Tegenstellingen in Spaanse UDC onoverbrugbaar Jaruzelski: militair en staatsman MACHTSSTRIJD GAANDE IN COMPUTERWERELD -Ol EL „CO Internationale afspraken nodig WOENSDAG 11 FEBRUARI 1981 ■ACHTERGROND Ondergeschikt Nederlands bekendste opiniepeilers: Dubieus Objectief MADRID (DPA/AFP) - De tegenstellingen binnen de Spaanse regeringspartij, de Unie van het Democratisch Centrum, lijken na het tweede partijcongres op Palma de Majorca vrijwel niet meer te overbruggen. Foefjes Inbreken STEM uit Brussel Statistieken yVOENSDAG 11 FE I Dit bleek uit de toespraa [it Sadat gisteren voor ee: ortdurend geestdriftig ap laudiserend Europees Par ■ment in Luxemburg heel ■houden. pouw kern- entrale in Baskenland [lachtin pder Koerden jn Iran (Van een onzer verslaggevers) AMSTERDAM/APELDOORN - De uit slagen van tussentijdse verkiezingsonder- zoeken zijn niet of nauwelijks van invloed op de publieke opinie in ons land. „Neder landers laten zich in het algemeen niet meeslepen door onze enquêteresultaten", zegt directeur Jan Stapel van het Neder lands Instituut voor Publiek Opinieonder zoek (NIPO). „Theorieën dat mensen plotseling op de „underdog" zouden gaan stemmen, of dat, omgekeerd, juist de winnende partij op E groeiende aanhang kan re- li kenen, zijn goeddeels ach- 5 terhaald". In opdracht van de VA- iË RA houdt het NIPO weke- 5 lijks een op de naderende stembusstrijd gerichte en- quête onder meer dan dui- zend Nederlanders van achttien jaar en ouder. =j Soortgelijke onderzoeken =j worden - ten behoeve van s de AVRO-met enige regel- 5 maat verricht door het Apeldoornse bureau La- gendijk. Beide instellingen zijn ervan overtuigd dat aan de partijpolitieke keuze van Nederlanders geheel ande re overwegingen ten grond slag liggen. „De media, de kerken, de vakbonden, de stemtraditie en het oordeel van gezinsleden, dat zijn de zaken die overheersen", zegt Peter Lagendijk, di recteur van het gelij knami- ge bureau. „Onze rol is uitermate ondergeschikt". Stapel en Lagendijk ba seren die overtuiging niet slechts op eigen onderzoek, maar verwijzen daarbij ook naar studies die eerder werden verricht in de Vere nigde Staten en Engeland. Lagendijk: „In Frankrijk is het zelfs bij de wet verbo den om in de periode voor de verkiezingen opiniepei lingen te publiceren. Ook in „Kiezer laat zich niet beïnvloeden" iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinii andere landen is daarvan sprake geweest. Maar nog nooit is men erin geslaagd om de invloed van die pei lingen op het kiesgedrag te meten. Het zou een slag in het gezicht van de demo cratie zijn als in Nederland het Franse voorbeeld zou worden gevolgd". Vooral het NIPO kan, juist in tijdens van verkie zingskoorts, rekenen op kritiek op de opinieresulta ten. Nog in het afgelopen weekeinde noemde het so cialistische kamerlid Mar cel van Dam een Elsevier-NIPO-enquête over het PvdA-kernwa- penstandpunt „vatbaar voor manipulatie". Het af stoten van kerntaken zou de PvdA tien kamerzetels kunnen kosten, had het NI PO becijferd en Van Dam sprak in een reactie daarop van „een dubieuze vraag stelling". Eerder heeft ook mr. Geertsema, commissaris van de koningin in Gelder land, zich kritisch uitgela ten over verkiezingsonder- zoeken van het NIPO. Hy doelde daarbij vooral op de presentatie van die cijfers in het VARA-radiopro- gramma „In de Rooie Haan", die in het voordeel van de PvdA zou werken. „Het is", zegt NIPO-di- recteur Stapel, „uitgesloten dat een erkend bureau als het onze zou sjoemelen met die cijfers. De tekst van de enquêtes wordt volledig door onze eigen redactie vervaardigd en ook de pre sentatie van de resultaten geschiedt in nauw overleg met de VARA. Wat Geert sema zegt, is onwaar. Peter Lagendijk: „Wij hebben met de AVRO een uitstekende verhouding. Ik heb er nog nooit enige aan drang gemerkt om onze vraagstelling te verande ren. De cijfers worden al tijd belicht door politici van uiterst links tot uiterst rechts, dat lijkt me een re delijke presentatie". Lagendijk erkent dat ook zijn bureau de „controle" over de resultaten kan ver liezen. „Sommige uitslagen gaan een eigen leven leiden. Als wij het NOS-journaal een rapport toezenden, dan halen ze daar meer een paar dingen uit. Het publiek wordt dan geconfronteerd met een sterk vereenvou digde versie". Het NIPO en het Bureau Lagendijk bemoeien zich slechts met de presentatie als het om de cijfers gaat. „Als de VARA, Elsevier of wie dan ook daar een com mentaar bij voegt, dan kan ons dat in feite niet schelen. Zolang de cijfers maar kloppen". Want, hoewel zij menen dat de invloed van hun peilingen op het stem gedrag uiterst gering is, als „politiek wapen" laten zij zich niet gebruiken. niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiu Dit aanvankelijk uitge stelde, maar na het onver wachte aftreden van Adolfo Suarez als premier en partijleider inderhaast bijeengeroepen congres is op twee belangrijke pun ten mislukt, zo menen waarnemers. De eenheid van de door partijtwisten verscheurde partij is niet hersteld. En, als gevolg daarvan, kan de UCD-kandidaat voor het premierschap, Leopoldo Calvo Sotelo, niet reken op een hechte politieke basis. Het kamp van Suarez heeft geen pogingen gedaan de ge voeligheden van de diverse facties te ontzien. De „criti- cos" tegen de lijn van Suarez zijn van diverse pluimage: christen-democraten, libera len, sociaal-democraten, on af hankelij ken, technocraten en ex-Franco-aanhangers. De „criticos" verwijten het partij-establishment onde mocratisch optreden, machtsconcentratie rond de voorzitter en een op veel ge bieden falend regeringsbe leid. Daarop trok het kamp van Suarez ten strijde met het verwijt dat de kritici de partij een ruk naar rechts willen laten maken en de po sitie van de partij ondergra ven. De „kritische vleugel" is met harde hand in een min derheidspositie geduwd. Slechts zeven van de 37 plaat sen in het nieuw gekozen partijbestuur worden bezet door „criticos" hoewel ze blij - kens verschillende stemmin gen 35 a 40 procent van de congresafgevaardigden ver tegenwoordigen. De meeste commentaren in de Spaanse pers concluderen dan ook dat de machtsstrijd in de UCD nog lang niet be slecht is. De „criticos" hebben al een paralelle machtsstruc tuur in de partij opgebouwd, compleet met een eigen pers dienst. Belangrijke politiek vraagstukken als de echt scheiding, de hervorming van de universiteiten, de eco nomische en belastingpoli- tiek, hervorming van de so ciale verzekeringen en auto nomie voor de verschillende Spaanse gewesten zullen ze ker opnieuw aanleiding ge ven tot scherpe meningsver schillen. Ook in kringen van de UCD zelf wordt er steeds weer op gewezen dat deze partij een in Europa unieke constructie is. De vorming van de partij, drie jaar geleden, werd al met scepsis begroet. Door toedoen van Suarez en Calvo Sotelo werd begin 1977 haas tig een samenbundeling van een tiental kleinere partijen in elkaar getimmerd om Sua- rex een partij politieke basis te verschaffen voor de eerste vrije verkiezingen van het post-Franco-tij dperk. Zo werd de UCD een in strument dat door Suarez en zijn vrienden in het leven werd geroepen om de verkie zingen te winnen, maar geen partij met een ideologische grondslag. Calvo Sotelo heeft de UCD wel vergeleken met een waaier, alleen bijeenge houden door de persoon van Suarez. Maar ook deze door de wol geverde politicus, die zijn er varing opdeed onder het re gime-Franco, is niet in staat gebleken de vele middel puntvliedende krachten en de persoonlijke eerzucht van veel fractieleiders te bedwin gen. De UCD heeft de afgelopen anderhalf jaar ernstige te genslagen geïncasseerd bij de volksstemmingen en verkie zingen in Baskenland, Cata- lonië, Andalusië en Galicië. Tegenover de snel dalende populariteit van Suarez staat de snel stijgende ster van de socialistische partijleider Felipe Gonzalez. De sterk ge stegen kansen op een socia listische verkiezingsover winning in 1983 hebben de Adolfo Suarez: gefaald. Felipe Gonzalez: snel stijgende ster. partijtwisten binnen de UCD verder aangewakkerd. Zo lang de verkiezingen gewon nen werden en het accent van de wetgeving lag op de alge mene vraagstukken van de democratisering van Spanje, konden bijvoorbeeld sociaal-democraten en rechtse katholieken zich on der het gemeenschappelijke dak van de UCD nog redelijk op hun gemak voelen. Maar nu het gaat om echtschei ding, onderwijshervorming en sociaal en economisch be leid moeten de ideologische tegenstellingen wel aan de oppervlakte komen. Gezien die fundamentele tegenstel lingen ziet de toekomst er voor de partij en voor de kan didaatpremier Calvo Sotelo nogal zorgwekkend uit. WARSCHAU (AFT) - De 58-jarige generaal Wojcieh Jaruzelski, die deze week door het Poolse centrale partijcomité tot premier is benoemd, is afkomstig uit de kleine adel. Een deel van zijn familie is tijdens de Tweede Wereldoorlog om gekomen na deportatie naar de Sowjet-Unie. Jaruzelski zelf emigreer de in 1940 naar de Sowjet-Unie, waar hij drie jaar later toetrad tot het Poolse leger dat op Rus sisch gebied op de been werd gebracht. Na de oor log nam hij deel aan de strijd tegen „opstandige benden", die in het oosten van Polen actief waren. In 1960 werd hij hoofd van de politieke afdeling van de Poolse strijdkrachten, in 1961 onderminister van De fensie en chef van de gene rale staf. In 1964 werd hij opgenomen in het centrale partijcomité. Vier jaar later maakte premier Jozef Cy- rankiewicz hem minister van Defensie. Jaruzelski werd in 1947 lid van de partij. In 1961 werd hij lid van het parle ment. Volgens westelijke militaire deskundigen heeft hij veel bijdragen tot de vorming van een gedis ciplineerd leger. In 1970 wordt hij plaatsvervan gend lid van het politiebu reau en het jaar daarop vol ledig lid. Hij is militair en staatsman tegelijk. Tijdens de stakingen van augustus 1980 zou hij zich hebben verzet tegen het ge bruik van geweld tegen de arbeiders, evenals in de cember 1970 bij de moeilijk heden in de Oostzeehavens. Jaruzelski Op 5 september 1980, toen Edward Gierek, getroffen door een hartaanval, aftrad als eerste partijsecretaris, heeft Jaruzelski volgens nooit tegengesproken be richten geweigerd de lei ding van de partij op zich te nemen, zeggend dat hij sol daat was. Eind 1980 gaat het ge rucht dat Moskou het ver trouwen zou hebben verlo ren in minister van Defen sie Jaruzelski, maar deze wordt niettemin onder voorzitter van de partij. Men begint zijn naam te noemen als premier, maar het Russische partijblad Prawda „vergeet" in zijn berichtgeving over de mu taties in de Poolse partij Jaruzelski te vermelden. In zijn zeldzame politieke uitspraken legt de generaal de nadruk op nationale eenheid, maar het blad van het leger, dat de mening van het ministerie van De fensie heet weer te geven, schrijft voortdurend dat het „nationaal debat" niet ten koste mag gaan van de economie. plllllllllllllllflIlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllNlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllim (Van een onzer verslaggevers) BUSSUM/APEL DOORN - Er moe ten internationale afspraken worden gemaakt om te voorkomen dat de computer de mens de baas wordt. Het toenemend spe cialisme, beheerst door slechts een kleine groep superdeskundigen en de noodzaak tot ver gaande beveiliging van computersystemen „kan zorgen voor een technologische dicta tuur, waar de democra tie geen enkele greep meer op heeft" vreest manager C. van Teese- ling van het computer-servicebure au van de maatschappij Centraal Beheer in Apeldoorn. Van Teeseling: „In de computerwereld is een gi gantische machtsstrijd gaande, systemen worden steeds intelligenter en be heersen steeds meer ter reinen in de samenleving. Die ontwikkeling is voor zien, maar er is nooit wer kelijk actie tegen onder nomen. Van Teeseling consta teert dat bedrijven en in stellingen die met compu ters werken, er intern doorgaans wel in slagen de veiligheid te handha ven. „Maar misdrijven van buitenaf blijven altijd mogelijk. Daarom is het van belang om de chip technologie goed te blij ven beheersen". Die interne veiligheid is bij Centraal Beheer, een maatschappij die uiteen lopende diensten (verze keringen, financiën en computertechniek) ver leent aan het bedrijfsle ven, goed geregeld. Er is bij Centraal Beheer een speciale veiligheidscom missie ingesteld die de mogelijkheden bestudeert om het kwetsbare compu tercentrum te behoeden voor „fysieke aanslagen" (brand, overvallen, inbra ken, terrorisme etc). ter wijl tevens een gedegen opzet is gemaakt voor de zogenoemde systeembe veiliging. Dat betekent dat voort durend controle wordt uitgeoefend op het werk van programmeurs en systeemanalysten. Van Teeseling: „Er mag geen systeemzijn, waar van slechts een enkeling weet heeft. Dat bereik je niet alleen door een goede spreiding van kennis, maar ook door het opzet ten van een inzichtelijke documentatie. Ik geloof niet dat iemand hier op zijn eigen houtje allerlei trucs kan uithalen met computers. Onoordeel kundig gebruik of onge wenste foefj es kunnen on- middellijk worden gesig naleerd". Van Teeseling veron derstelt dat het bij de meeste bedrijven aldus is geregeld „maar ik kan er niet voor instaan", voegt hij er aan toe. Die vertwijfeling heerst ook bij woordvoerder R. van Zanten van de Neder landse Vereniging van Computergebruikers. Van Zanten: „In Nederland hebben we betrekkelijk weinig ervaring met mis drijven rond computer systemen. Daarom zijn we misschien onvoldoende alert. In andere landen, waar men wel nare erva ringen heeft opgedaan, wordt over het algemeen meer gedaan aan bescher ming van computergege vens". Van Zanten doelt daar bij onmiskenbaar op toe standen die zich hebben afgespeeld in de Verenig de Staten en Canada. Bui tenstaanders slaagden er daar in om, door intelli gent denkwerk, in te bre ken in de computerbe standen van tenminste twee grote bedrijven. De „gebroeders Dalton", zo als de mysterieuze inbre kers zich noemden, had den de volledige controle over de apparatuur van de bedrijven. In Nederland zou iets dergelijks ook kunnen ge beuren, zo kan worden ge concludeerd uit een be toog dat de Amerikaanse deskundige Donn Parker onlangs hield tijdens een symposium in Monte Car lo. Zowel Van Teeseling als Van Zanten erkennen dat zoiets mogelijk is, maar zij wijzen eerder op de moge lijkheid van bedrijfsspio- nage via computers. De handel in systemen is dik wijls in handen van parti culiere servicebureaus, „die een bikkelharde con currentiestrijd voeren". Van Teeseling durft de bewering aan, dat „met enige regelmaat gesjoe meld wordt". door Mare de Komijn (door Mare de Koninck) STATISTIEKEN hebben prettige eigenschap ons niei I te vermoeien met enig tnzichi I in de complexe werkelijk. heid, maar ons te amuseren! met simpele getallen die el. lerlei jeetjes, tss-en en gohï aan ons kunnen ontlokken Quizen vertonen de gezeffi. ge hebbelijkheid ons ontstel lende gebrek aan feitenketi-| nis op te vullen met de meest pretentieloze weetjes. De po-1 pulariteit van zulke vragen-1 spelletjes schuilt vermoede-1 lijk in de omstandigheid in\ de vreugde van het zoeten de I sporadische afwisseling vormt van een voortdurende vergenoegdheid over de on- benulligheid van de daarom dan ook niet parate kennis. Uit bovenstaande toeIic)i-| ting volgt dan een quiz om I statistieken zowat het top-1 punt van luchtig vermaak I moet zijn. Zeker als de vragen I -zoals de onderstaande-han- delen over een al even knus I verschijnsel als de tegen woordig met EG aangeduide EEG, de vrolijke vrienden club der westeuropese volke-1 ren. Om het geheel een wat offi cieel aanzien te geven heb ik I de opmaker van deze krant I gevraagd de antwoorden op hun kop onder de vragen i plakken. De wijsheid die tti| de oplossingen ligt heb ik ook niet van maar van het Europese Bu reau voor de Statistiek i»| Brussel. Dat deze meest recet te gegevens uit 1978 dateren,is een detail waarover ik eens bij een volgende genheid uitvoerig schandeza! spreken. (Evenals over het antwoord op de vraag overii' apothekers). Veel plezier! ?niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin 1. Hoeveel landen telt de EG en welke zijn dat 2. In welk land wordenge-i middeld de meeste, in welkin minste huwelijken gesloten!] Welk land heeft de hoog- ste, welk de laagste kinder sterfte? 4. Waar worden de meest', waar de minste woningen gi- j bouwd? 5. Waar zijn de prijzen vu 1975 tot 1979 het meeste, W| het minste gestegen? 6. In welk land gebruikt] men de meeste/minste stsi-| ker? 7. In welk land eet men lielj meeste/minste vlees? 8. In welk land eet mendtj meeste/minste eieren? 9. In welk land rijden ge-I middeld de meeste/minstt) auto's? 10. Waar hebben de meestt- /minste mensen tv? 11. Waar hebben de meesti-1 /minste mensen telefoon 12. Waar zijn er gemidde de meeste/minste artsen 13. Waar zijn er gemidde de meeste/minste apothe kers?????! 1. Tien: Nederland, ,i Luxemburg, WestduitsWj Frankrijk, Italië, EngeWf Ierland, Denemarken Griekenland. 2. Griekenland 8,2 f* 1000 inwoners per jaar, Duits land 5,4 (Nederland 6,4). 3. Griekenland 20,4 1000 inwoners per jaar, Den marken 8,8 (Ned. 9,6). 4. Griekenland l?d r] 1000 inwoners per jaar, Iw I 2,6 (Ned. 7,7). ,i 5. Italië 76%, Dut^l 16% (Ned. 26%). 6. Ierland 45 kilo per F' soon per jaar, Griekenland 1 39). 7. Frankrijk 108 J# P|j lilillliiliiii»ii'i"i'iiii,,i"iiiii|,|ii MOSKOU - Bij een vU eongeluk in de Stille O »an «in tal van h ""jne-ofiioeren en and lieden van de Sovjet-vloot Ihet lev"» gekomen. Tot Goden behoort de opper velbebbw van de vloot, Liraal Emil Spiridonov Hei ongeluk blijkt al o] I februari te zijn gebeurd. In een gisteren gepul erd bericht in het blad sovjet-strijdkrach i Krasnaja Swesda" wo feemeid dat een groot aan Edmiraals, generaals, o tieren, onderofficieren (illllllllllllllllHII»""1"1"""""'»»»'» ad G (Van onz Mare LUXEMBURG - /an Egypte ziet vo /eggelegd voor Eurt /an een vredesregeli (en. De Egyptische presiden' boeg de landen van de EG [echts in algemene termei lem te „vergezellen in he jverhalen van zowel Israë de Palestijnen tot een for bule van wederzijdse en ge Bktijdige erkenning". Voor .het overige nodigd adat de Europese landen ui m, als eenmaal een vredes kkoord is gesloten waaraai ok het Palestijnse volk deel leemt, „bij te dragen aan bij bomende veiligheidsgaran- pes" (bijvoorbeeld vredes- poepen leveren voor het ge bied, red.). Stilgelegd [BILBAO (RTR/UPI/AFT) I De bouw van de kerncen- .fale bij Lemoniz in Spaans "askenland is tijdelijk stil- Jlegd. Dit heeft het elektri- Pleitsbedrijf „Iberduero" [geaaar van de kerncentra- Meegedeeld. l'terduero" zei dit besluit genomen uit be- L?i ,81d om de bij de bouw fikken werknemers en L familieleden. Vrijdag- lif-iTWerd de hoofdinge- E1» Maria Ryan, ver- f Wd door de militaire vleu- irlk e Baskische afschei- /'ssbewegmg ETA. E=" Lp„.eerder had de ETA L,ear ontvoerd en ge tart m te zuBen doden, fc' niet binnen e L begonnen zou zijn met f «braak van de kerncen- (Ned. 39). 7. Framcri-jn. iw p.j., Griekenland 68 (Ned. 8. Duitsland 17 kg P-P e' Nederland 11. .«j 9. Luxemburg 428 perl inw., Griekenland 80 295). .jjjjJ 10. Frankrijk 372 per inwoners, Griekenland (Ned. 290). 11. Denemarken om r. 1000 inwoners, Ierland (Ned. 453). 12. België 225 per l"' inwoners, Ierland 120 I 172). 13. België 93, 4 per inwoners, Nederland P-- jg kc^'JS ®PA) - Sinds de VatftfeeïnesninS door Tteelin Khomeiny en zijn bn jg o£f^.zi^n in Iran meer 'etui kV™ Koerden, overwe- Ibrach» rs' om het leven ïfen J:z®verklaardengis- liftei-c Koerdenleider op fse ferentie in Parijs. •rram!?r'S"generaal Ab- dem„n 9hassemlou van 1 KoerdS ntlSClie partij van li tiaar ln Iran (PDKI), N«clev0^anlei,ding Van de Ssiah fa agvandeval P dien, de verdwijning hrwin regime een „grote kew4nsf van ^t volk" P^clclr K l0hamm!ii,leschuldigde het '5!Co,aa"Se bewind pen is 111 de plaats geko- ■in ..sniert11 voeren van «rden ge oorlog" tegen de

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1981 | | pagina 4