Openbaar kunstbezit geeft museumkaart uit Modern kunstenaar in de grote Hollandse traditie LAATST! osepl an d( J. C. J. van der EMI moet inkrimpe JAZZ te kunst* te keur ZDF herhaalt Woodstock-film WOENSDAG 11 FEBRUARI 1981 KUNST PAGINA Glos v0ENSDAG 11 FEï Het is waarschijnlijk geen toeval, dat J.C.J. van der Heyden (52) uit Den Bosch als jonge, naar de ware betekenis van de kunst zoekende kunstenaar vooral onder de indruk kwam van Vermeer. Massa Vrienden OP 15 maart voltooide Louis I Boon de roman os en de eenz; man". Twee ma den later stierf volkomen om wacht. Textiel LIA R0' JoSerl "rijkse hekeer- i „Zaag" van Claes Oldenburg. OPENBAAR KUNSTBEZIT geeft voor 1981 een nationale museumkaart uit, die gratis toegang geeft tot 170 Nederlandse musea. Voor abonnees is de kaart gratis, andere betalen vijftien gulden (jongeren drie gulden, 65 plussers 7,50) Een jaargang van Openbaar Kusntbezit bestaat uit zes afleveringen, die elk een ander thema in de beeldende kunst belichten. Op de foto ziet u een van de vele (kleuren)illustraties uit het eerste Kunstschrift van de jaargang 1981. Dit themanummer behandelt onder het motto „Het alledaagse ding" objecten in de beeldende kunst van de 17e eeuwse Hollandse „ontbijtjes" via het „object trouvé" tot het industriële massaprodukt bij de pop art. De foto stelt de „Zaag" uit 1970 van de Amerikaanse kunstenaar Claes Oldenburg voor, die in het bezit is van het Amsterdamse Stedelijk Museum. Het is zo'n tot monumentale proporties vergroot alledaags ding, waarmee de pop art al in de jaren zestig de aandacht vestigde op het materialisme van onze consumptiemaatschap Pij- Verder komen in het eerste nummer van 1981 aan bod: de stillevens van de kubisten, het werk van de Friese dadaïst Thijs Rinsema en de objecten van Marcel Broodthaers van wie deze week bij Boymans van Beuniningen in Rotterdam een grote tentoonstelling wordt geopend. Een abonnement op een jaargang van Openbaar Kunstbezit kost 43 gulden. Adres: Postbus 5555, 1007 AN Amsterdam, tel. 020-732680. (Door Marjan Mes) Deze 17e eeuwse, Hol landse schilder kon zich ook niet verenigen met de gangbare opvattingen over de schilderkunst, die toen vooral in de theatrale voorstelling lagen, en zocht naar nieuwe wegen om tot een optische objec tiviteit te geraken. Hij maakte daarbij gebruik van de camera obscura en ook van de nieuwe ont dekking, lenzen, van zijn vriend Anthonij van Leeuwenhoek. Ook Van der Heijden kon zich al vroeg niet, ook niet op de kunstacademie, vinden in de erkende kunstopvattingen en zocht naar mogelijkheden om, los van de persoonlijke willekeur, tot schilderijen te komen, die de oorspronkelij ke en eeuwige wetten van de schilderkunst zouden ver beelden. Ook hij zou later ge bruik maken van wetensch appelijke vindingen van zijn tijd; de televisie en het vlie gen. Bij Kunsthandel Lambert Tegenbosch in Heusden kan men tot 26 maart schilder werken van zijn hand zien. Op het eerste gezicht lijkt er sprake van geometrische schildérijen van een Mon- driaan-achtige gestrengheid waarin gezocht wordt naar vereenvoudiging van vorm en kleur. Bij nadere beschou wing blijkt er veel meer aan de hand. Het gaat zeker niet om een uiterste stilering van de waargenomen werkelijk heid, maar veeleer om funda menteel onderzoek van de mogelijkheden van het rech thoekige doek en de werking van kleur en verf als me dium. Maar er is nog meer en dat maakt deze grote en kleine schilderijen geheimzinnig en geeft ze dat surplus, waar door de door de kunstenaar beoogde onpersoonlijke ob jectiviteit niet steriel kan worden. De spanning tussen elementaire vorm en kleur en tussen het doek als object en deze elementen gaat zover, in alle onzorgvuldige techni sche uitvoeringen, overigens dat van meditatieve kaders gesproken kan worden. Het diepste zwart omka dert bij voorbeeld een wit leeg veld en zo ontstaat een beeld scherm met een soort per spectivische werking, waar op de kijker zijn eigen inner lijke beelden kan projecte ren. Van der Heyden wil met minimale ingrepen een zo in tens mogelijke voorstelling van een schilderij maken, eigenlijk van Het Schilderij, De Schilderkunst zelf. Dat heeft het voor hem noodza kelijk gemaakt om alle le vensgebieden te intensiveren en te onderzoeken op hun meest fundamentele eigen schappen. De schilderkunst bleef niet altijd het enige middel voor hem om daaraan uitdruk king te geven, maar ook foto grafie, video, muziek en ge luid betrok hij in zijn onder zoekingen. Hij kwam echter steeds terug op het schilderen zelf en verbond zijn ervarin gen op andere gebieden van waarneming met de pure ge gevenheid van het op een rechthoekig spieraam ge spannen linnen. Zijn mate riaal en de verfstreken be- Het schilderij als wand in hel atelier van Van der Heyden Den Bosch. Van der Heyden gaat zelfs terug naar Vermeer en lijkt in het licht van de ernst van zijn strevingen en resultaten een schilder in de grote tradi tie van de Hollandse schil derkunst. Hij heeft daarom ook onlangs de Brabantse cultuurprijs ontvangen voor zijn hele schilderkundigoeuj vre. Schilderijen van J. C. jJ van der Heyden, dei Lambert TegenbosclJ Putterstraat 48 in Heusdeni Geopend: dagelijks 14-i| uur, behalve maandag (tot 2i maart). Een schilderij met een elementaire deling van het oppervlak. schouwde hij daarbij even zeer als natuur als lucht, wa ter, aarde etc. Hij paste ele mentaire delingen van het vlak toe op verschillende ma nieren; er ontstonden „poor ten" „damborden" met een bijna metafysische werking van de kleur. Later, na zijn waarne mingsonderzoekingen in vliegtuigen, ging hij schilde rijen maken, waarop het op pervlak horizontaal in twee contrasterende kleurhelften werd gedeeld. De horizon is iets gebogen, diep (Klein) blauw of horizonblauw con trasteert met wit en behalve de gedachte aan fundamen tele schilderkunst doemt de gedachte aan de verhouding tussen universum en aarde op. Ondanks de platheid van het beeld is er ruimte. Deze schilderijen, gebaseerd op vliegtochten, tochten door hooggebergte en ruimte vaart, tonen Van der Heij- dens recente ontwikkeling. Een klein schilderij voert bij - na het realisme weer in: er is een lichtblauwe hemel met witte verfstreken; een bijna driedimensionaal beeld met lucht en wolken. J. C. J. van der Heyden begon in het begin van de jaren zestig met zijn analy tisch onderzoek van de schil derkunst en de universele be levingswereld van de moder ne mens. Dat was in een tijd, dat ook Jan Schoonhoven, Armando en Daan van Golden reageer den op het voorgaande ex pressionisme, o.a. van Cobra en werk maakten, waarvan de artistieke betekenis niet zozeer in de inhoud lag, maar in de achterliggende ideolo gie. Ook Struycken, Dekkers en Bonies gingen terug naar Mondriaans opvatting, dat kunst niet op de individuele intuïtie gebaseerd moest zijn, maar voortdurend de eigen procedure dient te analyse ren. De Duitse tv (ZDF) gaat de film over het popfes tival Woodstock herha len op veler verzoek. Het tweede Duitse net kreeg na afloop van de eerste uitzending (5 januari) zoveel reacties binnen, dat besloten werd de Woodstock-film in zijn geheel (125 minuten) te herhalen op zaterdag 25 april om 23.10 uur. Ook de discussie over drugs, die na afloop van de film werd gevoerd, wordt op die datum her haald. Het ZDF besloot op het verzoek om her haling in te gaan, omdat bleek dat vele kijkers de eerste uitzending had den gemist wegens het vroege tijdstip (in de na middag). HEEMSTEDE (ANP) - De platenmaatschappij EMI gaatii ons land inkrimpen om de kosten meer in overeenstemming» brengen met de zeer geslonken omzet. Er zal voor 29 mensen, werkzaam in de adminsitratie, rekencentrum en in de studio, ontslag worden aangevraagi Aan de ondernemingsraad is hierover advies gevraagd. EM leed de laatste jaren grote verliezen, volgens algemeendirec teur L.A.P.A. Verhelst in drie jaar ongeveer 25 min. Hoew het afgelopen jaar een aanmerkelijke verbetering is ingetre den, zal ook dit jaar weer met verlies worden afgesloten. Geschat wordt voor het lopende boekjaar een verlies var ongeveer 1,5 min. Door het verlies van drie belangrijk labels en de aanzienlijke terugval in de markt, die gezien» economische toestand voorlopig nog zal voortduren, zijn» vooruitzichten voor de komende jaren uitermate somber. Gekeken naar: Breda: Galerie De Raam, gouaches-collages van Sam Middleton en bronspplastieken van Wout Maters. Den Bosch: De Moriaan, grafiek en collages van Jan van den Langenberg. Pen Bosch: Kruithuis, schilderijen van Ries Linnartz en Hubert Herberghs Tj'lburg: Textielmuseum, „Textiel NV no. 3". Gouaches-collages van Sam Middleton en brons-plastieken van Wout Maters. Galerie De Raam, Reigerstraat 7 in Breda. Ge opend: dinsdag tot en met vrijdag 11-18 uur, zaterdag 11-17 uur (tot 1 maart). De horizonblauwe luchten en het grasgroen van het Hol landse polderlandschap zoals zich die tijdens de spaarzame zonuren in het voorjaar openbaren, vormen de meest in het oog springende ele menten op de recente goua ches van Sam Middleton. Het zijn verrukkellijk heldere composities, die ondanks hun non-figuratieve, bijna con structieve en platte hoeda nigheid, de ruimte van het waterlandschap zichtbaar maken. Cirkels, rechthoekige vlakken en strakke, ritmi sche lijnen vormen net als in het vroegere werk de basis voor deze abstracte composi ties, waar dikwijls papiers nippers, fragmenten van en treekaartjes en stukjes parti tuur in verwerkt worden. Middleton is een Amerikaan se neger, geboren in New York, heeft lang gewoond in Amsterdam en leeft nu mid den in de polder bij wie de jazzmuziek in het bloed zit. Het ritme en de improvisatie ervan zijn terug te vinden in de vormelementen en de rit miek waarmee ze zijn ge componeerd. Zelfs bij de „polderlandschappen" is dat en elementaire vorm en be kroond worden door een soort vleugel of wiek, die iets heeft van een vogelvleugel maar tevens mechanisch lijkt. Maters maakt ook ge bruik van de asymmetrische verdubbeling van de organi sche vorm. MARJAN MES j tentoonstellingen EIN DREDAKTIE HENK EGBERS j) nog het geval, hoewel daarin nu ook - weliswaar in minia tuur - figuratieve voorstel lingen opduiken. Die zij n dan weer geschilderd binnen die platte cirkels welke de ronde toon van bijvoorbeeld een trompet visueel lijken te ma ken. Het frisse, vrolijke, spontane en de tevens door dacht gecomponeerde geo metrie is bij Middleton on vervangbaar eigen. Enkele oudere gouaches-collages la ten de meer door het ritme van de jazz en de grote stad geïnspireerde Middleton zien. De Utrechtenaar Wout Maters toont gepolijste bronsplastieken, waarin het organische uit de natuur ver enigd is met het technische. Er zijn verticaal omhoogrij- zende „staven", die het mid den houden tussen groeisel Grafiek en collages van Jan van den Langenberg. De Moriaan, Markt 1 te Den Bosch. Geopend: dinsdag tot en met zaterdag 11-17 uur, zondag 13-17 uur (met carna val gesloten).,Tot 9 maart. Het grafische werk van de ze in Den Bosch afgestudeer de kunstenaar trekt op de eerste plaats de aandacht, omdat spanning wordt opge roepen door de relatie tussen gebruikte techniek en voor stelling. De prenten, abstrac te structuren, zijn het resul- tat van de zeer directe in greep in de zinkplaat, die met beitels wordt bewerkt, ter wijl in het papier ook ingre pen worden gedaan. De colla ges van papier en karton be reiken eveneens een span ning vanuit de werking van het materiaal, al komt daar nog wel het een en ander bij. Van den Langenberg wordt geboeid door het veelomvat tende begrip energie, waar bij het hem vooral gaat om het spanningsveld tussen massa en macht. Het zijn voor hem elementen, die de huidige samenleving bepalen en angst oproepen. De geëx poseerde series kregen de verzameltitel „Onder druk", die weergeeft welk gevoel tot het maken van de bladen heeft geleid; de spanning die zijn weg zoekt en werk doet ontstaan, dat toch als voor naamste effect heeft, dat het zich onttrekt aan de emotio nele discussie over massa, macht en onmacht. De „voor stellingen" op de zwart-wit etsen zou men kunnen verge- lijken met een massa ijzer deeltjes, die zich binnen het verloop van de serie bladen verdicht, verdunt of ver plaatst en soms een bijna landschappelijk aanzien krijgt, al ontbreekt het per spectief. De papiercollages omvatten elementaire vor men, die met elkaar contras teren qua beeld en mate riaalgebruik en die verschui vingen ondergaan, waarbij het uiteenvallen van massa ook weer een rol speelt. Ook is er een serie met verticale strepen, die in de opeenvol gende bladen een optische metamorfose ondergaan. Het is gaaf, abstract werk, dat voortkomt uit een gedegen vormonderzoek en een ern stig artistiek engagement. Sam Middleton exposeert bij De Raam in Breda. Schilderijen, tekeningen en gouaches van Ries Lin nartz en Hubert Herberghs. Kruithuis, Citadellaan 7 in Den Bosch. Geopend: dins dag tot en met zaterdag 11-17 uur, zondag 13-17 uur, geslo ten met carnaval (tot 16 maart). De aanleiding tot deze ten toonstelling was het tragisch overlijden begin 1980 door een verkeersongeval van Linnartz, kunstenaar uit Weert. Voor Herberghs, zijn beste vriend en gelijkge stemd kunstenaar uit Weert, was het een ingrijpende ge beurtenis, die aanvankelijk zijn creativiteit lamlegde, maar daarna aanleiding werd tot een serie schilderij en, gouaches en tekeningen, waarin de dood van zijn vriend, de eenzaamheid van de mens en zijn relatie tot de ander (ook de vrouw) cen traal staan. Beide schilders vertonen een iconografie, die doet denken aan de vereen voudiging van banale motie ven en aan de combinatie van abstractie en figuratie bij Raveel en Lucassen. Hun werk bezit integriteit, maar onderscheidt zich niet door een duidelij herkenbaar eigen handschrift. Van de overleden Ries Lnnartz zijn acht, zeer grote, kleurrijke doeken tentoongesteld uit de periode 1977-1980. Op frag mentarische wijze bracht hij menselijke figuratie samen met delen van interieurs. Niets in het beeld is compleet, maar er is wel zeer duidelijk een schilderij als totaliteit. Zij vertonen de onzekere mensen in een door uiterlijke conventies verstikkende om geving in een beeldtaal, die neigt naar een vervanging van herkenbare figuratie door primitieve tekens of ab stractie van de triviale wer kelijkheid. De kleuren zijn fel, bijna schel. Hubert Her berghs reactie op het nood lottig ongeval van zijn beste vriend laat zich aanzien in sobere, met kinderlijke pri mitiviteit neergezette voor stellingen van spaarzaam aangeduide interieurs of te kens daarvoor, waarin zich steeds de figuur van die ene man bevindt en daarnaast vaak een vrouw (zijn vrien din) en kinderen. Ze zijn spontaan, zoals in het expres sionisme van Penck, neerge zet en zijn meer tekens dan gedefinieerde personen. Dit nieuwe werk betekende noodzakelijkerwijs een breuk met het oude, dat meer constructief en abstract van aard was. De primitief-figu ratieve beeldtaal is steeds ge plaatst tegen een wit fond, dat het eigen karakter van schilderij en linnen bena drukt. interessante tentoonstelt Het is daarom jammer dato titel de lading niet dekt; stro mingen in de textiel zijn t vele, zoekenden naar ee stroming zijn er nog zoals Annie Ceelen en Lif ke Kruk, die zich beiden een elementaire manier zighouden met textiel. Marja Reniers, de derde1 laatste van de drie e: ten, heeft de hele vaarwel gezegd, en is nu lichtprojecties aan het rimenteren. Wat ze doe zich interessant genoeg oB worden waargenomen. Waarom echter werk zich op generlei wijze textiel bezighoudt, bi' een tentoonstelling van tiele kunst wordt opg' men, vind ik niet correct aanzien van kunstenaars, wel met textiel experim® ren. Dat ze alle drie opleiding hebben, naiw de Tehatex, mag nog tekenen dat ze daarom onder één noemer zouden1 poseren. Wat Annie Ceelen aan» is, komt Zij werkt" waartussen] Mui als (door Alfred Kossm Er zullen uit Boons latenschap van oi bundelde stukjes z< nog wel boeken woi samengesteld, maar „droefgeestig en scl delijk pronoverhaal' luidt de ondertitel) sluit dan toch zijn la en intense publicists loopbaan. Je bent allicht geneig af te vragen: is het een f slot? Is het te beschou als een soort testament, laatste woord? Naar mijn smaak mo op de eerste vraag met op de tweede met „nee" woorden. Van Boons p; do-pornografische vei len lijkt „Eros en de eei me man" mij het hx Maar het is niet moeilij k je in te denken dat auteur net zevenenze: zonder tussenkomst var dood, nog heel wat had schreven. Hij was, gee, lijk, nog helemaal niet aan doodgaan. Mislukt Pornografie wil de nen van de lezers prikke en ik denk niet dat veel zers erg geprikkeld zul worden door Boons ron over een man van een e in de vij ftig die tergkij kl een totaal mislukt leven, man is van kindsafé geobsedeerd door seksu< teiten hij brengt verslag van alles wat hij gezien gedaan heeft. Vooral h jonge meisjes, zo'n jaar dertien, winden hem op, in het bijzonder wanneei Plassen. Op lange want bngen bespiedt hij diejor Kinderen en ook vrijer Paartjes, jonge vrouwi zijn relaas is een aanet schakeling van beschi "MHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII loor Gerard van Herpen) MARJAN MES TEXTIEL N.V. no. 3. Tex tielmuseum, Gasthuisring 23, Tilburg. Geopend: maandag tot en met vrijdag 10.00-17.00 uur en zaterdag van 14.00-17.00 uur; zondag 12.00-17.00 uur. Tot 15 februa ri. „Textiel Nu no. 3" is een onderzoeken subtiel over. papierlagen, draden plakt. Nadien s ze het papier en houd ruimtelijke object, dat ontstaan is, over. Het is fascinerend dit p ces van constructie c" tructie te volgen aand van de fragiele drade structies, die wel ruim werken. w Liedeke Kruk werkt «f grafische manier me den: textiel aan elkaa lijmd, of genaaid, en hangend. ondelT'jftiger iaren leef" '1 stprfc Ï°mS"kath0lieken gevoel, dat er fenen j1,eke schriJvers irair» ere'In dat eigen W(l| f^mtje werden soms ;0 el leerlingen toege- itsdrm *®ffde die literaire herip„ at de eigenaar- b£nzo «gen aan be- Irden op de koop toe anz Leon Bloy, Mendels, IWn'p °?ze Nederlandse den„r^erik van Eeden, e wii f R°th werden op hoiiei.., mgekaderd en tot deerd auteurs gebom- du^rden Puinkerken in- tzijn»»lh®m al in 1939 £w?lcht: "Im memo" JO^Dh d°Seph Roth" fbkaard R°th was een [hem ]pJT «i was groot. Jd die hi: Weenen. Zijn altiid cneedroeg naar s„. veranderlijk Er- 'anestelling voor de

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1981 | | pagina 20