ZIEK VAN DE WELVAART?
terre des
hommes
wat
voor ze doen
rekenSm
Wilt u reageren?
SLOT
K
n
Zaterdag 12 januari 1980
Bizar
Polio
Foto
Molensteen
Wijn
Ae;
ling geven bij
)n en optima-
lelingsbeleid
fist (met dag-
eigenschap-
|sychologisch
en gedegen
Be belast wor-
|en, leidingge-
maanden) in
Dsychologisch
Sding zal grote
/aring met on-
osychologisch
liding zal grote
vfizprc- j
<-jA
Het voorstellingsvermogen van de westerse mens
schiet te kort om zich een beeld te kunnen Vormen vanhet
lijden dat ontelbare massa's mensen moeten ondergaan.
Slechts betrekkelijk weinigen van ons maken er kennis
mee. Zij zijn het die geestelijk en soms zelfs lichamelijk
worden gevloerd door de schok van de confrontatie
metde westerse welvaart. Wij worden van onze super
markten, sinterklaaswoede of de 25 miljoen verslindende
oudejaarsfurie koud noch warm. Een enkeling schudt wel
licht het hoofd: 25 miljoen de lucht in
Ziek zijn van de welvaart betekent voor ons lijden aan
overvoeding of vervetting, hoge bloeddruk of katers,
overspannen raken in de race naar steeds meer of door het
niets doen. Maar er is nog een andere manier van ziek zijn
van de welvaart. Dat ondervond een jonge Ierse missie
zuster van een jaar of vijfentwintig. Zij had er drie jaar in
Afrika opzitten en mocht voor drie maanden naar huis in
Dublin. De ochtend na haar vreugdevolle thuiskomst
vroeg haar moeder of zij met een boodschappenlijstje naar
de supermarkt wilde. Dat was meteen een manier om weer
te wennen aan Dublin, dacht het goede mens. Het nonnetje
ging naar de supermarkt, zoals haar was gevraagd, maar
aan boodschappen doen kwam ze niet toe. Geschokt zag
ze winkelende vrouwen in de rekken graaien en kinderen
zeuren om cola en snoep. Ze kokhalsde er letterlijk van en
moest naar buiten rennen om over te geven.
„Mijn kinderen liggen nu op dit ogenblik te sterven", zei
ze ontdaan tegen haar moeder. Zich dit te realiseren, on
middellijk na de aanblik van de supermarkt kon voor haar
maar één consequentie hebben: koffers pakken en weg
wezen. Dat deed ze, haar verlof in Dublin latend voor wat
het was.
Kort na de terugkeer bij „haar" kinderen in Sierra Leone
ontmoette de schrijver Bertus Aafjes haar. Aafjes reisde
voor Terre des Hommes door Afrika. Het nonnetje vertelde
hem van haar ervaring in Dublin. Niet veel later zouden
Bertus Aafjes en zijn vrouw, teruggekeerd in Nederland,
een soortgelijke ervaring opdoen.
Ter afsluiting van zijn serie artikelen over Terre des
Hommes sprak Wim Koek met Bertus Aafjes over het lijden
van de kinderen in de wereld, over wat leder op zijn eigen
manier en naar eigen mogelijkheden kan doen om dat te
verzachten en over de 10.000 kinderen die het echtpaar
Aaffes tenslotte toch „kreeg".
Iederéén kan
In de druipende bossen bij Swolgen, een piepklein dorp in het noorden van
Limburg, verschanst tussen Peelvlakte en Maasvallei, heerste de winterse sche
mering nog op het middaguur. De zilverkleurige versiering in een kleine kerstboom
naast het houten huis, glansde koud en vreugdeloos in het grijze licht onder de
denneb omen. De dag was kil en somber. 28 december. Het feest van Onnozele
Kinderen, de dag waarop nog altijd in veel families de jongste mag zeggen wat er
gegeten gaat worden. Dat voorrecht was de logerende kleinzoon van Bertus Aafjes
ontgaan, want een dag tevoren hadden zijn grootouders hem ernstig gewond naar
het ziekenhuis in Nijmegen moeten brengen.
Bertus Aafjes en zijn
vrouw waren hierover dui
delijk nog ontdaan. „De
kerstboom heb ik er maar
meteen uitgegooid", zei me
vrouw Aafjes, „die kon ik op
eens niet meer zién". Het
huishouden, waar inmiddels
ook de ouders van de onge
lukkige kleinzoon waren
gearriveerd, verkeerde in rep
en roer en daarom verhuis
den Aafjes, de fotograaf en ik
naar de „werkhut" van de
dichter, dieper in het bos ge
legen, op de top van een steile
zandverstuiving, waar de
boomstammen waren be
smeerd met witte klodders
vet voor de vogels.
In die stille, met boeken en
ordners beladen hut, ver
warmd door een oliekachel
en onder het genot van een
kop sterke, hete thee van ei
gen brouwsel, kwam Bertus
Aafjes op verhaal en kon hij
zich concentreren op het on
derwerp van gesprek.
„Wat ik graag benadrukt
wil zien", zegt de nu 66-jari-
ge dichter-schrijver, „is dat
wat mijn vrouw en ik doen in
wezen niets bijzonders is. Ik
besef wel dat ik door mijn
openbare activiteiten voor
Terre des Hommes zo'n
beetje de reputatie van een
kinderredder krijg, maar dat
is natuurlijk volstrekt ten
onrechte. Denk alleen maar
aan de mensen die gin ds on-,
der de meest moeilijke en
soms barbaarse omstandig
heden het werk doen, dan
besef je gauw genoeg wié de
kinderredders zijn. Wij doen
dit werk, profiterend van de
uitzonderlijke positie waarin
we verkeren, we hebben over
de hele wereld gezworven
zodat ik me heel goed een
beeld kan vormen van de
werkelijkheid. Daarnaast
geniet ik nu eenmaal be
kendheid als schrijver, zodat
jk uitstekend als blikvanger
kan fungeren. Als de mensen
dan denken: wat doet die
man toch veel, dan hebben ze
ongelijk. Die man doet niets
méér dan al die anderen die
hun eigen mogelijkheden be
nutten ten bate van de lij
dende kinderen in de derde
wereld".
Bertus Aafjes maakte twee
reizen door Afrika. Tijdens
de eerste reis trad hij op als
leider van een soort safari.
«Allemaal welgestelde
mensen". De tocht voerde
door Tanzania en Kenya en
had als doel de bronnen van
de Nijl.
„Toen zag je niets", zegt
Aafjes met een stem waarin
nog steeds verbazing door
klinkt. „Nou ja, niéts is over
dreven. Wat stadsarmoede
hier en daar, maar dat bleek-
hoe erg op zichzelf ook - niet
in verhouding te kunnen
staan met wat er elders op
dat continent wordt geleden,
vooral door kinderen".
Daar kwam Aafjes achter
tijdens een tweede reis, on
dernomen op verzoek van
Terre des Hommes met als
tweeledig doel: urgente pro
jecten voor hulpverlening te
zoeken en het „thuisfront"
verslag uit te brengen van de
bevindingen. Na die tweede
reis is het echtpaar Aafjes
ook ziek geweest van de wel
vaart, net als het nonnetje uit
Dublin. „Dagen lang hebben
we de gordijnen gesloten ge
houden. Voortdurend gepro
beerd te slapen. Om de her
inneringen aan wat we ge
zien en beleefd, hadden ver
genoeg terug te dringen om
weer gewoon aan het werk te
kunnen gaan".
Bizarre verhoudingen:
„We waren op een koffie
plantage. Daar verdienden
de arbeiders per dag minder
dan wij hier in de dorpsher
berg van Swolgen voor één
kop koffie moeten betalen".
Bizarre ervaringen: „De
omstandigheden waaronder
artsen en chirurgen daar
werken zijn soms barbaars
en doen denken aan de veld
lazaretten in de Napoleonti
sche oorlogen. Er wordt ge
opereerd onder tentzeilen.
Assistenten moeten letterlijk
de vliegen van de wonden
weghouden. Het zweet gutst
de chirurgen van het li
chaam. Een van hen moest
een zuster om maandverband
vragen. Dat bond hij om zijn
voorhoofd om te voorkomen
dat zijn zweet in de opera-
tiewond druppelde".
Nog zo'n ervaring: „Je
staat daar bij een als kliniek
bedoelde hut, opgericht door
een non, speciaal bedoeld
voor kinderen onder de vijf
jaar. De moeders komen er
mee aanlopen, dikwijls van
20 mijl ver. Of je even een
kind wilt vasthouden. En dan
sta je daar neer te kijken op
een stervend kind in je ar
men. Het is al dood voor je
het weer kunt afgeven".
„Onze hele geneeskunde
bestaat daar nog niet. Ziek
ten die wij in het geheel niet
ernstig vinden, die wij onder
de knie hebben, zijn daar do
delijk. Mazelen bijvoorbeeld.
De kinderen die er alleen
maar blind of doof van wor
den, hebben nog „geluk" ge
had.
Wij in het westen hebben
er geen enkel begrip van hoe
het er daar bijstaat. Hoe die
kinderen er uitzien. Hoeve-
len er sterven en hoé ze ster
ven. Heel langzaam. Verhon
gerd en gesloopt door aan
doeningen waartegen wij
hier al lang prikken en pillen
hebben".
Dertien projecten zochten
Bertus Aafjes en zijn vrouw
tijdens die reis bij elkaar.
Voor de bovengenoemde kli
niek spant zich tegenwoordig
de werkgroep Venlo van
Terre des Hommes in, zodat
er in elk geval gezorgd kan
worden voor meer en betere
medische hulpmiddelen en
medicamenten.
Onder de projecten bevond
zich ook een tehuis voor po
liopatiëntjes. Polio komt
ontzettend veel voor in de
derde wereld. De slachtoffers
die het overleven zijn meestal
gedoemd kruipend op elle
bogen of dijen verder te le
ven. „Dat tehuis stelde wer
kelijk niets voor. De mensen
daar deden verschrikkelijk
hun best om de deels verlam
de patiëntjes te helpen, maar
ze hadden niets. Een gat in de
vloer; dat was de w.c. De
kinderen kropen over het
beton. Nu is er een chirur
genteam heen en fysiothera
peuten proberen de kinderen
- zij het met krukken of an
dere hulpmiddelen - weer op
de been te krijgen of in elk
geval overeind in een rol
stoel. Al die kinderen daar
zijn bovendien inmiddels in
Nederland financieel gea
dopteerd, zodat ze tot hun
zestiende op een behoorlijke
Wilt u in uw eigen
woonplaats iets doen -
via Terre des Hommes -
voor de kinderen van de
rekening en is er nog geen
plaatselijke werkgroep?
U kunt contact opne
men met het secretariaat
in Den Haag, Prinses Ma-
riestraat 6a, tel.
070-637940.
fr
Wilt u zich aansluiten bij
een werkgroep in uw
woonplaats of deze groep
uw diensten aanbieden?
Hier volgen de adres
sen van de Terre-des-
Hommes-groepen of
contactpersonen in
westelijk Noord-Brabant
en Zeeland:
Terneuzen: Mevrouw
Sauvangsjo, Bellamy-
straat 56, 01150-95626.
Oostburg: J. Kollart,
Pallas 36.
Middelburg: mevrouw
J. Hemmes, Prinsenlaan
41, 01180-29486.
Goes: mevrouw A. Ver-
hage, Jasmijnstraat 3,
01100-16915.
Axel: mevrouw Boon,
Pr. Hendrikstraat 28,
01155-1277.
Bergen op Zoom: me
vrouw Gerrits, Hoog
straat 20, 01640-33027.
Hoeven: mevrouw
L. Smeets, Ericaiaan 14,
01659-3560.
Hoogerheide: H. Cortie,
Lorentzstraat 7,
01646-1796.
Oosterhout: mevrouw
R. Oomen, Ridder
straat 62, 01620-53419.
Etten-Leur: familie
Cornelisse, Hoge Vaart
kant 207, 01608-14890.
op een toekomst, passeerde
het afgelopen jaar de 10.000.
Zo'n adoptie is zelfs voor
de veelbesproken Jan Mo
daal een haalbare kaart.
Voor 450 gulden per jaar
(37.50 per maand) kan het
geadopteerde kind rekenen
op onderdak, voedsel, medi
sche verzorging (waaronder
zo nodig operaties, fysio
therapie, prothesen etc.) én
onderwijs.
Vierhonderd vijftig gulden
per jaar! Dat is het bedrag
dat iemand die 10 a 11 siga
retten per dag rookt, uitgeeft
aan tabak. De prijs van da
gelijks een kop koffie in een
goedkoop restaurant. Het
equivalent van twee en een
half flesje supermarktpils
per dag (exclusief statiegeld)
of de prijs van 1000 kilome
ter, gereden met een mid
denklasser die op super
loopt.
Mocht iemand de kosten
van zo'n eenmaal op zich ge
nomen adoptie niet meer
aankunnen, dan zorgt Terre
des Hommes ervoor dat het
kind daaronder niet hoeft te
lijden. De organisatie neemt
de adoptie over of geeft die
door aan nieuwe mensen die
zich melden.
Mensen die een kmd finan
cieel adopteren kunnen een
foto van dat kind krijgen en
als ze willen ook van tijd tot
tijd een bericht over de vor
deringen die het maakt.
Bertus Aafjes wil hierbij
graag een kanttekening
plaatsen: „De mensen die
zich met die kinderen bezig
houden, hebben het vreselijk
druk. Het moeten schrijven
van rapportjes betekent een
zware extra belasting. Foto's
kosten daar meer geld dan
hier. Als er een fotograaf
voor moet komen, dan komt
die vaak van honderden ki
lometers ver. Ik zou dus met
andere woorden willen zeg
gen: laat de ene hand niet
weten wat de andere doet en
volsta liever met de zeker
heid zonder méér dat je een
kind helpt aan een toekomst.
Trouwens: ook in dat geval
krijgt de pleegouder infor
matie over waar het kind zich
bevindt en in wat voor om
standigheden".
verzorging én een opleiding
kunnen rekenen".
Bertus Aafjes hoorde pas
een jaar of vijf geleden voor
het eerst van Terre des
Hommes. Dat was tijdens de
droogteramp in de Sahel-
landen. Op een avond zat hij
met zijn vrouw in de <verkhut
naar de televisie te kijken. Er
werd een filmpje vertoond
over de Sahel. Een close-up
van een baby die zich
trachtte te voeden aan de
borst van zijn dode moeder,
werd Bertus Aafjes te veel.
„Zet af dat ding", zei hij te
gen zijn vrouw, „we staan
toch machteloos".
Maar zijn vrouw zette het
apparaat niet af en keek ver
der. Toen volgden giro- of
telefoonnummers van Terre
des Hommes en diezelfde
avond meldden de Aafjes
zich telefonisch voor finan
ciële adoptie.
„Ik ben niet zo gelovig",
zegt Bertus Aafjes, „maar als
ik eens even niets te doen
heb, dan pak ik soms mijn
bijbeltje en dat sla ik open op
een willekeurige plek. Daar
lees ik dan wat".
De ochtend na de hierbo
ven beschreven gebeurtenis
sloeg Aafjes zijn bijbeltje
open. Zijn oog viel op vers 6
van Matteus 18:
„Maar wie ergernis geeft
aan een van deze kleinen, die
in Mij gelovenhet ware hem
beter, dat hem een zware
molensteen om de hals werd
gehangen, en hij in de diepte
der zee werd verdronken"
„Dat slaat op mij. Op mijn
gedrag van gisteravond, toen
ik mijn vrouw zei de televisie
af te zetten", concludeerde
Bertus Aafjes onthutst, maar
hij trok ook de consequentie
uit deze conclusie en nam
zich voor zijn bekendheid te
benutten om de financiële
adoptie in Nederland te pro
pageren. „We stoppen niet
voordat er 10.000 kinderen
geadopteerd zijn", zo stelde
hij zich tot doel, waarop hij
Terre des Hommes zijn dien
sten aanbood.
Bertus Aafjes, ook in zijn
privé-bestaan consequent
sober, heeft geen spijt gehad
van zijn besluit. Het aantal
adoptiekinderen dat via
Terre des Hommes Neder
land uitzicht wordt geboden
„Waar het om gaat", zegt
Bertus Aafjes aan het slot
van het gesprek, „is dat ie
dereen het zijne doet, binnen
de mogelijkheden waarover
hij of zij beschikt. Hier in
Tienraay hebben jongeren
een wereldrecord toepen ge
vestigd. Zestig uur lang heb
ben ze zitten kaarten.
Dwaas? Hun actie bracht het
grootste deel op van het geld
dat nodig was voor een am
bulance. Begrijpt u wat ik
bedoel met: ieder het zijne?"
Een heel oud grapje, vroe-,
ger - in onbekommerde tij
den - veel gebezigd in huize
Aafjes luidde dat ze pas zou
den ophouden met het ge
nieten van wijn en tabak als
ze 10.000 kinderen zouden
hebben. Met andere woor
den: nooit.
Plotseling, op een nooit
vermoede wijze en veel, veel
later is het grapje werkelijk
heid geworden. De 10.000
adoptiekinderen van Terre
des Hommes zijn voor het
echtpaar Aafjes aanleiding
geworden hun oude belofte
in te lossen. Ze hebben het
roken en drinken gestaakt.
WIM KOCK
