FJC^MT vrfB Hit
LPG en de
angstpsychose
GEBRUIK AUTOGAS
ZAL VERDUBBELEN
Walter K
LbhSs J. Bannink:
„LPG-rampenfonds
is verplichting"
Gas geeft brood op de plank
BI
k^V«nên
Verontrust
Incident
ZATERDAG 19 JANUARI t
l
i
T« T
v t -,\ 5 S^>-
.'«I
MtimiS'i
W:
fi
if
rr*>
m
•V.
f
-;
ItBIADISCH Ballet, pro-
,Hie van Akademie der
"k tg in Berlijn zal op 22 ja-
fel i" het Luxortheater te
^am de Bauhausten-
fcsteUing in het Bouwcen-
um aldaar openen Daarna
trecht. Het ballet recon-
rueert de jaren twintig, in
Kf ontwikkeld door beel-
;„d kunstenaar Oskar
chlemmer en door choreo-
raaf Gerhard Bohner.
SATER brengt op 26 janua-
in Utrechts schouwburg, de
remière van Rode Zondag van
ueVor Griffith; speelt in het
alië van 1920 en gaat over
•rhouding tussen politieke en
ersoonlijke activiteiten.
ZEVEN vette dagen, is de
tel van een Heyermanspro-
uktie door Toneelgroep Ap-
ei Vijf eenacters van deze
federlandse schrijver worden
>t een geheel aaneengeregen,
remière in maart.
HONDERDSTE Jaargang
het tijdschrift Toneel
èatraal is afgesloten met
ubbelnummer. Veel reacties
p de jaren vijftig, zestig, ze-
entig en tachtig. Veel onvrede
iet het bestel; de omroep en de
ositie van de vrouw etcetera.
ONDERDRUKKING en
jrzet ook bij Proloog in
'ordt wild en doe mooie din-
ai". De première is op 19 ja-
lari in de Rasa te Utrecht.
J. 1
USA).
De regering van een LPG-aanvoerend land is ten
opzichte van haar burgers verplicht een speciaal
rampenfonds te stichten. Deze stelling bepleit de
Vlissingse loods J.M. Bannink in de een dezer dagen
verschijnenende januari-editie van de Nederlandse
Loods.
Bannink, hoofdredacteur van het verenigingsorgaan van
het Nederlandse loodswezen en tevens voorzitter van de
Vereniging Milieuhygiëne Zeeland pleitte er in een uitge
breide visie op LPG, ook voor om reders te dwingen een
hoge aansprakelijkheidsdekking te verzorgen. Dat dient
tevens te gelden voor exploitanten van gasterminals.
„Wanneer ten gevolge van een calamiteit onverhoopt
zo'n terminal of een gastanker verloren gaat, dan valt er bij
exploitant of reder weinig aan schadevergoeding te ver
halen omdat hun eigendom als total-loss mag worden be
schouwd", zo schrijft hij.
Bannink, die uit hoofde van z'n broodwinning dagelijks
met gasschepen temaken heeft, stelt ook een aantal veilig
heidsmaatregelen voor die scheepsbewegingen met gas
tankers op Nederlandse wateren moet vrijwaren van risi
co's. Hij neemt daarbij de regeling in de haven New York,
als voorbeeld. De Amerikanen hanteren daar zeer strenge
beperkingen voor de gasvaart. Voor de Rijnmond dient de
tankergrootte een limiet te hebben van 125.000 kubieke
meter. Voor de IJmond, het Noordzeekanaal en voor de
Westerschelde (Vlissingen, Terneuzen en Gent) dient een
maximum laadcapaciteit van 25.000 kubieke meter te gel
den.
Verdere maatregelen dienen te zijn:
Geen vaart met gastankers bij minder dan 3 kilometer
zicht, bij nacht, windkracht 8 en hoger.
Loodsdwang voor alle zeeschepen in het vaargebied
waar gastankers komen.
Verplichte begeleiding door een walradarketen.
Het tijdstip van aankomst 72 uur vóór aankomst melden
aan de haven van bestemming.
Een ongeval met een LPG-tanker op de drukbevaren
rede van Vlissingen kan volgens Bannink tot op een af
stand van 2000 meter (in de stad) ernstige verwondingen
veroorzaken. In zijn publicatie wijst de loods op een extra
risico van het varen met gas op de toch al gevaarlijke
Westerschelde: „Een opvallende bijzonderheid doet zich
op de rivier voor, waar op een afstand van 2000 meter van
de haveningang van Vlissingen-Oost en dicht achter de
zeedijk de kerncentrale Borssele is gelegen. Een ernstige
aanvaring met een gastanker op de Westerschelde kan
zelfs op een afstand van 2000 meter flinke schade aan de
gebouwen berokkenen. Men moet daarbij bedenken, dat
een schokgolf zich over het water vrijwel onbelemmerd
kan voortplanten".
Het zit in je aansteker. Je warmt er de soep mee op bij het kamperen en
misschien rijd je er wel 100 mee over de snelweg. Het heet LPG en eigenlijk is
het maar afval van die andere grote energiedrager; de olie.
Vloeibaar petroleumgas, zoals het in goed Nederlands genoemd wordt gaat een toekomst
tegemoet. Wat zijn de risico's LPG-aanlanding op de Maasvlakte, LPG in Vlissingen, gas
voor Gent en Terneuzen wil ook zo graag, immers gas geeft brood op de plank.
Door de sterke stijging van Chemical maar liefst 48 gas- Muller zat in de gordijnen,
de olieprijs heeft de vraag naar tankers. Het bedrijf gaf een verklaring
het relatief goedkope LPG een Een gaszaak, die in de op poten uit. De veiligheid van
hoge vlucht genomen. De olie- Zeeuwse Delta de afgelopen de omgeving zou op het spel
maanden nogal veel
maatschappijen en de chemi
sche industrie zijn er direkt op
ingesprongen. Petroleumgas is
in het gebruik 30 procent
goedkoper dan vergelijkbare
olieproduktcn.
Dow Chemical in Terneuzen
is grotendeels op butaan, een
LPG-soort, overgeschakeld.
Shell en BP bereiden in een
drachtige samenwerking de
bouw van een reusachtige
LPG-opslag op de Maasvlakte
voor. Datzelfde doet Eurogas
in de Vlissingse Sloehaven.
Oktober 1979 diende Trans
Energy USA onder de naam
Gasoctane een aanvraag in
voor 10 hektare aan de even
eens Vlissingse Quarleshaven.
Het bedrijf wil er butaan gaan
verwerken tot loodvrije benzi
ne. Zuidelijk van onze grenzen
staat Gent te dringen om met
Trammogaz and Petrochemi
cal Services te New York in zee
te steken voor de bouw van een
50 miljoen gulden kostende
gas terminal. Muller in Terneu
zen voert als agent de onder
handelingen voor de aanvoer
met 50 super gastankers per
jaar.
Een beetje verontrust door al
deze gespreide commerciële
aktiviteiten koos de Neder
landse regering voor een
hoofdaanlanding van LPG op
de Maasvlakte met ook aan-
voermogelijkheden in Amster
dam, Moerdijk, Terneuzen en
Vlissingen. Begin november
vorig jaar sprak de Commissie
Zeehavenoverleg zich echter
uit tegen het te sterk bundelen
van de LPG-aktiviteiten.
Vlissingen en Terneuzen met
name moesten gelijke kansen
krijgen als Rotterdam. „LPG is
van belang voor de versterking
van de Nederlandse zeeha
venfunctie", zo stelde men.
Beide standpunten tegen
strijdig of niet, betekenen al
leen maar het bevestigen van
een bestaande situatie. In Ter
neuzen werd afgelopen jaar al
600.000 ton LPG overgeslagen
en in Vlissingen 250.000 ton.
De aanvoer geschiedde per
schip. Ter illustratie: tijdens
de maand juli verwerkte Dow
opzien
baarde, was de aanvoer van
LPG naar Gent. Op 9 oktober
kondigde Hans Pey, gasspe-
cialist van Willem Muller
Shipbrokers in Terneuzen, met
enige ophef de komst van de.
Tramogaz-terminal in Gent
aan.
Pey beweerde van zichzelf,
dat hij de enige in Zeeland was,
die verstand had van gas. Zo'n
LPG-tanker kon met geen bom
tot ontploffing worden ge
bracht. Geen risico's dus voor
Terneuzen, Sluiskil en Sas van
Gent, de kernen, die doorsne
den worden door het kanaal
Gent-Terneuzen, de vaarweg
voor deze schepen.
De politiek wereld in de ka
naalzone en vooral de PvdA
toonde zich echter sterk ver
ontrust. Er volgden vragen in
de gemeenteraad van Terneu
zen en Sas van Gent. Die ver
ontrusting was vooral wat
Terneuzen betreft een beetje
dubbelzunnig. Men wilde na
melijk ook graag weten waar
om het gas Terneuzen ontglipt
was. De kruideniersgeest
mondde begin december uit in
een vrijwel unaniem onderte
kende motie waarin de raad
vroeg om het veilig stellen van
de LPG-aanvoer voor Terneu
zen, lees Dow Chemical. Een
soort smeekschrift voor gas.
Plet belang van de werkgele
genheid stond voorop, zo vond
men.
Kort daarvoor deed zich in
de Sloehaven een wat merk
waardig incident voor. De
35.000 brt metende LPG-tan
ker Garandi dreigde op een
stormachtige zaterdagmiddag
van z'n ankers te slaan. De fir
ma Willem Muller, die als
agent voor de gasoverslag in
het Sloe optreedt, mocht met
een van z'n slepers niet assis
teren. De kapitein oordeelde
de sleepboot te licht voor het
karwei en aanvaardde de
diensten van concurrent Unie
van Redding- en Sleepdien
sten, die de zaak met de drie
maal sterkere „Jerome Letzer"
vrij gemakkelijk klaarde.
hebben gestaan.
De LPG-lobby ten gunste
van Gent liet er ook geen gras
over groeien. De Internatio
nale Publiciteits Diensten
(IPD) in Terneuzen, een bedrijf
dat toevallig ook de public re
lations voor Muller verzorgt,
sprak van „een beginstadium
van een angstpsychose", ver
oorzaakt door onoordeelkun
dige publicaties. „LPG maakt
al geruime tijd deel uit van de
zwarte lijst die de milieube
schermers op zak dragen", zo
concludeert de IPD in haar re
cente uitgave van Ports Maga
zine. En er wordt nog aan toe
gevoegd: „In sommige gevallen
zijn dat notabene mensen die
zelfs al jaren lang op LPG rij
den". Volgens de IPD is het de
hoogste tijd dal het Gentse
initiatief" een verstandige be
geleiding krijgt met een ge
richt stuk voorlichting aan de
publiciteitsmedia". Een con
structieve benadering heet dat
dan IPD verzet zich ook tegen
een wegwuivende mentaliteit,
die alleen maar vernietiging
van alles wat met economie te
maken heeft, voor ogen heeft
om een nieuwe bestaansbron te
zoekenin frisse lucht en een
lege maag". Gas hebben we
dus letterlijk broodnodig,...!
Voor de Nederlandse over
heid is de LPG-aanvoer naar
Gent een moeilijk te controle
ren affaire. Het kabinet stu
deert momenteel op de risico's
en gevaren die een dergelijk
vervoer langs drukke woonge
bieden, soms op een afstand
van nog geen 100 meter, met
zich meebrengt.
Tot nu toe zijn er volgens
minister Tuijnman geen on
derhandelingen met België
geweest over de vestiging van
de LPG-terminal in Gent. Vol
gens de Zeeuwse milieuin-
spektie is de kanaalzone van
Zeeuwsch-Vlaanderen niet
rijp voor dergelijke grootscha
lige aanvoer van LPG. Mogen
we Hans Pey geloven, dan is
het risico vrijwel nihil. Zijn
standpunt: „Zelfs een bom is
nauwelijks in staat een onge
luk met een gastanker te ver
oorzaken".
PAUL DE SCHIPPER
Camping Los Alfaques in Spanje: gruwelijk bewijs van het gevaar van kleinschalig LPG-
vervoer (per spoor of tankauto).
HAMELINK, Jacques, komt
23 januari om 20.00 uur in
i Openbare Bibliotheek van
:eda vertellen over zijn werk.
MARTINUS Nijhoffprijs
ior vertalingen is toegewezen
in Joegoslaaf Janko Moder
or zijn vertalingen van Ne-
rlands werk in het Sloweens
aan Hans van Pixteren voor
jn vertalingen van Frans
irk in het Nederlands.
Vrijdagavond. Het kunstzinnige
ormalige koninklijke paleis aan d
n Internationaal Centrum voor Cl
n Christus! Er is een wat gelaten
•istallen luchters aan het plafond
lien met een toepasselijke drank:
-camera en fototoestellen worde
Klokslag negen uur. Een
'art voorhang gaat open. Een
igeman (26) met ontbloot
venlijf en omhangen met een
de mantel („ordinaire syn-
etische jersey" zegt mijn
lurvrouw) neemt plaats op
n podium. Naast hem gaat
:n andere man (39), zitten;
ihuld in zwarte mantel. Ma-
lilleur Delfosse, een vrien
delijke grijze dorpskapper, be
nt het gezicht van de „rode"
an te bewerken: baard; gri-
een om 21.11 uur zet hij hem
m doornen kroon op. Came
l's zoemen. Een flesje „bloed"
ordt over zijn gezicht ge-
uppeld...Ecce Ho-
0...Publiek apathisch; nipt
icrima Christi.
De ceremonie herhaalt zich.
21.22 uur krijgt „de
varte" een wat blondere
juik op; waarna om 21.27 uur
eerste Christus zijn kroon
'erdraagt aan zijn collega.
si bloed drupt. Identieke
aatjes...Ecce Homo's. Beide
sristussen geven elkaar de
ind. De zwarte gooit zijn
antel af. Een zwart-wit ge
reept voetbaltruitje, de reli-
dfacht van onze dagen,
ordt zichtbaar. De Lacrima
iristi-glazen worden neerge
zet,
het
ik), j
spullt
Bien?'
grime
Het w
ce Ho
De
opent
een
manit
heder
raak
buurt
was t
godsc
maar
Het
godsc
a-god
Chris
histoi
plaat
schie
,,H<
gisch
de
mink
(de
Lenn
ling i
stelle
tivite
Die
land!
LPG is in Nederland een belangrijke
brandstof voor personenauto's ge
worden. Het kost per liter meer dan de
helft minder dan benzine. Alleen de
eenmalige aanschaf van de gasinstal
latie hakt er nogal in en kost meestal
rond de 1200 gulden.
Prognoses van Esso wijzen uit dat het
verbruik van autogas de komende twintig
jaar zal verdubbelen. Ten opzichte van het
benzineverbruik, nu 92 procent van het
totale wagenpark, is dat niet revolutionair.
De verwachting is echter dat in het jaar
2000 nog maar 83.5 procent van de auto
mobilisten benzine zal gebruiken. Het au
togas zal dan een marktaandeel van 8 pro
cent hebben, nu is dat 4.7 procent.
Derhalve is het autogas voor de grote
energieleveranciers een interessante bus-
siness. Zeker met de wetenschap dat 8 pro
cent neerkomt op anderhalf miljard liter
LPG.
Bovendien vormt autogas het snelst
groeiende deel van de LPG-markt. Het ge
bruik van flessegas loopt terug. Chemische
toepassingen en grootverbruik, in bulk,
nemen toe.
Autogas is een mengsel van butaan en
propaan, op half-om-half basis. Butaan,
propaan, ethaan en propeen worden met
nog een aantal broertjes ondergebracht
onder de verzamelnaam LPG. Dat is de af
korting voor Liquified Petroleum Gas
(vloeibaar petroleum gas). Het kan ook be
titeld worden als aardoliegas, omdat het
spul vrijkomt bij de oliewinning. Vroeger
werd het gas zonder meer verbrand of af-
gefakkeld zoals dat in vakjargon heet. Door
een sterke afkoeling verdicht het gas zich
tot een vloeistof waardoor het 250 maal
minder ruimte inneemt (butaan heeft een
kookpunt van -55 graden).
LPG wordt vaak verward met LNG (Li
quified Natural Gas). Dat laatste is echter
gewoon aardgas, zoals wij dat bijvoorbeeld
in Slochteren uit de grond halen en waar
mee we onze huiskamer verwarmen. Ia
hoeverre opslag en transport van vloeibaar
gas risico's met zich meebrengt is nog niet
duidelijk. De discussie rond deze vraag
lijkt een beetje op de disputen over de vei
ligheid van kernenergie, waarbij „de ge
leerden" elkaar voortdurend tegenspreken.
Ongelukken met Amerikaanse en Cana
dese LPG-treinen hebben uitgewezen dat
gasontploffingen kilometers in de omtrek
dood en verderf zaaien.
Voorstanders van grootschalige LPG-
transporten grijpen juist die calamiteiten
aan om te bewijzen dat het laatste part van
de LPG-keten, het vervoer per spoor of pet
tankwagen (denk aan de camping Los Al
faques in Spanje) de zwakke schakel is.
WALTER KEMPOWSKI is
Duitser die de „zegenin-
I i Vari zo ongeveer alle
r ngieên en daarop geba-
1 e st™cturen, die zijn va
le l eeuw onder han-
gehad hebben, aan den lij-
[neeft ervaren. In 1974 ver-
ferif j aarover de eerste Ne-
'ar ,n- vertaling van één
iet „]n. boeken (,We hebben
L geweten"). Daarna
lebt 'u-e' noS Ge vertalingen:
laat ,!rtler gezien en Met ons
Lcjti goed; boeken die
Lil en negatieve reac-
- „e®en- Nu is daaraan nog
'erde vertaling toege-
EEN HOOFDSTUK
(Uitg. Standaard
Het verhaal van acht
.gevangenis onder de Rus-
e Oostzone; de bittere
van Walter zelf,
Robert en zijn moe-
'ze niet kinderachti-
alle drie te boven
i Ge oorspronkelijke
deze vertaling niet
Wordt, weet ik niet of
een vertaling is van lm
°at hij al in '69 schreef
tadeUoser Wolff en
sent s ja noch gold) of dat
het
boekd
zamel
grote
niet
geen I
alles
Hij ki|
terug
W(
bloo
kelir
In„\
tekei
opkc
same
van
dat,
er nu
