andohar ziedt van woede
Regime
ontziet
islam -
bwoners van tweede stad van Afghanistan zien toekomst somber in
►ND
Moslims vermoeden
een schijnvertoning
Extra-extra
Extra-Extra
R33
Cursus
Aanzien
Steun
Plunderen
Twijfel
Gelukkig
leloof
Kracht
Afghaanse moslim-vluchtelingen knielen voor het gebed, dat vijf keer per dag gehouden wordt.
- V
visie in, zoals een waarnemer
nogal cynisch opmerkte, de
„show die is bedoeld om de is
lam in ere te houden". Maar de
meeste moslims laten zich door
al die grootmoedigheid niet om
te tuin leiden. Volgens hen be
staat de nieuwe regering louter
uit „kafirs" of ongelovigen. De
laatste berichten melden dat
de Sovjet-Unie speciaal opge
leide geestelijken uit Samar
kand naar Afghanistan stuurt,
maar deze berichten zijn on
betrouwbaar
Karmals voorgangers wron
gen zich in allerlei bochten om
zich naar de islam te richten,
maar tegelijkertijd besteedden
ze veel aandacht aan de jon
gere generatie. De cursussen
Russisch die in Kaboel worden
gegeven, worden druk bezocht,
hoewel Engels nog steeds de
eerste taal is. Onder de oude
regimes waren de kantoren
van de communisten en de
scholen vaak verenigd in één
gebouw. Op de Afghaanse
scholen moeten de leerlingen
per dag 1 uur uit de koran le
zen, maar men vermoedt dat
duizenden schoolverlaters in
de afgelopen 18 maanden naar
Moskou zijn gestuurd om daar
hun studie voort te zetten en
waarschijnlijk extra lessen te
krijgen in „de ideologie van de
kafirs (de ongelovigen)"
Naar verluidt bevinden zich
onder de onlangs vrijgelaten
gevangenen ook enkele Isla
mitische geestelijken die zich
openlijk hadden verzet tegen
de hervormingsplannen van
Amin die in een betrekkelijk
kort tijdsbestek ingrijpende
landverdelingen wilde door
voeren. Bovendien dwong
Amin de vrouwen, tegen wil
van hun echtgenoten in, om
naar school te gaan. Waarne
mers zijn echter van mening
dat de Islamitische geestelij
ken niet zozeer bezwaar had
den tegen de hervormingen op
zich als wel tegen het feit dat
de regering via deze maatre
gelen de absolute macht aan
zich wilde trekken.
Westerse waarnemers heb
ben de aanpak van de marxis
ten vergeleken met een ijzeren
vuist in een dameshandschoen.
„De communisten hebben be
grepen dat zij met snelle ver
anderingen de oudere genera
tie alleen maar tegen zich in
het harnas zouden jagen"; al
dus één van hen. „Daarom
concentreren zii zich op de
jongeren. Hun aanpak ggtuigt
van gezond marxistisch ver
stand".
De Iraanse ambassade, in
theorie een bolwerk van de Is
lam, heeft zich de afgelopen
drie weken opvallend stil ge
houden. Kennelijk kunnen de
Afghanen zich niet helemaal
vinden in de uitleg die de aya
tollah Khomeiny aan de Islam
geeft. Van de moslims die ik in
Kaboel heb gesproeken, hoor
de ik dat ze wel een Islamiti
sche Republiek willen, maar
dat ze de Iraanse stijl „verstik
kend" vinden.
Zoals het zich laat aanzien,
hebben de Afghaanse marxis
ten de ontwikkelingen in Iran
genegeerd. De anti-Ameri
kaanse uitlatingen van de
ayatollah verschillen nauwe
lijks van Karmals uitspraken,
maar de Iraanse revolutie
komt bijna niet aan bod in de
zwaar gecensureerde pers.
(COPYRIGHT THE GUAR
DIAN - DE STEM)
van de ijzeren islamitische
vuist niet onderschatten. Nié
mand zou dit beter moeten
weten dan de Westerse diplo
maten die zich de afgelopen 18
maanden al eerder hebben
vergist. Maar tot nu toe hebben
de Afghaanse marxisten,
waarschijnlijk op aanraden
van Moskou, een opvallend
zachte lijn gevolgd met be
trekking tot de islam. De
nieuwe Afghaanse president
Karmal begon zijn eerste rede
voering met de traditionele is
lamitische woorden: „In de
naam van de mededogende en
genadigde Allah".
Hoewel de marxistische leu
zen van alle kanten weerklin
ken, concentreert het leven van
alledag zich nog steeds rond de
moskee. De marktlui brengen
hun waar aan de man in de
nauwe steegjes rond de grote
Pole-Khesteh (Brug van ste
nen) moskee. Afgelopen zon
dag werd hier een nationale
rouwdienst gehouden om de
slachtoffers van Karmals
voorganger, Hafezollah Amin,
te herdenken. Ondanks de gure
wind verdrongen zich lange
rijen moslims'voor de poorten
van de moskee om het geden-
kenboek te tekenen ter nage
dachtenis van de familieleden
die zijn bezweken aan de mar
telingen van Amins beulen.
De plechtige sfeer werd
slechts verstoord door jongelui
- blijkbaar leden van de com
munistische partij - die de
buitenlandse pers wilde wijs
maken dat de plechtigheden
werden gehouden om uiting te
geven aan hun afkeer van het
Amerikaanse imperialisme.
Merkwaardig genoeg staan de
Verenigde Staten op dit mo
ment in zo'n hoog aanzien dat
een buitenlander in moeilijk
heden slechts „Hi" hoeft te
roepen of zijn buitenlands
paspoort hoeft te laten zien om
onmiddellijk naar een veilig
heenkomen te worden geleid.
Daar komt nog bij dat er in
Kaboel nog verschillende
moskeeën zijn bijgebouwd na
de revolutie van april 1978. En
verschillende islamitische
geestelijken uit Kaboel ver
schijnen regelmatig op de tele-
n de zwarte band
sportvereniging
de 10 jaarlang de
>ower-lift-lokaal
eiten is deze, 1.90
in het dagelijks
te en de kantine be-B1-
rommel die wijl
werd ook voor nop]
1. Zowel de voetbalT
Axel als ik moestenj
werken voor
laamse wielerclub]
maar een bedankje]
gen. Na mijn jubi-1
was ik als sportman]
olledig gedesillusio-]
bekende druppel die]
doet overlopen was]
Voor mij hoefde hef]
en ben er mee
beslissing moeilijk]
voor Rinus Mar-f
c merken aan de pan-
nodig heeft om rustij!]
kunnen praten. ue-J
aar zijn mening over]
ers in het algemeen]
38-jarige Axelaar he I
dat er door zoveel]
zo vroeg wordt gf'j
lelf voel ik me n°g
noet alles doen. Fie'',
n en zwemmen, enfin
sunder zijn. Dat is i
r je body. De top halen 1
een all-rounder me I
een gezonde body e"
de sport zijn voortui]
langrijk.
ffw Afghaanse rebel poseert hier met een Russisch machinegeweer, dat hij gebruikt zou hebben in gevechten tegen Sovjet-tanks.
Een Russische tank in een van de straten van Kaboel.
(Door Liz Thurgood)
[KANDAHAR - De inwoners van Kandahar zien de toe
rist somber in. Ze zijn niet gelukkig met het nieuwe
Pumunistische regime, de teleurstellende handel en het
flemende toerisme, maar bovenal niet gelukkig met de
e invasie van Russische troepen en tanks. Toen de
ssische troepenmacht kort na Kerstmis onuitgenodigd
p intrek nam in de op één na grootste stad van Afgha-
T an' daalde de stemming in Kandahar tot beneden het
"Punt.
ker)
"ing van de Zeeuu?
den in twee vacatur
amheden (ambtena
ikele cursussen, z°a
'an sportieve recre^.J
ïdder uit Goes mo«e' I
hikking te stellet-
rband met zijn w'erarj
ingen verhuizen (na
ct zijn bestuursfunc j
de vacatures °P eaJ
aangetekend, dat rn
ogebondenheiden
voetbal en het rcci
lvoetbal actief waSjp„
land meent, dat geZ
:t goed is. dat men
e "nssisehe troepen heb-
(it ''unishviibare sporen
Platen in de brede,
I straten van Kanda-
CL ,2'ct men geen Rus-
En atl'n op straat. Al-
Pdei-6' v"egve'd, waar de
L, "e Sovjet straaljagers
ia «n"1 uur °pstijgen en
|li achterlaten in de
IJ, 'auwe lucht) wordt
lL''«waakt. Elke avond
Lj et 'egertrucks door de
Wdtk iWOrdt de bevolking
iWrl sPrekers gewaar-
bir;,,,. voor half negen
■tri,:.6?1'11 omdat ze anders
|»orden#Pen doodgeschoten
lLA[8haanse hoofdstad
lopende 0n,?erd^. aan
loepen bevolkings
im is épn daarente-
•enwk verbonden ge-
aP die nu bijna over
loopt van woede. Een dag na
dat de staatsgreep in Kaboel
bekend was geworden, braken
er straatgevechten uit tussen
Afghaanse en Russische mili
tairen enerzijds en de inwoners
van Kandahar anderzijds. Het
aantal doden is niet bekend,
maar men zegt dat er 12 sol
daten zijn gedood en minstens
twee keer zoveel burgers die
slechts gewapend waren met
stenen, stokken en messen.
Het verzet brak uit toen de
autoriteiten een avondklok
van 8 uur instelden en daar
strikt de hand aan hielden. Uit
protest besloot de bazaar om
een traditionele acht dagen
durende staking uit te roepen
en drie Russische textielarbei
ders werden door een woeden
de menigte gestenigd.
Een jonge student vatte de
positie van de Afghanen in een
Een Russische soldaat op patrouille passeert een Afghaanse
dorpeling op een bergweg nabij Kaboel.
paar woorden samen: „We
hebben geen wapens, alleen
maar stokken en stenen. Maar
we blijven vechten tot het bit
tere einde". Deze woorden heb
ik nog vele keren gehoord tij
dens mijn tweedaags verblijf
in Kandahar.
De inwoners van Kandahar
zouden niet zo overmoedig zijn
als ze zich niet verzekerd wis
ten van de steun van de guer
rilla's die zich in de bergen bij
de Pakistaanse grens verscho
len houden. Met de auto is men
binnen anderhalf uur bij de
bijna 100 kilometer lange
bergketen die Afghanistan van
Pakistan scheidt.
Kandahar, bakermat en
vroeger hoofdstad van het mo
derne Afghanistan, ligt op vele
kilometers afstand van Kaboel
waar verreweg de meeste Rus
sische troepen zijn gelegerd.
Men schat dat er ongeveer 350
Russische militairen op het
nog door Amerikanen ge
bouwde vliegveld van Kanda
har zijn gelegerd. Verkeers
vliegtuigen die de luchthaven
hebben aangedaan, maken
melding van rijen Russische
helikopters en Mig-straalja
gers.
In de weekends maken de
Russische militairen met hun
echtgenoten een wandelinget je
in de fletse middagzon. Russi
sche militairen houden vanaf
de uitkijktoren de omgeving in
de gaten. Op de landingsbaan
staat om de 20 meter een tot de
tanden bewapende Russische
militair. Het is een komen en
gaan van vliegtuigen van de
Russische vliegmaatschappij
Aeroflot die Russische offi
cieren afzetten en ophalen.
Een combinatie van Muja-
heddeen guerrilla's en Russi
sche troepen hebben gezorgd
dat Kandahar op een bezette
stad lijkt. De handel met Pa
kistan gaat gewoon door, maar
zeven maanden geleden moest
de regering een vlieglijn ope
nen op Kaboel omdat vervoer
over de weg onmogelijk was
geworden door de hinderlagen
die door de guerrilla's waren
gelegd. Buitenlanders kunnen
beter binnen blijven, omdat ze
anders het risico lopen voor
Russen te worden aangezien.
Roofbenden die de anarchie
uitbuiten, kunnen, naar het
lijkt ongehinderd, plunderen
en stelen.
Geen enkele bus waagt het
nog om alleen de 450 kilometer
lange afstand naar Kaboel af te
leggen. In een konvooi van 10
of 12 bussen trekken ze naar de
Afghaanse hoofdstad. De
bussen worden onderweg vaak
gecontroleerd, maar in de eer
ste bus naar Kandahar zaten
geen Russen en de gewapende
escorte vertrok snel.
In Kandahar blijft de angst
voortleven. De nieuwe rege
ring van Babrak Karmal heeft
beloofd om de gevreesde ge
heime politie, de KAM, te ont
binden, maar de inwoners van
Kandahar geloven daar niet
veel van.
Net als in heel Afghanistan,
is ook in Kandahar de loyali
teit van de veiligheidstroepen
aan twijfel onderhevig. Een
jonge politieambtenaar klaag
de bitter over de aanwezigheid
van de Russische troepen en
kwam tot de conclusie dat
„Afghanistan een slecht land
was geworden om in te leven".
De felste geluiden komen uit
de grote blauwkoepelige mos
kee die zich tegen de horizon
aftekent. Een jonge Islamiti
sche geestelijke, gehuld in een
witte tulband en een wijd gol
vend gewaad, zei enigszins
plechtig: „De mensen zijn ver
anderd. Je kunt de woede uit
hun ogen aflezen. Ze haten de
Russen". Volgens hem zijn
cellen van de onbekende Mu-
jaheddeen guerrilla's actief in
Kandahar en de omliggende
dorpjes en onderhouden ze
voortdurend contact met de
guerrillabases bij de grens.
De islamitische geestelijken
zijn zich goed bewust van hun
mogelijke invloed en gaan ui
terst voorzichtig te werk. Ze
roepen niet op tot de jihad
(heilige oorlog) en evenmin
vragen ze om de terugtrekking
van de Russische troepen.
Maar ze houden de gebeurte
nissen in Kaboel nauwlettend
in de gaten en luisteren regel
matig naar de buitenlandse
radiozenders.
Het is niet helemaal duide
lijk wie er opdracht heeft ge
geven om de bazaar te sluiten
na de straatgevechten in Kan
dahar. Volgens een man die
met gedroogd fruit op de markt
staat, was het idee afkomstig
van de islamitische geestelij
ken die het economische leven
van Kandahar wilden stilleg
gen. Een ander zei echter dat
het werk was van „buiten
staanders", waarmee hij doel
de op de Mujaheddeen guer
rilla's.
De nieuwe gouverneur-ge
neraal van de provincie, She-
navaz Shenavani, ontkent dat
er oppositie is onder de islami
tische geestelijken of de
marktlui die zich van oudsher
nauw verbonden voelen met de
islam. Net als zijn collega's in
Kaboel houdt Shenavani vol
dat „de mensen erg gelukkig
zijn met de nieuwe politieke
situatie" en dat de oppositie
afkomstig is van „agenten van
de imperialistische mogend
heden, zoals Amerika, China of
Saoedi-Arabië.
De 38-jaar oude gourver-
neur heeft carrière gemaakt in
het leger waar hij werkte op de
afdeling communicatie. Hij zei
dat hij door het Centrale Co
mité in Kaboel tot gouverneur
van Kandahar was benoemd
vanwege „zijn bekendheid met
het gebied".
Toen Shenavani in zijn li
mousine vertrok van zijn
ambtswoning om ergens de
eerste steen te gaan leggen,
keurden de inwoners van Kan
dahar hem geen blik waardig.
Ze draaiden zich demonstra
tief om of staarden somber
voor zich uit.
Kandahar beschikt slechts
over stokken en stenen en het is
nog niet duidelijk hoe de op
standige bevolking zonder fi
nanciële hulp en moderne wa
pens hun vijandige gevoelens
ten opzichte van de Russen en
de nieuwe regering om kan
zetten in effectieve actie.
(COPYRIGHT
THE GUARDIAN
(De Stem)
sport van acht tot|
laus Rudi Meyler,
In het kleine wittel
Ie grote stimulator]
brt in het Aarden-
noor Liz Thurgood)
KABOEL - In de
Iffige Afghaanse
lofstad Kaboel roept
,ffluëddzin de gelo
ken vijf keer per dag
[tot het gebed. Hoe-
1 het in de stad we-
[ft van de Russische
(ldaten, wordt de ou-
Ilslamitische traditie
[ere gehouden.
Jget nieuwe regime van
Ibrak Karmal, dat met
lun van de Sovjet-Unie is
jnstalleerd, heeft tot nu
[geen pogingen gedaan
l (je rol die de moskee in
I nationale leven van Af-
lanistan speelt, af te
lakken. Integendeel, de
luwe regering toont res-
Jct voor de Islamitische
Estelijken en spant zich
ienschijnlijk tot het ui-
ste in om de diepgewor-
jde, conservatieve reli-
|uze gevoelens niet te
■etsen.
nie meeste moslims denken
liter dat de nieuwe regering
j schijnvertoning opvoert,
it alles blijkt dat de Afgha-
n niet gelukkig zijn met de
fsische invasie en dat men
volgens Washington,
00 militairen en 1200
tks die in december over het
ltd heen denderden, liever
i dan komen. Nog geen
Lelt na de Russische inter
file riep een geestelijke in
tboel op tot de heilige oorlog
lad) om de Russische troe
ft uit Afghanistan te verdrij -
In andere delen van het
1 weerklonken gelijksoor-
jt geluiden.
Je wijze waarop Karmal de
slims aanpakt, is van cru-
al belang in een land waar
oa 90 procent van de 15
Ijoen inwoners het islami
te geloof aanhangt. De
ite Afghanen behoren tot
Het nieuwe regime van Babrak Karmal dat met steun van de
Sovjet-Unie is geinstalleerd, heeft nog geen pogingen gedaan om
de rol van de moskee in Afghanistan af te zwakken.
het soennisme, de belangrijk
ste stroming binnen de islam.
Shi'iten vindt men onder de
Perzisch-talige Hazara's en in
de westelijke stad Herat. In de
noordelijk gelegen provincie
Badakshan vindt men nog een
groot aantal Ismaëlieten.
Volgens waarnemers is de
kans niet groot dat de opposi
tie zich verenigt onder de vleu
gels van de islam zoals in Iran
is gebeurd in de strijd tegen de
sjah. „De islam vormt hier
geen bedreiging", aldus een
Westers diplomaat. „De op
standelingen zijn slecht geor
ganiseerd en hebben nauwe
lijks wapens. De Russische
soldaten bevinden zich in een
vreemd land en schieten zon
der gewetenswroeging iemand
Toch moet men de kracht
