Nederlanders door
Nederlanders geschetst
ans op
ero
an
Hartreani
cursus tab
voor rijks}
boeken-boeken-boeken-boeken-boeken-boeken
Film
Filippijnen
Krachten
Stemmingen
Dromen
Las Vegas
TRIDOSHA
etsontwe
Boeken-boeken-boeken-boeken-boeken-boeken
Merijntje
Brom)fïetsers
«nel „rechtsaf-
loor-rood"
RICHTLIJN DEN HA
U A Itll o
In 1842, om wat nauwkeuriger te zijn in maart van dat
jaar, maakte H.H. Hageman jr. zich bijzonder kwaad op
de mentaliteit van zijn landgenoten, de Nederlanders.
Hij schreef zijn woede uit in een artikel waarin hij met
grote droefheid vaststelde, dat de Nederlander danst
„naar de Fransche of Engelsche of nog andere pijpen",
dat de industrie zich beweegt „op het voetspoor van
Engeland en Frankrijk" en, zo noteert hij „de Nederlan
der, die vroeger meester was, wordt nu leerling, of zoo
men harde woorden vergeven wil, de aap van vreem
den".
Daar houdt het nog niet mee
op. Hij signaleert iets eigen
aardigs in „den geest van der
Nederlander": „eene onbe
schrijfelijke koelzinnigheid
ten opzigte van de algemenen
belangen der natie, eene
flaauwe berusting in alles,
wat het hooger bestuur hem
op de schouders legt..." Geluk
kig is niet alles negatief in de
ogen van H.H. Hageman,
want de Nederlander geeft
„geen" anderen toe in eerlijk
heid regtschapenheid, goede
trouw, menschlievendheid en
Johan Daisne: over oude en nieuwe
rolprenten: de dingen die niet voorbij
gaan (uitg. Elsevier/Manteau - f
22,50.
Deze Belgische auteur (dr.
Herman Thiery) is tijdens
zijn leven niet alleen bekend
geworden door zijn
magisch-realistische boeken,
maar ook door zijn bemoeie
nissen met de filmwereld. Be
halve het feit dat enkele van
zijn boeken werden verfilmd,
schreef hij filmkritieken en
-beschouwingen. Zijn beken
de filmografisch Lexicon der
Wereldliteratuur brengt niet
alleen in de titel zijn dubbele
activiteit bijeen. Het woord
„filmatiek" is karakteristiek
voor Daisne.
In deze bundel zijn - een
aantal bijdragen bijeenge
bracht onder een titel die her
innert aan Couperus. Vijfen
vijftig korte- en lange bijdra
gen over films uit het verle
den, maken van dit boek min
of meer een historisch docu
ment. Films met Greta Garbo,
Fred Astaire, Tino Rossi,
Henry Fonda, Maria Schell,
John Wayne en vele anderen
roepen herinneringen op.
Vaak gaat Daisne er ook zeer
interessant op in, maar er
staan ook nogal wat gelegen
heidsstukjes in (de recensie
als een stuk broodschrijverij),
die verzanden in broddelach-
tig gepraat. Maar wie wel
weer eens herinnerd wil wor
den aan oudere films als Anna
Karenina, Gone with the
wind, The Fugitive, Hamn-
stad, High noon, From here to
eternity etc. en een persoon
lijke - soms wat tijdgebonden
reactie van 25 jaar geleden -
zal wat nostalgisch lezen in
dit boek.
Geen tijd voor tranen, door Alison
Wynne. BIJeenpubllkatle nr. 5 In sa
menwerking met Flllppljnengroep,
Nederland 16S bladz. f 15.-.
In 1972 werd in de Filippij
nen de staat van beleg afge
kondigd om „de democratie
veilig te stellen." Hoe dat in de
praktijk uitpakt, hoe mensen
ploeteren en lijden onder een
ondemocratisch bewind en
hoe zij elkaar vinden om zich
staande te houden en liefst er
bovenuit te komen, daarover
vertellen Filippijnse vrou
wen. Korte, sobere, indrin
gende verhalen over bewust
wording, solidariteit, vak
bondswerk, protesten tegen
uitbuiting van cultuur, on
derbetaling. Alle 35 vrouwen
die aan 't woord zijn, nemen
het op voor het volk, waaruit
zij zelf zijn voortgekomen.
Ook de Kerk komt ter sprake,
de problemen van moslims in
een christen-gemeenschap, de
afzijdigheid van kerkelijke
leiders, het preken van
geestelijke waarden terwijl
evangelie-in-de-praktijk
links blijft liggen. Gunstige
uitzonderingen zijn er na
tuurlijk ook, maar vóór alles
wordt uit deze schrijnende
bundel levenservaringen dui
delijk, dat christenen aan de
basis - protestant en katho
liek samen - mooie kreten als
oecumene, evangelisch ideaal,
sociale rechtvaardigheid,
verlossing, beter naar waarde
schatten en beleven dan inge
kapselde kerkelijke functio
narissen. Maak alles nieuw
begint onderaan.
C. VAN E..
dus over eigentijdse verschij
ningen als - om een greep te
doen - de aanspreker, de
vischvrouw, de koopman, de
kleedjesmaakster, de koffij-
huisjongen, de bureaukraat
enzovoort. Wie de moeite wil
nemen en de rust kan vinden
gehechtheid aan zijn land,
deugden, die het sieraad zij
ner vaderen waren, en die, in
weerwil van andere wijzigin
gen van zijn karakter, niets
geleden hebben".
Geestkracht
Wat is er dan toch gaande
met „den Nederlander?" Ha
geman weet het en hij kent
ook de oplossing om alles weer
ten goede te doen keren. „Mijn
inziens ligt het daaraan, dat
hij den steun mist, dien zijne
vaderen hadden, dat hij de
bron van hunne geestkracht,
het gevoel van godsdienst
verwaarloosd heeft, en nu de
geestkracht, die zijne vaderen
daaruit geput hebben, mist".
En hoe keer je dat alles ten
goede? Door in het onderwijs,
zeker aan de hogescholen, het
godsdienstig gevoel weer aan
te kweken, want beschaving
alleen, zonder dat het gods
dienstig gevoel aangekweekt
wordt, zal tot bedorvenheid,
tot misdaad aanleiding geven.
Enfin, zo zag H.H. Hageman
een kleine anderhalve eeuw
geleden zijn landgenoten en
zijn artikel was goed genoeg
om een bundel te openen die in
datzelfde jaar werd uitgege
ven door J.H. Laarman in
Amsterdam en die de titel
meekreeg „Nederlanders door
Nederlanders geschetst". Nu
is daarvan bij Van Hoeve in
Amsterdam een fotomechani
sche herdruk gemaakt, die ge
heel gelijk is aan de oorspron
kelijke uitgave.
Amusant
Na het inleidend artikel van
Hageman volgen 22 beschrij
vingen van bepaalde typen
Nederlanders of van ver
schijnselen als een departe
ment der Maatschappij tot
nut van 't algemeen en de Am-
sterdamsche kermis.
Zeer eigentijdse reportages
Peter Andreas den andere kant van
de reali tijd (uitg. Ankh- Hermes B.V.
f 39.-)
Deze auteur zag al eerder
boeken van zijn hand in het
Nederlands vertaald (PSI en
Buitenzintuiglijk). De oor
spronkelijke titel van dit boek
luidt: Jenseits von Einstein
('78); de ondertitel van de ver
taling: Op weg naar de vierde
dimensie.
„Bovenzinnelijke beleve
nissen hebben iets irritants.
De materialistische visie op
de wereld is er gewoon niet op
berekend", zegt Andreas. Het
onderkennen van - en zoeken
naar verklaringen omtrent
ongrijpbare krachten die het
leven van een mens vaak
schijnen te bepalen, stuiten op
weerstanden. Anderen kun
nen er niet genoeg van krij
gen. Over de verschillende as
pecten daarvan is al wel de
nodige algemeen oriënteren
de lectuur verschenen. Ook
dit boek kun je zien als een
wegwijzer op dit gebied. Het
graaft niet al te diep, maar
blijft ook niet steken in opper
vlakkigheid. Het is een goed
boek voor degenen die wel
eens wat meer willen weten
op het gebied dat omhangen is
met etiketten als paranor
maal, parapsychologische e.d.
Er wordt aandacht besteed
aan de tij d en ruimte doorbre
kende inbreng van Einstein,
aan helderzienden, het multi-
versum (Bermuda-driehoek
e.d.), de multipsyche (niveaus
van bewustzijn), I Tsing en
Tarot, Astrologie, reïncarna
tie, holonomisch bewustzijn,
mystiek en onderwerpen, die
uiteindelijk onder dezelfde
noemer van het grensdoor-
brekende ruimtelijk denken
en voelen vallen. Literatuur
verwijzingen en soms adres
sen bieden de mogelijkheid op
de diverse onderwerpen zelf
verder te gaan. Een informa
tief boek als eerste kennisma
king.
H.E.
Dolf de Vries: Boos door een ruitje
(uitg. Nijgh Van Ditmar- f 26,50).
De van origine cabaretier
Dolf de Vries heeft zich gelei
delijk aan ontwikkeld tot een
schrijver van inmiddels acht
boeken. Daarnaast versche
nen er nog talrijke artikelen
van zijn hand. Deze bundel
korte verhalen laat een ander
facet van zijn kunnen zien.
Toch sluit dit soort werk
eigenlijk asn bij zijn oor
spronkelijke optreden op de
planken: mensentypen neer
zetten; lief en leed aan de zelf
kant of in de marge van de
samenleving; meewarig, ver
rassend, triest of glimlachend.
Dat kan Dolf de Vries. Het
zijn verhalen waarin deze
stemmingen goed worden ge
karakteriseerd, beschreven.
Maar dat er nu echt iets ge
beurt, dat de beschrijvingen
boven zichzelf worden uitge
tild, kun je niet zeggen. De
kwaliteit is ook nogal wissel
vallig: van tamelijk goedkope
effecten tot roerende momen
ten.
Een burgerlijk kantoor
mannetje en een hoer; een
musicus en een jeugdvrien
din, getrouwd met een te
drukke wethouder; een hu
welijk van een burgerman
netje met een patserig
vrouwtj e dat kopje onder gaat
in de drank...etcetera..het zijn
uit te buiten tegenstellingen.
Dat lukt de Vries meestal.
Maar in „Zwemdiploma" treft
hij opeens echt door het goed
observeren van kinderen. In
„Als gij lijkt op uzelf" projec
teert hij oude frustraties met
de toneelwereld en in „Eerste
liefde" wordt heel simpel de
goedgelovigheid van een jong
meisje getekend. Van alles
wat; wisselend raak en slap,
boeiend en vervelend.
H.E.
Günter Kunert: Dagdromen in Ber
lijn, Amsterdam en elders (uitg. Meu-
lenboff - f 29,50).
Wat kan die man schrijven!
Deze Duitse auteur die in 1979
de DDR de rug toekeerde is
een gekweld mens, die in een
fraaie, vaak poëtische taal
stilstaat bij de dingen die het
leven ons aandoet of de be
nauwenis ervan transponeert
naar surrealistisch aandoen
de verten. Hij heeft het bij
voorbeeld over „de strenge
reglementering van het leven,
de voortdurende dreiging om
zelf tot mensenoffer te wor
den uitverkoren", in de korte
schetsen, die onder titel „Dag
dromen" hier gebundeld zijn.
Meesterlijk stukje, die vaak
vertrekkend uit een Brech-
tiaanse wereld, verwarring
stichten, ontroering schenken
of tot nadenken aanzetten.
„Hij die door de kogel van de
vijand werd gespaard werd
door de kleinheid van het da
gelijkse leven dodelijk getrof
fen" of: „Ook God werd in
stukken verdeeld en ieder be
zat het zijne dat hem het beste
uitkwam", zijn bijvoorbeeld
wat willekeurig geplukte uit
spraken in deze schetsen.
Kunert kwam in '71 en '79
naar Nederland (Poetry In
ternational Rotterdam). „Een
reis door Nederland" is daar
van de weerslag. Het „Am
sterdam" in de titel is daaraan
ontleend, hoewel ook Rotter
dam, Heusden, Westerbork
e.a. aan de orde komen. Hij
heeft de neiging vooral stil te
staan bij oude gebouwen en
hun geschiedenis om vandaar
uit te mijmeren over land en
volk. Zeer sterk (sterker)
komt dat tot uitdrukking in
zijn stukken over Berlijn,
waarin hij vooral oorlogsleed
verwerkt binnen het bestek
van het overzienbare; aan de
hand van bekende - en min
der bekende personen. Zes
stukken, onder het kopje „El
ders", behandelen op dezelfde
melancholiek-kritische ma
nier thema's als het concen
tratiekamp Dachau. Kunert
vertaald het leed in beleef-
baar proza van hoog gehalte,
zodat het nier meer onoverko
melijk is. H.E.
om zich door de gedragen vol
zinnen van de toenmalige
scribenten te worstelen zal er
amusante lectuur in vinden.
Hij zal bijvoorbeeld in het ar
tikel „De gevangenen" kun
nen lezen, dat „eenzame op
sluiting" halverwege de vori
ge eeuw - naar Amerikaans
voorbeeld overigens - werd
aanbevolen omdat het „op ziel
en ligchaam den weldadig-
sten invloed heeft". Sinds
H.H. Hageman hebben onze
hogescholen blijkbaar toch
nog wel wat goeds opgeleverd.
Wie van deze nostalgische te
rugblik in de mentaliteit van
„den Nederlander" wil genie
ten dient er overigens wel bij -
na zeventig gulden voor op
tafel te leggen.
T.K.
Nederlanders door Nederlanders
geschetst, herdruk van uitgave uit
1842, uitgeverij Van Hoeve Amster
dam, prijs 69,50.
Hunters. Thompsdlr Angst en wal
ging in Las Vegas (uitg. De Bezige Bij -
f 25,-.
Een herdruk, nadat zes jaar
geleden Fear and Loathing in
Las Vegas in de Nederlandse
vertaling van Guido Golüke
was verschenen. Thompson is
schrijver/journalist, die mee
werkt aan onder meer The
New York Times Magazine en
Ramparts en het boek Heli's
Angels schreef. Dit boek be
staat uit bijdragen die eerder
voor een deel verschenen in
het tijdschrift Rolling Stone.
Deze „Wild-West"-verhalen
zijn geschreven vanuit de op
geblazen persiflage-stijl, die
in de j aren zestig kenmerkend
was om maatschappelijke ta
boes te doorbreken (vergelijk
Jan Cremer c.s.) Als tijd
schrift-afleveringen zijn ze,
dunkt me, wat gemakkelijker
verteerbaar dan als een min
of meer doorlopend verhaal
van bijna 200 pagina's, waarin
voortdurend allerlei dolle
hoogstandjes worden opge-
v°»*RE.
DR BENOYTOSH BHATTACHAYA:
TRIDOSHA - Homeopathie en Hindoe-
geneeskunde (uitg. Ankh.-Hermes
B.V. f 19,50.
Steeds meer wordt het -
aanvullende - belang onder
kend van een aantal „alterna
tieve" geneesmethoden. De
homeopathie moet daartoe
zeker gerekend worden. Bo
vendien wordt onderkend dat
in Azië ook het een en ander
over de geneeskunst is te le
ren. Het positieve van dit ge
schrift is, dat geprobeerd
wordt geen enkele opvatting
te verketteren, gewezen
wordt op bepaalde eenzijdig
heden.
De manier waarop deze In
diase homeopathische arts
probeert ruggen te slaan tus
sen talrijke ervaringen en
praktijken komt als zinvol
over. De Tridosha-leer wordt
gezien als een belangrij ke bij -
drage van India aan de we
reldcultuur. Ze houdt zich be
zig met het regelen van het
evenwicht van de drie ele
menten (driegeleding) in het
lichaam (vata: zenuwstelsel
en levenskracht, pitta: bloed
somloop en Kapha: slijmvlie
zen). Het zijn elementen die in
relatie staan met de
macro-cosmos, waarin we die
driegeleding ook terugvin
den.
Door de Tridosha-leer op de
homeopathie toe te passen
meent Bhattacharya tot een
effectievere verfijning van de
Westerse homeopathie te ko
men. Met voorbeelden uit de
praktijk maakt hij dit duide
lijk. Een van die opvallende
verfijningen is het veel inten
siever hanteren van de pols
slag. De chemische en diag
nostische ingrepen van de
Westerse homeopathie lijkt
daarnaast nogal wreed. De le
zing van dit boekje veronder
stelt dat men enigszins op de
hoogte is van de homeopathie,
anders is het te verwarrend,
want erg helder geschreven is
het niet. Ook de aanhangels
met de tridosha van ziekten,
geneesmiddelen en polsslag
zijn niet erg hanteerbaar. Het
belangrijkste blijft echter de
mentaliteit, die uit zo'n ge
schrift spreekt; een geest die
nogal afsteekt tegen de me
chanische geneeskunde, die in
het Westen van de mensen zo
vaak dingen maakt.
H.E.
lUCil TIJD
te LEZEN?
/ergeei dan nie' d°
Kieinties" door ,e
'M„en Er staat vast «tsi
,an uw gading t>'i
,0K vandaag t
„„toren te Breda Bergen oj
(Van onze sportredactie)
«HUSSEL/HILVERSUM - De
lederland - Frankrijk rechtstreek
„rdt uitgezonden, lijkt nageno«
Weduceerd. Gisteren waren er vc
an België tegen Noord-Ierland t.
iflOOO kaarten verkocht. Zoals bek
tpleische voetbalbond pas toestenl
«n voor de uitzending van Ne
frankrijk wanneer de Heizei in
litverkocht.
DEN HAAG - Minister
ruijnman (Verkeer en
Waterstaat) vindt dat
,rechtsafslaan-door-roo
l-licht" door (brom)fiet-
lers binnenkort mogelijk
lemaakt moet worden,
laar dan wel alleen in
gevallen waarin „de
rerkeersveiligheid voor
ille weggebruikers vol-
loende is gewaarborgd".
In een brief aan pro-
incies en gemeenten
leeft Tuijnman een aan-
al praktische oplossin-
en gegeven, die het
echtsafslaan in goede
lanen kan leiden.
Ii
belt
ruil
gan
roei
E
het
ink(
spec
aan>
stra'
uits
reel,
kor
Lan
nigi
(Van een onzer vers
den HAAG/BREDA - De korps
"®d mogen niet langer deelnen
'ussen. Het ministerie van Justi
|n een richtlijn met die inhoud ui
«hartmassage door politieambtei
rijven „niet wenselijk" genoem
!De richtlijn van het minis-
e kwam tot stand na ne-
leYe adviezen over har-
animatie van de algemene
!v H6 van de rijkspolitie
v°°yburg en van de Rijks-
i^kundige Dienst. Het
««Breda van de rijks-
e rkhtr?ft als gevolg van
»n v inmiddels moe-
ïati den met de reani-
S?Ursus' (duur: zes uur)
U, aan Jij al enkele jaren
hJÏÏ-B* Bredase korps
"Wij vonden het
-I akelijk dat het perso-
I 0 goed mogelijk is op-
voor hartreanimatie
aldus
Md voor narir
noodgevallen'
oordvoerder.
'v°lgens
in hX"° -de richtlijn uit
lrtm aag Is toepassing van
Pliw\ge door de rijks-
Pwiekdlzlnvol> omdat de
()U r daarvan te moeilijk
htstjL'en, de verplichting
Men dLk%nms op P^1 te
hassal erder zou hart-
lulpvS m- tehoren tot de
J3 erJeningstaken van de
Den Haag:
Hard
tegen hart
poli
van
niet
ting
kori
vraa
hulp
verli
relet
Di
van
zond
vind
mini
oude
nooc
litie
treai
verp
en d:
over
Bake
Oc
de
ting
van
betn
varii
ken
goed
llllllllll
r
Dl
meei
Kam
steui
die
houd
ven
CE
Dijk
daga
over
llllllllll
