£HOW°«n zo
Betty van der Laan
weg uit omroepland
VARA komt met twaalf uur
Amerikaanse televisie
UW
Na 40 jaar
i
Nederlands Dans Theater beweegt
op ritme van New York
waard?
Prijzen voor Een huwelijk
Gebeten
op
muziek
isberichte
Samenstelling: EagtM leemans en Dirk Veiling»
Afgrijselijk
Beeldje
Op Hilversum III en via Radio Stad
Amsterdam zal ze nog wel eens te horen
zijn, maar voor de rest is het fini. Betty
van der Laan wordt vijfenzestig en moet
er dus - zeer tot haar spijt - uit.
illllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIlllllllllMllllllllllilllllllllll^
TROS
|c£ STEM VAN DINSDAG 19 FEBRUARI 1980
te Curasao, ACji
lari, Acmaea 17
pr Curacao, 15
Alkmaar jg
Vcteon 11 te Ba
ada Smits tg
Anna Broere
iGenua.Britsuim
linie nr Hambun
1 te Al Bakr, Dar)
|Punta Cardon 1
laine), Deltadred,
tocos eil. nr Sing-
lift-2 16 100 w Bo,
Jung, Duivendretl
ldam,Dosinal845
|ni Mena al Ahi»i
ilory 16 te Hotte"
Master 18 te Ro
P mhaven 16 vn Sar
yerpen, Gardenia.
Fulgur 18 t.a. Dj«
Six 16 te Philade
Hrecht 16 250 0 Rt
pr Vancouver, Lail
17 nr Douala,
Island 17 60 zoTyj
id, Macoma 20 ti
verw., Nedlloj
te Suez, Ncdllo-
18 40 n Biak nrFi
lyoto 19 te Coloml
Jllloyd Loire 17 3i
ll. nr Suva, Nedlloy,
[te New York, Nedl
Jkerk 17 vn Tegal.
Nieuwland 16 40
rissabon.
1.88-1
4.30 - 4 51
6.46 - 6.71
108.75 - lli.il
21.75 - 24.7J
3.80-4,
r1.61- I.1
Irk
|nk
ik
[croon
foon
Ring
loon
peseta
Ik
rachme
46.00 - 49J
117.00 -120'
44.50 -47.51
37.75 - 40 7
15.29 - 15.5
33.50 - 36.5
2.70 -3.0
50.25 - 53.2
4.40 - 5.6
fcr 7.85 - 10 1
3.90-4
Inkoop per kil
verkoop per kil
Js: Inkoop per kil
Iverkoop per kil
Weliswaar zijn er
re inkomensgroe-
et eerste gezicht
lelijkheden (auto
lak, telefoon vrij,
liten enzovoort)
In Modaal wat bij-
likt dat verhou-
Js veel harder aan.
lie f 400.- netto per
Iient en er f 100.-
1 klust, voegt een
I zijn inkomen toe.
ad met een ton zou
00.- zijn. Dat zou
|n het oog sprin-
d is van oudsher
et een hoge bclas-
Dat de zwarte
desondanks nu zo
n is volgens som-
teken van een al-
verloedering. Zo
Heertje het niet
oretisch zie ik het
eken in het parle-
t'n allen af wat we
leten aan belasting
s. Daar komt ver-
ictator aan te pas.
olgens wordt er in-
:>p grote schaal van
Dat betekent dat
jesluitvorming er-
ntsporing is".
ïsterdamse effecten-
?t de obligatiesector
van vrijdag werd
et gedaan. De ver-
maar het verlies laf
ubbeltjes en één gul'
kt vielen er klapp®
beurs flauw met een
p 161,60, Als oor-
re genoemd, doordat
icht zijn en ook het
Akzo zakte tachtig
elfs 1,20 op 69."
cent prijsgeven "p
mveranderd 19;":
ernational een wins'
tjes op 119,70.
;ing ondanks het car-
kelijk vloeit een volk
Deli steeg 2,50 op
derd was op 45,9"
ging iets achteru'1,
pf 88,20 en NedUoyd
n Ommeren bleef °P
moest Nationale Ne'
.ten. Het fonds verloof
nk liet zestig cent l>f!'
\BN bleef staan °P
st de koersen over een
ne-Delft verloor -
te 1,10 op I6.J0;
ide op 62,10. Hok
52,20, VMF 1,50 0P
32 en Begemann 1
ventig cent terug
3 op een laatkoek
Wolfgang
Amadeus Mozart, vol
gens sommigen de
grootste componist aller
tijden, een man met een
grote bek en een blaas
kaak. Wel volgens de
Engelse toneelschrijver
Peter Shaffer wiens
„Amadeus" thans gaat
in het National Theatre
te London en dat nogal
wat sensatie heeft ver
wekt. En dus enorm veel
publiek trekt, 's Morgens
beginnen de files van
kaartenkopers zich al te
vormen om acht uur.
De voornaamste .rol van
het stuk, die van Antonio
Salieri, Mozarts rivaal aan
het hof van Wenen, wordt
gespeeld door Paul Sco-
field, in de wereld ver
maard geworden door de
film „A man of all seasons"
Salieri, componist aan het
hof van keizer Joseph II van
Oostenrijk, is in het begin
een man op wie niets valt
aan te merken maar hij
wordt allengs opgevreten
door jaloezie voor Mozarts
musicale genie.
Hij tracht Mozarts kan
sen in Wenen te dwarsbo
men en zorgt mede voor
diens armoede en vroege
dood en zegt zelfs, als hij
oud is geworden dat hij de
grote componist heeft ver
giftigd, een legende die vol
gens Mozart-historici on
juist is.
De rol van Mozart wordt
gespeeld door Simon Cal
low, die van zijn vrouw
Constanze door Felicity
Kendall. De regie van
„Amadeua" voerde Sir Pe
ter Hall.
De Londense kunstcritici
waren zeer verdeeld over
het stuk, dat tegen het eind
van dit jaar ook te New
York zal worden opge
voerd. Die van de Londense'
Evening News was er op
getogen over, James Fenton
van de Sunday Times had
verschrikkelijk veel be
zwaar tegen een van de zin
nen die Mozart in de mond
werd gelegd en tegen de
namen die hij zijn vrouw
Constanze gaf, dwazighe-
den als „Darling Starling",
„Stanzi-Manzi", „Wolfi-
Polfi" en „Poopy-Peepee".
Het meest „obsceen"
vond hij dat de schrijver
Mozart had gemaakt tot een
„banale zowel als aanstoot
gevende man".
Sommige critici loofden
het stuk als „net geen
meesterstuk", anderen
kraakten het af als „afgrij
selijk". Hoe dan ook, der
gelijke uitlatingen beteke
nen vaak en dus ook in dit
geval: grote belangstelling
van het publiek, en een vro
lijk rinkelende kassa.
Peter Shaffer schilderde
Mozart als vulgair af en
wees daarbij op brieven van
de componist. „Het portret
van Mozart komt mij voor
als zeer eerlijk geschil
derd", aldus Shaffer. „Hij
was een man die nooit he
lemaal volwassen schijnt te
zijn geworden".
Shaffer heeft aan het
voorbereiden en schrijven
van zijn stuk twee en een
half jaar besteed. „Ik vind
dat men kan aannemen dat
hij wel heeft gesproken zo
als hij schreef, en dat is al
lemaal te vinden in zijn
brieven en vooral in die aan
zijn nicht Maria Anna
Thekla Mozart.
„Ik heb niets gefanta
seerd of gedacht dat niet in
die brieven terug is te vin
den. De hele familie Mozart
was zo. Het waren Salzbur-
gers, en provinciale Duit
sers uit die tijd waren be
hoorlijk rauw in de mond.
Ik geloof wel dat Mozart het
wilde doen om lollig te
zijn".
„De mensen zijn Mozart
gaan zien als een Dresd-
ner porseleinen beeldje.
Ik heb niet de bedoeling
gehad de spot met hem te
drijven. Ik bewonder
hem enorm".
Shaffer beschuldigde
sommige critici ervan dat
dezen hem „onder de gordel
hadden geraakt" door van
het drie uur durende stuk
drie minuten uit te pikken
waarin gemene taal wordt
gebruikt.
„Mijn stuk", aldus Shaf
fer, ook de schrijver van
„Equus". „gaat in werke
lijkheid over de betrekking
tussen talent en genie, tus
sen deugd en talent, en
tussen moraliteit en kunst".
„Amadeus" heeft iets
operette-achtigs ofschoon
er nauwelijks muziek in
voorkomt. Wanneer Salieri
zijn eerste gesprek heeft
met Mozart en hij daarna
uitroept: „Wat is deze pijn?
Ik was ineens bang. Het
kwam mij voor als hoorde
ik een stem van God en die
kwam van een schepsel
welks eigen stem ik ook had
gehoord; het was die van
een obsceen kind".
Op de achtergrond hoort
men dan het adagio uit
Mozarts Serenade in B mi-
59
Ze heeft veel moeite met hei
komende afscheid eind maart
én: begrijpelijk. Ruim veertig
omroepjaren zijn niet niks. -
Zeker niet als je dat werk ge
daan hebt, zoals Betty dat
deed, met een geweldige inte
resse voor de mensen, die ze
interviewde en vooral met
kennis van zaken. Hilversum
verliest met haar zonder meer
een „vakvrouw".
Twee uitspraken, die ze
voortdurend herhaalt, typeren
Betty van der Laan: „Je moet
blijven lachen, anders ben je
weg" 'en „Presenteren is een
vak; daar moet je geen potje
van maken". Met dat laatste
laat ze voorzichtig doorsche
meren, dat ze soms toch wel
eens moeite heeft met de wijze,
waarop sommigen tegenwoor
dig „radio menen te moeten
maken".
Voor Betty waren er altijd
drie uitgangspunten: gedegen
informatie geven: het verhaal
menselijk benaderen en de
problemen begrijpelijk op ta
fel leggen. Dat ze daarin
ruimschoots geslaagd is, be
wijzen de talloze reacties, die
haar „Middagjes Stoomradio"
opleverden, maar ook haar
„Koning-Klant" -periode voor
de teevee en de uitzendingen
voor mannen „Op leeftijd" en
„Boven de zestig". f
Betty zal die reacties missen,
zoals ze ook het terugvallen in
een brok anonimiteit betreurt.
Ze heeft het altijd fijn gevon
den - daar komt ze eerlijk voor
uit - herkend te worden. Of dat
nu op een buitenlandse
vakantie was door een me
vrouw, die iets wilde weten
over een Koning-KIant-thema
of in de Amsterdanse tram,
vanwege haar melodieuze
stem: ze vond het heerlijk op
gemerkt te worden.
Die stem vormde destijds
het begin van alles. Wie
Betty van der Laan vraagt
hoe ze bij de radio kwam,
krijgt een wonderlijk ver
haal te horen.
Haar vader was overleden en
liet haar wat geld na, waarvan
ze een wereldreis besloot te
gaan maken. Voor de oorlog
kostte dat maar ƒ.1200,-. Een
maal in Indië was Betty zo
verrukt van dit land, dat ze de
boot de boot liet en een baan
accepteerde als secretaresse
van de Sr iëteit in Batavia.
In die .ie maakte ze de
notulen van vergaderingen en
las die in een volgende bijeen
komst voor. Tijdens een zo'n
zitting vroeg iemand haar of ze
wel wist, dat ze een erg fraaie
stem had en of ze niet een test
voor de omroep wilde maken.
Op dat moment ging voor haar
de radiowereld open.
Eerst als nieuwslezeres in
Batavia, daarna als omroep-
ster in Bandoeng. Gedurende
de oorlog verbleef ze in een Ja
pans interneringskamp en na
de bevrijding ging ze direct
terug naar Nederland, waar de
Wereldomroep haar als
nieuwslezeres inhuurde.
Haar belangrijkste om
roepjaren bracht ze echter bij
de Vara door, waar ze „enorm
fijngewerkt" zegt te hebben, te
midden van een stel prima
collega's. Wel geeft ze toe, dat
het haar toch wel iets deed „de
laatste jaren, als steeds nieu
we, jonge collega's haar van
wege haar leeftijd met „u"
aanspraken.
Eind maart legt Betty offi
cieel haar functie neer. Hob
bies heeft ze amper. De radio
betekende alles voor haar en
daarom wil ze proberen „los-
vast" nog het een en ander te
blijven doen.
Vaststaat, dat ze bij Ra
dio Amsterdam een ,,se-
nioren"-programma gaat
maken en verder hoopt ze
via Hilversum III haar al
lereerste beroep van
nieuwslezeres op gezétte'
tijden nog uit te kunnen
oefenen.
Betty van der Laan.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiMiiiiiiiiiiim
59
George Dillards nieu
we valse tanden
scheepten hem op met
problemen van een on
gewone soort. Zij re-
layeerden het pro
gramma van een ra
diostation in Connecti
cut en de muziek, die
hij alleen kon horen,
hield hem 'snachts
wakker.
Het bleek dat metaal
in de nieuwe tanden het
signaal van de zender
oppikte en zijn kaken
werkten als verster
kers. Dillard plaatst nu
'snachts zijn gebit op
het nachtkastje en
slaapt veel beter.
Het NCRV televisieprogramma „een huwelijk" is op het jaarlijkse internationale televisie- g
3 festival in Monte Carlo onderscheiden met twee prijzen. Actrice Josee de Ruiter kjeeg voor haar j=
H rol van een jonge referendarisvrouw die een platonische liefdesverhouding heeft met een officier
de Gouden Nimf voor de beste actrice. Regisseur Gerard Rekers is onderscheiden met de j=
3 „Unda-prijs" voor het beste drama, een Zilveren Zuil. 5
S „Een huwelijk" is gebaseerd op het verhaal „Zwijgen" van de Nederlandse schrijver Marcel- 5
5 lus Emants.
'4 lijkt merkwaardig,'
I ?r "''gerekend de socialis-,
omroep VARA heeft zich
I „belegd bij het einde van
i^nheerschappij van ons
ui,/81, omroepbestel en de
tfl ge inval van de
mmercék t.v. De VARA
ito, een <ommerciële afde-
'opn '1 ®eda(,hten die de om-
a j s taks sterk moet maken
Vn! T concurrentiestrijd.
tchinr P, aatste de VARA ver-
enti 6 ""alen grote adver
tentie waar'n °P een Privé-
inav manier tv-program-
Werden aangekondigd.
;o^n, Amer'kaanse aanpak,
ÏARa en ze8gen> maar de
bril 8aat no® verder' Op 26
Omr^een 2aterdag, zendt deze
^JH>van's middags drie tot
's nachts drie een reeks Ameri
kaanse programma's uit in
„The All American Show". Er
wordt op dit moment keihard
gewerkt aan een samenvatting
van alles wat de commerciële
Amerikaanse tv te bieden
heeft: spelletjes, sport, kin
dershows, series en nieuwsuit
zendingen en ook de steeds op
duikende reclamespots.
Voor de monsteruitzending
is Nederland I helemaal
schoongeveegd. Na midder
nacht presenteert Sonja Ba
rend een talkshow op de yan
kee-manier, waarin W.L.
Brugsma onder meer media
deskundigen, politici, recen-
centen en gewone kijkers aan
het woord laat.
De makers van „The AU
American Show" zijn de Ach
ter Het Nieuws-medewerkers
Joop Daalmeyer en Hans
Emans. Het doel van de uit
zending is de kijkers in Ne
derland te laten zien wat com
merciële tv eigenlijk precies
voorstelt en waarvoor politici
en omroepbazen nu zo bang
zijn. Het publiek zal nu op de
eerste rij zitten en zelf kunnen
beoordelen of de Amerikaanse
programma's echt slechter of
gevaarlijker zijn dan de onze.
De makers constateren dat
veel omroepen nu al een groot
deel van hun programma's in
Amerika kopen. Ideeën voor
spelletjes en shows worden in
de V.S. opgedaan en voor
sommige beeldbuisprodukten
uit de States staan de omroe
pen in de rij.
Over wat we op de 26ste
april precies te zien krijgen,
kan de VARA nu nog geen zin
nig woord zeggen. Zeker is dat
er binnen en buiten de omroep
stevig gediscussieerd zal wor
den over de vraag of het de
VARA écht gaat om een brok
eerlijke voorlichting of er ge
woon sprake is van stuntwerk,
dat meer met zieltjes winnen
dan met eigen identiteit" te
maken heeft.
De TROS gooit het aan de
vooravond van het Commer
ciële Tijdperk over een andere
boeg. De leden van de Tweede
Kamer hebben een brief ge
kregen waarin de TROS pleit
voor dagtelevisie, of liever tv
vanaf drie uur 's middags en op
den duur vanaf twaalf uur.
Alleen als dat gebeurt kan
het omroepbestel concurreren
met de satellieten, meent de
TROS. Deskundigen van deze
omroep hebben berekend dat
voor deze zendtijduitbreiding
geen verhoging van de kijkgel-'
den nodig is. Alleen: de STER-
uitzendingen rond zeven uur
's avonds zouden terug moeten
komen, wat 30 tot 50 miljoen
gulden op zou leveren. De
STER zou volgens de TROS
toch meer armslag moeten
krijgen „om een eventuele
buitenlandse commerciële
zender bij voorbaat de wind uit
de zeilen te nemen".
Uit de initiatieven van VA
RA en de TROS blijkt dat er na
de eerste verontwaardigde
I^LsT de eerste uitvoering van „Side Walk" van de Engelse
choreograaf Christopher Bruce heeft het Nederlands Dans
Theater in Scheveningen daverende bijval geoogst in een uitver
kocht huis. Bruce werd er meer op de planken geroepen. Hij
deelde in de hulde, die hij ook naar de orkestbak verwees.
Joop Daalmeijer.
reacties op de komst van com
merciële tv via satellieten toch
in omroepland hard wordt ge
sleuteld aan nieuwe formules
om de zuilen overeind te hou
den door ze aan te passen aan
de omstandigheden die de ko
mende jaren snel zullen veran
deren.
DIRK VELLENGA
Side Walk is eigenlijk een
pianoconcert, dat Constant
Lambert in 1933 na een bezoek
aan New York te hebben ge
bracht, schreef voor piano en
voor nog negen solo-instru
menten. Jazzritmes en blues-
achtige schema's zaten in de
drie zalen, waarmee het ge
beuren van een ochtend, mid
dag en nacht in de wereldstad
werd verklankt. Drukte, vro
lijkheid, opwinding en snel
heid wisselden elkaar af, even
als romantiek, melancholie, en
hartstocht.
Het ballet was oorspronke
lijk gemaakt voor het Lon-
demse ballet waarvan Bruce
tot voor kort artistiek leider
was. Drie dansers en drie
danseressen voerden het uit.
Voor Den Haag maakte Bruce
een nieuwe versie: voor zes
dansers en drie danseressen
met een geheel nieuw laatste
deel. Toen waren het zes indi
viduen, nu waren de dansers
onpersoonlijk en toonden al
leen de danseressen echte ka
rakters.
Uitvoerenden waren: Ar-
lette van Boven, Marly Kno-
ben, Pauline Schenk, Chris
Jensen, Peter Lawrence, Ric
Mccullough, Eric Newton, Me-
chael Sanders en Leigh War
ren. Pamela ontwierp de kor en
kostuums. Het programma
was aangevuld met „Msa Gla-
golskaja" een ballet van artis
tiek leider Jiri Kylian op de
gelijknamige muziek van Loes
Janacek. Tot half maart wordt
dit programma nog uitgevoerd
in Scheveningen, Amsterdam.
Enschede, Eindhoven, Rotter
dam, Utrecht en Leeuwarden.
„Side Walk" wordt, aangevuld
met andere balletten, voorts
herhaald in Arnhem, Ensche
dé, Groningen, Rotterdam,
Nijmegen, Helmond. Almelo
en Ede.
