Gesprekken met vrouwen in nood
van gemiddeld een uur
RUIMTEVLIEGTUIG BIJNA TWEE JAAR TE LAAT
rallen
VENSTEE
OPEEN
VERANDERENDE
SAMENLEVING
aahgebVv,°t°rlopige tegels'
Grote beurt
pas na
100 vluchten
PE®8f
[HOEVEN
jE ZIT IN EEN geestelijk concentratie
kamp, maar zonder medegevangenen". Zo ty-
oeert in het onlangs verschenen boek „Vrou-
wenschemer" een vrouw de eenzame, soms
wanhopige worsteling wanneer je onbedoeld
zwanger bent.
Contact
Hersenspoeling
BOM-VROUW
AMERIKA'S SPACE-SHUTTLE, die
een revolutie teweeg moet brengen in
het ruimteverkeer, begint steeds meer
op een zorgenkind te lijken. NASA, het
Amerikaanse lucht- en ruimtevaartbu
reau, heeft langzamerhand erg veel
moeite politici en belastingsbetalers
duidelijk te maken waarom het project
steeds verder achterraakt op het oor
spronkelijke plan en bijgevolg bergen
geld extra vergt.
Tegels
Revolutionair
ik een paar jaar «j
gewoonte hadornuü
mijn kinfaret
troffen0p t-
had ik regel^I
tel eigenaardige en,J
ntussen is het mij j j
geworden dat ook a
lensen, van wie ik
dat die normal»
n situatie dezMl
ng hebben. Zij J
neer, dat ik het en]
nt dacht ,,dit is onner]
en een paar mfaJ
tot de ontdekkml
t ik mij die onverl
uitspraak absoluut
kon herinneren. Ei
hreef ik als een gek dl
n van
e mij
Jen
k"
ter
dat
ke
eer
equenties
hebben, bij
en als eenf
itdoven als een.
belang van een 9eda j,
er t finOT U»
A rt /T
belang van een
bepaald worden do
waarin zij niet va
zelfde gebeurt mij-i
nu een beetje vertnii
er- soms ook met mijl
invallen en gedachte
denk dat ook dit iel
thrijven te maken heeft
loop ik een hele dag li
n naar de gedachte dij
dag tevoren nog hadef
op dat tijdstip kttm
Dp dat moment van i
kon ik ze zo opschrij
maar, misleid
gezelligheid of zeil
•.hatting, heb ik dat m
en ze is spoorloi
oenen. Ik mom m
Ijes voor mij uit in f
dat ik het hele nefl
van mijn gedachte
mijn geheugen kan ojf
ik doorloop gebeurt
gesprekken
icten van de dag, mat
imt niets meer tevooi
Dan maakt zich (ocl
ien klein paniekje val
meester, alsof ik iel)
geraakt ben dat niet n
tngen is.
meen nu te begnjpe
omik altijd zo vlug mijl
hten en invallen moa
irijven. Dat heeft uiten
niets te maken met tal
aarheid en hun
betekenis, ofschoon
dat opschrijf, daan'
ker van ben. Maareetsl
schrijf ze op omdat it
ben dat ik ze
raak en ik weet oofc niet
nog wel ooit zullen tol
omen. Ik kan mij ntj
harte opwerken tot ha
Ipunt, dat belangrijkJ
chten, als trouwe ho
wel terug zullen k°mej
min als ik geloof dat ail
kansen zich herhalc"
eloof dan ook niet z|
dat mijn vergeten tl
m heeft met de onb
rijkheid van de inval.
ook niet dat het gehe
is om wetenschap^
telangrijke zaken te on j
len, maar, zoals He"1
son ongeveer zei, om fl'J
tale geborgenheid te MP
kan mij dan ook voo\
en, dat juist belangnj
'.chten en invallen dk.'n
nthouden en doordat"
len worden, pyn'f1
ten, p'rr'M
zouden
Dij voorkeur opl
n flits of insk'f
-'s een fcowe»!
waarin zij
kend is, dus
verken. En
annen uit
iraen »•-
niet vanwr
s moeilijk f
vergeten
het cental
annen uit het <*»-•
onze aandacht wa
orichtend dreigt e
F/i« tnrtm (ft.P. fUTlC
TV ty rti
functies m
al wel t'H
aankunm*
verre'f.
leven b'i
verge'"]
ntlS'l
Een van de j"
geheugen zal
t wat we niet a<
eren naar een
rond en zo het
■rmen, kortom:
jerdringen.
lugen onthouden J
dw veilig en vanze fj
i zijn en begeve
is betreden pade
tugen dient oti
sme. Bliksems zijn
als zij dichterb
den ze <*f9eleln den ito'
en licht en»orWüe
n. Wie er cons"? jf
verbindt en e
n van maakt,
tterend hoofd volj
Zo
en maar het
rijven.
invereLi
vij
InM1*71
VAN ZATERDAG 22 MAART 1980
Ondanks honderden bro-
hures> boeken, cursussen,
voorlichtende radio en ele-
visiedocumentaires, voor
lichting op school, ondanks
ons open en vrij praten over
seksualiteit, ondanks een
reeks makkelijk verkrijgbare
voorbehoedsmiddelen, wor
den er nog steeds vrouwen en
meisjes onbedoeld zwanger.
Duizenden en duizenden
iaarlijks.En wat moet je dan?
Theoretisch is het meestal
allemaal duidelijk, oplossin
gen wrden op een
dienblaadje geserveerd,
J maar met wie kun je nu eens
echt praten? De „Vrouw van
het concentratiekamp":
Waarom was er niemand,
niemand die vanuit haar
levnservaring die arm om je
heensloeg waar je naar hun
kerde". En even verder:
„Was er maar een oermoeder
geweest, een vrouw die van
uit haar eigen schemer een
koesterend lijf en een op
bouwend woord had kunnen
bieden, dan was het wat
draaglijker geweest".
Sinds kort is er iets dat die
koesterende oermoeder moet
I vervangen: Een zwanger-
schapsnoodtelefoon. Be
doeld voor dat echte gesprek.
Waar je midden in de
nacht, als het je allemaal te
veel wordt, begrip en aan
dacht vindt. De noodtelefoon
is een initiatief van de
Utrechtse hoogleraar (peda
gogiek) prof. dr. Rob Lubbers
en zijn theologie studerende
vrouw Els. Ze hoorden gere
geld verhalen over vrouwen
die maar bleven tobben over
een abortus, over een kind
dat ze afgestaan hadden on-
middelijk na de geboorte,
over de beslissing het onge
wenste kind „toch maar" te
houden.
Over die problemen was
(en is) weinig bekend. Ze
vallen buiten de officiële
hulpgebieden. Via redactrice
Emmy van Overeem van
NRC-Handelsblad deden de
Lubbersen een oproep aan
alle vrouwen die ooit onbe
doeld zwanger geweest wa
ren en daarmee „gezeten"
hadden, hun relaas op te
schrijven. Het ging om wat
prof. Lubbers omschreef als
„verhalen uit de vrouwen-
schemer". Waarover men
niet spreekt. Er kwamen
ruim honderd reacties. De
helft ervan is gebundeld in
het boekje „Vrouwensche-
mer" (uitg. Amboboeken
Baarn, 17,50). Uit die ver
halen bleek duidelijk, zo
constateerde prof. Lubbers,
dat een boekje alleen niet ge
noeg zou zijn. Er moest een
telefoon komen, een nummer
dat je kan bellen „als de
angst je aanvliegt over dat
wat groeit in je buik" schreef
mevrouw Van Overeem.
De telefoon kwam er snel,
dank zij de Stichting HOZ
(Huwelijk Relaties Ouder
schap Zwangerschap) in
Utrecht. HOZ - even ter ver
duidelijking - is geen hulp
verlenende organisatie, maar
meer een service-instituut.
Er zijn een kleine twintig
organisaties en verenigingen
bij aangesloten, met samen
een half miljoen leden (meest
vrouwen). HOZ heeft geen
standpunten, doet niet mee
aan acties, maar leidt ge
spreksleidsters op. Vrouwen
die in hun eigen vereniging
de problemen bespreekbaar
kunnen maken, zoals dat
heet. Heel eenvoudig gezegd:
HOZ ontdekte (toen de let
ters HOZ nog stonden voor
Hulp bij Ongewenste Zwan
gerschap) dat voorlichting en
hulp niet voldoende zijn. Te
technisch en kil jneestal. Je
moet over je problemen kun
nen praten. HOZ-directeur
Wim Zandvoort zegt:
„Problemen die voortvloeien
uit gebrek aan contact met
anderen, moet je oplossen
door dat contact'mogelijk te
maken".
En zo geschiedde: De
Zwangers chapsnoodtelefoon
is er. Die is dag en nacht „be
vrouwd" doorvrijwilligsters,
van wie de meesten een trai
ning van de HOZ gehad heb
ben. Er zijn momenteel een
dertig vrijwilligsters voor de
telefoon. Ze offeren graag
een nachtrust op voor zusters
in nood.
En die nood is kennelijk
groot. Vorige week woensdag
bijvoorbeeld werd vanaf vijf
uur 's middags tot de volgen
de morgen door 103 mensen
gebeld. Niet iedereen kon
helaas geholpen worden,
want de gesprekken duurden
gemiddeld een uur! Een be
wijs dat het niet gaat om in
formatie, hulp, maar om ge
hoord te worden.
Driekje Zeelenberg, pro-
jektleidster van de HOZ,
heeft de eerste weken regel
matig bij de noodtelefoon ge
zeten.
„Wat me vooral opvalt",
zegt ze, „is dat de vrouwen
die bellen het kennelijk no
dig hebben langdurig en
persoonlijk te kunnen praten
zonder dat iemand zich be
moeit met wat ze zeggen. Er
is niemand die zegt wat ze
moeten doen, die kletst of
scheldt. Als je onbedoeld
zwanger bent, ben je kwets
baar, sta je verre van sterk,
en als dan iedereen weet wat
je moet doen, hoe je denken
moet, voel je je gehersen
spoeld. Ik kan me voorstellen
dat het dan een verademing
is iemand op te bellen die je
niet kent, maar die wel naar
je wil luisteren, en die je niet
bedilt, die er geen belang bij
heeft wat je uiteindelijk be
slist". Wim Zandvoort bena
drukt nog eens dat de HOZ en
de vrijwilligsters van de te
lefoon volstrekt onbevoor
oordeeld willen helpen. Dat
alle maar dan ook alle waar
den en meningen van de op-
belsters gerespecteerd wor
den. „Het gaat er om dat je
die vrouwen laat vertellen,
en dat ze dan zelf tot een be
slissing komen. Helemaal
zelf, anders krijgen ze het
later gegarandeerd moei
lijk".
Het gaat overigens niet om
ongewenste zwangerschap
pen.
Iedereen die behoefte heeft
aan contact over dit soort za
ken, mag bellen. Driekje
Zeelenberg: „We kregen
vrijwel onmiddellijk een te
lefoontje van een boze vrouw
die zei: „Wel een telefoon
voor vrouwen die in ver
wachting zijn, maar er is
niets voor vrouwen die een
kind verloren hebben bij de
bevalling'. Daar is deze tele
foon natuurlijk ook voor. Er
belde een BOM-vrouw (be
wust ongehuwde moeder)
die klaagde dat haar familie
haar uitkoste. Opvallend is
hoeveel vrouwen bellen die
zo te zien een normaal huwe
lijk hebben. Ze zijn zwanger,
niets aan de hand, maar dan
hebben ze ineens geen zin
meer in vrijen, en dan blijkt
manlief dat niet te accepte
ren. Ik sta er echt verbaast
over dat zoveel vrouwen
steeds weer zeggen: mijn
man vindt, denkt, meent.
Alsof ze zelf geen mening
mogen hebben". Hoewel het
een noodtelefoon is, en de
gesprekken gemiddeld een
uur duren, kan er ook gebeld
worden voor eenvoudige in
formatie. Driekje Zeelen
berg: „Ik kreeg een telefoon
tje van een vrouw die zei dat
ze vier maanden in verwach
ting Was, barstende koppijn
had en zich afvroeg of ze een
aspirine mocht. „Zeer ze
ker", zei ik, „maar waarom
bel je ons?". En toen kwam
haar „nood":
„Ik durf om halfelf 's
avonds de huisarts niet
meer te bellen: zijn vrouw
bekt me dan verschrikke
lijk af".
WIM KUIPERS
De zwangerschapsnoodte-
lefoon kan dag en nacht gebeld
worden: tel. 030-328200. Wie
nadere informatie wil, of zich
eventueel beschikbaar stelt als
vrijwilligster, kan de HOZ bel
len, of schrijven; Stichting HOZ,
Nieuwe Gracht 23, 3512 LC
Utrecht, tel. 030-313257 of
313707.
Columbia: NASA's zorgenkind
Zou de eerste shuttle
gevlogen hebben in juni
1979, het zal nu naar alle
waarschijnlijkheid in het
eerste kwartaal van 1981
worden als er tenminste
verder geen problemen
rijzen.
Al met al heeft het ruim-
tevliegtuigproject tot nu toe
al 2,5 miljard gulden meer
gekost dan m 1971 werd ver-
I wacht - en dat op basis van
ae waarde van de dollar in
1971. Voor 1981 alleen al
heeft NASA 1,6 miljard gul
len extra gevraagd aan het
j Congres. Dat geld zal er ove
rigens wel komen, vooral
I omdat niet alleen burger
maar ook militaire projecten
j afhankelijk zijn van de
shuttle en steeds meer in het
I niuw komen. De produktie
.klassieke" eenmalig
bruikbare raketten loopt
namelijk af.
NASA gaat overigens op
rijn beurt steeds nadrukke-
l'lker met het beschuldigen-
e vingertje wijzen naar
ockwell International in
alrfornië, bouwers van het
reusachtige ruimtevliegtuig,
a het verkeer tussen aarde
n satellietbaan tot routine
m°et maken.
Rockwell heeft de zaak
?pnï xTSecht §eorganiseerd,
De fabriek heeft
c, "«fel afgeleverd op de-
bhceerbasis, dat nauwelijks
i, r dan een kaal kar
at j hitteschild, be-
ratf' i Uit liefst 30-000 ke~
tegels, was maar
'«"ik af. Zelfs de mo-
I- 1tr^aren niet aanwezig.
«WN wilde NASA echter
m j e afleverdatum
2?Unen en kwam met
resfeTa °Vereen dat het
ceerhs Werl{ °P de lan"
sis zou gebeuren.
zich-in
Probleem een nleuw
vlucht,, ?an: ffjdens de
CaPe-on11a 6 fabriek naar de
boeinp t, rug van een
shuttle" (vf bleek de
tegei, 'ranbia een aantal
Hetoin j bben verloren,
lijli g dan wel voorname-
'ilh van w °m de stroom"
teren toesteJ te verbe-
maar NASA kreeg
argwaan ten aanzien van het
leeuwendeel van de tegels die
wél op hun plaats waren
gebleven. Er werd besloten
tot het trek-testen van alle
tegels, terwijl op de Cape bo
vendien een grote ploeg ij
lings gecontracteerde
„ruimte-tegelzetters" aan
het werk ging om losgelaten
en ontbrekende tegels weer
op hun plaats te brengen. Al
snel werd duidelijk dat één
man per week ongeveer één
tegel kon zetten, aanzienlijk
minder dan men theoretisch
had verwacht. En bovendien
bleek de hechting tussen de
body van het toestel en de te
gels in veel gevallen verre
van ideaal. Tezelfdertijd gin
gen ook de hoofdmotoren tij
dens test problemen opleve
ren: brandstof pompen wei
gerden en er deden zich en
kele kleine explosies voor.
Ook moesten de motoren een
paar keer voortijdig worden
uitgeschakeld op de proef-
stand om erger te voorko
men. Die problemen zijn in
middels opgelost.
Al met al vindt NASA nu
dat de shuttle een betrouw
baar ruimtevliegtuig is en
dat de risico's tijdens de eer
ste vlucht niet groot zullen
zijn. Maar wel vindt het bu
reau dat werkelijk alle tegels
moeten worden beproefd en
dat geen enkel risico moet
worden genomen terwille
van een spoedige lancering.
Toegegeven moet worden
dat shuttle een zeer revolu
tionair systeem is, in de ver
ste verte niet te vergelijken
met de benauwde eenmalig
bruikbare capsules zoals
Apollo en de nog altijd in ge
bruik zijnde Russische So-
joez.
Het meest bijzondere aan
de space-shuttle is in feite
dat hitteschild, dat telkens
opnieuw bruikbaar is en het
toestel in staat moet stellen
minstens honderd vluchten
te maken voor het aan een
grote beurt toe komt. De
shuttle zal - hopelijk dus
volgend jaar - vertikaal
starten als een raket, vliegen
als een ruimteschip en lan
den als een vliegtuig. Bij de
start staat het toestel - even
groot als een DC-9 - verti
kaal gemonteerd tegen een
John Young (rechts), een van de twee astronauten die een maidentrip met de Columbia
zullen maken, in Houston in gesprek met onze ruimtevaartredacteur Piet Smolders.
Voor het doen van landingsoefeningen werden verschillende space-shuttles op de rug
van de Boeing 747 op een hoogte van acht kilometer gebracht en daar losgelaten. Op deze
comfortabele manier werd ook de shuttle Columbia in maart 1979 van de fabriek naar de
lanceerbasis Cape Kennedy vervoerd.
-
Op de grootste vrachtwagen ter wereld wordt het eerste
ruimtevliegtuig Enterprise uit de assemblagehal gereden.
De combinatie werd in mei 1979 gebruikt om de aansluitin
gen op de startplaats te testen. De space-shuttle leunt"
tegen de grote brandstoftank en, aan weerszijden daar
van, twee opduwraketten aan.
De Enterprise maakt een geslaagde landing na zijn eerste vrije proefvlucht.
reusachtige brandstoftank
en twee opduwraketten op
vaste brandstof. Bij het ver
trek werken de drie hoofd
motoren van de shuttle en de
twee van de opduwers. Op
veertig kilometer hoogte zijn
de opduwraketten uitge
brand: ze vallen terug aan
parachutes om uit de oceaan
te worden opgevist. Later
kunnen ze weer worden ge
laden en nog eens gebruikt.
De grote brandstoftank is
leeg juist voor de shuttle in
zijn baan om de aarde komt.
Die tank wordt afgestoten en
verbrandt in de dampkring.
Dit is het enige stuk van de
shuttle-combinatie dat niet
terugkomt op aarde. Een
maal in zijn baan opent de
shuttle de deuren van zijn
grote laadruim (capaciteit
dertig ton!). Meegebrachte
satellieten kunnen dan met
een grote grijparm eenvoudig
worden uitgezet in de ruimte.
Ook kan de shuttle het Euro
pese Spacelab vervoeren.
Dat blijft in de vrachtruimte.
Aan boord daarvan zullen
ook Europese astronauten
een week tot een maand kun
nen werken.
Na afloop van hun missie
sluiten de ruimtevaarders de
vrachtdeuren en de shuttle
keert terug naar de aarde.
Het hitteschild wordt in de
bovenste lagen van de damp
kring roodgloeiend, terwijl
de snelheid door de wrijving
met de lucht terugloopt tot
zo'n 500 kilometer per uur.
Tenslotte landt de shuttle als
een zweefvliegtuig op een
landingsbaan van enkele ki
lometers lengte. Hij kan dan
opnieuw worden klaarge
maakt voor een trip naar de
ruimte. Er zijn tot nu toe vier
ruimtewaardige spaces-
huttles door NASA bij Roc
kwell besteld: de Columbia,
de Challenger, Tie Discovery
en de Atlantis.
Intussen worden op de
fabriek maatregelen gê-
nomen om een herhaling
van de ellende met de
eerste shuttle te voorko
men en inderdaad het
tweede ruimtevliegtuig
compleet op Cape Kenne
dy af te leveren,
PIET SMOLDERS
i
4.