dagelijks leven in de Tweede Wereldoorlog
bodem
ons
onder
bestaan was
weggevallen
ebeurt er
n Amsterdam?
OLGA Wtm
„Paus is kerngezond"
KERK in
beweging
VATIC AAN ONTKENT VERHALEN OVER
„DE GEHEIME ZIEKTE" VAN JOHANNES PAULUS
M. Meeldijk
Item van
buitenland
fenmei 1940 stortte ook Nederland in
{grond van de totale oorlog. Enkele
en later was het onder de laarzen van
gemechaniseerde Duitse strijdmacht
norzeld. Een nieuwe tijd was aange-
ken.
[hterbij
Symptoom
Onvoorbereid
Onwezenlijk
DEZE WEEK IN MARGRIET:"
KOPIEERMACHINE
ecnt bij specialisten: Versluis Project- en
onnrichters.
RUSSISCHE OPMARSCH VAN
TARNOPOLTOT CHERZON
Het verkeerde
Gewone burger
Goed wonen
goed slapen
Afgetobt
DONDERDAG 24 APRIL 1980
rking in de lobby van
He bij de Zimbabwean
Len uitgetrokken, waatu
Brie of vier jaar geen hu
feide infra-structuur)Vv.
K meeste mensen beseften dat niet. Men begreep niet
san «en toe was. Er was, in brede kring, een dof
I van onmacht, onzekerheid, hier en daar echt ver-
j De doorsnee-burger, zeker 95 procent van de Ne-
Inders was totaal onvoorbereid op wat hem te wach-
;aanJ l|ond.
i en ook nog een keeruI
[naar huis kunnen. Dat mi
wel frappante cijfers
ils je rekening houdt m
flachten van Nederknil
\jikkelingswerkers oud
geringe rendement tianhj
et is juist, deskundig!
duur en met name Nedtj
1 e deskundigen zijn bij
.er duur.
Dat neemt niet web
[Nederland een specifiek
:undigheid ter beschikki J
ft die in de ontwikkeling!
en soms hard nodig is
pe ook in vier of vijf jal
kunt „aanbrengen".
:n Nederlandse bagge
is iemand die een bepaal
t werk in zijn vingers hee:
.ls ik een Tanzaniaanvi
lang naar Nederland haa
heeft hij niet in die raat
'werk in zijn vingers. 1
'ien kan men met dat bad
erk vaak geen vijf ja3
ten. En dat betekent tocl
je voor de eerstkomendf
aangewezen bent, naai
[ontplooien van studiemo|
kheden voor mensen
ikkelingslanden zelf,
inbreng van Nederland
undigen. Dat geldt
e in de landbouw voorhal
ifieke zaken zoals ins«
lestrijding en grondondeij
Dat geldt in weg- en waf
iouw, maar het gaatmindi
oor het onderwijs endtgaj
eidszorg".
atuurlijk zal iedere tail
ning aan landen, diegra
rten hebben op hun bet)
balansen, erop gericll
ten zijn om die tekorten]
inderen en ze op den duij
te werken. Maar de perio
waarin dat van het IM
t gebeuren, is voor
[tal ontwikkelingslandej
oonweg veel te kort. Dij
h al zwakke economieéi
ben meer tij d nodig om ziel
te passen aan de sterk gel
;en olieprijzen en de sterlj
oeide wereldinflatie,
u zijn er twee mogelijkte
of het IMF geeft ze daar
t tijd voor - er is in dit op
t wel enige verbetering»
IMF-beleid te bespeur»
r te weinig en te langzaai
el er worden nieuwe faci-J
|iten voor de ontwikte,
fslanden in die omstandig
ien geschapen.
Eaarom ontwikkelt de H
bank nu de mogelijk"'^
aanpassingsleningen
mdellange termijn, die erop
pcht zijn de economie'
Et van landen als Tanza®'
amaica de tij d te gevenzkj
te passen aan de ge
>mstandigheden op de
Imarkt, zonder dat
de politieke idealen va
landen worden verwoei
bestuur van de Wereld-]
|ik zal daar over enkele
over beslissen.
Llaar tegelijkertijd moei®
[tegen die landen ze0?en',"l
len geen geld in een 1
Inloze put gooien. Binne I
kr jullie gekozen po««l
jetuur moeten er maa
|en genomen worden c
langere duur export en
t meer met elkaar in e f
ht te brengen.
In de laatste jaren is dl
tkant juist door de
hoogde olieprijzen e
Ireldinflatie zeer st® „J
ten en kon de export
nde meegroeien. Dsn
bus een programma on-
waarbij die expf»
r in het gelid kan k l
ar dat lukt natuurlij 1
een jaar. Daar zi)n „0.f
vijf of zeven jaar vo I
foorziet uvolgendj<>a^l
stijging van he 0-\
tds budget voor
gssameniverking
1,
krampachtige officiële
Liteitspolitiek had hem
lang® de waan gehouden
[inland,evenals in 1914,
de oorlog zou kunnen
L De Nederlandse man-
ij vrouwen zouden heel
leren wat bezetting door
Kjgsmacht van een totali-
Lme betekende. Zij gin-
jrfe'jn dagelijkse leven op
L De eerste tijd leek er
[weinig te veranderen.
Late de oorlog langer
Be, de Duitsers niet on
zinnelijk bleken en met
hg tegen de muur kwa-
|e staan, werd hun optre-
Jruter, gewelddadiger. De
[vervolging, het wegvoe-
[van tienduizenden ar-
[krachten naar Duitsland,
[odvonnissen tegen ver-
[trijders, het toenemende
aan allerlei goederen en
levensmiddelen deden
ïvloed gelden op het da
leven. De verloedering
om zich heen.
is er eigenlijk tot nu
^schreven over de wijze
pp die doorsnee-Neder-
oorlogsjaren zijn
tornen. Wat ze voelden,
naakten, dachten, deden
[lieten is nooit in woord en
ihet onderwerp van spe-
[aandacht geweest. Alleen
atom is het verschijnen
iet boek van de maand -
i jaar na het uitbreken
Ie oorlog voor ons land -
[ie! reilen en zeilen van de
pe burgers een gebeurte-
i belang. Het is dat nog
laidat de auteurs - Evert
•an, Madeion de Keizer
en Gerrit Jan van Setten - erin
zijn geslaagd heel wat van de
sfeer en werkelijkheid van die
jaren in woord, maar meer nog
in beeld, over te brengen. Dat
is van belang voor hen die het
hebben meegemaakt maar bij
wie na zoveel jaren de scherpe
kanten ervan zijn vervaagd.
Het is voor de jongere genera
tie die het allemaal „van horen
zeggen heeft" een boekwerk
dat een belangrijk stuk onbe
leefde nabije geschiedenis in
dringend naderbij brengt.
Allerlei stromingen liepen in
die jaren dwars door ons volk.
Aan de ene kant, bijvoorbeeld,
autoriteiten die vrijwel on
middellijk na de capitulatie
begonnen te denken - en soms
te werken - aan de wederop-
bouwvoorbereiding (Rotter
dam). Aan de andere kant de
weinigen die van de eerste dag
af begrepen dat verzet geboden
was. En daar tussenin die grote
meerderheid die dacht gewoon
te kunnen doorleven, vaak
bereid was het - met tegenzin
met de nieuwe machthebbers
op een akkoordje te kunnen
gooien. En die in toenemende
mate ervoer dat dat eigenlijk
niet mogelijk was zonder ver
lies van een redelijk gevoel van
eigenwaarde.
In het boek staan daarover
voorbeelden te over. Zelf heb
ik bij de intocht van de zege
vierende Duitse troepen in Den
Haag meegemaakt dat mensen
vriendelijk stonden te wuiven,
(ADVERTENTIES)
)e lijnste ontspanning voor het hele gezin,
ten verfrissing die u kunt
nemen wanneer u maar wilt
In goed voor de conditie.
Vemen daarom uzelf en
|m gezin, de kosten vallen
est mee.
bent welkom in
tize overdekte show-
om of vraag
icumentatie aan.
vjopsoi gommansvandevinnebv
Moeskampstraat 4 Venlo-Blerick Tel. 077-20642*
ZWEMBADEN - SAUNA S - ZONNE-ENERGIE - VERWARMING
sinaasappelen naar de veld-
grauwe soldaten gooiden. Als
gold het een aardige parade.
Wisten die mensen - geen
NSB'ers - veel? Ze waren niet
voorbereid. Na enkele dagen
begon die voorbereiding wel.
Godfried Bomans beschrijft,
twintig jaar na die meidagen
van 1940, een zo'n voorval dat
meer vertelt over „het dage
lijks leven" dan tientallen offi
ciële verordeningen. „Men be
greep in de verste verte niet,
waar men aan toe was. Van die
eerste dag is mij één ding bij
gebleven. Het gebeurde op de
Ubbergse veldweg (Bomans
studeerde toen in Nijmegen),
waar een Duitse soldaat
krachtig voortstapte om zijn
kazerne nog vóór de taptoe te
halen. Plotseling stak hij zijn
hand op en sommeerde een
fietser af te stappen. De man
voldeed aan dit bevel en bleef
afwachtend naast zijn rijwiel
staan. Wat er toen gebeurde,
was iets ongelofelijks. De sol
daat nam bedaard de fiets
over, alsof deze hem was aan
gereikt, zwaaide zijn been over
het zadel en trapte kalm de te
genovergestelde richting uit.
De vanzelfsprekendheid van
deze handeling, de rust waar
mee zij werd uitgevoerd en
tenslotte het bedaarde weg
fietsen waren zo verbijsterend,
dat de man niets deed dan be
wegingsloos zijn eigendom na-
ogen. Van woede of verzet was
geen sprake. Wat uit die blik
sprak was het doffe besef, dat
de bodem onder ons bestaan
was weggevallen". Zo'n klein
incidentje, jaren later geno
teerd, zegt meer over dat dage
lijkse leven dan dikke boeken
vol verhalen over krijgshan
delingen.
Nog zo'n, heel ander, inci
dent dat in dit boek aandacht
krijgt. Zeventien mei 1940 be
sloten B. en W. en vooraan
staande Rotterdammers dat
begonnen moest worden met
|Het hele programma van het kroningsfeest. Wie zijn er uitgenodigd?
A'aar zitten ze? Veel foto's. Historische achtergronden. Herinneringen
I®1 Oranje. Om straks nóg meer van de TV-uitzending te genieten.
Margriet is overal te koop, voor f 1,80.
Abonneren kan ook, dan betaalt u slechts f 1,50. Bel 023-319420
,Het budget is gebon"i„.
Nederlandse na" j,et I
men. Dat beteken Jjeti
jgt in de mate «aae>j
derlandse nation <|f I
n omhoog Baat r ziin|
oruitzichten <'aa|rge|ooffI'I
natigd somber, al 6j
nk zij onze aardg gjol' j
n, nog niet da* 0-j (tjB-J
npen boven het W'out is I
Maar veel bela e ^p-
e de kwaliteitvan, ,ere»f
rlening kunnen ver
In de loop der tijden evolueerde het
kopiëren enorm. Onze methodes
j verouderden de laatste jaren razend snel
orde technische ontwikkelingen. De
P'eerapparatuur werd al even snel aangepast.
t ^odemiseerd. Verfijnd. Wie zijn tijd bij wil blijven kan
•\anto~~!
^NUMEUBELEN-i
Versluis Project-en Kantoorinrichters BV
Breda: Ettensebaan 21
telefoon: (076) 223560
OFFICE-COMPUTERS"PROJECTMEUBILAIR*KOPIËERMACHINES"
ÏKW5A es MAUftttW LVCKO<*<iWT
Ho.Jt DOWJCTJHkG, HMfiT ip*
HST PROCES
PUCHSU
de voorbereiding van de op
bouw van een nieuwe stad na
de oorlog. Ze gaven een inge
nieur opdracht daarvoor eén
plan te maken. „Geen gejam
mer, geen geweeklaag, geen
gezeur", aldus concludeert
men in dit boek. Het aantal
puinruimers zou in de Maas
stad tot 36.000 aangroeien.
„Struisvogelpolitiek? Ten dele
ongetwijfeld. De zo rampzalig
verlopen vijfdaagse oorlog had
velen zo aangegrepen, dat zij
nauwelijks in staat waren zich
te realiseren dat voortaan op
menig terrein andere normen
en andere regels zouden gelden
dan zij gewend waren". Er was
geestelijke verdoving. Maar
ook, merkwaardig genoeg,
hoop. Hoop dat er een einde
was gekomen aan een lange en
verlammende periode van
werkloosheid, machteloosheid
van de gezagsdragers om aan
de crisis een einde te maken.
De doorsnee-burger had een
kaakslag gekregen. Was vaak
vrij onverschillig ten aanzien
van een parlementaire demo
cratie die geen antwoord had
kunnen vinden op de econo
mische en sociale uitdagingen
waarvoor zij in de dertiger ja
ren was gesteld. Een dreun, ja.
Maar ook, merkwaardig ge
noeg, een perspectief. Over het
algemeen moest de Nederlan
der uit die jaren niets hebben
van het nationaal-socialisme
en de Duitse machthebbers.
Maar hij voelde best wat voor
de inhoud van de stroom op
roepen om nu eindelijk de
handen maar 'ns uit de mou
wen te steken. In dit werk
wordt dat heel duidelijk on
derstreept. Ook die mentaliteit
is, vooral in de eerste tijd van
de bezetting, een werkelijk
heid geweest.
Dat wat merkwaardige op
timisme verdween vrij snel.
Steeds drukkender werd het
leven onder de vloed van ver
ordeningen, onderdrukking
van bevolkingsgroepen, toe
nemende distributie van le
vensmiddelen en de pogingen
van ons land via de gehate NSB
een, Duitse vazalstaat te ma-
WUNBERGH&CS*
De geallieerde luchtmacht gooide tienduizenden krantjes uit
boven ons land. Velen zochten die in bossen en weiden. Ze vorm
den begeerde lectuur, vooral ook omdat het bezit ervan door de
Duitsers verboden was.
Toen de laatste oorlogspe
riode in vele gemeenten geen
stroom meer geleverd kon
worden, kwamen er allerlei
hulpmiddelen op de markt, zo
als dit oliepitje.
ken. De propaganda die via
dagbladen, radio, film en wat
al niet voortdurend over die
burgers werd uitgestort had op
den duur een averechtse uit
werking. Vooral toen de
krijgskansen gingen keren en
de fraaie termen die de Duit
sers daarvoor vonden om hun
tegenspoed te maskeren zo
doorzichtig werden dat ze er
eigenlijk zelf niet meer in ge
loofden. Men luisterde meer en
meer naar de, verboden, uit
zendingen uit Londen van ra
dio-Oranje of de BBC. Men las
ijverig, maar meestal uiterst
voorzichtig om niet ontdekt te
worden, illegale blaadjes. Men
vertelde elkaar anti-Duitse en
anti-NSB-moppen. En men
probeerde, zo goed en zo
kwaad als nog mogelijk was,
dagelijks te blijven leven. Niet
heldhaftig. Want de overgrote
meerderheid van de Nederlan
ders poogde zich erdoor te
slaan zonder al te grote kleer
scheuren. Ze hadden wel de
pest aan de Duitsers en de
NSB'ers, maar dachten er niet
aan daadwerkelijk in verzet te
komen. Dat deed slechts een
kleine groep. Soms uit princi
piële overwegingen, soms aan
vankelijk uit zucht naar
avontuur. De gewone burgers
zochten het meer in spelde-
prikken. Ze leverden, bijvoor
beeld hun radio niet in toen dat
geëist werd. Of maakten het
apparaat eerst kapot. Ze be
groeven het weinige koper dat
ze hadden in hun tuin, toen de
Duitsers dat gingen vorderen.
En ze kankerden over het feit
dat er op den duur vrijwel niets
meer te koop was als wat ar
moedige jusblokken, kleizeep,
en allerlei surrogaten voor thee
en koffie.
Dit boek van de (mei)maand
1980 is een documentaire ge-
KOFFIESURROGAAT
Aan surrogaten moest men
snel wennen. Ze werden vaak
als bijzondere lekkernijen
aanbevolen.
worden van de gewone burger,
zijn leven en zorgen, zijn ang
sten en hoop, in vijf jaren oor
log. Het vertelt en laat zien, in
veelal met zorg gekozen illu
straties, hoe ingrijpend dat le
ven veranderde. Eerst onge
merkt, later steeds sneller. Het
presenteert een stuk levende
geschiedenis. Niet in de laatste
plaats doordat gebruik is ge
maakt van dagboekfragmen
ten, anecdotes, persoonlijke
verhalen uit die tijd. Die wor
den onderstreept door duide
lijke afbeeldingen van affi
ches, verordeningen, adver
tenties en wat dies meer zij.
Door dit alles heen kan de lezer
ervaren dat desondanks het le
ven - soms met horten en stoten
- „gewoon" bleef doorgaan.
Hij maakt kennis met uitdruk
kingen die in de oorlog tot het
dagelijkse leven gingen beho
ren, met artikelen en gebruiks
voorwerpen die een oorlogs
karakter droegen.
AI met al
een boek dat veertig jaar nadat
de oorlog over Nederland
raasde recht doet aan de grote
meerderheid van de Nederlan
ders die zich vijf jaar lang
staande moesten houden,
moesten overleven, en die de
zorgen vari elkë dag zonder
heldhaftigheid, maar ook zon
der veel ophef, moesten ver
werken.
JACQUES LEVIJ.
E. Werkman, M. de Keizer,
G.J. van Setten - „Dat kan ons
niet gebeurenHet dage
lijks leven in de Tweede We
reldoorlog (boek van de mei
maand 1980, uitg. De Bezige
Bij, prijs t/m 31 mei: f 22,50,
daarna 32,50).
ADVERTENTIE:
Uw woonplezier wordt kompleet
metOlga springboxen.
Bestel de Olga brochure, stuur Brfr'rw
f 1aan postzegels of maak f 1
over op postgiro 12002 t.n.v. Olga,
Postbus 16, 2300 AA Leiden.
omdatermorgenwéér 'ndagis.
(Van onze correspondent Piet Tummers)
ROME - „Paus Johannes Paulus II bezoekt over enkele weken
tijdens zijn Afrikaanse reis zes tropische landen in tien dagen.
Hij legt dan meer dan 18.000 kilometer af en houdt meer dan 20
lange toespraken. Verder maakt hij zijn opwachting op minstens
een dozijn ontvangsten en schudt hij duizenden handen. Denkt u
dat iemand die doodziek is zoiets zou presteren".
ning, die hij wilde geven op
voorwaarde dat we zijn ano
nimiteit zouden respecteren.
Dit antwoord gaf ons een
hoge Vaticaanse prelaat toen
wij hem deze week vroegen
wat er waar is van de nieuwe
beweringen in enkele Ita
liaanse dag- en weekbladen,
dat de paus al jaren lijdende
zou zijn aan een weinig voor
komende vorm van leukemie.
Volgens deze berichten, tot
tweemaal toe categorisch ont
kend door de Vaticaanse pers
dienst, zou de paus binnen en
kele weken tien kilo zijn afge
vallen. Hij zou sinds zijn uit
verkiezing enkele keren in het
diepste geheim een bloed
transfusie hebben gehad en op
Castelgandolfo zou een spe
ciale behandelkamer zijn in
gericht.
Het eerste bericht van deze
aard verscheen twee weken
geleden in het dagblad „La
Republica". Het werd terstond
door het Vaticaan gedemen
teerd. Een week later meldden
grote advertenties in de Ita
liaanse pers dat het weekblad
„l'Europeo" met een cover
story over hetzelfde onder
werp zou komen. Dat is inmid
dels geschied. Het verhaal is
opgesierd met een foto van een
duidelijk vermoeide paus Jo
hannes Paulus H. Opnieuw
werd het verhaal door het Va
ticaan naar het rijk der fabelen
verwezen. Toch blijft een deel
van de Italiaanse pers, ijverig
gevolgd door een aantal media
in het buitenland, melding
maken van „de geheime ziekte
van de paus". Dit was voor ons
een reden om een Vaticaanse
prelaat te vragen om zijn me-
„De paus", zei hij, „is in de
eerste dagen na zijn uitverkie
zing afgeschilderd als een at
leet. Hij maakte inderdaad
vroeger urenlange wandelin
gen en skiede graag in Polen
maar ook in de Abbruzzen,
toen hij in Rome verbonden
was aan het Poolse college. Hij
is dan ook eerder een atleet,
voor zover men dat kan zeggen
van een man van zijn leeftijd,
dan iemand die al vele jaren
lijdt aan een slepende ziekte.
Zo'n foto, waarop hij dodelijk
vermoeid staat afgebeeld, is bij
bepaalde gelegenheden best te
maken, maar dat wil nog niet
zeggen dat de paus ziek is. Re
ken maar dat hij er na afloop
van zijn komende Afrikaanse
reis weer afgetobt uit zal zien.
Wie van zijn gevolg, de meerei
zende journalisten incluis, zal
dan nog zo fris als een hoentje
zijn".
Er is ook beweerd dat het
zwembad, verleden zomer
aangelegd op Castelgandolfo,
een therapeutische functie
heeft. Onze zegsman hierover:
„De paus zal, zeker gezien zijn
verleden, best behoefte hebben
aan beweging. Als hij die zoekt
door af en toe, en dan nog zeer
beperkt, een baantje te trekken
in een eigen zwembad, hoeft
dat nog niet te wijzen op een
ziekte. Hetzelfde kan worden
gezegd van de ziekenkamers in
het Vaticaanse gebouwencom
plex en op Castelgandolfo. Ze
zijn er uit voorzorg, evengoed
als een lijfarts. Tijdens voor
gaande reizen is altijd een lij
farts in het pauselijk gevolg
meegereisd, maar de paus
heeft hem nooit willen con
sulteren, tot ongenoegen van
zijn begeleiders. De arts was er
meer ten dienste van enkele
hoogbejaarde kardinalen dan
voor de paus. Van al die bewe
ringen in de Italiaanse pers is
geen woord waar. De paus is
kerngezond en laten we bidden
dat hij dat lang moge blijven",
aldus onze Vaticaanse zegs
man.
IIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII»
iaminui
De vergissing lag voor de
hand: toen enkele maanden
geleden het eeuwfeest van de
Amsterdamse Vrije Univer
siteit werd aangekondigd,
raakte menigeen in de war.
Er was een jaar geleden al
uitgebreid gejubileerd bij het
100-jarig bestaan van de Ver
eniging voor Wetenschappe
lijk Onderwijs op Gerefor
meerde Grondslag. Van deze
vereniging is de Vrije Univer
siteit uitgegaan. De univer
siteit zélf viert dit jaar op 20
oktober haar honderdjarig
bestaan. Aan deze instelling
is de naam verbonden van de
grote Abraham Kuyper, van
een spotprent bekend als „de
geweldige". Zijn naam dook
in de vaderlandse kerkge
schiedenis op, toen in de ja
ren tachtig van de vorige
eeuw het dogmatisch calvi
nisme tot bloei kwam als
reactie op de vrijzinnigheid
binnen de hervormde kerk.
Dat leidde in 1886 tot de uit
tocht van de „dolerenden"
(zij die zich beklagen). De
nieuwe kerkgemeenschap
werd bekend als de Neder
duitse gereformeerde kerk.
Zij bond de strijd aan tegen
het modernisme, onder Kuy-
pers leiding, wiens politieke
en journalistieke begaafd
heid zijn faam bevorderden.
Zijn ideaal van een eigen,
rechtzinnig georiënteerde
calvinistische „Vrije univer
siteit" ging in 1880 in ver
vulling. Aan deze VU willen
we enkele woorden wijden.
Ook aan de studenten Want
op de eerste algemene verga
dering van de vereniging na
de jongste wereldoorlog
bleek, hoe belangrijk het
aandeel van de studenten
was geweest in het verzet te
gen de nazi's. Op deze verga
dering, nu 35 jaar geleden,
bleek de kracht van de prin
cipiële eenstemmigheid,
vooral van de studenten. Van
even groot belang was voor
de VU de morele steun van de
verenigingsleden, zoals
trouwens ook de steun in de
na-oorlogse jaren. Het zijn
vooral de georganiseerde
vrienden geweest, die grote
financiële offers hebben ge
bracht. In ieder meelevend
gereformeerd gezin kon je in
die jaren de groene busjes
zien met de afbeelding van
Kuyper. Bij iedere visite ook
werd met dubbeltjes, kwar
tjes en guldens het werk ge
steund.
Er zijn. intussen verande
ringen gekomen, al hebben
velen hun best gedaan om het
christelijke karakter van de
VU te handhaven. Het werk
groeide en daarmee ook het
aantal studenten, dat tot on
geveer twaalfduizend steeg,
tezamen met dat der facul
teiten, academische stafle
den en administratieve func
tionarissen. Enkele jaren na
de oorlog al kwam het proces
van staatssubsidie op gang,
al bleef de VU vooralsnog vrij
van staatsinmenging. Later
kon men een zekere pressie
van die kant niet ontlopen.
Er kwam een democratise
ringsproces op gang, dat ver
anderingen bracht in de staf
bezetting. Ook de studenten
werden in het beleid betrok
ken, onder wie er steeds meer
waren van een afwijkende
kerkelijke en politieke ach
tergrond. Het aantal niet-
godsdienstige studenten is
toegenomen. Ruim dertig
procent is onkerkelijk. Dat
heeft geleid tot een neiging
bij veel reformatorische ou
ders, om hun kinderen naar
niet-kerkelijke universitei
ten te sturen. Enige hoogle
raren van de VU hebben zich
daarentegen solidair ver
klaard met het bestuursbe
sluit, om communisten onder
de studenten uit bestuurs
functies te weren en zich ver
zet tegen de „te grote princi
piële verdraagzaamheid"
aan de VU. Dit alles vormt
vooralsnog geen verhinde
ring voor het feest. Er zijn
intussen negen eredoctora
ten verleend en op 27 novem
ber, ruim een maand na de
officiële datum, zal er in het
Amsterdamse concertge
bouw gefeest worden op een
wijze, die de kleine luyden
van weleer niet voor mogelijk
zullen hebben gehou
den