De verkwistende
teloorgang van
'n prachtige machine
Sovjet-Unie en
V.S. dingen om
hand Teheran
Ar
de
nb
b
tsopii
randii
eiding in
ng
erend
goed
Inheden
60 m2.
EVEN UITBLAZEN
s
ijfjes
iALOW
en vol variatk
moret
limperg
Nieuwe carriere-kansen voor
gevorderde assistenten accountant
J.
:kten B.V.
Iran krijgt weer vrienden
PAPIER VOOR UW PEN
DE VROUWEN RUKKEN OP
iLCENTRUM
■R NOORD
gevestigd:
Ie branches:
MET WIM KOCK
\TI0NSSTRAAT
ESIDENTIEEL
5TGOED 078-183300
[me gevraagd
EN-LEUR
Rothok
Koffie
Illusie
Drama
Schroot
Buurland
Invloed
sterhout
festein 32
nwoning
159.000.- v.o.n.
1AKELAARS B.V.
Aantjes (4)
Winst
Mythen
EINDHOVEN
inde Philips Jubileumhallen
agentschap P T T
cafetaria
Iter
Ijke artikelen
•m zal eind dit jaar
lar, exclusief B.T.W.
Een bepaald soort zwartkijkers beweert graag dat
mensen het moeten afleggen tegen machines. Vandaag
stel ik vast dat dit niet juist is. Als alles goed gaat dan is
de krant die u nu vasthoudt de allerlaatste welke door
de „ouwe MAN-pers" aan het Kasteelplein is afgele
verd. Die MAN-pers en ik kwamen ongeveer op dezelfde
tiid in dienst van De Stem.
jSroep B V te Zoetermeer
ZOETERMEER.
(eer: 079 - 219350*.
irg: 01180 - 29053*
Bn Zevenbergen voorzien van
vele doeleinden geschikt b.v
or aan huis etc,
hal, toilet, voorkamer, stu-
riante living en suite, open-
euken, bijkeuken, c.v./hobby-
|4 grote slaapkamers, badka-
Jroot zonneterras, 2e centale
|che, toilet, wastafel etc.
arop zich twee slaapkamers
kamers of andere bestemming
Vraagprijs 550,000.- k.k,
Bandelssector in B.V. of
ideling. Contante betaling.
tgen op 725 m2 grond.
Jan open haard en open
let eetbar opp. 65 m2,
e badkamer, garage en
ding Etten-Leur.
375.000.- k.k.
11608-12956.
Twintig jaar geleden was dat.
De voorbije twintig jaar zijn de
MAN zowel als mij goed aan te
zien, maar we kunnen allebei
nog best uit de voeten. Toch
wordt de MAN afgedankt en ik
mag mee naar het nieuwe ge
bouw, waar de Wifac staat, de
enigszins verwijfde opvolgster
van de MAN, die ook prompt
gillende geluidjes uitstootte
toen enkele weken geleden het
eerste papier over haar talloze
rondingen gleed.
Het L-vormige Stern-ge
bouw dat zich uitstrekt van de
Reigerstraat, waar het front
letterlijk in de slagschaduw van
de Grote Toren staat, naar het
Kasteelplein waar de flatgevel
van de rotatiehal vloekend op
steekt uit de oude, nu nogal
verwaarloosd ogende gevelrij;
deze wonderlijke en bijna per
manent in staat van verbou
wing verkerende doolhof, heb
ik twintig jaar geleden zien in
zegenen door de in pontificaal
purper gehulde bisschop Bae-
ten.
„De Stem had een nieuw
jasje", heette het in de feest-
toespraken. „Een modern,
ruim jasje". Ik zou niet meer zo
precies weten wanneer de
aannemer al weer verscheen,
maar het kan niet lang geduurd
hebben.
Toen ik In dienst trad, kwam
ik binnen via het Kasteelplein,
waar de redactie gevestigd was
in een van de flats boven de
drukkerij. Maar na een tijd die
nu kort lijkt was de aannemer
weer bezig met ergens, in het
binnenste van de reusachtige,
holle L een nieuw redactielo
kaal te bouwen, wat verder van
de kantine vandaan, maar
dichter bij de zetterij en café De
Vrachtwagen, in die jaren een
soort bijkantoor en vergaderlo
kaal van de redactie.
Het was een rothok, zonder
uitzicht naar buiten en ik weet
nog goed hoe hartelijk de aan
nemer plotseling door redac
teuren werd bejegend toen
bleek dat hij bezig was ander
maal een nieuw redactielokaal
te creëren.
Ditmaal was het oog van de
expanderende Stem-gemeen-
schap gevallen op de boven
zalen van buurman Graan-
beurs. Er werden doorbraken
en overlopen gebouwd en wij
kregen openslaande ramen
naar de Reigerstraat. Ik zit vlak
bij zo'n raam en mijn blikveld
wordt geheel gevuld met het
grijze schip van de kerk, links
begrensd door een trapgevel
en rechts, ik moet dan een
beetje omkijken, door de
machtige foren.
Later werden we voor een
deel weer uit de bovenzalen
verdreven, maar aan de Rei
gerstraatzijde hebben we ten
slotte stand gehouden. Tot
vandaag toe.
Niet dat het er aangenaam
toeven is geweest. U weet hoe
dat gaat. Zo'n nieuwbouw
werpt zijn schaduw jaren voor
uit. Vanaf het moment dat de
kogel door de kerk is wordt er
aan het oude gebouw niet veel
meer gedaan. De bovenlichten
van de drie vuile ramen, zijn af
gedekt met plastic en oude
kranten om het regenwater
buiten te houden. Er vallen
toetsen van schrijfmachines. Er
staan minstens vier soorten
stoelen, zonder uitzondering
gemaakt lang voordat de Be
drijfsgeneeskundige Dienst in
een rapport over stress in onze
onderneming, het begrip „er
gonomie" introduceerde. De
schoonmaaksters hebben de
strijd tegen de verloedering al
lang opgegeven zodat het hele
lokaal langzamerhand begint te
lijken op het binnenste van een
reusachtige, langzaam opdro
gende koffiekan waarin te veel
suiker heeft gezeten. De
grauwheid van het begrip „uit
gewoond" is me tenvolle dui
delijk geworden, de laatste
maanden.
Inpakken en wegwezen. Dat was het motto gisteren op de kantoren van De Stem aan de
Reigerstraat. Het Stempersoneel hier bezig met de voorbereiding van de grote verhuizing.
Alles moet in dozen en in pakjes.
In het nieuwe gebouw heb
ben we weer stiltecentra, ver
trekjes waarin je ongestoord en
zonder afleiding kunt werken.
Die hadden we in de Reiger
straat ook, maar ik betwijfel of
er ooit één verhaal in is ge
maakt. Binnen de kortste keren
waren ze opgevuld met uitdij
ende afdelingen. Het gebouw
raakte zó vol dat we geen ex
cursies meer konden toelaten
en de postkamer in een open
doorgang gevestigd werd. En
telkens was daar weer die aan
nemer om met schotten en gla
zen wanden, plinten en lambri-
zeringen te helpen de illusie dat
wij verkeerden in een efficiënt
werkgebouw, levend te hou
den. Alleen al aan dat perma
nente verbouwen onder de
moeilijkste omstandigheden
heeft Winters het verdiend nu
eindelijk eens een echt gebouw
voor zijn improviserende op
drachtgever te mogen maken.
Geen traan zal ik laten om dit
gebouw, waarin ik een groot
deel van de twintig beste jaren
van mijn leven heb gesleten;
waar we, altijd weer kampend
met „tijdelijke" beperkingen,
eerst emotioneel maar dan zo
snel mogelijk weer professio
neel dramatische schokken
verwerkten. De dood van John
F. Kennedy, Praag '68, de juni-
oorlog van '67, de dood van
Martin Luther King, Watergate,
de landing op de maan. Mooie,
spannende, vrolijke, zenuws
lopende uren hebben we er
doorgemaakt, nerveus wach
tend op verkiezingsuitslagen of
stemmingen in de kamer terwijl
we de MAN-pers diep beneden
ons al grommend in de
startblokken hoorden staan. Zo
zal het, met uitzondering van
de wachtende MAN, ook in de
nieuwbouw wel weer gaan.
Wat doet zo'n gebouw er ei
genlijk toe, zolang de telex- en
telefoonverbindingen maar
werken? Wie maakt zich druk
over de vormgeving van de
stoel waarop hij zit, wanneer hij
de ten hemel schreiende ver
slagen uit een rampgebied
probeert te verwerken in een
nuchter bericht voor de krant
van morgenvroeg?
Als ik al emotioneel geraakt
word door de verhuizing, dan is
het om die oude MAN aan het
Kasteelplein. Nog maar twintig
jaar geleden stond hij daar fon
kelnieuw, roodglanzend op zijn
solide fundering, geschraagd
doorzijn gietijzeren schouders,
met graagte gedemonstreerd
aan binnenwaaiende nacht
brakers, die tussen twee café
bezoeken door de pers van De
Stem wel eens wilden zien
draaien. Van de nu gepensio
neerde chef-drukker Kop
mocht dat best, want zijn MAN
vertegenwoordigde een kran
tentijdperk dat nog gemoedelijk
was en ambachtelijk.
Wifac, de opvolgster (ik ge
bruik de vrouwelijke vorm met
opzet) ziet er heel anders uit.
Fragieler, alsof zij is gemaakt
van de wegwerpmaterialen die
een heel wat minder gemoede
lijk tijdperk vertegenwoordigen.
De nervositeit straalt eraf. Ik
hoop dat ze het goed doet, daar
niet van, maar een MAN is zij
niet. Die wacht intussen een
onzeker lot. De transportkosten
kunnen al gauw hoger uitvallen
dan de waarde die niet ver
schijnt uit te stijgen boven de
schrootwaarde
In zo'n tijd leven wij nu een
maal. Wie zei daar dat mensen
het moeten afleggen tegen
machines?
(Door Piet Eggen)
Iran krijgt weer vrienden. De klacht van de Iraanse president Bani-Sadr enkele weken geleden
dat voor het eerst in de geschiedenis de aangevallen partij het zonder steun uit het buitenland moet
stellen, gaat niet meer op. Het Amerikaanse aanbod om wapens en onderdelen te ruilen tegen de 52
Amerikaanse gijzelaars, die bijna een jaar in Teheran vastzitten, lijkt Iran nog op tijd van de
broodnodige steun te voorzien.
Ook de Sovjet-Unie staat in
Teheran op de stoep. Navo-
waarnemers in Brussel zeggen
dat de Sovjets uit strategische
overwegingen wel eens bereid
kan zijn om zijn bondgenoot
Irak in de steek te laten en te
ruilen voor de machthebbers in
Teheran. Volgens diezelfde
Navo-kringen heeft het Krem
lin sedert het begin van de
oorlog tussen Irak en Iran nog
geen wapens naar Bagdad ge
stuurd.
De wapenleveranciers
die over Akaba in Jordanië
naar Irak gingen maken on
derdeel uit van verplichtingen
die de Sovjet-Unie aanging
voor het uitbreken van de oor
log. Dat de twee supermachten
hun eerder gepredikte afzij
digheid nu opgeven ten guns.te
van het bewind van de toch
weinig stabiele Kohomeiny
lijkt zeer vreemd. De oorzaken
voor die plotselinge koerswij
ziging in Washington en de
Iran-vriendelijke houding van
het Kremlin liggen toch meer
op het strategische vlak.
Voor de Sovjet-Unie spelen
enkele factoren een grote rol
bij de vriendelijke opstelling
jegens Teheran. De lange grens
met Iran heeft steeds de aan
dacht van het Kremlin. Iran
wekt met zijn grootte, econo
misch gewicht en zijn belang
als buurland van Afghanistan
een aanzienlijke onrust in
Moskou.
Voor de Sovjet-Unie
geldt vooral dat een rustige
zuidgrens een eerste vereiste
is. Bij de problemen die Mos
kou heeft in Polen en het onder
druk houden van de Afghaanse
guerrilla's kan grote politieke
onrust in het grote buurland
Iran alleen maar leiden tot
verlies van invloed. Navo-
zegslieden beweren dat een
echte steun van Rusland aan
Irak Iran vrij spoedig naar een
verlies kan leiden. De Sovjets
zouden daar eventueel gebruik
van kunnen maken door delen
van Iran in te pikken, maar of
Moskou van ruim 5000 kilo
meter grensgebied een front
wil maken mag betwijfeld
worden. Het bewind van Kho-
meiny, hoewel ook voor Mos
kou geen betrouwbare partner,
lijkt voorlopig niet weg te
branden uit Teheran en is dus
een politieke factor geworden.
Stabiliteit is voor de Sovjet-
Unie rond de Perzische Golf
net zo'n levensvoorwaarde als
voor Washington.
In Moskou bestaat er verder
angst dat de oorlog met Irak
Iran in de armen van Amerika
kan drijven. Hoe dat moet
bleek deze week toen Muskie,
de Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zaken officieel
pleitte voor de ruil gijzelaars
tegen wapens. Dat zou tevens
kunnen leiden tot normalise
ring van de betrekkingen tus
sen Teheran en Washington.
De Sovjets daarentegen pro
beren nu langs de as Libië-Sy-
rië-Iran meer invloed te krij
gen in de Perzische Golf en de
Middellandse Zee. Verleden
week sloten Syrië en Moskou
nog een vriendschapsverdrag
dat onder meer militaire steun
voor Syrië inhoudt. Daarvoor
in ruil krijgen de Sovjets aan
landingsplaatsen voor de ma
rine aan de Middellandse Zee.
Gezien verder de openlijke
steun van Syrië en Libië voor
Khomeiny kan het Kremlin
ook zijn invloed in de Golf uit
breiden. Irak blijkt zich verder
voor de Russen tot een minder
goede bondgenoot te ontwik
kelen. De hulp van Jordanië en
in achtertuin (met
w. Grote Z-kamer met open
asmachine/vaatwasmachi-
Jaapkamers waarvan één
gbad, aparte douche, v.w„
slaapkamer, tevens enorme
ilein 12, 040-441655
IE Eindhoven
ran 10.00 tot 14.00 uur.
Variant-Groep Zuid
nformatie en dokumentatie
van de Ven, Schoorstuat 33,Uden^
04241 - I924.
„Is het niet verrukkelijk te
ien dat de heer Aantjes pro-
teert om weer in de kamer te-
te komen? Onze Wim
Jwingt groot respect af voor
kijn doorzettingsvermogen en
jef. Wie van ons heeft dat?
ïebben de brutalen met altijd
8e halve wereld? Ja toch ze-
Kei Ga zo door, heer Aantjes,
mm
8*
.LEZERS REAGEREN OP DE STEM/REGIONAAL
SPFinCGElS BRiE VEN VOOR DE JE RUBRIEK VOLLEDIG ONDERTEKENEN GE EN BRIEVEN OP RUM HOU HE T JC
KORT MOGELIJK PUBLICATIE BETEKENT NIET DAT DE REDACTIE HET AUTOMATISCH ME T UW MENING EE*NS IE
u moet maar denken: There's
no business like show-busi
ness. Echte boter of margarine
op het hoofd maakt toch niets
uit Niet kinderachtig wezen
hoor Het minimumloon krijgt
u altijd en als 't lukt ook een
waardevast pensioen.
E. Hagedoorn
Breda
(ADVERTENTIE)
Moret Limperg, één van de grootste accountantskantoren in
Nederland, heeft een moderne organisatie, die sterk gericht is
op Internationalisering en geïntegreerde dienstverlening.
Kenmerken hiervan zijn o.a. de aansluiting bij Arthur Young
International en de samenwerking met Moret Gudde Brinkman
Belastingadviseurs.
Moret Limperg hanteert een gericht sociaal beleid, waarin
ruime ontplooiingsmogelijkheden, goede honorering en
vergoedingsregelingen, intensieve begeleiding etc.
Op verscheidene van onze 25 vestigingen zijn er uitstekende
mogelijkheden voor GEVORDERDE ASSISTENTEN
ACCOUNTANT, die een aantal jaren ervaring hebben en
studeren voor NIvRA of SPD.
Belangstellenden voor onze vestiging 's-Hertogenbosch/Breda
kunnen zich - in een strikt vertrouwelijke sfeer - voor nadere
informatie richten tot de heer H. A. Klerkx, Moret Limperg
Registeraccountants, Burg. Loeffplein 17-22, 5211 RZ
's-Hertogenbosch, tel. 073-123331.
BREDA - „We pikken het
niet meer; die katholieke leer
voor de vrouw zet ons allen in
de kou, nondeju!" Zo luidde
het refrein van een lied waar
mee vrouwelijke studenten
aan de faculteit voor godge
leerdheid in Tilburg onlangs
een forum over de ambtsoplei
ding open zongen. In bittere
bewoordingen werd de onder
geschoven positie van de
vrouw in de katholieke kerk
gehekeld. De conclusie van de
studentes kregen van de talrij
ke aanwezigen een warm ap
plaus.
De opstelling van de stu
dentes aan de Theologische
Faculteit Tilburg krijgt nog
meer reliëf in het licht van het
feit dat ongeveer dertig pro
cent van het totale aantal stu
denten daar van het vrouwe
lijke geslacht is. Dat is een fors
aandeel in dit van oudsher
mannenbolwerk De studentes
maakten ook duidelijk dat ze
de theologiestudie niet hebben
gekozen uit tijdverdrijf of
hobbyisme, maar dat ze na hun
opleiding in de kerk aan het
werk willen. Maar dan niet als
tweede- of derderangsfiguur.
De studentes vragen dat niet
meer, ze eisen dat. Naarmate er
meer vrouwen aan de faculteit
voor godgeleerdheid afstude
ren, zullen de bisschoppen va--
ker met hun eisen worden ger
conf ronteerd. En dat heeft nog
een extra dimensie als men be
denkt dat de theologische fa
culteiten in het algemeen wei
nig priesters meer afleveren.
De opmars van vrouwen aan
de theologische faculteiten is
slechts één symptoom van
enerzijds de vrouwenemanci
patie in de katholieke kerk en
anderzijds van het feit dat de
ambtsopleiding in de branding
staat. Op het forum in Tilburg
stond de volgende stelling ter
discussie: „De huidige situatie
rond het ambt kun je waarde
ren als een crisis of een ont
wikkeling. De crisisbeoorde
ling richt zich naar het verle
den en streeft naar het herstel
van het „oude" (handhaving
van het celibaat, uitsluiting
van de vrouw, inperking van
de positie van de pastorale
werker); de ontwikkelings
beoordeling richt zich naar het
nu en kenmerkt zich door
openheid naar nieuwe vor
men".
Dat de theologische fa
culteit in Tilburg de ontwik
kelingsbeoordeling is toege
daan, werd op het forum maar
al te duidelijk. Nu zijn theolo
gische faculteiten van oudsher
ook altijd kerkelijke laborato
ria geweest, waarin nieuwe
ontwikkelingen in gang wor
den gezet. Wat op deze facul
teiten al gemeengoed is gewor
den, dringt pas (veel) later door
tot de gehele kerkgemeen
schap. Het tekent alleen maar
de spanning waarin de ambts
opleidingen altijd verkeerd
hebben en tegenwoordig in
versterkte mate verkeren. De
ambtsopleidingen ervaren de
branding als iets pijnlijks, al
thans in Tilburg. Er vielen dan
ook woorden als „creatieve
ongehoorzaamheid" aan het
kerkelijke gezag; doorbraken
forceren in daarvoor rijpe si
tuaties. Hoewel een docent aan
de faculteit ook grote vraagte
kens plaatste bij het echte nut
van het conflictmodel.
Niet alleen in eigen land
staan de ambtsopleidingen in
de branding. In tal van ont
wikkelingslanden maken de
seminaries een radicale ont
wikkeling door. Daar wil men
ook een nieuw soort priesters
opleiden, waarbij de behoeften
van de gelovigen in eigen land
het uitgangspunt is. Dit on
derwerp kwam uitgebreid aan
de orde bij de viering van het
zestigjarig bestaan van het
Pauselijke Missiewerk voor de
Priesteropleiding in Ontwik
kelingslanden in Den Bosch
een week geleden.
Hoe die ei
gentijdse priesteropleiding er
uitziet, vertelde bisschop Pa
trick Itaka uit Tanzania in Den
Bosch. Familie, parochie en
bisdom dragen een student
voor de opleiding voor en ne
men ook de verantwoordelijk
heid op zich de student tijdens
zijn opleiding te steunen.
Hierdoor groeit de mentaliteit
onder de mensen dat „een
priester hun priester is die zij
hebben gekozen en opgeleid en
die voor hen is gewijd". De
opleiding is echter met alleen
wetenschappelijk gericht,
maar ook politiek en sociaal.
De priesterstudenten worden
volgens bisschop Itaka ge
traind in de politiek van de so
ciale revolutie van president
Nyerere van Tanzania. Ze ne
men op het seminarie en in hun
bisdommen ook deel aan de
politieke structuren van het
land. Het seminarie heeft ook
een eigen afdeling van de poli
tieke partij van het land en er
worden politieke vergaderin
gen gehouden. Achtergrond
van dit alles is volgens bis
schop Itaka dat de kerk moet
leren de revolutie te leiden.
De studiesecretaris van de
Pauselijke Missiewerken, dr.
Jan van Lin, gaf in Den Bosch
aan hoe in Azië de priesterop
leidingen op een keerpunt
staan en hoe dat ook daar
spanningen oproept. Hij voeg
de daaraan toe dat het decreet
van het Tweede Vaticaans
Concilie beslist niet alleen in
Nederland ter discussie staat.
Morgen is het in de katholie
ke kerk Wereldmissiezondag.
Overal ter wereld wordt in de
kerk dan geld ingezameld voor
de missie. Een deel van het geld
wordt aitijd besteed aan de
opleiding van ambtsdragers.
In Nederland, België en
Duitsland is het motto van
Wereldmissiezondag dit jaar
„Vreemden worden vrienden".
Op het terrein van de ambts
opleidingen is er in elk geval
veel gemeenschappelijks, te
gen wil en dank in.
JAN BOUWMANS
.iet pro-westerse Saoedt Ara-
oië voor Bagdad verkleinen
ook de Russische kansen op
wezenlijke invloed. Vandaar
dat, en Navo-waarnemers
gaan daar ook van uit, het
waarschijnlijk is dat Moskou
van partner wisselt.
Voor de Amerikanen, en met
name de regering Carter, zou
een ruil wapens tegen gijze
laars een electoraal succes
kunnen blijken van eerste or
de. De polls in de Verenigde
Staten worden steeds somber
der over de winstkansen van
Carter de gijzelaars voor 4 no
vember vrij te krijgen, dan
zulien de kiezers hem daar ze
ker dankbaar voor zijn. Er zal
Carter dan ook veel aan gele
gen zijn. Hoeveel dat bleek
donderdag toen Carter in een
analyse van het oorlogsgeweld
Irak als de aanvaller aanwees
en daarmee dus partij voor
Iran koos. Wat voor Sovjets
opgaat in de race om invloed in
de Golf, dat geldt voor de
Amerikanen zeker. Ze moeten
zien dat ze het verloren gegane
terrein dat onder het bewind
van de Sjah hadden terugge
wonnen wordt. De westelijke
vloot die voor de Perzische
Golf klaarligt is meer bedoeld
om het aanbod te ondersteu
nen. En snel Amerikaans han
delen is noodzakelijk om met
ook de laatste kans op invloed
te verspelen.
Wie naar de Arabische we
reld kijkt ontdekt ook nu weer
de enorme tegenstellingen die
er tussen de verschillende sta
ten bestaan. De mythe die er
vanuit gaat dat er zoiets als
Arabische eenheid bestaat is
de laatste vier weken definitief
ontluisterd. Het gemeen
schappelijke, de taal, de gods
dienst en de radicale overeen
komsten heeft toch niet kun
nen verhelen dat er wel dege
lijk diepliggende verschillende
belangen in de Arabische we
reld werken.
Moskou en Washington ma
ken in feite hij hun strijd om
invloed gebruik van bestaande
tegenstellingen tussen de Ara
bische staten. Daarbij kunnen
de geschilpunten even gemak
kelijk worden aangescherpt
als in het als in het geval van
een Arabisch-Israëlische con
frontatie. De Arabische wereld
bevat zelf genoeg springstof.
(ADVERTENTIE)
DE INTERNATIONALE
ZUID NEDERLANDSE
BEURS
De 29e Familie-Beurs'
voor zuidelijk-Nederland
Dagelijks t/m 26 oktober,
doorlopend van half 2 tot 11 uur;
op de zondagen van 11 tot 18 uur.
