voorrusten
schoonheid
cultuur en natuur hand in hand
Informatie
Informatie
Compromis
De weg erheen
Mini
Voorjaar
Boeiend
Vele duizenden Neder
landse skiërs hebben de laat
ste jaren de Italiaanse provin
cie Aosta ontdekt als een win
tersportparadijs waar het Al
pine-skiën met volle teugen,
ook in de zomer, kan worden
beoefend.
Middeleeuwen
Kastelen
Wandelen
Waar
in zo'n zijdal en wil men ook
elders rbndkijken dan ver
liest men veel tijd met op en
neer rijden. Maar met name
fervente natuurliefhebbers
zullen toch zo'n zijdal als ver
blijfplaats prefereren, zeker
wanneer zij hun dagen in de
bergwereld willen doorbren
gen. De hotels en de cam
pings in de zijdalen zijn trou
wens vrijwel zonder uitzon
dering mooier gelegen dan
die in het hoofddal met als in
het oog springend voordeel
dat men op een steenworp af
stand van de natuur woont.
Aosta is - zo wil het mij
voorkomen - niet zo geschikt
als vakantiebestemming voor
een gezin, ook al omdat
zwembaden er dun „gezaaid"
zijn en omdat het aan vertier
voor tieners schort.
Toch warm geworden voor
Aosta Dan is voor gezinnen
dit compromis misschien
denkbaar: een paar dagen
naar dit dal en dan doortrek
ken naar de Bloemenrivièra.
Natuurminnaars pur sang en
pittige wandelaars zonder
kinderen zullen evenwel hun
verblijf in deze heerlijke
bergwereld stellig niet tot
een paar dagen willen beper
ken. Wel, wat belet hen
l.Snelle route: Duitse
en Zwitserse Autobah
nen Bazel-Bern, Fri-
bourg - Vevey - Mon-
treux - Martigny - St.
Bernhardtunnel - Aosta.
2. Rustige, deels
mooie route door Arden
nen en Jura: Maastricht-
Luik - Bastogne - Arlon -
Longwy - Metz - Nancy -
Epinal - Remiremont -
Belfort - Délemont - Biel
- Neuchatel - Yverdon -
Lausanne - Genève - An-
nemasse - Cluses - St.
Gervais - Mont Blanc-
tunnel - Courmayeur -
Aosta.
2. Variant: vanaf Epi
nal - Vesoul - Besangon -
Champagnole - Morez -
Gex - Genève, verder als
onder 2.
Nat. Italiaans Verkeersbu
reau, Stadshouderskade
103, 1073 AW Amsterdam,
tel. 020 - 733264.
Ufficio Informazioni Turis-
tiche, Piazza Chanoux 8,
Aosta (I).
ld beroep op de reg
de discriminatie v
■lingen uit Haïti
n". Bijr.u terzelfder tl)
dominee Gerard Jea
die de leiding heeft v
ote opvangcentrum
van „Amerikaan'
eid voor de Haitiaa
rffers van het neger^
e mensenrechten'
g overheerst, datdei
gevoeliger wordt
are druk. Een goe"e.
ran de rechtszaken
iositieve wending °P
Maar voordat deze
strijd op het h°°8 n0f
s beslecht, kunnen er
verstrijken.
Geschikt voor:
:on-zee-strandvakantie en
loe/kijkvakantie; minder ge-
ichikt voor gezinnen met
tleine kinderen en voor oude
re mensen; wel voor jongelui
en gezinnen met tieners.
Hoe is strand?
reelal strand, soms rots; vrij
wel altijd schoon; ook zee is
choon, loopt langzaam af,
liet gevaarlijk bij eb en vloed.
Temperaturen:
uni 21-23°, juli 25, augustus
8, september 22°; zeewater
(ini 19-20, juli 20-22, augus-
us 23-25, september 22°; in
innenland lagere tempera-
tren; in zomer subtropische
emperaturen aan zee (32-40°)
iegelijk.
Wat kan men er doen?
«remmen in zee en in zwem-
aden bij grote hotels; wa-
irskiën bij Ajaccio 50 gulden
*r uur; surfen o.a. bij cam
pings oostkust en ten zuiden
jan Ajaccio, 12 - 18 p.u.;
alen, huur grote boot 1350
5200 p. week, kleine boot
jp- p.u., 35 halve dag; ka-
oen op de rivieren (inl. VW
astia-Ajaccio); diepzeedui-
I® alleen verhuur flessen
zO tot 33 p.d.tennissen bij
«els; minigolf bij hotels;
Paardrijden carnet voor lOx 1
f 165, p.u. 17; vissen op
met plaatselijke vissers;
Wandelen vooral in binnen-
'd, evenals bergbeklimmen
'utekaartjes bij VW);
torts speleologie en moge-
kheid tot parachutesprin-
n; fiets huren: 7.50 per
El ook brommers beschik
bar; auto huren; Peugeot 104
P'P-d. 40 ct. per km., Peu-
*»t 504 50 p.d. 60 ct. per
Fertier:
fcotheken: alom, tot in de
f rnste plaatsjes; nachtclubs
lAjaccio, Bastia, Ile-Rousse
L a'vi; folklore, concerten
m seizoen op vele plaat-
■h bioscoop: in elke grotere
(Door Rinze Brandsma)
Corsica is het grote Franse
eiland, dat niet ten onrechte
„lie de Beauté", eiland van
schoonheid, heet. Het ligt in
de hoek van de Middellandse
Zee tussen Frankrijk en Italië,
tegenover Marseille en Nice
en het Italiaanse Livorno,
vanuit welke plaatsen ook de
veerboten varen.
Het eiland is 183 km lang
en 83 km breed. Maar dat wil
bepaald niet zeggen dat je er
in een vloek en een zucht
over- en doorheen kunt rij
den. Corsica is namelijk - op
de oostkust na - bergachtig,
woest en ruig, de wegen zijn
smal en uiterst bochtig en
vaak in niet al te beste staat.
Een gemiddelde snelheid
van 40 km/u is dan ook al
heel wat.
Van Corsica wordt wel ge
zegd dat het een mini-conti
nent is. Het heeft in de natuur
bijna alles te bieden: van rots
achtige stille strandjes tot
brede zandstraten met naald
en eucalyptusbossen - met
schaduw - tot aan de kustlijn.
Een laagvlakte in het oosten
tot woest bergland met top
pen van 2700 meter in het cen
trum. Hete, zondoorstoofde
steden en dorpen tot ijle met
sneeuw bedekte bergstreken.
Snelle, heldere riviertjes en
blauwe weidse baaien. Gezel
lige steden als Ajaccio en Bas
tia, waar meer dan de helft
van de 220.000 inwoners
woont, naast verlaten, letter
lijk uitgestorven gehuchten.
Toeristencentra waar men
zich met alle denkbare com
fort kan laten vertroetelen tot
stille plekjes in de wildernis
waar men alleen met zijn tent
je staat. Voor vrije kampeer
ders is Corsica een waar para
dijs, evenals voor blote zon
nebaders. Nudisme is er, ze
ker aan de oostkust, al tiental
len jaren een normale zaak.
De vegetatie is er, vooral
in het voorjaar, een lust voor
het oog. Het hele eiland is
overwoekerd met bossen en
een dicht struikgewas, ma-
quis geheten. De lucht is be
zwangerd met een onmis
kenbaar kruidige geur. Er
zijn wilde aardbeien,
piepkleine crocusjes en cy-
claampjes en wat al niet. Een
ware verrukking voor lief
hebbers van flora.
Deduizend kilometer lange
kust telt yele tientallen
lieftallige en ongerepte ha
ventjes. Fotografen en
filmers moet worden aange
raden eens zoveel films mee
te nemen als het plan was.
In de zomer is het er goed
toeven. Het is warm, maar op
enkele zinderende uitzonde
ringen na, niet te heet door de
invloed van de zeewind. En
de koele bossen plus het fris
se bergland bieden altijd soe
laas voor wie oververhit is ge
raakt. Maar in het voorjaar is
Corsica ongetwijfeld op zijn
voordeligst. Dan staat het he
le eiland in bloei en is de tem
peratuur overdag al heel be
haaglijk. De schoonheid en
de rust van Corsica komen
dan het best tot hun recht.
Kortom: het is een boeiend
eiland, dat heel erg veel te
bieden heeft aan de kam
peerder, natuurliefhebber,
trekker, zonaanbidder en fo
tograaf. Zelfs in het hoogsei
zoen kan men er volop rusti
ge plekjes vinden, ook aan de
stranden.
Maar..wie niet gaat vliegen
moet nogal wat tijd uittrek
ken om er te komen. Een re
tourtje voor de veerboot kost
voor twee personen met auto
toch al gauw vierhonderd gul
den en een hele dag varen.
De bevolking is wat stug en
trots maar in wezen toch niet
onvriendelijk. Van de Neder
landers heeft de Corsicaan
geen geweldig goede indruk.
Hij vindt hen krenterig en
zeurderig. De Duitsers be
heersen met taal en geld en
aanwezigheid de grote toeris
tencentra en de oostkust en
staan bij de bevolking in een
goed blaadje.
In het hoogseizoen zijn de
toeristische centra overvol
drommen buitenlanders. De
een kan dat waarderen, wie
dat niet kan zal probleem
loos rustiger plekjes vinden.
Excursies:
boottochten op zee, vanuit
vrijwel elk havenplaatsje, in
duur variërend van 1 uur tot
hele dag; voorbeeld: van uit
Calvi naar Girolata en Golf
van Porto hele dag 35 pp.;
bustochten vanuit elke grote-
Nationaal Frans Ver
keersbureau, Prinsen
gracht 670 te Amsterdam,
tel. 020-247534.
re plaats; halve dag 20, hele
dag ƒ30 - 75, twee dagen
incl. logies en maalt, 130.
Wonen, eten en drinken
Onderdak:
hotels: zes eerste klas hotels,
2 pers. kamer halfpension van
/65-/135;64 2de klas hotels,
idem 50 - 75; 128 derde
klas hotels idem 35 - 50;
153 vierde klas hotels idem
30 - 50.
Appartementen, bunga
lows: veelal in binnenland, 4
pers. p.w. hoogseizoen 150-
1000, 9 pers. 225 - 1250
(aan de kust duurder).
Door de lucht:
verschillende reisorganisa
ties bieden Corsica aan, FTS/
Air France campingvliegreis
vanaf 500, vliegreis met 4
sterren hotel 1300; Holland
International campingvlieg-
reis 426, 4 sterren hotel
71350; Relax campingvlieg-'
reis 443, autofeis met bun-1
galow of hotel 240 - 835;
Christoffel vliegreis 4 sterren
hotel 1300; FTS/Air France
vliegreis camper ter plaatse
1000-7 1600; vliegreis au
to ter plaatse bij div. organisa
ties 750 - 1000.
NB: alle prijzen per week in
zomer 1979.
end aan dat
rxistische re-
erenigde Sta-
kunnen wor-
ene marxisti-
hebben we re-
engewerkt. Ik
ld een grote
>or Nyerere....
Allende zich
e kant van het
ld en niet aan
ie. Een demo-
tische regering
rschijnlijk niet
te hebben bin-
lar we zouden
idzaak hebben
r iets aan te
er zei verder:
herscheid willen
■en marxistisch
igen kracht aan
omen en dat op
wijze door de
rordt gesteund
zoals in Angola
aar men vanuit
vestingen de
ile Westerse be-
gericht". Maar
dan niet tot de
ie? Volgens mij
anders door de
e het Westelijke
Cuba achter de
te deel besteedt
n aandacht aan
iet cruciale punt
iro-communisme
en beschouwing,
icn dat hij in zijn
duidelijker aan-
naar zijn mening
;len in een wereld
Guevara te spre-
ee, ja, vele soorten
jn". Als de vcr-
len de Verenigde
Sovjet-Unie aan
t, benadrukt Kis-
oodzaak van een
e gedragscode,
daar aan toe ko-
ichter leuk zijn als
ns zou vertellen
■agscode is voorde
dd-landen. Chili?
izambique? Hoe-
hillende soorten
ben deze landen?
The Guardian/De
Wat kan men er
doen?
Het Aostadal is eerst
en vooral een dorado
voor wandelaars en na
tuurliefhebbers. De mo
gelijkheden voor het
beoefenen van sporten
zijn er beperkt.
Zwemmen: openbare
baden in Ayas, Aosta (2),
Breuil/Cervinia, Cour
mayeur, Pila, Pré St. Di-
dier, St. Vincent, verder
bij verschillende hotels
en op enkele campings.
Tennis: banen in An-
tey, Aosta, Breuil, Brus-
son, Cogne, Cour
mayeur, Gressoney, La
Thule, Pila, Valtournen-
che.
Paardrijden: in Aosta,
Brusson, Gressoney, Pi
la, St. Vincent.
Zomerskiën: in Ayas,
Breuil, Chamois, Cogne,
Courmayeur, Gresso
ney, Pila, Valtournen-
che.
Golflinks: in Breuil,
Courmayeur.
Casino: in Colle di
Joux/St. Vincent.
Wandelen: in elk zijdal
zijn gemarkeerde wan
delpaden, zowel op pla
teaus als bergopwaarts;
advies: wandelgidsje
aanschaffen.
Wonen, eten, drinken
Onderdak: Het Aosta
dal komt niet voor in de
zomerprogramma's van
de Nederlandse reisor
ganisaties. Het is een uit
gesproken vakantiege-
bied voor individualis
ten die zelf hun reis uit
stippelen en onderdak
regelen.
Hotels: de provincie
beschikt over 500 hotels,
voornamelijk geconcen
treerd in de wintersport
plaatsen Courmayeur
(68), Breuil - Cervinia
(40), St. Vincent (33) en
Pila (30). Het zwaarte
punt ligt op de klassen
2,3 en 4 (ruim 400 hotels).
Enkele prijsvoorbeel-
den: in Cervinia-Breuil
hotel volpension in laag-
seizoen 200-800 gulden
per week, in hoogsei
zoen 230-1100 gulden
p.w.; in Sarre hotel vol
pension van 24-45 gul
den per dag.
al van Aosta
Appartementen: in
enkele plaatsen, o.a. Cer
vinia, Pila app. te huur.
Prijsvoorbeeld Cervinia
2 pers. app. van 250-380
gulden p.w., 4-pers. app.
van 430-650 p.w.
Berghutten: in Ayas,
Bionaz, Cogne, Cour
mayeur, Gressoney, Ol-
lomont, Valgrisenche
Valsavarenche, Valtour-
nenche.
Campings: 50 in totaal
zowel in het hoofddal als
in de zijdalen; prijsvoor
beeld camping Pineta in
Sarre (bij Aosta) p.p.
3.25 tent/caravan
3.25, auto 1.60.
Campings: volop, in totaal
25.000 plaatsen; 2 pers. tent
auto 8 per nacht.
Eten en drinken:
Over weg en water of
door de lucht
Met de auto:
(Door Hen Bollen)
Veel meer duizenden toe
risten kennen het Aostadal
in de zomer alleen van aan
zien. Op weg naar de Ita
liaanse Bloemenrivièra pas
seren ze deze streek, die een
geliefde route is tussen Zwit
serland en de Middellandse
•Zee. Slechts een handjevol
Nederlanders kent het Aos
tadal echter van een wat
langduriger verblijf buiten
de wintermaanden. En dat is
jammer, erg jammer zelfs.
Het Aostadal is namelijk
één grote schatkamer van
moeder natuur. Het is aan
drie zijden ingesloten door de
machtige bergwereld van de
Canavese Alpen wier namen
wellicht minder imponerend
zijn dan die van de aan het
begin van het dal gelegen
Mont Blanc, maar die deson
danks toch een dikke driedui
zend, soms zelfs vierduizend
meter hoog zijn. Stuk voor
stuk, en zeker alle bijeen, le
veren zij een magnifieke aan
blik niet in het minst omdat
hun kappen met eeuwige
sneeuw zijn bedekt. De zijda
len van Aosta, veertien in ge
tal, zijn ware juweeltjes die el
ke natuurliefhebber in ver
rukking brengen. Die majes
teitelijke natuur wordt dan
ook nog bekroond door mees
terwerken van menselijke
bouwkunst: ruim honderd
kastelen en verdedigingsto
rens uit de middeleeuwen is
Aosta rijk, meer dan enige an
dere Italiaanse provincie.
De eerste bewoners van
het Aostadal waren Kelten,
die door de Romeinen wer
den onderworpen. De nieu
we meesters onderkenden de
strategische betekenis van
het dal en bouwden er dien
tengevolge verschillende le
gerkampen. o.a. in het huidi-
Eten en drinken: Vele
tientallen restaurants,
goed en niet duur; prijs-
voorbeelden (rest. Ulisse
in Aosta) pizza van 3-5,
parmezaanse ham 6, sa
lami 5, meloen met ham
9, spaghetti vanaf 3.50,
biefstuk van de grill 12,
peperbiefstuk 13, entre-
cöte 10, gegrilde steak 7,
escalope 7, konijn 7, fo
rel 8.50, kaas vanaf
2.50, taart 3, ijs 2.50,
fruit 3, wijn vanaf 5, kof
fie ƒ1.50, bier 2.50.
Voor couvert 1.50 ex
tra. Alle prijzen in gul
dens (zomer '79).
Wat kan men er doen
Echte eetcultuur, er wordt
langdurig, laat en uitgebreid
gegeten. Kwaliteit en samen
stelling maaltijden goed, prij
zen redelijk. Visgerechten
veelvuldig, sterke invloed Ita
liaanse keuken. Bediening
snel, maar accuraat. Speciali
teiten: kaas, vleeswaar o.a.
coppa (schouderham), vis,
t geitevlees. Prijsvoorbeelden
menu's: salade nicoise of vis
soep, canelloni, kaasomelet
ofcotelet, kaas of fruit 16.50;
hors d'oeuvre of vissoep, of
tomaten, of mosselen, kalfs
biefstuk of spaghetti, fruit of
kaas met pudding 14.
espresso 1, potje thee 2.30,
pils 1.50 (vanaf), fris 1.80,
ijs vanaf 0,75, borrel van
1,80 tot 4, likeur 3, glas
wijn vanaf 1, karafje vanaf
3, fles vanaf 6.
Het piepkleine haventje van Centuri op Cap Corse, de noordelijkste punt van Corsica.
autoroute naar Marseille, snel
maar duur (tol), minimale rij
tijd 12 uur, beter in 2 dagen;
goedkoper en langzamer via
nationale en departementale
wegen; oversteek vanaf Mar
seille, ruim 8 uur varen; kos
ten oversteek auto met 2 pers.
zonder hut ruim 400 retour;
varen vanuit Italië goedko
per, maar langere aanrij route.
Het Aostadal begint aan de voet van de Mont Blanc
De provincie is rijk aan kastelen. Op de foto het uit de twaalfde eeuw daterende kasteel
Aymavilles.
ge Aosta. In de hoofdstad res
teren uit die tijd het amfi
theater dat plaats bood aan
twintigduizend toeschou
wers.
Van de stadspoorten is al
leen de Porta Praetoriana nog
over, terwijl het Forum Ro-
manum in onze tijd is bloot
gelegd. Vergeleken bij andere
Romeinse bouwwerken el
ders in Italië zijn ze echter
niet bijster indrukwekkend.
Dat is wel het geval met vele
van de honderd kastelen uit
de middeleeuwen. Jammer
genoeg zijn er slechts enkele
voor het publiek toeganke
lijk, maar ook het exterieur al
leen levert reeds een impone
rende aanblik op.
In het bestek van dit arti
kel kan ik er slechts een paar
noemen. St. Pierre bij Sarre,
hoog op een rots gelegen; het
uit 1340 daterende kasteel
Fénis, gebouwd door ene Ay-
mon de Challant die ook te
kent voor Aymavilles, waar
hij op de ruïnes van een to
ren uit de 12e eeuw een fort
bouwde met vier ronde to
rens (1350). Zijn zoon George
is verantwoordelijk voor
kasteel Issogne, dat in 1480
verrees en dat gerekend
moet worden tot een van de
belangrijkste en best gecon
serveerde burchten van de
streek.
Die kastelen vindt men zo
wel in het hoofddal (van de
Dora Baltea-rivier) als in de
zijdalen .en ze vormen de
voornaamste cultuur-histori
sche monumenten van de
provincie. Waar men ook gaat
in Aosta, welk dal men ook
intrekt, voortdurend wordt
het oog gevangen door grilli
ge bergpieken met kloven en
ravijnen, met wild omlaag
stortende watermassa's die
debet zijn aan een ongekend
rijke flora, die niet alleen in
het voorjaar uitbundig bloeit.
Rijdt men een van de zuid
waarts gerichte dalen in dan
staat men aan het eind ervan -
ze lopen „dood" - oog in oog
met dé drieduizenders die
deel uitmaken van het natio
nale park Gran Paradiso. Dat
zijn de dalen van de Savaren-
che, Rhême en Cogne, waar
de wegen eindigen op hoog
ten tussen 1600 en ruim 1700
meter. De top van Gran Para
diso ligt op 4067 meter en nor
male stervelingen zullen daar
wel een metertje of wat onder
blijven.
Toch hoeft men geen berg
beklimmer te zijn om in dit
585 km2 grote park door te
dringen: vrijwel overal
vindt men gemarkeerde
wandelpaden die behalve
enig uithoudingsvermogen
ook stevig schoeisel verei
sen. Een ieder moet voor
zichzelf maar uitmaken
waar voor hem de grens van
het haalbare ligt.
Feit is wel dat ook minder
recordachtige inspanningen
weldra worden beloond. De
rust, de stilte van de ongerep
te bergwereld met haar schit
terende flora, met - als men
een beetje geluk heeft - verte
genwoordigers van de alpine
dierenwereld zoals zwarte
spechten en steenbokken,
vormen voor menig wande
laar een rijke beloning voor
zijn prestatie. De noordelijk
van de hoofdweg nr. 26 gele
gen dalen zijn niet minder
fraai dan die in zuidelijke
richting voeren. Een verhar
de weg (nr. 27) leidt vanuit
Aostastad naar St. Remi en
St. Léonard met een vertak
king langs de Valpelline die
eindigt bij een bergmeer. Erg
mooi is ook weg 400 vanuit
Chatillon naar het ski-oord
Breuil/Cervinia en de dalen
Aya en Gressoney zijn be
paald niet minder met na
tuurschoon bedeeld. Een van
de allermooiste tochten kan
men maken door vanuit Mor-
gex in het westen via de Tête
d'Arpy naar La Thuile te rij
den en dan via Torrent en Pré
St. Didier terug naar de
hoofdweg. Op deze zocht lijkt
de Mont Blanc binnen hand
bereik te zijn.
Rijst de vraag: waar zullen
we wonen Zowel in het
hoofddal als in de zijvalleien
vindt men volop hotels en
campings. Mogelijk kan het
een bezwaar zijn dat hotels
en campings in het dal van
de Dora Baltea vrijwel alle
aan de hoofdweg met dag en
nacht voortrazend (vracht)
verkeer zijn gelegen.
Tóch is dat dal het meest
geschikt als uitgangspunt
voor tochten en wel omdat de
zijdalen op een na alle doodlo
pen op de bergen. Woont men
