Nieuw apparaat
maakt lezen
van bouwplan
gemakkelij ker
OORDENAAR OP RADIO E
MMA
De weinig bekende geschiedenis
van het dorp dat 5000
joden tijdens de oorlog verborg
Strijd tegen overvloed vuurwapens
in VS maakt nauwelijks vorderingen
4E1KANT
ROOSENDAAL
Extra-extra
Extra-Extra
SEN VOOR
WERKING!
gemeente]
.S EN MUNTEN
MEER DOUEN IN EIGEN LAND DAN IN OORLOG IN VIETNAM
MET 10 VERSNEU'
DI0REC0RDER
LDEN CADEAU
Registratie
Middelpunt
Correct
Andere manier
Kijken
itektenhon. en BTW.
de isolatie, centrale
en gekleurd sanitair,
jisteiefoon, volledig
n 100 financiering
ijzen. Betaling bij de
ging van de sleutels.
iivend C dokumentatieDi.u,
BEZIT BOUWCRONO TE
Volw. K. en 65+
20,- 15,-
25.- 20.-
40.- 35.-
20.- 15.-
25.- 20.-
20.- 15.-
25.- 20.-
1 I *0-2662
- ,y.» •- -
dat van de heer H. He-
aan 45 te Terneuzen een
n een vergunning tot tiet
ng op het perceel Donze
kadastraal bekend ge-
ie L, nummer 1007.
3er Hemelsoet is in strijd
Timingsplan „Binnenstad
raad van deze gemeente
Terneuzen evenwel een
n voorbereiding ver
ede wel in overeenstem-
pmens om op grond van
3 de Ruimtelijke Ordening
an de bepalingen van het
splan en met toepassing
ie Woningwet de gevraag-
ïen.
gaan stellen wij een ieder
igang van maandag 23 ju»
in dagen kennis te nemen
ouwplan en Uw eventuele
sdurende deze periode dij
maken.
r en wethouders
;n,
!ld, Loco-burgemeester
jwer, Loco-secretaris.
iGD: Grote en/of kleine
len- en buitenlandse
irisstraat 101Hoek, tel 0
ilijst, stuur deze dan aan
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN - De Britse radio
en televisie hebben onlangs de
stem uitgezonden van een man,
die beweert, de meest beruchte
vrouwenmoordenaar van
Groot-Brittannië te zijn. Hij
draagt de bijnaam „Yorkshire
Ripper"-Yorkshire, omdat hij
in Noord-Engel and bedrijvig
is, en Ripper naar de legenda
rische negentiende-eeuwse
vrouwenmoordenaar van
Londen, Jack the Ripper.
Het monster van Yorkshire
heeft in vier jaar al elf vrouwen
vermoord, telkens op ongeveer
dezelfde manier. Hij pleegde
de moorden in de steden Leeds
en Bradford. Op twee na waren
al zijn slachtoffers prostituees.
Twee tippelaarsters, Maureen
Long en Marilyn Moore, die
door hem overvallen werden,
hebben zijn aanslag overleefd.
De Yorkshire Ripper wordi
sinds 1975 vruchteloos gezocht
onder de leiding van George
Oldfield (56), adjunct-hoofd
commissaris van de politie van
West-Yorkshire. Oldfield ont
ving afgelopen weekeinde per
post een cassette, die gepost
was in Noordoost-Engeland.
Op het bandje stond een op
name van zestig seconden. Het
was een gesproken brief, af
komstig van een man met het
accent uit de streek van Sun
derland.
t Als gevolg van een actie van de politie vgn Baltimore werden in deze stad in vijf dagen tijd
2.000 wapens ingeleverd. De politie keerde voor ieder wapen vijftig dollar uit.
(Van onze correspondent)
WASHINGTON In bijna de helft van alle huishoudens in de Verenigde Staten bevindt
zich minstens één vuurwapen. Elk jaar zorgen de naar schatting vijftig miljoen pistolen en
geweren voor vijfhonderdduizend incidenten, honderdtwintig duizend gewonden en zeker
twintigduizend doden. In de periode, waarin in Vietnam ruim zesenveertigduizend Ameri
kanen de dood vonden, werden er binnen de „veilige" landsgrenzen bijna vijfentachtigdui
zend door vuurwapens gedood.
verder 20-21-27 en 28 ij£
It voor alle auto's, caravan
ok de goedkoopste!!-
van 15 juli t/m 2 aug^Wg
27 juli en zaterdag 21
oor inkoop, verkoop en
g 247 - Roosendaal
11650-34583.
Hoewel sommige deskun
digen er sterk aan twijfelen,
wordt door de meesten een
rechtstreekse relatie gelegd
tussen de hoge Amerikaanse
misdaadcijfers en het voor
handen zijn van zoveel
vuurwapens. De discussies
over een verscherping van de
controle op het bezit van
vuurwapens is al tientallen
jaren aan de gang, maar er is
nauwelijks enig resultaat ge
hoekt. Op dit moment is in de
Meeste staten (44 van de 50)
de handel in vuurwapens
Praktisch vrij. President
carter had een verscherpte
controle op vuurwapens
°°g in het verkiezingsvaan-
d staan, maar hoewel zijn
Medewerkers dat ontkennen,
■'Jkt hij het hoofd inmiddels
ln de schoot te hebben ge
worpen voor een serieuze,
8°ed georganiseerde en ka
pitaalkrachtige oppositie.
Set plan van Carter om via
verbeterde registratie bij
rk°°p van vuurwapens
Psporing bij misdaden en
J|Vfr'ies °f diefstal gemak-
'Jker te maken, ligt onder
r]ifrVU,Ur' De sPeciale dienst,
l met het voorbereiden
l "et plan bezighoudt,
ja' tegen de vierhon-
1J luizend brieven van te-
0 "standers ontvangen. De
teven zjjn voor een ^e.
orJ1? deel gevuld met de
1 m°gelijke beledigin-
LJn bedreigingen. Aan-
B0 ?er van de oppositie is de
na van eigenaren van ge-
cJen 'Nati°nal Rifle Asso-
lon), een krachtig orgaan
D t'fea een miljoen leden,
ben blijkt succes te heb-
want onlangs werd een
sP«imentele controle
maatregel door het huis van
afgevaardigden met over
weldigende meerderheid
verworpen. Door zoveel op
positie tegen een maatregel,
die slechts beoogt de regi
stratie te verbeteren, wordt
van regeringszijde nauwe
lijks nog nieuwe initiatieven
verwacht. Daarom heeft een
groot aantal kleine anti-
vuurwapengroepen zich
aaneen gesloten in een fede
ratie („Hand Gun Control"),
die nu gaat trachten de
publieke opinie te mobilise
ren. Veel werk lijkt er op het
eerste gezicht niet aan de
winkel, want merkwaardig
genoeg toont een meerder
heid van de Amerikanen zich
bij vrijwel elke enquête
voorstander van verscherpte
controle.
De meerderheid
groeit zelfs, want bij de laat
ste Harris-enquête toonde
tachtig procent zich voor
stander van een beter toe
zicht, tegen zevenenzeventig
procent in 1975. Zelfs onder
de bezitters van een vuurwa
pen bestaat een ruime meer
derheid (71 procent) die
meent dat de teugels moeten
worden aangehaald. Voor
diezelfde meerderheid echter
is het al of niet controleren
van het vuurwapenbezit
kennelijk geen handzaak.
De Meer gewicht
Hand Gun Control, waarin
circa dertig organisaties met
in totaal om en nabij de zes
tigduizend leden samenwer
ken, heeft de populaire se
nator Edward Kennedy in de
arm genomen om de kwestie
wat meer gewicht te geven.
De brievenactie van Hand
Gun Control wordt dan ook
sinds kort begeleid door een
persoonlijke brief van de se
nator. Circa zestigduizend
leden van Hand Gun Control
zijn echter niet alleen nume
riek in de minderheid tegen
over de miljoen van de Na
tional Rifle Organisation. In
het blad van de NRA, The
American Rifle Man, wordt
maandelijks alleen al door de
vuurwapenindustrie voor
bijna een kwart miljoen gul
den aan advertenties ge
plaatst. Bij de laatste verkie
zingen droeg de NRA voor
ruim een miljoen bij aan ver
kiezingscampagnes van fa
voriete kandidaten. De op
vallende feiten, die de anti-
groepen daar tegenover kun
nen stellen, hebben tot nu toe
in ieder geval minder indruk
gemaakt. Zoals het feit, dat
in een familie waar een
vuurwapen voorhanden was,
de kans op een moord, een
ongeluk of een zelfmoord
twee keer zo groot is. Of het
feit, dat de meeste moorden
met vuurwapens niet worden
gepleegd door notoire mis
dadigers, maar door als ge
middeld te boek staande
burgers, die een familielid,
„vriend of kennis" vaak in
spontane woede neerknallen.
Sinds kort is er nog een be
langwekkend feit bijgeko
men, namelijk een onderzoek
in de staat Massachusetts (de
staat van senator Kennedy),
waar wettelijke maatregelen
tegen het wapenbezit in twee
jaar leidden tot een daling
van drieënveertig procent
van het aantal moorden met
een vuurwapen. Zegt een
woordvoerder van Hand Gun
Control: „Er is eigenlijk
maar een ding dat we tegen
hebben: de geschiedenis,
waarin het vuurwapen tot nu
toe bijna altijd het sterkste is
gebleken".
„Ik ben de Ripper", zegt hij.
„Ik koester veel respect voor je,
George, maar men kan je be
zwaarlijk een goede politie
man noemen, want je krijgt me
nu nog minder gemakkelijk te
pakken dan vier jaar geleden,
toen ik er mee begonnen ben".
De Yorkshire Ripper dreigt
dat hij later in het jaar - „of
eerder, als ik er de tijd voor
heb" - nogmaals zal toeslaan:
dit keer in Manchester. Zijn
nieuwste slachtoffer zal weel
een prostitué zijn. „In Man
chester lopen er veel rond van
dat soort. Ze deugen niet. Ie
mand moet er wat aan doen",
zegt de angstaanjagende stem
op het bandje.
Hoofdcommissaris Oldfield
heeft tientallen copieën van de
opname naar andere politie
korpsen gestuurd, in de hoop
dat iemand de stem van de
Yorkshire Ripper zal herken
nen. Om dezelfde reden wer
den alle Britse radio- en tele
visiestations verzocht de op
name uit te zenden.
Oldfield heeft vroeger ook
enkele brieven ontvangen van
de man, die beweert dat hij de
meest gezochte vrouwenmoor
denaar van Noord-Engeland
is. Aan de authenticiteit van de
brieven werd niet getwijfeld,
omdat zij verschillende gru
welijke details over de ge
pleegde moorden bevatten, die
alleen bekend waren aan de
dader en aan de politie.
Specialisten die de brieven
en de bandopname onderzocht
hebben, zijn tot de conclusie
gekomen dal de vermoedelijke
vrouwenmoordenaar een psy
chopaat is, die een spel van kat
en muis probeert te spelen met
de politie. De legendarische
Jack the Ripper stuurde in zijn
tijd ook brieven naar de kran
ten en detectives.
Zijn moderne nabootser is
kennelijk van mening, dat het
nog lang zal duren eer de poli
tie hem levend te pakken
krijgt. De stem op het bandje
dreigt trouwens, dat hij zelf
moord zal plegen als hij in het
nauw gedreven wordt.
Hoofdcommissaris Oldfield
schijnt evenwel te geloven, dat
de bandopname hem op het
spoor van de Yorkshire Ripper
zal brengen. De opsporing van
deze vrouwenmoordenaar
heeft al twee miljoen pond ge
kost.
(Van onze verslaggever)
WAGENINGEN - „Leken" kunnen voortaan bouw
plannen beoordelen voordat er een steen op de andere
staat. Aan de Landbouwhogeschool in Wageningen is na
melijk een entheskoop ontwikkeld, een apparaat dat de
echtheid van het toekomstige bouwproject „volmaakt"
kan nabootsen.
Het apparaat is gemaakt door ir. M. Bouwman, die is gepromo
veerd op dit „belangrijke hulpmiddel bij beoordeling van bouw
plannen door aanstaande bewoners". Volgens Bouwman is het
trouwens nog niet eens zo ontzettend slecht gesteld met het lezen
van bouwkundige tekeningen door de leek. Bewoners, zo is zijn
mening, brengen het er bij het lezen van bouwtekeningen naar
verhouding niet slechter af dan architecten. Ook architecten
moeten naast de tekening gebruik maken van andere middelen,
zoals maquêttes.
Bouwman deed dit onderzoek, omdat de kwaliteit van de om
geving, waarin wij wonen en werken, steeds meer in het middel
punt van de belangstelling komt te staan. Inspraak door brede
lagen van de bevolking neemt daarbij een belangrijke plaats in.
Maar veel hangt er daarbij af van de manier, waarop de plannen
getoond worden. Doorgaans gaat men er van uit dat alleen des
kundigen de bouwplannen goed doorhebben.
Met het door Bouwmans ontwikkelde instrument kunnen op
ooghoogte in een maquêtte televisie-opnamen worden gemaakt.
Daardoor kan de gebouwde omgeving gemakkelijker en beter
worden beoordeeld. Dat moet dan wel gebeuren in samenhang
met andere presentatietechnieken. Zijn instrument, dat nog in
ontwikkeling is, blijkt nog vertekeningen in de opnamen te ver
tonen.
Maar als er bij het tonen van plannen voor de gebouwde omge
ving gebruik wordt gemaakt van tekeningen en maquêttes, aan
gevuld met entheskoopopnamen en dia's van de maquêtte, blijkt
het mogelijk om de plannen vrijwel correct te beoordelen.
Volgens Bouwman is beoordeling op basis van tekeningen al
leen lastig. Wanneer ook een maquêtte wordt gebruikt is de
beoordeling weliswaar nauwkeuriger, maar nog niet zo goed als
bij het gebruik van entheskoopopnamen en dia's. Uit zijn studie
komt naar voren dat architecten een plan beter beoordelen, wan
neer naast tekeningen ook maquêttes worden gebruikt. Leken
worden, volgens hem, vooral geholpen met entheskoopbeelden
en dia's van maquêttes.
Vaak wordt bij het beoordelen van plannen voor de gebouwde
omgeving erg veel gepraat door architecten met bestuurders en
bewoners. Verschillen van mening worden dan meestal geweten
aan een verkeerde uitleg door de andere partij.
Uit Bouwmans onderzoek blijkt dat over het algemeen niet
juist te zijn. Volgens hem is de mening die door de verschillende
partijen wordt geuit correct. „Wel kunnen er verschillen worden
aangegeven in de wijze, waarop door de partijen over de ge
bouwde omgeving wordt gedacht. Bewoners kijken op een an
dere manier naar plannen dan architecten. Bestuurders wijken in
hun benadering minder sterk af van de bewoners dan de archi- Dit is de zogenaamde entheskoop. Deze bestaat uit een maquette omringd door een horizondecor,
tect". Bouwman komt dan tot de conclusie dat de discussie veel waarbij een tv-camera met een speciale pijpvormige lens op ooghoogte in de maquêtte hangt. Deze
vruchtbaarder zal zijn, wanneer meer respect voor eikaars camera kan naar elke plaats in de maquêtte worden „gereden"De beelden worden op een monitor
standpunt en met name dat van de bewoners aan de dag wordt geprojecteerd, waarbij de toeschouwer de indruk krijgt dat hij zelf binnen de al gebouwde omge-
gelegd. ving vertoeft.
(Van onze correspondent
in Parijs,
Jan Drummen)
CHAMBON-SUR-LIGNON
- Het dorp, duizend meter
hoog op een van de hoogvlak
ten van het melancholieke Ce-
vennen-gebergte, is moeilijk
bereikbaar. Misschien dat het
daarom een sterke identiteit
bewaarde en protestant is
gebleven temidden van een
traditioneel-katholieke omge
ving. En daarom vermoedelijk
ook dat het in de oorlogsjaren
onderdak kon verschaffen aan
ruim vijfduizend Joden, die er
spontaan en natuurlijk opge
nomen werden en die voor het
overgrote merendeel daardoor
aan de Nazi-vervolging kon
den ontsnappen.
Het feit is weinig bekend in
de geschiedenis van het verzet
in het bezette Europa, ook
doordat de bewoners van
Chambon-sur-Lignon er nim
mer ophef van hebben ge
maakt en het altijd als volko
men vanzelfsprekend be
schouwd hebben. Maar ruim
dertig jaren later heeft een
groep Joden, die in Chambon
toevlucht vonden, zich herin
nerd dat zij aan deze protes
tantse enclave in de Cévennen
hun leven te danken hebben en
zij hebben er in een simpele
ceremonie een bronzen her
denkingsbord onthuld, waar
van de tekst van hun dank
baarheid jegens de bewoners
van Chambon-sur-Lignon
getuigt.
De eerste vluchteling die in
Chambon verscheen was een
jonge Duitse Jodin die door de
Gestapo achtervolgd werd.
Het was winter. De vrouw van
de dominee, Magda Troché,
nam haar op, warmde en voed
de haar en ging naar de burge
meester om te overleggen hoe
men de vluchtelinge helpen
kon. De man was ontzet, ver
klaarde dat het leven van al de
dorpsbewoners op het spel
stond als de Duitsers erachter
kwamen dat een Jodin gehol
pen was. En Magda Troché zag
in, dat er klandestien gehan
deld moest worden. De jonge
vrouw werd verborgen, later
van valse papieren voorzien en
daarna kwamen er langzamer
hand meer Joden naar het
bergdorp in de Cévennen. Spe
ciale konvooien werden geor
ganiseerd en geleidelijk aan
werden in het dorp onderko
mens voor de vluchtelingen
georganiseerd: een kinderte
huis en enkele pensions, die
vóór de oorlog ingericht waren
omdat Chambon de reputatie
had een bijzonder gezonde
lucht te hebben. En in een col
lege dat dominee Troché en
zijn confrater Theis in 1939
gesticht hadden, liep het aan
tal leerlingen op van vijftig tot
méér dan driehonderd. Intus
sen waren er enkele ware
werkplaatsen en ateliers inge
richt waar valse papieren ver
vaardigd werden en de her
ders, die de hele streek als hun
broekzak kenden, brachten
papieren en rantsoenkaarten
en voedsel rond en leidden de
Joden naar verborgen plekken
als een razzia gevreesd werd.
Maar deze razzia's waren er
minder doeltreffend dan el
ders; mogelijk omdat het dorp
nogal moeilijk bereikbaar was.
Anderen opperen de veron
derstelling dat de Duitse Orts-
commandant van Le Puy een
vrome protestant was en sym
pathie koesterde voor deze
kleine sobere protestantse
enclave. Maar in 1943 werden
door Franse handlangers van
de bezetter (de beruchte „mili
ciens") enkele hoeven rond het
dorp in brand gestoken.
In die tijd waren er in Cham
bon in praktisch elk huis, in
elke hoeve Joodse vluchtelin
gen en een ongekende solida
riteit van een zwijgzame stren
ge bevolking, die in vroeger
eeuwen geloofsvervolging ge
kend had en uit de verhalen
daarover de nood van de op
gejaagde Joden begreep. Zij
waren geen „anderen" voor de
mensen van Chambon en zij
konden, zoals een van de des
tijds daar opgenomen Joden
vertelt, samen het Oude Tes
tament lezen.
In deze dagen is veel gespro
ken over deze bewonderens
waardige dorpsbevolking. Er
is verklaard dat haar protes
tantisme temidden van de
sterk katholieke omgeving van
het département Haute-Loire,
een determinerend element in
de gebeurtenissen is geweest.
Een andere bevolking, gewend
aan vervolging en martelingen
zelfs in vroeger tijden. Een be
volking met een traditie van
vastberadenheid, verzet, diepe
christelijkheid en natuurlijke
naastenliefde. Vele vluchtelin
gen verklaren dat hetgeen in
Chambon gebeurde nergens
anders in Frankrijk mogelijk
geweest zou zijn: de driedui
zend inwoners van dit grauwe,
koude dorp, waar in drie zo
mermaanden het geld voor een
heel jaar verdiend moet wor
den, „zijn andere mensen".
Toen dominee Troché (die later
in een concentratiekamp om
kwam) eens door Duitse- en
Vichy-agenten naar Joden
werd gevraagd, antwoordde
hij: „Wij weten niet wat Joden
zijn. Wij kennen alleen maar
mensen".
Nadat de herdenkingsplaat
onthuld was, nadat de bezoe
kers, de eertijdse vluchtelin
gen en onderduikers over de
moeizame bochtige weg naar
het tachtig kilometer in het
oosten gelegen Valence ver
trokken waren, kwamen en
kele tientallen dorpsbewoners
naar het herinneringsbord kij
ken. Tijdens de ceremonie
waren zij thuisgebleven. Om
dat zij het „opzichtig" vonden
daarbij aanwezig te zijn.
„Niemand weet precies hoe
veel achtervolgden hier ver
borgen zijn geweest", zegt een
oude inwoner van Chambon.
„Sommigen gewagen van
2500, de meesten van 5000.
Maar wij hebben nooit gewe
ten hoeveel het er waren. Geen
mens wilde weten wat er bij
zijn buren omging. Wij zwegen
en gingen onze weg. En alles
was veel minder georganiseerd
dan men nu wel denkt. De
mensen deden simpelweg wat
zij nodig en menselijk von
den". Het merkwaardige van
de geschiedenis van Chambon-
sur-Lignon is, dat zij tot dus
ver bij het grote publiek onbe
kend was. Een door een Ame
rikaanse hoogleraar in de
theologie geschreven werk
„Lest Innocent Blood be Shed"
(en dat eerst volgend jaar in
Franse vertaling zal verschij
nen) heeft de aandacht op
Chambon gevestigd. En daar
mee samenvallend de geste van
het honderdtal Franse Joden
die de herdenkingsplaat aan
geboden hebben. De tekst
daarvan luidt:
„De herinnering aan de
rechtvaardige duurt eeuwig"
PS CXII C
Als teken van eerbetoon aan
de protestantse gemeenschap
van dit Cevennen-land en aan
al degenen die meegesleept
werden door haar voorbeeld,
gelovigen van alle confessies
en ongelovigen die tijdens de
oorlog 1939-1945 een blok te
gen de nazi-misdaden vorm
den en met gevaar voor hun ei
gen leven onder de bezetting
duizenden achtervolgden ver
borgen en beschermd hebben
De Joden die in Chambon en
de omliggende gemeenten on
derdak gevonden hebben"