w.
losse nonm
jssie
bnis
„China Syndrome" actueel én s
BOEIEND TELEVISIE-FENOMEEN
N
LlIT
iF
at is uw
ilden waard
Film over kernreactor-ramp nu in Nederlandse bioscopen
Samenstelling: Engène Loomant en Dirk Vellenga
Bijna-ramp
Doofpot
Perfectie
fa i
Wim Kan
Diep
Hond
Kracht
T5
Abida 29 te Rottei
v., Acila 16 vn TakorjJ
Jacao, Alamak 17 tep,.
[maar 16 960noSt. Ma!
ntigua, Britsum I6j|
adsend nr New Or]
lllia 16 vn Bullenbaai,
1th 17 t.a. rede Hu
Itch master 16 te Rottei
ko Bonaire 17 vn LasPji
■Bahrein, Esso Eurpoi
I Kuriamuria nr Ainsui
■voland 16 vn Durban®
ardsbay, Kennemerla®
iRio de Janeiro verw, jjj
te Stalow verw, La®
kcht 17 te Dakar, Maco®
Dubai verw nr Ras Br
Nedlloyd Hobart 1|
listobal nr Fort Aleza, S
ld Katwijk 16 te K
edlloyd Korea 18 te Ab]
f-w, Nedlloyd Nile 17 j
listerre nr Amstert
Mlloyd Seine 16 te Do;
Ldlloyd Streefkerk 161[
lisung, Onaba 16 vn Cij
II nr Curacao, Seatrain
brdam 17 ta rede Jej
kameshaven 17 te Anti
In.
nerik. dollar 1.97.
ngelse pond4.35j
lelgische frank6.47.
luitse mark 108.25-11
laliaanse lire 23.25-2
Portugese escudo 3.80-
Uanadese dollar l.i
lYanse frank 46.00.)
|lwits. frank 120.20-12
Iweedse kroon 45.75-4
Moorse kroon 38.50-4
Deense kroon 36.50-3
bostenr. schill. 14.92-1!
Bpaanse peseta 2.88-1
priekse drachme 4
'inse mark 51.00-Si
oegosl. dinar 9.25-]
erse pond 4.00.
eel voor om deze taak 1
un schouders te nemen, Zl
erwijten de Amerikanenii]
ij hun leidende taak in dj
wereldeconomie niet ernsfi
enoeg hebben genomem
i.n. ten aanzien van Al
nergieverbruik, de gerom
an grote olieimporten m
'e betalingsbalans, de positJ
an de dollar en de binnerf
andse inflatie.
De verwijten over en wei
oen echter niets af aan ftel
eit dat een recessie in AnQ
ika negatief inwerkt op f
vereldeconomie. Het inlei]
lationale vertrouwen ruw
iet spoor bijster, en het
veer enige tijd duren roordl
iet bedrijfsleven zich fel
telt van een dergelijke ttf
rouwenscrisis. Daar kont
wij dat de Amerikanen hom
levoelig zijn voor omsffli
iigheden waarin het hen «4
;aat zoals zij wensen. l\
villen de dingen graag Mm
lun hand zetten. Een recess1
zal er gemakkelijk toe leiii
iat men zich naar binnd
keert, dat wil zeggen, hetm
tionale eigenbelang laatp'1
valeren boven internatione
solidariteit. En dat is i«
gevoelige omstandigheid
waarin de wereldeconof
momenteel verkeert een
kante zaak.
DR. A.A. WENT»
.r? m
VAN ZATERDAG 18 AUGUSTUS 1979
£HOW^«n zo
i 1
eet u wat het China
slndroom is Dat is de
theorie dat als de bodem van
,en reactorvat doorbrandt,
je radio-actieve lading door
fa aardbol heensmelt en in
China weer boven de grond
lijmt En weet u wat „The
China Syndrome" is Dat is
KD uitermate boeiende film,
aaarin de kernenergie en alle
problemen daar omheen
centraal staan. Deze week is
deze film in ons land aange-
„The China Syndrome" is
■wr alles een product van
Michael Douglas, zoon van
5irk, inderdaad, maar vooral
de man die verantwoordelijk
„■as voor die onvergetelijke
him „One flew over the cuc
koo's nest". Het siert hem dat
hij nooit heeft geprobeerd
naar aanleiding van dit in
1975 met vele Oscars be
kroonde succes een soort
vervolg te maken en dat hij
met iets totaal anders op de
proppen is gekomen.
Hij werd in dit streven en
thousiast gesteund door Jane
Fonda, de actrice die de
laatste jaren steevast voor
een links activistische on
dertoon in haar films zorgt.
Dat is zeker opnieuw zo, al
lijkt in eerste instantie het
tegendeel het geval.
Jane Fonda speelt name
lijk de rol van een journalis
te, die elke dag in ht televisi e-
journaal voor een soort
Duys-Vuist-effect moet zor
gen. De ene dag interviewt ze
een groep die muzikale feli
citaties verzorgt, dan zoekt
ze een jarige tijger in de die
rentuin op, of ze gaat naar
een dierenarts die op huisbe
zoek komt bij zieke vissen.
Op een gegeven moment
mag ze ook een reportage
verzorgen over een kerncen
trale. Gezien haar achter
grond is dat uiteraard een
diepgaande, kritische re
portage. Ongewild is ze ge
tuige van een bijna-ramp en
geheel toevallig slaagt haar
cameraman erin de paniek
die onder het react or-perso
neel ontstaat te registreren.
Door de luchthartige toon
waarop de autoriteiten het
vooral als nietszeggend wil
len afdoen, gaat ze zich ge
schrokken in de materie ver
diepen.
De gewetensstrijd die zich
vervolgens op vele niveau's
gaat afspelen, wordt in deze
film uitermate boeiend gety
peerd.
Om te beginnen bin
nen de centrale. De bazen
hebben alleen maar belang
bij de doofpot, omdat een
overheidscommissie op het
punt staat een nieuwe bouw
vergunning af te geven en
alle negatieve publiciteit al
leen maar roet in het eten kan
strooien.
Maar er is ook een techni
cus (een sublieme rol van
Jack Lemmon), die zich be
wust is van zijn verantwoor
delijkheid.
Z'n geweten geeft hem in,
dat hij niet langer kan zwij
gen, hetgeen een zeer dra
matische apotheose tot con
sequentie heeft. Dezelfde
strijd wordt binnen de tele
visie-organisatie gevoerd.
Mede onder invloed van de
minder gelovige cameraman
streeft de journaliste naar
volledige openheid, maar
haar bazen zijn alleen maar
bang hun vingers te branden
en bedenken de slimste
smoesjes en zelfs intimida
ties om de affaire buiten de
publiciteit te houden.
•Scene uit ,,The China Syndrome" met rechts Jack Lemmon.
Die strijd wordt, ik bena
druk het nogmaals, erg knap
verbeeld. Zo knap dat „The
China Syndrome" spannend
is als een thriller.
De indrukwekkende loka-
ties zouden in een James
Bond-film niet misstaan; er
zijn auto-achtervolgingen, er
wordt op grote schaal geweld
gebruikt; kortom: alle ingre
diënten voor een spannende
film zijn aanwezig. Dus ook
iedereen die niets te maken
wil hebben met de hoogst
actuele problematiek waar
het om gaat, wat ik me overi
gens nauwelijks kan voor
stellen, komt meer dan ge
noeg aan z'n trekken. Maar
iedereeen die „Harrysburg"
nog niet is vergeten en in deze
complexe materie nieuwe
denkstof aangeleverd wil
hebben, zal even tevreden
zijn. „The China Syndrome"
is met andere woorden voor
iedereen aan te raden.
TOM SMEETS
Amerika gaat al 17 jaar lang
naar bed met Johnny Carson
De Amsterdamse effecten
bij een rustige handel. Dez<^
factoren die de beurs be"
ïvloeden, dit is echter niet ëe
r, Kon. Olie en Philips ber
mede omdat men al op e
vooruitgelopen. Maar oo
behalve gisteren behoorlijk Ir
)amrak niet mee. De hoger6
i sorteerden voor de koers van
n aanklacht van Sobi tegen
niet te schokken,
koersen over alle linies terug-
ug tot 149,60 bi] eenger£gKl
eveneens 1,10 op l'20,
ulden op f 104,50. a
i internationals was hetven
ken, dan wel niet in de si3»'
gunst van de alcoholconsu
op 84. Deli leed een
verli65
iring eveneens omlaag- 2
nop 106 en Van Ommeren]
e sector moest terrein
f 338 en AMRO f 0,6° 0P', it
nden ging omhoog, en v
De staatsfondsen waren n
iarkt was per saldo iets be
vertoonde een paar v'120" gjj
ee, zoiets kan Willem Duys wel vergeten.
Zeventien jaar lang elke dag, behalve in het
weekend, een show brengen van anderhalf
uur, waarin gasten optreden en ontspannen
babbelen. Het is een absoluut rekord in de
geschiedenis van het tv-amusement en het
staat op naam van Johnny Carson, de be
kendste beeldbuisgast in Amerika, een uiterst
boeiend fenomeen in de Amerikaanse cultuur
van na de oorlog.
Elke doordeweekse avond
om halftwaalf is het zover.
Dan begint „The Tonight
Show" en gaan de gordijnen
tassen het orkest van Doe
Severinsen en de „zithoek"
open voor een doorgaans in
een licht, vlot maatpak ge
stoken Johnny Carson. Ie
dereen kent de bewegingen
en gebaren die hij maakt bij
het vertellen van de grappen
'an de dag. Johnny trekt met
een vinger de boord in zijn
nek recht, peutert aan zijn
das, wrijft snel langs de top
'an zijn neus en kijkt na een
Srap naar links en rechts als
of hij een klap verwacht,
lossen halftwaalf en één uur
s nachts houdt Johnny Car
son maar liefst 15 miljoen
®ensen wakker. Een groot
Percentage bekijkt de show
hggend in bed en veel van de
conferenciers die bij Carson
op bezoek komen, stemmen
"tal grollen gretig af op die
s'tuatie.
Iedereen die iets betekent
de Amerikaanse samenle-
tang heeft in het intieme
hoekje op de divan gezeten,
terwijl Carson achter zijn
ormica-bureau zat te luis-
oten en te „voeren". In de
"eerste show verschenen
oan Crawford, Tony Ben-
"e't, Mel Brooks en Rudy
allee en in de 17 jaar, in de
'jna 4.500 uitzendingen
"amen ze alleemaal aan de
eurt, ook de presidenten
ohnson en Nixon en de kan-
tadaatpresi denten Robert
ennedy en Ronald Reagan.
VCilVUHUC Ctil p <-»»-»* UJI
fde koersbeeld als 6*stere^ndei
waren werkelijk grote ve
steeg maar liefst 14 tot r
chappij ging 8 omhoog
Vaterleiding 10 tot !l 1 t
3 tot 180 en Van Schupp€£>
verliezers zat Holdoh me
3 op 370.
Carson is op en top Ameri
can én entertainer en dat
'tekent dus timing, perfec
ta en soepelheid. Het vragen
antwoorden loopt ge-
•taoomlijnd, maar toch heeft
53-jarige tv-grootheid
ja enthousiasme en zijn
rokkenheid bij de gasten
#»oit verloren.
&jn stijl betekende zelfs
I ommekeer in de televisie-
Gereld. Carson straalt een
ontspannen, tolerante sfeer
uit die liberaler (progressie
ver) is dan in de meeste an
dere praatshows. Politici en
komieken weten dat ze bij
Johnny verder kunnen gaan
dan gewoonlijk. Toen Carson
een pullover ging dragen,
werd dat plotseling mode in
bepaalde kringen.
Toen Carson in 1962 be
gonnen was met de gewoonte
dat iedere gast werd aange
kondigd met: „En dan nu een
hele speciale vriend van
mijHij gooit niet een
hele kast vol lof en superla
tieven leeg voordat iemand
iets komt doen, is zelfs soms
cynisch op dat punt, hoewel
hij dat charmant weet te ver
pakken.
Johnny Carson heeft een
afkeer van ingeblikt publiek
en van voorgebakken inter
views. Toen hij nog bij de ra
dio werkte, kreeg hij van een
platenmaatschappij een
volledig geprepareerd inter
view toegestuurd, compleet
met antwoorden van de ster.
Carson hoefde alleen maar de
vragen in te spreken. Hij zei:
„Leuk je vandaag in ons pro
gramma te hebben" en dan
was het antwoord van de ar
tiest: „Fijn dat je me uitge
nodigd hebt, het is echt leuk
hier te zijn." Carson door
brak de code door, tegen de
instructies in, in plaats van
„Wanneer begon je met zin
gen?" te vragen: „Wanneer
was je voor het eerst dron
ken?" Het antwoord luidde:
„Nou, laat es kijken, dat was
rond m'n vierde jaar, thuis,
gewoon in de huiskamer."
Elke show begint met de
zogenaamde monoloog,
waarin Johnny de allerlaat
ste gebeurtenissen op de
korrel neemt. Sinds jaar en
dag is het de gewoonte dat
Carson in de ochtenduren
even belt met zijn vaste
tekstschrijver, die dan een
basisidee verder uitwerken.
Voor de uitzending krijgt
Carson de monoloog dan
voor het eerst onder ogen. Hij
schaaft er wat aan en leest
Carson in drie vermommingen: in de eerste plaats entertainer.
hem dan voor aan zijn trouwe
steun, de aankondiger Ed
McMahon. De hoogste tv-ba-
zen hebben het al lang uit
hun hoofd gelaten de tekst
eerst even te controleren.
In de monoloog die Carson
staande voor de camera uit
spreekt wordt commentaar
geleverd op de gebeurtenis
sen van de dag zelf en alleen
dat maakt de „Tonight
Show" uniek, want geen en
kel amusementsprogramma
reageert zo snel op de actua
liteit. Daarin zit een deel van
de aantrekkelijkheid van
Carsons show, het publiek
weet dat het rechtstreeks, of
bijna rechtstreeks wordt uit
gezonden.
Om half zes (17.30 uur)
wordt alles op de band gezet.
Er is publiek aanwezig, dat
een half uur voor de opname
wordt opgewarmd door pro
ducer Freddie de Cordova.
Doorgaans wordt er geknokt
om de zitplaatsen, want dui
zenden toeristen die Califor-
nië bezoeken willen ook wel
eens een blik werpen op de
divan, het bureau en het
landschapje erachter dat el
ke avond een plaatsje in hun
eigen huiskamer krijgt.
Als de toeschouwers volle
dig op de hoogte zijn van de
werking van het applaus-
lampje, klinkt de beroemde
kreet „Heeeeeeeeere's Johh-
ny". Carson grapt wat over
de benzineschaarste en het
ingewikkelde schema van de
bussen die je moet nemen om
bij studio 1 van NBC in Bur-
bank te komen.
Hij blijkt te werken als een
soort Wim Kan. Hij heeft een
reeks sleutelwoorden op lan
ge strips geschreven, zodat
hij de draad kan volgen. „Dit
is de Tonight Show", zegt hij
met half ingehouden pret en
wrijvend in zijn handen.
„Een programma van 90 mi
nuten dat ervoor zorgt dat de
reclameboodschappen niet
in elkaar over lopen".
De monoloog is klassiek
van opbouw. Het is een serie
geintjes met om de paar zin
nen een clou, precies zoals
Jack Benny en Bob Hope en
dat soort moppentappers
hun publiek bezig hielden.
Johnny Carson is met die
manier van humor opge
groeid en trouwens de meeste
Amerikanen schijnen die
beroemde traditie nooit los te
willen laten.
Johnny Carson, in 1925 in
Iowa geboren, leerde op de
universiteit van Nebraska
tijdens een studie journalis
tiek hoe je humoristisch tek
sten moet schrijven en via de
radio hoorde hij hoe je voor
groot pubiek lollig kunt zijn.
Hij kwam bij de radio terecht
en later bij een lokaal tv-sta-
tion in Omaha.
De eerste landelijke be
kendheid verwierf Johnny
toen hij de quiz „Who do you
trust ging presenteren.
Deze spelletjesshow was de
aanloop voor het grotere
werk in de avonduren. De
manier waarop Carson zijn
gasten op hun gemak stelde
en tot ontplooiing liet komen,
stond de tv-bazen zeer aan.
Toen Jack Paar stopte met de
„Tonight show" trokken de
hoge heren van NBC Johnny
Carson aan en op 1 oktober
1962 werd hij door Groucho
Marx aan het publiek voor
gesteld als de nieuwe gast
heer.
Carson ziet zichzelf als
showman, hij doet aan ca
baret, toneel, film en ver
zorgt regelmatig een show in
Las Vegas. Andere tv-gast-
heren in Amerika, zoals Mike
Douglas en Merv Griffin, zijn
alleen interviewers, net Ms
bij ons Duys, Mies Bouwman
en Aad van den Heuvel. Dick
Cavett heeft wel weer een
theater-achtergrond, maar
volgens Carson schaamt hij
zich ervoor zich „comedian"
te noemen, omdat dat telaag-
bij-de-gronds zou zijn.
Ik wil de mensen bezig
houden, aldus Carson. „Het
zit me niet lekker als de criti
ci zeggen dat ik niet diep ge
noeg ga. Dat is mijn bedoe
ling helemaal niet".
Hem wordt wel eens kwa
lijk genomen dat zijn ge
sprekken op de divan geen
enkele sociale betekenis
hebben. Carson: „Het is ge
makkelijk om te zeggen: geef
me hoofden van gevange
nissen in Californië, een po
liticus en een psychiater en
laat ze discussieren over de
massa-zelfmoord in Guyana.
Dan heb je misschien iets van
maatschappelijk belang,
maar dat is dan een praat
programma en dat wil ik niet
maken".
De actuele grappen gaan
uiteraard wel eens over poli
tiek, maar dan zonder dat er
keihard positie wordt geko
zen. Over het ontvangen van
politici heeft Carson zo zijn
twijfels: „Ze zeggen alleen
dingen die goed vallen bij de
kijkers en meestal kom je niet
verder dan zij willen. Zulke
interviews zijn niet eerlijk".
Graag ontvangt Johnny
Carson collega-conferen
ciers zoals de opkomende
Martin Muil of Rob Reiner,
eens Mike in „All in the fa
mily", want dan wordt hij
geprikkeld tot grote impro
visatie-straaltjes. De arties
ten die een liedje komen zin
gen of geestig gaan doen,
moeten een minuut of zeven
lang bij het publiek in de
smaak vallen, voordat ze
toestemming krijgen op de
bak bij Carson plaats te ne
men. Een harde eis, die ma
nagers vaak wanhopig
GUICHELHEIL EN GULDENROEDE
Herfstgezang in B-mineur
Een boetekleed om een dikke reet
maakt de drager vroom noch mager
Het eerste rille bijsterbesje
pronkt al langs mijn levenspad
In mijn gagel, geel van kevers,
ritselt reeds een avondblad.
Soms hoor ik ook al sprundeltorren
stromp'len door de foeksiaan
en tussen gierst en guichelheiltjes
dolle kervelhoeven slaan.
Voorbij alweer, bedenk ik triestig,
alweer een anno dominee,
en vraag mij af, geruid en kniestig:
Ben ik nog wel verguld op snee?
Of zal ik nu de nek maar buigen,
de trotse nek voor 't Ouwe Zeer
en van Jehova gaan getuigen
vol Haleluja, looft den Heer?
Maar dan klinkt vol krassig kraken
het kraaienmarslied uit het zwerk:
„Als hoer en dief op leeftijd raken
ziet men ze vóór aan in de kerk"
Dies drentel ik maar blatend verder
in 't vage voetspoor van De Dood:
De Heer is lekker toch mijn herder
en ik een mal- maar geen zeloot!
John O'Mill
K Mis
maakt, maar wel voor kwa
liteitsbewaking zorgt in een
programma dat razendsnel
in elkaar gestampt moet
worden.
Johnny Carson blijft waarschijnlijk toch door-
gaan met Amerika's populairste tv-show.
NBC-topman Fred Silver
man heeft inmiddels alles in
het werk gesteld om het in
stituut Johnny Carson in
stand te houden. Vergade
ringen en eindeloze tele
foontjes van kust tot kust le
verden volgens insiders op
dat Johnny na het zomersei
zoen toch terug komt. Hij zou
meer tijd krijgen voor andere
dingen en ook meer geld. Ook
zou hij tv-films mogen ma
ken waarin hij zelf kan acte
ren.
De bekende Amerikanen
vertellen iets over zichzelf,
maar het is de bedoeling van
Carson dat ze smakelijke
anekdotes vertellen uit hun
carrière of persoonlijke le
ven. Het gaat niet om roddels
en pseudo-onthullingen,
maar om komische verhalen
en zo kan het dat dure sterren
een half uur lang (alleen on
derbroken door reclame) be
geesterd zitten te vertellen
over hun honden of hun
avonturen in de keuken.
„Het gaat mij niet om de
namen", aldus Carson.
„Maar ik zou wel gek zijn als
ik mensen nam die niet in het
nieuws zijn. Overigens doen
minder bekende namen het
soms nog het beste".
Al die succesvolle jaren bij
de tv hebben de nu zilvergrij
ze Johnny geen windeieren
gelegd. Hij verdient enige
miljoenen per jaar, heeft een
fraaie woning met privé
bibliotheek en gymnastiek
lokaal in Bel Air en een
nachtclub in Las Vegas. De
laatste tijd verschijnt hij zelf
niet meer elke avond als
gastheer in de „Tonight
Show" maar mogen andere
het eens proberen.
Enige maanden geleden
schokte Johnny Carson zijn
bazen en zijn publiek door
aan te konidgen op 1 oktober
te stoppen met het tijd en
energie-verslindende dage
lijkse programma. Zijn tv-
maatschappij NBC was ver
pletterd want de „Tonight
Show" is het enige pro
gramma dat deze tv-reus nog
een beetje op de been houdt
De Johnny Carson-show
heeft de Nederlandse buis
nooit gehaald. Dat zit 'm
waarschijnlijk in de Ameri
kaanse aankleding, maar ook
in het feit dat de show op veel
punten aan de actualiteit van
een bepaalde dag zit gebon
den. De show verliest veel
kracht als het idee van de
bijna-rechtstreeksheid en de
intimiteit van het moment
niet meer bestaan.
Toch maakt het kijken
naar de „Tonight Show"
duidelijk met hoeveel vak
manschap in Ameirka aan
een dergelijk programma
wordt gewerkt. Sonja Ba
rend, Aad van den Heuvel,
Hans Verhagen en Willem
Duys zouden heel wat kun
nen opsteken van de manier
waarop Carson dag in dag uit
al zeventien jaar lang gasten
aan het babbelen krijgt.
Elke avond op het scherm
komen en meer dan 15 mil
joen mensen wakker houden
is geen kleinigheid. Dat
zoiets ook een voordeel heeft,
blijkt uit het motto van
Johnny Carson: „Als een uit
zending mislukt is, doen we
het gewoon de volgende dag
beter".
