de burgeroorlog en zijn na sleep, liet de Palestijnen in 1976 als een baksteen vallen en spande namens de in het nauw gedreven christelijke milities de strijd aan tegen de Palestijnen en linkse groeperingen. Deze buitengewone koers wijziging van Syrië werd door de andere Arabische landen als uiterst gênant er varen en in 1978 terugge draaid met een Syrisch bom bardement op de christelijke wijken in Beiroet dat tot doel had de groei van de rechtse militia's in te perken. De grootste christelijke groepering, de katholieke Maronieten, restte weinig andere keus dan akkoord te gaan met de Syrische hulp in 1976 net zoals vandaag de dag de heersende christelijke families, te weten de familie Gemayel en de familie Cha- moun, geen ander alternatief zien dan om de tafel te gaan zitten met de Syrische minis ter van buitenlandse zaken. In feite willen de Maronie ten liever bescherming van hun huidige status dan af scheiding, want de meesten van hen realiseren zich maar al te goed dat een afzonder lijke christelijke staat in een overwegend islamitisch land een onpraktisch idee is en nauwelijks haalbare kaart. Het idee dat een eigen staat een sluimerend ideaal is van de Libanese christenen is een van de vele misvattingen die over hun gemeenschap be staan. Door sommigen wor den de christenen gezien als moderne kruisvaarders die verwoed strijd voeren tegen de barbaarsheid van het vreemde islamitische geloof, door anderen als parvenu achtige mensen die net als de blanke kolonisten in Afrika een twijfelachtige aanspraak maken op hun eigen land. Uiteraard betreuren de christenen hun moeilijke si tuatie, net zoals de Pale stijnse en islamitische orga nisaties een hekel hébben aan de snelle Syrische machtsuitbreiding in Liba non. Maar niemand kan er iets aan doen, zelfs de Israë liërs niet of ze moeten er een grootscheepse oorlog voor over hebben. (Copyright De Stem/The Guardian) iiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiJ Miiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiijii,i VORIG jaar maakte i hoofdbestuur van de i zuïeten bekend dat de neraal van de orde, p* Arrupe, had willen qu den, maar op uitdrukM verzoek van de paus j ontslag had opgesck Hier en daar werd het% moeden geopperd dat paus weinig voelde een nieuwe Algen Congregatie van de o die immers bijeen moeten komen om de u, gende generaal ouewte"! kiezen. Tijdens zo'n Ah mene Congregatie belangrijke verschilt, tussen de oriëntatie ®an| orde en het beleid van 1 paus aan het licht tomen! Deze verschillenen heil ben vooral te makent het sociale engagementn de Jezuïeten, met nam ij Latijns-Amerika, rond 3.500 van de 27.01 zuïeten werkzaam Sinds het lie VaticoiJ Concilie hebben de LafijnT samerikaanse Jezuïeten et ommezwaai gemaakt 1968 spraken alle Latijns merikaanse provi nctog| van de orde zich uit i een nieuw beleid wam de belangrijkste punten ij de zg. Carta di Rio t neergelegd. Sociale ina zou voortaan niet faji het werk van indiviiwl ivrijgestelde Jezuïeten htif maar een taak, die l orde en alle werkzaamst den moest beheersen I was een uur van indrl») gende zelfkritiek. Del zuïeten vroegen ziénj welke maatschap rol hun elite-scholki vulden, in welke"', ken ze hun parochies I» den, welke beiwlkinj groepen ze met hun n bereikten. In de jaren ij 1968 werden ingrijp hervormingen voerd. Opzienbareni de sluiting van beroer elite-scholen, zoals het InJ stituto di Patria in 1" City. Geleidelijk aan den veel Jezuïeten gangmakers van veranderingen, vaak ergernis van de irmtsctj appelijke elites, die in kï| eigen colleges en unit* teiten gevormd waren Van de paus, die t zijn bezoeken aan Ma en Brazilië de van sociale veranderiw, op zichzelf sterk heeft derstreept, is bekend hij nogal wat vraagtek plaatst bij de inzet priesters en religieuzen^ Mexico zei de paus t" priesters en religieuzeW» het evangelie niet gedttf is met een overdreven langstelling voor tijdeW zaken. In brieven aan rupe heeft de paus o drongen op een meer gieuze en priesterlijke J vensstijl van de JezuM In dit licht is de brieft Arrupe onlangs alle tijnsamerikaanse ciaals toestuurde, van t zondere betekenis. AfflJ vraagt de Jezuïeten alle energie te strijdend de armen en tegen het recht, maar wel vanutt^ gelovige christelijke t" Arrupe denkt dat het illusie is te menen a®J marxistische maatscw pij-analyse kan worden van het xistische systeem als z nig en hij wijst erop noch de mensen noch samenleving tot hun t komen als men alleen o oog heeft voor economy verhoudingen en kis' strijd. In februari uiist Spaanse blad Cambto melden dat de paus A~ gevraagd had binnen maand alle bevwr* theologen uit de zetten. De bevrijding11 logen zijn er intussen wat ofwel pleit tege j betrouwbaarheid van bericht ofwel vóór de houdendheid van ■4'™] i onze redactie buitenland) J ■UZALEM- Minister Van Klaauw (buitenlandse a) heeft gistereneen bik- ard gesprek gehad met er Begin van Israel. i haalde fel uit naar de en van de EG voor een Midden-Oosten-poli- „Waar haalt de Euro- i gemeenschap het recht Jlaan om ons te vertellen t we de veiligheid van ons moeten garanderen." yan der Klaauw, die Israel ekt als voorzitter van de „sters van buitenlandse en van de EG, kreeg ook j wind van voren vanwege bezoek aan PLO-leider ifat. Van der Klaauw de hand geschud die bloed van Israëlische eren bedekt is... ga het gesprek van een r verliet minister Van der «uw premierBegin in een zee wa te te gel teif ziel in flir ka op] nu zoi zin ni. miiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii ef< et tut onze redactie buitenland ROET- Syrische troepen gisteren twee lucht- aketten van het type afgeschoten op vier aelische vliegtuigen. Vol- i Israel werden de vlieg- sin< ilgen niet geraakt, maar sch 3e meldde dat er een Ru; tuig was neergehaald. rae 1 Het was voor het eerst mg m wi eer sti toe W€ cu Men kan de smaakmakt eemmissie niet verwijten, t ting hebben gezocht bij d kandidaten. Zo hadden zij opgaven van het meerkeu het Havo twee zeer eigentij ebracht: een tekst over roe bekende Beatle Paul M Wat wil je nog meer? denk lezicht. Maar de Havo-mensen Rillen gemerkt hebben, i»t je door geen van beide J&sten zo maar snel even «en kon wandelen. „Pit- fg" resp. „redelijk pittig" TOnd onze leraar daarvan. oo- juj had twaalf van zijn in: kandidaten om een oordeel zei gevraagd over het hele ex- de! amen: acht hadden het te [(Reeilijk gevonden, drie fWelijk en een sprak van lang". De andere tek sten gingen wel. Een redelijk examen ®e ftegen gisterochtend de §e VWO'ers voor wiskunde 1 Voorgeschoteld. Jammer was wel dat enkele onder- Werpen niet of nauwelijks m het examen voorkwa- teen zoals bijvoorbeeld ~.a •fferentiaal-vergelijkin- •te». Voor een leerling met joede voorbereiding zat er S**r een voldoende in. gt laatste gold ongetwij- j=el ook voor de kandida- ten Latijn, die in de mid- m' I !?ëuren 6611 tekst van de wa F°te Cicero voorgelegd Pr< ~®8en. Het was beslist ■ten moeilijke tekstS-en de Ttegen waren niet bijzon ter lastig, al waren er na- ov< teurlijk wel enkele bij r?ar menigeen ingetrapt Pf' tel zij n, aldus onze leraar. 51 waVu~4 stond gisteren net meerkeuzewerk va de vo do ex Le nu del vai Kite* u dadelijkheid over een Z| milieu; gif de bodem uit, ver- iWewetaait ^anden van Marker-1 l'lkk nzee' Lauwersmeer, Urgs landschap Kerncentrales. Inf( tormatie/lidmaatschap D'66, Antw<

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1981 | | pagina 4