MENSSSIWER WAAR ZOU ZE HET VOOR DOEN JOAN DERK BARON VAN DER CAPELLEN TOT DEN POL Failliet WERK MAKEN VAN JE TOEKOMST Wetenschap dichter bij de mensen ItERDAG 27 DECEMBER 1980 VRIJUIT XamW^zierDa^y^ «e maken °P de Vi'V6r in Ontwijkend Vrijheidsheld DOOR FRANS VAN MOURIK Boterham jfjöïfccs WBIHC Jl<4<r Vftti ns het moeilijkste te zij; sel erger zij n de mensen, dii en enkel begrip willen innen opbrengen vooij loptie. „Het zijn onze kinderei un je je voorstellen hoe wij is voelen als mensen daai wust aan komen. Als men. ;n durven te vragen of j iie eerste" weg doet, nu ji rouw zelf in verwachting is, n als dan blij kt dat de twee- e een meisje is en ze durven recht in j e gezicht te zeggen at het toch wel jammer is at het een meisje is gewor- en, omdat het geen broer en us zijn. Want dan heb je eeld van Nederlandse atriot als m onze correspondent Rome, Piet Tummers) HOME - Jonge vaders in :ans dat ze met een j aar of li me, die op zondagochtend amen een sexsorgie gaar tl om te horen Zeker Z luin van de villa Bor9heSe' fis het over je eigen kinderer ïn n'®^ verzuimen om even ;aat. te lopen bij de marme- ieeuw aan de ingang van park. Voor het familieal- levert het altijd een aardig jje op als de spruiten wor- «gefotografeerd, zittend op ntwij kende antwoorden ge- ben als mensen je zomaar iotweg vragen stellen op' itraat. Zo van: Waar komt I lie vandaan. Zo'n bruine. Die «leeuw, dat slechts aan wei |s toch zeker niet van u. Mijn rrouw antwoordde een keer: J zou mijn man eens moeten mthij een bundel van zeven ien. Als mensen het klaar 8n Het is de Nederlandse rijgen om keihard tegen ,w tem te zeggen dat onze doch- er zijn zusje niet is, omdat je lat zó wel kunt zien, dan is lat afschuwelij k. Ze beseffen lelemaal niet wat ze dat kind publiek, die in 1581 het juk andoen. Mijn vrouw heeft chudde van de bigotte on- en uur nodig gehad om hem drukker Philips II van e kalmeren. inje Het valt allemaal toch al fat verderop in de „giar- ïiet mee. Het kind van twe< van de villa Borghese jaar adopteren is geen grap ut een bijna drie meter ie. Zo'n kind spreekt zijn taal Heeft een bewust verleden ei marmeren beeld van Romeinse volkstribuun, is plotseling uit zijn omge-ltaMin toga met sandalen ving weggelhaald. Dat kos «de voeten. In zijn linker- ontzettend veel moeite. We »d klemt hij een zwaard derzijds. Dat kind heeft alk «r omheen zich een slang iefde en warmte heel har< «kelt: symbool van de be- ïodig om die enorme over hten vrijheid. Op nog een stap te kunnen maken. Dii »randere plaatsen onder .vil je hem graag geven. Maa als de mensen dan dergelijk «wenfiguren. Een van soort lompheden begaan «r houdt een schild vast wordt het je wel moeilijk ge- ir°P alweer een bundel maakt. En vooral hem. Ha «zeven pijlen staat afge dacht je dat hij zich voelt all «ld. De andere vrouwenfi- mensen je op straat aanhow ff wijst met een gebroken den emn zeggen dat dat mei* hterhand naar omhoog, in ie eigen is en dat jongetje niet. Zomaar. En als de win kelier met zij n gat op de toon bank kruipt en je vriendelijl niets. De beelden verra- dezelfde neo-classicisti- estijl. Ze horen inderdaad elkaar. Maar hoe komen durft te vragen of je hem nógf beelden met hun typisch eens Spaans wilt laten spre- lerlandse symbool in het ken, omdat hij dat zo grappig park in het hart van vindt. Het is om de donderjne terecht niet leuk om telkens opnieuw onder je neus gewreven te ITOn krijgen dat je kind niet je p Kessel van S^aUezu?htWe^n NedertesZSuutln D^arhoudcufwehetmaarop De Maar je vraagt toch zekei *et hem vragen. De ook niet aan iemand met een houten been of hij nog lekker n maTar de Nederland- 6 taron Joan Derk baron veel wandelt? ld„ CapeUen tot den polj olkstribuun hun kinderen een roei- rug van de leeuw alsof ze Idier hebben getemd. Ei is iets aan de hand met lparkbezoekers bekend is. rechter voorpoot om en de zeven pijlen sym- iseren de vroegere Zeven wincien. Samen vormen ze Verenigde Nederlandse heer van Appeltern, Altforst, enzovoort. Hij werd op 2 no vember 1741 geboren in Tiel en overleed op 6 juni 1784 in Zwolle. De baron had zitting in de Provinciale Staten van Overijssel, een van de Zeven Provinciën. Daar heeft hij zich vierkant opgesteld te genover het naar dictatuur zwemende streven van Stad houder Willem V van Oranje. Hij bundelde de krachten van degenen die naar demo cratie streefden. Als zodanig kan hij volgens Jan en Annie Romein in „Erflaters der Be schaving" worden be schouwd als de grondlegger van de moderne democratie in Nederland. In zijn fameu ze pamflet „Aan het Volk van Nederland" nam hij krachtig stelling tegen Willem V en veroordeelde hij diens ver waarlozing van de vloot. Daardoor had Holland de vierde Engelse oorlog verlo ren en de natie in grote nood gebracht. Baron van der Ca- pellen tot den Pol werd sterk beïnvloed door het democra tiseringsproces dat zich in de Verenigde Staten voltrok. Hij had relaties met de demo craten Adams, Benjamin Franklin en Trumbull en slaagde er twee jaar voor zij n overlijden in, de Verenigde Staten erkend te krij gen door de Staten-Generaal. In de Patriottenbeweging speelde hij tegenover de stadhouder een belangrijke rol. Door dit alles werd de baron met de moeilijke naam voor zijn vrienden een vrijheidheld. Zij zijn het geweest die na zijn dood besloten, een fraai grafmonument te laten ma ken dat een plaats moest vin den in de kerk te Zwolle, waar hij commandant was geweest van een vrijkorps. Orangisten beweren nog heden ten dage, dat Van der Capellen tot den Pol zelf wel eens het grafmonument kon hebben besteld. Dat lijkt bij het lezen van de in het Am sterdamse stadsarchief be waarde notarisakte, waarin opdracht werd gegeven tot het vervaardigen van het grafmonument, onwaar schijnlijk. De akte werd on dertekend door een aantal gefortuneerde Amsterdamse kooplieden, die bereid waren het in die dagen forse bedrag van 45.000 gulden op tafel te leggen. De opdracht werd verleend aan de Italiaanse beeldhouwer Giuseppe Ce- racchie, geboren in 1751 als zoon van een goudsmid in Rome en in 1802 in Parijs ter dood gebracht onder de guil lotine. Dat het beeld voor de Nederlandse vrijheidsheld werd besteld aan een Ita liaan, die het in zijn atelier in rome zou vervaardigen, valt te verklaren uit de Calvinis tische mentaliteit in de jonge republiek. Calvinisten be stelden geen beelden, dus waren er ook geen beeldhou wers. Zij hadden geen heili gen en geen helden en misten de achtergrond om iemands nagedachtenis te eren op een monumentale manier. Toen een groep patriotten mede als een zet tegen Oranje een grafmonument wilde bestel len voor hun idool, kwam men terecht bij een Italiaan die min of meer toevallig vanuit de Verenigde Staten via Holland op weg was naar Wenen. In Amerika had hij o.a. het beroemde beeld van George Washington ver vaardigd. In Schönbrunn en het Bel vedere in Wenen zijn nog verschillende bustes en beel den te vinden, die Ceracchi onder meer vervaardigde in opdracht van Maria-There- sia. Ook in Engeland staat werk van hem. Geen geringe kunstenaar dus, deze Giuseppe Ceracchi. Rome Behalve artiest was hij ook sterk politiek geïnteresseerd. Hij was geboren in het pau selijke Rome en had in de Verenigde Staten de nieuwe vrijheidsideeën opgesnoven. In Holland kwam hij in aan raking met patriotten die va gelijk soortgelijke ideeën koesterden. Er was sprake van een verwantschap van gedachten. Dat maakte Ce racchi geknipt voor het ver krijgen van een opdracht. De beeldhouwer heeft kennis gemaakt met de opdrachtge vers en de rijke grachtenhui zen van de Rensdorps en de Bickers in Amsterdam be zocht. Hij wist dus dat het met de financiën wel goed zat. Bovendien ontving hij een bedrag van 37.500 in contanten. De overige 7.500 zouden worden betaald bij aflevering van de beelden groep. Want dat moest het worden: een groep waarin de Overijsselse baron zou wor den afgebeeld alseen Ro meinse vrijheidsheld, waar twee hem verheerlijkende maagden naar opzagen ter wijl de Nederlandse leeuw zich aan zijn voeten vleide. Op zo'n Italiaans idee zou een calvinistische Hollander nooit zijn gekomen. Boven dien was het een soort op- bouw-monument. Ceracchi heeft de mogelijkheid open gelaten om er naderhand nog een aantal beelden omheen te plaatsen, alles tot meerdere eer en glorie van Joan Derk baron van der Capellen tot den Pol uit Overijssel. Cerac chi heeft de beelden geheel volgens de opdracht gekapt in zijn atelier aan de Piazza dell 'Oca in Rome. Toen ze klaar waren, was er intussen hét een en ander gebeurd in de Republiek der Zeven Pro vinciën. De patriottenbewe ging was uiteen geslagen. Willem V had daartoe, pre cies zoals de politicus Van der Capellen had voorspeld, de hulp ingeroepen van zijn zwager, koning Friedrich Wilhelm van Pruisen. Aan leiding daartoe vormde het befaamde incident te Coe- j anverwellesluis. Joan Derk van der Capellen enzovoort, in werkelijkheid (links). Zo heeft Giuseppe Ceracchi hem uit marmer gekapt. De gelijkenis van het gezicht is niet slecht getroffen. De beide maagden, die de aandacht vestigen op de grote vrijheidsstrijder en de Nederlandse Leeuw (met pijlenbundel) in de tuin van de villa Borghese in Rome: onderdelen van het monument voor baron van der Capellen. Verschillende patriotti- schë opdrachtgevers waren naar Frankrijk gevlucht. Bo vendien was Ceracchi aan de late kant met de aflevering, omdat hij tussen de bedrij ven door nog naar Amerika was geweest. Van vervoer der "beelden via de Tiber naar Ostia en vandaar per zeilschip naar Holland is nooit iets geko men. Voorlopig bleven ze staan in Ceracchi's atelier aan de Piazza dell'Oca in Ro me, op het territorium van de Borgheses die zoveel kardi nalen en pausen in haar fa milie hebben gedaan. De beeldhouwer, teleurgesteld om het dictatoriale streven van zijn aanvankelijk door hem verafgode vriend Napo leon, nam in Parijs deel aan een complot tegen deze laat ste, werd gepakt en van zijn hoofd ontdaan onder de guil lotine. Zijn Weense vrouw en verdere nabestaanden heb ben vanuit Rome nog wat brieven naar Nederland ge stuurd, maar ze hebben te midden van de politieke woe lingen in Europa begrepen dat ze niet meer hoefden te rekenen op de resterende 7.500, noch op betaling van transportkosten naar Neder land. De eigenaren van het atelier, de Borgheses, wilden huurpenningen zien die de erven Ceracchi niet konden opbrengen. Er volgden enke le processen die tenslotte door de familie Borghese werden gewonnen. Het ate lier aan de Piazza dell'Oca moest worden ontruimd. De beelden, waarvan men alleen wist dan dat ze iets met een rijke Olandese te maken hadden, werden tot eigedom van de familie Borghese ver klaard. Om er vanaf te ko men en ze toch te bewaren werden ze in de „giardino" van de villa Borghese gezet, niet als groep maar ver strooid. Daar staan ze nu nog, tot niet begrijpende verwon dering van veel Romeinen en tot vreugde van kleuters die op de rug van de Nederlandse leeuw klimmen. Nederland zou Nederland niet zijn en Overijssel geen Overijssel, als niet een kwartet Kamer leden op 23 oktober van dit jaar zou zijn opgestaan om vragen over de vergeten beelden in Rome te stellen aan de minister-president en de minister van CRM. Over 4 j aar wordt immers de 200-ste sterfdag van Joan Derk ba ron van der Capellen tot den Pol herdacht. Zou dat geen mooie gelegenheid zijn om de beelden alsnog naar Neder land te brengen en met hulp van tegenwoordige kunste naars alsnog samen te voe gen tot een gedenkteken voor de Patriot, die een der grond leggers van onze democratie is geweest? Het ministeriële antwoord aan de heren S.C. Weiers, drs. M. Beinema, mr. J. Buikema en H. Wesselink kwam snel. Het is de minister bekend dat de beelden er zijn. De minister denkt dat ze thans eigendom zijn van de stad Rome, maar zeker is dat niet. De minister is in geen geval bereid de overkomst naar Nederland te bevorde ren. Dat is dan dat. Terug naar dr. Peter van Kessel in Rome. „Ook ik vind dat de beelden nu maar moe ten blijven waar ze zijn. Er is wel veel voor te zeggen om ze in Rome in het park Borghese alsnog samen te voegen vol gens het in Amsterdam aan wezige schetsontwerp van Cerrachi, uiteraard na een grondige restauratie en schoonmaakbeurt. Ze zouden dan met een door Overijssel opgeluisterde plechtigheid alsnog officieel aan de stad Rome aangekjoden kunnen worden". Blij ft de vraag of de stad Rome dat wel wil. Ter gelegenheid van de Louis Couperusherdenking in 1974 is door de Italiaanse beeld houwer Ruffini een borst beeld vervaardigd van de Haagse schrijver. Nederland had dit graag geplaatst ge zien in de eregalerij in een ander deel van het park van de Villa Borghese. De toen malige ambassadeur dr. Boon heeft er zich het vuur voor uit de sloffen gelopen, maar Rome gaf de voorkeur aan de Pool Sienkiewicz, schrijver van „Quo Vadis?" Couperus? Wie is dat? Joan Derk baron van der Capellen tot den Pol? Wie is dat nou weer? Het lijkt geen eenvoudige zaak om de stadsbestuurde ren van Rome bij te spij keren in de kennis van de vader landse geschiedenis van dat landje daar aan de Noordzee. En zou een telg van de Oran jes, die zich nooit officieel in Rome hebben laten zien, dan nu een monument moeten gaan onthullen voor een hen tegenstrevende Patriot? PIET TUMMERS tot de ouders. Het boekje „Waar zou ze het voor doen" maakt duidelijk waarom een goede school- of be roepskeuze voor meisjes net zo belangrijk is als voor jongens. Het boekje geeft verder informatie over de oorza ken van de achterstand van meigjes in het onderwijs. Het boekje kan individueel worden gelezen of worden gebruikt als discussiemate riaal. En wie het uit heeft zal moeten erkennen, dat Marie alleen maar wijzer kan worden als ze thuis een stevige steun in de rug krijgt. Het adres van de Stich ting „Marie wordt wijzer" is Herengracht 54-56, 1015 BN Amsterdam. Het onderzoek naar de ondergang van de Tilburg- se textielindustrie, waar aan vorige week in deze ru briek uitvoerig aandacht is besteed, is niet alleen op merkelijk vanwege de re sultaten. Het onderzoek is bijzon der door de manier waarop het werd opgezet. Voor de onderzoekers was namelijk niet belangrijk om feiten weer te geven, die tot twee cijfers achter de komma nauwkeurig waren. Het ging er om via diepte-inter views weer te geven, wat de mensen, in dit geval de tex- tielwerkers hadden erva ren toen ze het slachtoffer werden van de reeks be drijfssluitingen in de wol industrie. Een niet-wetenschappe lijk onderzoek dus Dat niet. De onderzoekmethode, waarbij de mensen belang- rijker zijn als de exacte ge- gevens wordt weliswaar door Nederlandse econo men en sociologen nauwe lijks serieus genomen, maar wordt wel erkend in het buitenland. Je krijgt diepe menselijke ervarin gen mee boven water en brengt de wetenschap op die manier veel dichter bij de mensen waarover het gaat Dat de onderzoekers van het Instituut voor Ontwik kelingsvraagstukken, een instituut van de Katholieke Hogeschool in Tilburg, juist voor deze methode kozen is een gevolg van een ontwik keling binnen de Hoge school. Er zijn twee stromingen: de gevestigde wetenschap pers en de groep (waartoe de onderzoekers behoren) die kritiek heeft op de „ge vestigde orde". Die kritiek is, dat de samenleving te weinig profiteert van al die diepgaande onderzoeken. Daarom werd die andere, minder gebruikelijke me thode gekozen. Waarbij nog kwam dat een aantal on derzoekers al heel lang be trokken was bij al die slui tingen. Vandaar dus die keuze voor een vooral menselijk onderzoek en tegen cijfers achter de komma. Het onderwerp van sprek komt weer binnenge stormd. Hij wil een boter ham, want hij moet wee: naar school. Dat betekent da het gesprek beëindigd moe worden. Want „Der Feind hört mit". Zonder iets te zeg gen haalt de vader nog een foldertje uit zijn bureau. Van de Limburgse Immigratie Stichting. In het Spaans- Waar de Spaanse gastarbei ders leuk kunnen uitgaan op zaterdagavond. Dat heeft hi een keer of zes in de bus kregen. Samen met een aan- slag van het waterschap-zui' veringschap voor de inwo nende kostganger.... De Stichting „Marie wordt wijzer" is al jaren bezig de deelname van Meisjes aan het onderwijs •e bevorderen. Een noodza kelijke bezigheid, want Marie, symbolische naam van alle meisjes en vrou wen, ligt nog steeds ver achter. Zowel op lagere scholen als in het voortgezet onder wijs is er een onrustbarend verschil in de toekomstmo gelijkheden van jongens en Meisjes. Marie kiest op school de meer vrouwelijke vakken en houdt ook eerder °P met leren. Gevolg is dat ze of geen diploma haalt of een diplo- Ma waar ze nauwelijks iets Mee kan doen. Dat levert Weer een maatschappelijke achterstand op. Als Marie Sroot is zal ze ervaren, dat 26 op de arbeidsmarkt niet af nauwelijks aan de bak komt. .Vandaar dat de stichting sinds 1977 probeert om «Marie wijzer te maken". Dat gebeurt onder meer hoor middel van inforam- bepakketten, die in de zesde klassen gebruikt kunnen Worden als lesmateriaal bij de gesprekken over schooi en beroepskeuze. Maar op school praten blij kt niet voldoende te zij n. Toen in het schooljaar 77-78 aan de zesdeklassers om een oordeel werd gevraagd over het traditionele rollen patroon: man werkt, vrouw zit thuis, leverde dat ont hutsende brieven op. Daar uit bleek, dat alle voorlich ting over de positie van meisjes en vrouwen in de maatschappij ten spijt, het traditionele denken nog te overheersen. De meeste kinderen bleken het heel normaal te vinden, dat de vrouw alleen maar werkt totdat ze trouwt of kinde ren krijgt. Eigenlijk niet zo vreemd. De kinderen mogen op school dan horen hoe de maatschappij eruit zou moeten zien, thuis worden ze meestal geconfronteerd met de beproefde verdeling. Pa werkt, ma zit thuis, pa zit in de vakbond en de bil jartvereniging, ma is lid van een vrouwengilde en een gymnastiekvereniging. Daarom heeft de stich ting nu in samenwerking met het ministerie van CRM een boekje uitgege ven, dat zich speciaal richt houden, omdat het boekje vooral bestemd isvoor werkzoekende jongeren. Peter van Straten illu streerde het. De beide boekj es zij n voor 2,95 per stuk te krijgen bij alle vestigingen van het uitzendbureau of bij Rand stad, postbus 12600,1100 AP in Amsterdam. In Zuid-West-Nederland gingen tussen 14 november en 5 december de volgende bedrijven failliet:. Metaal- bewerkingsbedrijf Symak inStrijen, Vesters Home De corations in Loon op Zand, Meubelhandel Van de Rijt in Moergestel, loodgieters- bedrijf Sebregts in Tilburg, Paulissen Rustieke Bouw stoffen in Kaatsheuvel, tex tielhandel Graumans in Tilburg, hoveniersbedrijf Mallens in Loon op Zand. Randstad Uitzendbureau kwam enkele j aren geleden op de markt met het boekje „Werk maken van tijdelijk werk", dat een uitstekende wegwijzer was in het dool hof van de sociale wetge ving in Nederland. Van dat boekje is een nieuwe her ziene druk verschenen. Het uitzendbureau heeft echter de informatie naar de werkzoekende uitgebreid met een tweede boekje „Werk maken van je toe komst", dat een uitstekende aanvulling geeft op het eer ste. „Werk maken van je toe komst" is een beroepengids in pocketformaat, die zich op een aantal punten on derscheidt van de traditio nele gidsen, die er voorhan den zijn. In de eerste plaats zijn de samenstellers (Els Kalk man, Karin Hooymans en Dick Schaap) afgestapt van de gebruikelijke indeling, in mannen - en vrouwenbe roepen. Alleen voor die be roepen waarvoor er geen „mannelij ke" vorm bestaat, is gekozen voor de vrouwe lijke. Dat is dus geheel in de stijl van de wet „Gelijke behandeling van mannen en vrouwen". Verder is er ook niet ge streefd naar volledigheid. Niet alle 5500 beroepen in Nederland staan er in, maar die waarvan in alle redelijkheid kan worden verwacht dat ze mogelijk heden bieden. Om misver- standeh te voorkomen, de wel genoemde beroepen worden nietbeschreven vanuit de juichstemming van „zorg dat je erbij komt". De problemen en de onmogelijkheden staan er ook bij. De taal is eenvoudig ge- De omslag van Werk ma ken van je toekomst. Marie kan alleen haar ouders. ze steun krijgt van

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1980 | | pagina 25