De verontrusting van graficus Roger Chailloux laar omen nieen eer Tekenen te kunstl -& te keur Te veel Auto's Bredase vormgever exposeert in Limburg A In Dordrechts Museum °nen Nu Straks Breda WOENSDAG 4 FEBRUARI 1981 KUNST PAGINA GIDS; ./teMfiPAG 4 FEBRUAF Aankleding ^l)m2reenoppervlakte Stulemeijer: werken met glas en licht werking ervan in de ruimte te kunnen testen. Uitdaging i Piet Hein Stulemeijer voor één van zijn glaspyramides. Deze als kaartenhuis opgestelde glasplaten zijn te zien op het terrein van het St.-Ignatiusziekenhuis. (Door Marjan Mes) Ruimtelijke vormgever Piet Hein Stulemeijer (39) uit Breda werkt sinds een jaar of zes bijna uitsluitend met glas en dan hoofdzake lijk met rechthoekige glas platen, die hij in hun meest essentiële, materiële hoe danigheid gebruikt. Met zo min mogelijk ingrepen in het materiaal tracht hij tot een eenvoudige geometri sche vormgeving te komen, die het materiaal in staat stelt zijn eigen kwaliteiten te tonen. Die liggen vooral in de reflectie van licht, in de doorzichtigheid en in de na tuurlijke, groenige kleur, die ontstaat als glasplaten dikker worden of tot een compacte eenheid samen worden gevoegd. Een jarenlange ervaring heeft hem in staat gesteld om niet alleen steeds grote re, ruimtelijker objecten te kunnen maken, maar ook om tot oplossingen van technische problemen te komen, die weer nieuwe vormen mogelijk maakten. Bij Galerie Pèdjeshof in Grubbenvorst (bij Venlo) exposeert hij tot en met 28 februari series kleine glas objecten en zijn grotere „Pyramide"-object; een „kaartenhuis" van glaspla ten. In Breda kunnen dage lijks honderden voorbij gangers monumentaal werk van hem zien, want in de openbare bibliotheek staat een glasplaten-object en op het terrein van het St.-Ignatiusziekenhuis be vindt zich een gedeeltelijk gezandstraald object van een serie als kaartenhuizen opgestelde glasplaten. Zo juist heeft hij een tentoon stelling in Luzern achter de rug, waarvan de glasobjec ten inmiddels - door on zorgvuldige verzending - gebroken op zijn atelier in de Schoolstraat zijn terug gekeerd. Veiligheid Overigens is dat een uit zonderlijke situatie, want hij houdt bij het vervaardi gen van zijn glasplastieken ernstig rekening met de veiligheid. Ze zijn niet al leen van gehard glas, maar worden - bij grotere afme ting - vervaardigd door de internationaal werkende glasobjectenspecialist Van Tettero uit Amsterdam. Bovendien laat hij zich voorlichten door de inge nieurs van een Tielse glas fabriek. Dat is ook noodza kelijk, want veel van zijn objecten worden buiten ge plaatst en moeten dus be stand zijn tegen eventuele vandalistische neigingen van het publiek. Zo staat er in de tuin van het Haagse Gemeentemu seum een kolossale zuil van opgestapelde vierkante glasplaten, waarin zich op tische effecten voordoen doordat deze platen werden ingesneden en opnieuw sa mengevoegd voordat zij werden opgestapeld. De si- liconenrubber, die het glas verbindt, is oersterk en fle xibel wanneer dat noodza kelijk is, zoals bij zo'n „kaartenhuis" waar de kij ker onderdoor kan lopen. In de Drunense Duinen heeft Stulemeijer afgelopen zo mer de maquette van een 130 meter lang glasproject van naast elkaar geplaatste tweedimensionale „pyra- mides" geplaatst om de Een deel van dit glaspro ject krijgt een plaats tij dens een beeldententoon stelling in het Amsterdam se Amstelpark en komt wellicht in zijn totaal in Middelheim, Antwerpen. „Glas is voor mij," aldus Piet Hein Stulemeijer, „een materiaal vol uitdaging, omdat je er een vierde di mensie bij krijgt; je kijkt er dwars doorheen en door glasplaten ruimtelijk van elkaar op te stellen of com pact samen te brengen, ont staan er steeds weer andere reflecties en verhoudingen. Ik heb niet de pretentie om mijn geestesgesteldheid uit te drukken in vorm of ma teriaal, maar wil alleen mijn visie op glas laten zien. Soms ben je wel eens bang, dat de mogelijkheden be perkt zijn, maar tot nog toe kwam ik toch weer steeds tot nieuwe ideeën over het ruimtelijk gebruik van glasplaten zonder dat ik me genoodzaakt voelde om tot ingrepen in het oppervlak te komen of om glas te gaan blazen tot bijvoorbeeld ronde vormen." Kolossaal Stulemeijers objecten lij ken vooral van esthetische en soms zelfs van decoratie ve aard, maar langzamer hand neigt hij meer naar ingrepen in het landschap door daarin kolossale ob jecten te plaatsen, die de ruimte aantasten, een vorm van landart. Die interesse komt ook tot uiting in de fotoseries, die hij nu al vier jaar maakt over de Bredase wijk De Haagse Beemden, ooit een landelijk, agra risch gebied, dat langzaam maar zeker tot stedelij k ge bied wordt. De verande ringsprocessen, die hier plaatsvinden, registreert hij in kleurenfotografie. Voor het NS-station Pa- lenstein in Zoetermeer ont wierp hij een gekleurde glaswand en voor het Cen traal Ziekenfonds in Til burg werkt hij aan een spiegel begeleidingsobj eet' een in de architectuur van het trappenhuis opgeno men organiek van ovalen kokers van roestvrij staal, die afgesloten worden door spiegels, waarin de bezoe ker zichzelf en de ruimte eindeloos ziet weerspiegeld. Expositie Piet Hein Stu lemeijer (samen met Peter van der Feltz en Frans en Marja de Boer, spiegelob- jecten). Galerie Pèdjeshof, Lottumseweg 24 in Grub benvorst. Geopend: don derdag 10-12 uur, zaterdag en zondag 12-18 uur en op afspraak, tel. 070-61910 (tot 1 maart). bc is W Ai ni ee he ge 1 Nuage", ets-aquatint uitlij van Roger Chailloux. (Door Marjan Mes) „Het zoeken en het twijfe len aan jezelf geeft onrustige momenten in je leven, totdat je helder voor je ziet hoe je verder moet en daar kan nie mand je van af brengen". Dit was een karakteristieke uit spraak van de in 1977, op 46-jarige leeftijd aan een on geneeslijke ziekte overleden graficus-decorontwerper Ro ger Chailloux. Inzijn prenten is er steeds sprake van een worsteling, in letterlijke zin tussen mensen, dieren, leger- hordes, organische vormen, machines. In figuurlijke zin is er een voortdurende strijd tussen orde en chaos. Het besef, dat die chaos - de menselijke drift tot vernieti ging - altijd dreigt, kon Chailloux nooit van zich af zetten. Het bestempelde hem tot een pessimist, maar hij kon die persoonlijk beleefde dreiging bezweren in zijn grafische bladen, die juist heel helder en harmonisch zijn van vormorganisatie en „kleur"; tussen intens, triest zwart en helder wit TnJ De grote, reizende overzichtsten toonstelling van zijn werk, die als een hommage aan zijn kunstenaarschap is bedoeld, is thans te zien in het Dor drechts Museum in Dor drecht. „Ik ben in het verleden de „angry young man" in de grafiek genoemd, niet zozeer een boze dan wel een veront ruste", schreef hij eens. „Die verontrustheid is één van de aspecten, die zich in mijn werk afspiegelen. Ik ontkom er niet aan om dat wat ik in het klimaat van de wereld waarin ik leef, ervaar, tot zichtbare beelden te brengen zonder daarmee croniqueur van mijn tijd te willen zijn. Enerzijds is er de behoefte van de mens op zoek naar harmo nie en anderzijds is er de ver ontruste mens, die dit uit in beelden, die soms wreed en gewelddadig zijn". Chailloux was in meerdere opzichten een gekweld mens. Als kind was hij al ziekelijk, hij leed zijn hele leven aan slapeloosheid en drankzucht en werd al in 1964 geopereerd wegens een nierkwaal. Hij werd in 1931 in Den Haag geboren uit Nederlands-Franse ouders en bracht zijn leven afwisselend in Nederland en Frankrijk door. Ervaringen met het oor logsgeweld lagen in het Zuid franse Central Massif, waar van de vormen invloed op zijn werk zijn blijven uitoe fenen. Als jongen wilde hij archi tect worden, maar door ge brek aan wiskundige kennis kwam het nooit zover, alhoe wel het architectonische later in veel van zijn werk en voor al ook in zijn decorontwer pen, nadrukkelijk aanwezig zou zijn. Zelfs zijn grafiek is bij rui voortdurend plastisch-ruimtelijk alsof het de bedoeling is, dat het uitge voerd zou worden in drie-di- mensionele vorm. Soms lijken die plastische zwart-wit organieken zelfs op afbeeldingen van ijzers culpturen, mede omdat veel vormen en het zwart ervan te herleiden zijn naar mechani sche constructies van metaal. Na twee jaar dienstplicht als sportinstructeur in Antibes begon Chailloux in 1953 aan een zes jaar durende oplei ding aan de Rijksacademie in Amsterdam, tijdens welke hij meteen opviel door de harmo nische verbinding tussen gra fische techniek en vormge ving. Hij volgde tijdens zij, academietijd ook gast college van decorontwerper Wi, Vesseuren maakte toenahi- decor voor de toneelgroep Puck, waarin hij ontdekt veel van zijn liefde voor j architectuur kwijt te km- nen. Vijftien jaar lang werkte hij voor toneelgroep Cen trum, waarvoor hij een groot aantal decor- en kostuum ontwerpen maakte, die wil meer betekenden dan een de coratieve aanvulling van ee stuk. Hij wist zich geheel int literatuur te verplaatsen kwam daardoor tot een aan- kleding, die zeer wezenlijkl was voor de inhoud. Tot de meest befaamde opvoeringen waar hij aan meewerkte, it- hoorden „Volpone" in '67cn „Kees de Jongen" in '70. Op de Dordtse exposilit hangen ontwerptekeningen kunststukjes op zichzelf, voor een aantal van zijn deernen kostuums. Maar vooral loont zij de ontwikkeling wit Chailloux van een figuratief graficus met al een eigen the matiek („Combat") tot ee» praktisch abstract kunste naar die het geweld in de we reld, menselijk, dierlijk, bio logisch en mechanisch, en k\ metafysische gevecht op le ven en dood, binnen dynami sche en dramatische land schappen" weet te vangen. Roger Chaillouil (1931-1977). Dordrechts Mu f seum, Museumstraat in Dor-I drecht. Geopend: maanda|l tot en met zaterdag 10-11 uur zondag 13-17 uur (tot en n 28 februari). Gekeken naar: BERGEN OP ZOOM - Tekenondewijs in Nederland in het Markiezenhof. EINDHOVEN - Tekeningen van les Jacobs bij Philips Ontspanningscentrum. ROTTERDAM - Giugiaro, ontwerper van auto's, in het Lijnbaancentrum. „Geen dag zonder lijn": te kenonderwijs in Nederland van 1880-1980. Markiezenhof, Steenbergsestraat 6-8, Ber gen op Zoom. Geopend: dins dag tot en met zondag 14-17 uur. (Tot 9 maart). Naar aanleiding van het honderdjarig bestaan van de Nederlandse Vereniging voor Tekenonderwijs (NVTO), is onder andere een tentoonstelling georgani seerd, die de geschiedenis van het tekenonderwijs be licht. Is de expositie in princi pe bestemd voor een breed publiek - zoals in het voor woord van de catalogus staat vermeld - de wat meer inge wijde wordt subtiel verwe zen naar het bij de tentoon stelling uitgegeven boek „Geen dag zonder lijn" (Unieboek, Haarlem 1980). Het vakblad Beeldende Vor ming heeft zijn oktobernum mer geheel aan het jubileum gewijd. Het bevat onder meer vraaggesprekken met enkele kopstukken uit de geschiede nis van het tekenonderwijs. Uit die informatie blijkt - voor alles - dat het tekenon derwijs in de afgelopen hon derdjaar ingrijpende veran deringen heeft ondergaan, zowel theoretisch als prak tisch. Verscheidene invals hoeken zoals psychologische, filosofische en/ of kunststro mingen die worden uitge werkt en toegepast binnen de beeldende vorming kenmer ken de geschiedenis en de ontwikkeling van het teken onderwijs. Het zijn vooral echter de doelstellingen die, vrijwel parallel aan de ge schiedenis, zijn veranderd. Zo zie je, dat in de 19e eeuw het onderdeel tekenen vooral werd beschouwd als zijnde „nuttig" voor een (technisch) beroep. Het stimuleren of het aankweken van gevoel voor schoonheid en het tekenen bezien als een belangrijk on derdeel van de algehele ont plooiing van het kind, werd in die tijd nog niet onder kend. Daarin kwam enige verandering door de Reform beweging, die vooral vanuit Duitsland grote invloed had op het tekenonderwijs. Nog wat later (1905) verzamelde de Duitse onderwij sinspec- teur Kerschensteiner dui zenden kindertekeningen, hij concludeerde onder meer dat het natuurlijk tekenen niet over een kwam met het gege ven tekenonderwijs. De op vatting van J.J. Rousseau, Fröbel en enkele kunststro mingen zoals het impressio nisme zijn aan deze stelling niet vreemd. Psychologische tendensen spelen een nog meer nadrukkelijke rol vlak voor en tijdens de tweede we reldoorlog. Met name G.K. Jüng beïnvloedt onder ande re de H9 negen Haagse teken leraren, die in het licht van de dieptepsychologie kinderte keningen bestuderen. In 1943 schrijft H. Read zijn „Educa tion through art", waarin hij pleit voor het tot ontwikke ling brengen van het indivi du en de eenheid tussen indi vidu en gemeenschap. In Ne derland leidde deze theorie tot de zogeheten „Vrije ex pressie" en „De Werkschuit" in A'dam, waar men de kin deren al scheppend de vor mende elementen leert be heersen. Reacties hierop Tekenonderwijs (expositie in Bergen op Zoom). kwamen onder meer van de „Geleide Expressie", waarin het beleven van het kind ejn belangrij ke rol speelt. Vanuit een andere optiek (de feno menologie met name), ageren ook docenten als: Van Ringe- lestein en Gerritse tegen de vrije expressie. De laatste ontwikkelingen binnen de beelden vorming worden voor een groot deel bepaald door ideeën en opvattingen van de neo-Marxistische di- daktiek (onder invloed van de Frankfurter Schule) en Amerikaanse onderwij sop- vattingen. De thematische aanpak van de tentoonstel ling en de rommelige wijze van exposeren, maakt het - zeker voor de niet ingewij de - moelijk een (historische) lijn te zien in het aangebodene. Wie daarentegen de moeite neemt de zalen enkele keren te bekijken (met de uitste kende diaserie als begin punt), zal van een bezoek aan het Markiezenhof zeker geen spijt krijgen. rob schoonen. tentoonstellingen EINDREDAKTIE HENK EGBERS les Jacobs: tekeningen, et sen en aquarellen. Philips Ontspannings Centrum, Ma- thildelaan 81, Eindhoven. Geopend: dagelijks van 12.00-22.00 uur. (Tot 1 maart). Toegegeven: het is meer uitzondering dan regel. Toch zijn er nogal wat kunste naars die hun inspiratie zoe ken en vinden in een kunst vorm, anders dan hun eigen métier. Poëzie bijvoorbeeld, naar aanleiding van een schilderij of sculptuur ge schreven. Of een muziekstuk dat ten grondslag lag aan een beeldend object. De kunste naar les Jacobs vond voor zijn tekeningen en aquarel len inspiratie in de figuren en de muziek van het Concert gebouworkest. De ter plaatse uitgewerkte bladen laten de verschillende dirigenten in actie zien; niet alleen tijdens de voorstellingen, maar ook gedurende repetities. Wat verbeeldingen oplevert als: „Herman Krebbers, repetitie van de strijkers". Naast teke ningen en waterverven van bekende en minder bekende orkestleiders, heeft Jacobs ook een specifiek onderdeel van het orkest uitgewerkt. „Harpisten in het orkest"; „De hobo valt in" of „Bassis ten in het orkest" bijvoor beeld, zijn aspecten die Ja cobs tijdens het spel moeten zijn opgevallen of die karak teristiek waren voor het tota le gebeuren. De kunstenaar heeft getracht zowel de sfeer van het muziekstuk, de in tentie waarmee gespeeld wordt als de karakters van - voornamelijk de dirigenten - weer te geven. Soms is ook nog een deel van de gebouw de omgeving in de tekening verwerkt. Niet om ruimte te suggereren, maar duidelijk om je ook een idee van de omringende architectuur te geven. Alles bij elkaar lijkt dat te veel van het goede. Op de wijze waarop Jacobs die verschillende onderdelen vorm geeft, maar vooral sa menbrengt, is het ook teveel. Hij schildert en tekent te nauwkeurig (of soms juist niet nauwkeurig genoeg), om al die facetten op een aanne melijke manier tot een com pact geheel te maken. De ka rakters van de verschillende personen (Edo de Waart is een goede uitzondering), ko men niet of nauwelijks uit de verf. De intentie is dikwijls op eenzelfde manier gereali seerd: te vaak is de verf uit gewreven of is in de tekening gegumd om snelheid en actie weer te geven. Het is niet vreemd dat een of twee van genoemde onderdelen weg vallen. R.S. „Giugiaro, ontwerper van auto's". Lijnbaancentrum, Lijnbaan 165 in Rotterdam. Dagelijks geopend: 11.00-17.00 uur, zondag 12.00-17.00 uur (van 31 janua ri tot 16 maart). Musea plegen vrij weinig aandacht te besteden aan het industrieel ontwerp, terwijl mensen dagelijks in contact komen met en gebruik ma ken van voorwerpen, die als een vorm van toegepaste kunst kunnen worden be schouwd of op z'n minst van uit esthetische motieven hun specifieke vormgeving kre gen. Sinds de eerste auto zo'n honderd jaar geleden ver-I scheen, is het de opdracht vy| de auto-ontwerper om voor een gegeven taj veelheid techniek een m| functioneel en mooi mogelij' ke vorm te vinden. De terdamse Kunststichting heeft voor haar tentoonstel-I ling het werk van de Kaf liaanse auto-ontwerf! Giorgetto Giugiaro (42) gekaj zen als de beste illustratij van de veranderingen, het auto-ontwerp de lat twintig jaar heeft ondergaat Rond enkele van zijn me® opvallende modellen, de MH dusa, de Megagamma, af New York Taxi, de Fiat Pajj da en de Lotus Esprit Turn (z.g. droomauto) is een exp sitie ingericht, die tevens® ontwerpschetsen, bouwt®! ningen, foto's en schaal®! dellen ingaat op zijn ideeeitf Giugiaro, 25 jaar geMj als 17-jarige begonnen 1 Fiat en nu een veelgevraasf topontwerper, is behalve a1 tiest ook technicus. In a-l ontwerpen hebben over*J gingen van niet-esthetis aard een belangrij ke invl I zuinigheid, veiligheid, fort, verhouding binnen-» I tenruimte etc. In 1968, op 30-jarige tijd, richtte hij zijn«8® drij fItal Design, op. Dat I werpen levert aan de K" I rijkste fabrieken op dit ment. Giugiaro bezoch Academia di Belle Ar Turijn, waar hij stu voor modeontwerper, stratie en later voor nisch ontwerper. Hij trokken bij revolution», ontwerpen als die voorn j fa Romeo 2000 Sprint, ook bij dat voor de Sun® Coupé. Zijn eigen TurU1® ontwerpbureau modellen voor o.a. de j,] sud, de Lotus Espr j. Volkswagen Golf, de A en de BMW Ml ^MEESTE Parijse ue-ontwerpers zijn door Knieën gegaan. Bij de sentatie van schillende collecties voor [voorjaar- en i.erseizoen kwamen weer f>r^ arnesknieën bloot. rP de linkerfoto zien we 1 ®ux-piece van Guy e en rechts een nieuw, werp van Yves nt-Laurent. nn* '^an een er verslaggevers) Voor de derde i voori 111 ®et Turfschip MfWsbeurs „Wonen n Straks" gehouden. ^gWtotVijf dagen- van haart t en met dinsdag vijftien wo- Kcala r 6611 uitge" fgin„ a van interieurver- l 13 e*Positieruimte wor- Jpkatii„ P.leet ingerichte |stijie„ rf in uiteenlopen- li sorted °°nd en er is ook r, badJ16 'Keukens, sani- irdenonrimers en °Pen s uit p de consumenten- ^•tgestald. it 22 n'TIS alle dagen van tdag (lft ,°Pen, behalve op 'Kissïu 18 uur)' Toe" n per persoon, °nder de 10 gratis.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1981 | | pagina 20