Nieuw apparaat maakt lezen van bouwplan gemakkelij ker OORDENAAR OP RADIO E MMA De weinig bekende geschiedenis van het dorp dat 5000 joden tijdens de oorlog verborg Strijd tegen overvloed vuurwapens in VS maakt nauwelijks vorderingen 4E1KANT ROOSENDAAL Extra-extra Extra-Extra SEN VOOR WERKING! gemeente] .S EN MUNTEN MEER DOUEN IN EIGEN LAND DAN IN OORLOG IN VIETNAM MET 10 VERSNEU' DI0REC0RDER LDEN CADEAU Registratie Middelpunt Correct Andere manier Kijken itektenhon. en BTW. de isolatie, centrale en gekleurd sanitair, jisteiefoon, volledig n 100 financiering ijzen. Betaling bij de ging van de sleutels. iivend C dokumentatieDi.u, BEZIT BOUWCRONO TE Volw. K. en 65+ 20,- 15,- 25.- 20.- 40.- 35.- 20.- 15.- 25.- 20.- 20.- 15.- 25.- 20.- 1 I *0-2662 - ,y.» •- - dat van de heer H. He- aan 45 te Terneuzen een n een vergunning tot tiet ng op het perceel Donze kadastraal bekend ge- ie L, nummer 1007. 3er Hemelsoet is in strijd Timingsplan „Binnenstad raad van deze gemeente Terneuzen evenwel een n voorbereiding ver ede wel in overeenstem- pmens om op grond van 3 de Ruimtelijke Ordening an de bepalingen van het splan en met toepassing ie Woningwet de gevraag- ïen. gaan stellen wij een ieder igang van maandag 23 ju» in dagen kennis te nemen ouwplan en Uw eventuele sdurende deze periode dij maken. r en wethouders ;n, !ld, Loco-burgemeester jwer, Loco-secretaris. iGD: Grote en/of kleine len- en buitenlandse irisstraat 101Hoek, tel 0 ilijst, stuur deze dan aan (Van onze correspondent Roger Simons) LONDEN - De Britse radio en televisie hebben onlangs de stem uitgezonden van een man, die beweert, de meest beruchte vrouwenmoordenaar van Groot-Brittannië te zijn. Hij draagt de bijnaam „Yorkshire Ripper"-Yorkshire, omdat hij in Noord-Engel and bedrijvig is, en Ripper naar de legenda rische negentiende-eeuwse vrouwenmoordenaar van Londen, Jack the Ripper. Het monster van Yorkshire heeft in vier jaar al elf vrouwen vermoord, telkens op ongeveer dezelfde manier. Hij pleegde de moorden in de steden Leeds en Bradford. Op twee na waren al zijn slachtoffers prostituees. Twee tippelaarsters, Maureen Long en Marilyn Moore, die door hem overvallen werden, hebben zijn aanslag overleefd. De Yorkshire Ripper wordi sinds 1975 vruchteloos gezocht onder de leiding van George Oldfield (56), adjunct-hoofd commissaris van de politie van West-Yorkshire. Oldfield ont ving afgelopen weekeinde per post een cassette, die gepost was in Noordoost-Engeland. Op het bandje stond een op name van zestig seconden. Het was een gesproken brief, af komstig van een man met het accent uit de streek van Sun derland. t Als gevolg van een actie van de politie vgn Baltimore werden in deze stad in vijf dagen tijd 2.000 wapens ingeleverd. De politie keerde voor ieder wapen vijftig dollar uit. (Van onze correspondent) WASHINGTON In bijna de helft van alle huishoudens in de Verenigde Staten bevindt zich minstens één vuurwapen. Elk jaar zorgen de naar schatting vijftig miljoen pistolen en geweren voor vijfhonderdduizend incidenten, honderdtwintig duizend gewonden en zeker twintigduizend doden. In de periode, waarin in Vietnam ruim zesenveertigduizend Ameri kanen de dood vonden, werden er binnen de „veilige" landsgrenzen bijna vijfentachtigdui zend door vuurwapens gedood. verder 20-21-27 en 28 ij£ It voor alle auto's, caravan ok de goedkoopste!!- van 15 juli t/m 2 aug^Wg 27 juli en zaterdag 21 oor inkoop, verkoop en g 247 - Roosendaal 11650-34583. Hoewel sommige deskun digen er sterk aan twijfelen, wordt door de meesten een rechtstreekse relatie gelegd tussen de hoge Amerikaanse misdaadcijfers en het voor handen zijn van zoveel vuurwapens. De discussies over een verscherping van de controle op het bezit van vuurwapens is al tientallen jaren aan de gang, maar er is nauwelijks enig resultaat ge hoekt. Op dit moment is in de Meeste staten (44 van de 50) de handel in vuurwapens Praktisch vrij. President carter had een verscherpte controle op vuurwapens °°g in het verkiezingsvaan- d staan, maar hoewel zijn Medewerkers dat ontkennen, ■'Jkt hij het hoofd inmiddels ln de schoot te hebben ge worpen voor een serieuze, 8°ed georganiseerde en ka pitaalkrachtige oppositie. Set plan van Carter om via verbeterde registratie bij rk°°p van vuurwapens Psporing bij misdaden en J|Vfr'ies °f diefstal gemak- 'Jker te maken, ligt onder r]ifrVU,Ur' De sPeciale dienst, l met het voorbereiden l "et plan bezighoudt, ja' tegen de vierhon- 1J luizend brieven van te- 0 "standers ontvangen. De teven zjjn voor een ^e. orJ1? deel gevuld met de 1 m°gelijke beledigin- LJn bedreigingen. Aan- B0 ?er van de oppositie is de na van eigenaren van ge- cJen 'Nati°nal Rifle Asso- lon), een krachtig orgaan D t'fea een miljoen leden, ben blijkt succes te heb- want onlangs werd een sP«imentele controle maatregel door het huis van afgevaardigden met over weldigende meerderheid verworpen. Door zoveel op positie tegen een maatregel, die slechts beoogt de regi stratie te verbeteren, wordt van regeringszijde nauwe lijks nog nieuwe initiatieven verwacht. Daarom heeft een groot aantal kleine anti- vuurwapengroepen zich aaneen gesloten in een fede ratie („Hand Gun Control"), die nu gaat trachten de publieke opinie te mobilise ren. Veel werk lijkt er op het eerste gezicht niet aan de winkel, want merkwaardig genoeg toont een meerder heid van de Amerikanen zich bij vrijwel elke enquête voorstander van verscherpte controle. De meerderheid groeit zelfs, want bij de laat ste Harris-enquête toonde tachtig procent zich voor stander van een beter toe zicht, tegen zevenenzeventig procent in 1975. Zelfs onder de bezitters van een vuurwa pen bestaat een ruime meer derheid (71 procent) die meent dat de teugels moeten worden aangehaald. Voor diezelfde meerderheid echter is het al of niet controleren van het vuurwapenbezit kennelijk geen handzaak. De Meer gewicht Hand Gun Control, waarin circa dertig organisaties met in totaal om en nabij de zes tigduizend leden samenwer ken, heeft de populaire se nator Edward Kennedy in de arm genomen om de kwestie wat meer gewicht te geven. De brievenactie van Hand Gun Control wordt dan ook sinds kort begeleid door een persoonlijke brief van de se nator. Circa zestigduizend leden van Hand Gun Control zijn echter niet alleen nume riek in de minderheid tegen over de miljoen van de Na tional Rifle Organisation. In het blad van de NRA, The American Rifle Man, wordt maandelijks alleen al door de vuurwapenindustrie voor bijna een kwart miljoen gul den aan advertenties ge plaatst. Bij de laatste verkie zingen droeg de NRA voor ruim een miljoen bij aan ver kiezingscampagnes van fa voriete kandidaten. De op vallende feiten, die de anti- groepen daar tegenover kun nen stellen, hebben tot nu toe in ieder geval minder indruk gemaakt. Zoals het feit, dat in een familie waar een vuurwapen voorhanden was, de kans op een moord, een ongeluk of een zelfmoord twee keer zo groot is. Of het feit, dat de meeste moorden met vuurwapens niet worden gepleegd door notoire mis dadigers, maar door als ge middeld te boek staande burgers, die een familielid, „vriend of kennis" vaak in spontane woede neerknallen. Sinds kort is er nog een be langwekkend feit bijgeko men, namelijk een onderzoek in de staat Massachusetts (de staat van senator Kennedy), waar wettelijke maatregelen tegen het wapenbezit in twee jaar leidden tot een daling van drieënveertig procent van het aantal moorden met een vuurwapen. Zegt een woordvoerder van Hand Gun Control: „Er is eigenlijk maar een ding dat we tegen hebben: de geschiedenis, waarin het vuurwapen tot nu toe bijna altijd het sterkste is gebleken". „Ik ben de Ripper", zegt hij. „Ik koester veel respect voor je, George, maar men kan je be zwaarlijk een goede politie man noemen, want je krijgt me nu nog minder gemakkelijk te pakken dan vier jaar geleden, toen ik er mee begonnen ben". De Yorkshire Ripper dreigt dat hij later in het jaar - „of eerder, als ik er de tijd voor heb" - nogmaals zal toeslaan: dit keer in Manchester. Zijn nieuwste slachtoffer zal weel een prostitué zijn. „In Man chester lopen er veel rond van dat soort. Ze deugen niet. Ie mand moet er wat aan doen", zegt de angstaanjagende stem op het bandje. Hoofdcommissaris Oldfield heeft tientallen copieën van de opname naar andere politie korpsen gestuurd, in de hoop dat iemand de stem van de Yorkshire Ripper zal herken nen. Om dezelfde reden wer den alle Britse radio- en tele visiestations verzocht de op name uit te zenden. Oldfield heeft vroeger ook enkele brieven ontvangen van de man, die beweert dat hij de meest gezochte vrouwenmoor denaar van Noord-Engeland is. Aan de authenticiteit van de brieven werd niet getwijfeld, omdat zij verschillende gru welijke details over de ge pleegde moorden bevatten, die alleen bekend waren aan de dader en aan de politie. Specialisten die de brieven en de bandopname onderzocht hebben, zijn tot de conclusie gekomen dal de vermoedelijke vrouwenmoordenaar een psy chopaat is, die een spel van kat en muis probeert te spelen met de politie. De legendarische Jack the Ripper stuurde in zijn tijd ook brieven naar de kran ten en detectives. Zijn moderne nabootser is kennelijk van mening, dat het nog lang zal duren eer de poli tie hem levend te pakken krijgt. De stem op het bandje dreigt trouwens, dat hij zelf moord zal plegen als hij in het nauw gedreven wordt. Hoofdcommissaris Oldfield schijnt evenwel te geloven, dat de bandopname hem op het spoor van de Yorkshire Ripper zal brengen. De opsporing van deze vrouwenmoordenaar heeft al twee miljoen pond ge kost. (Van onze verslaggever) WAGENINGEN - „Leken" kunnen voortaan bouw plannen beoordelen voordat er een steen op de andere staat. Aan de Landbouwhogeschool in Wageningen is na melijk een entheskoop ontwikkeld, een apparaat dat de echtheid van het toekomstige bouwproject „volmaakt" kan nabootsen. Het apparaat is gemaakt door ir. M. Bouwman, die is gepromo veerd op dit „belangrijke hulpmiddel bij beoordeling van bouw plannen door aanstaande bewoners". Volgens Bouwman is het trouwens nog niet eens zo ontzettend slecht gesteld met het lezen van bouwkundige tekeningen door de leek. Bewoners, zo is zijn mening, brengen het er bij het lezen van bouwtekeningen naar verhouding niet slechter af dan architecten. Ook architecten moeten naast de tekening gebruik maken van andere middelen, zoals maquêttes. Bouwman deed dit onderzoek, omdat de kwaliteit van de om geving, waarin wij wonen en werken, steeds meer in het middel punt van de belangstelling komt te staan. Inspraak door brede lagen van de bevolking neemt daarbij een belangrijke plaats in. Maar veel hangt er daarbij af van de manier, waarop de plannen getoond worden. Doorgaans gaat men er van uit dat alleen des kundigen de bouwplannen goed doorhebben. Met het door Bouwmans ontwikkelde instrument kunnen op ooghoogte in een maquêtte televisie-opnamen worden gemaakt. Daardoor kan de gebouwde omgeving gemakkelijker en beter worden beoordeeld. Dat moet dan wel gebeuren in samenhang met andere presentatietechnieken. Zijn instrument, dat nog in ontwikkeling is, blijkt nog vertekeningen in de opnamen te ver tonen. Maar als er bij het tonen van plannen voor de gebouwde omge ving gebruik wordt gemaakt van tekeningen en maquêttes, aan gevuld met entheskoopopnamen en dia's van de maquêtte, blijkt het mogelijk om de plannen vrijwel correct te beoordelen. Volgens Bouwman is beoordeling op basis van tekeningen al leen lastig. Wanneer ook een maquêtte wordt gebruikt is de beoordeling weliswaar nauwkeuriger, maar nog niet zo goed als bij het gebruik van entheskoopopnamen en dia's. Uit zijn studie komt naar voren dat architecten een plan beter beoordelen, wan neer naast tekeningen ook maquêttes worden gebruikt. Leken worden, volgens hem, vooral geholpen met entheskoopbeelden en dia's van maquêttes. Vaak wordt bij het beoordelen van plannen voor de gebouwde omgeving erg veel gepraat door architecten met bestuurders en bewoners. Verschillen van mening worden dan meestal geweten aan een verkeerde uitleg door de andere partij. Uit Bouwmans onderzoek blijkt dat over het algemeen niet juist te zijn. Volgens hem is de mening die door de verschillende partijen wordt geuit correct. „Wel kunnen er verschillen worden aangegeven in de wijze, waarop door de partijen over de ge bouwde omgeving wordt gedacht. Bewoners kijken op een an dere manier naar plannen dan architecten. Bestuurders wijken in hun benadering minder sterk af van de bewoners dan de archi- Dit is de zogenaamde entheskoop. Deze bestaat uit een maquette omringd door een horizondecor, tect". Bouwman komt dan tot de conclusie dat de discussie veel waarbij een tv-camera met een speciale pijpvormige lens op ooghoogte in de maquêtte hangt. Deze vruchtbaarder zal zijn, wanneer meer respect voor eikaars camera kan naar elke plaats in de maquêtte worden „gereden"De beelden worden op een monitor standpunt en met name dat van de bewoners aan de dag wordt geprojecteerd, waarbij de toeschouwer de indruk krijgt dat hij zelf binnen de al gebouwde omge- gelegd. ving vertoeft. (Van onze correspondent in Parijs, Jan Drummen) CHAMBON-SUR-LIGNON - Het dorp, duizend meter hoog op een van de hoogvlak ten van het melancholieke Ce- vennen-gebergte, is moeilijk bereikbaar. Misschien dat het daarom een sterke identiteit bewaarde en protestant is gebleven temidden van een traditioneel-katholieke omge ving. En daarom vermoedelijk ook dat het in de oorlogsjaren onderdak kon verschaffen aan ruim vijfduizend Joden, die er spontaan en natuurlijk opge nomen werden en die voor het overgrote merendeel daardoor aan de Nazi-vervolging kon den ontsnappen. Het feit is weinig bekend in de geschiedenis van het verzet in het bezette Europa, ook doordat de bewoners van Chambon-sur-Lignon er nim mer ophef van hebben ge maakt en het altijd als volko men vanzelfsprekend be schouwd hebben. Maar ruim dertig jaren later heeft een groep Joden, die in Chambon toevlucht vonden, zich herin nerd dat zij aan deze protes tantse enclave in de Cévennen hun leven te danken hebben en zij hebben er in een simpele ceremonie een bronzen her denkingsbord onthuld, waar van de tekst van hun dank baarheid jegens de bewoners van Chambon-sur-Lignon getuigt. De eerste vluchteling die in Chambon verscheen was een jonge Duitse Jodin die door de Gestapo achtervolgd werd. Het was winter. De vrouw van de dominee, Magda Troché, nam haar op, warmde en voed de haar en ging naar de burge meester om te overleggen hoe men de vluchtelinge helpen kon. De man was ontzet, ver klaarde dat het leven van al de dorpsbewoners op het spel stond als de Duitsers erachter kwamen dat een Jodin gehol pen was. En Magda Troché zag in, dat er klandestien gehan deld moest worden. De jonge vrouw werd verborgen, later van valse papieren voorzien en daarna kwamen er langzamer hand meer Joden naar het bergdorp in de Cévennen. Spe ciale konvooien werden geor ganiseerd en geleidelijk aan werden in het dorp onderko mens voor de vluchtelingen georganiseerd: een kinderte huis en enkele pensions, die vóór de oorlog ingericht waren omdat Chambon de reputatie had een bijzonder gezonde lucht te hebben. En in een col lege dat dominee Troché en zijn confrater Theis in 1939 gesticht hadden, liep het aan tal leerlingen op van vijftig tot méér dan driehonderd. Intus sen waren er enkele ware werkplaatsen en ateliers inge richt waar valse papieren ver vaardigd werden en de her ders, die de hele streek als hun broekzak kenden, brachten papieren en rantsoenkaarten en voedsel rond en leidden de Joden naar verborgen plekken als een razzia gevreesd werd. Maar deze razzia's waren er minder doeltreffend dan el ders; mogelijk omdat het dorp nogal moeilijk bereikbaar was. Anderen opperen de veron derstelling dat de Duitse Orts- commandant van Le Puy een vrome protestant was en sym pathie koesterde voor deze kleine sobere protestantse enclave. Maar in 1943 werden door Franse handlangers van de bezetter (de beruchte „mili ciens") enkele hoeven rond het dorp in brand gestoken. In die tijd waren er in Cham bon in praktisch elk huis, in elke hoeve Joodse vluchtelin gen en een ongekende solida riteit van een zwijgzame stren ge bevolking, die in vroeger eeuwen geloofsvervolging ge kend had en uit de verhalen daarover de nood van de op gejaagde Joden begreep. Zij waren geen „anderen" voor de mensen van Chambon en zij konden, zoals een van de des tijds daar opgenomen Joden vertelt, samen het Oude Tes tament lezen. In deze dagen is veel gespro ken over deze bewonderens waardige dorpsbevolking. Er is verklaard dat haar protes tantisme temidden van de sterk katholieke omgeving van het département Haute-Loire, een determinerend element in de gebeurtenissen is geweest. Een andere bevolking, gewend aan vervolging en martelingen zelfs in vroeger tijden. Een be volking met een traditie van vastberadenheid, verzet, diepe christelijkheid en natuurlijke naastenliefde. Vele vluchtelin gen verklaren dat hetgeen in Chambon gebeurde nergens anders in Frankrijk mogelijk geweest zou zijn: de driedui zend inwoners van dit grauwe, koude dorp, waar in drie zo mermaanden het geld voor een heel jaar verdiend moet wor den, „zijn andere mensen". Toen dominee Troché (die later in een concentratiekamp om kwam) eens door Duitse- en Vichy-agenten naar Joden werd gevraagd, antwoordde hij: „Wij weten niet wat Joden zijn. Wij kennen alleen maar mensen". Nadat de herdenkingsplaat onthuld was, nadat de bezoe kers, de eertijdse vluchtelin gen en onderduikers over de moeizame bochtige weg naar het tachtig kilometer in het oosten gelegen Valence ver trokken waren, kwamen en kele tientallen dorpsbewoners naar het herinneringsbord kij ken. Tijdens de ceremonie waren zij thuisgebleven. Om dat zij het „opzichtig" vonden daarbij aanwezig te zijn. „Niemand weet precies hoe veel achtervolgden hier ver borgen zijn geweest", zegt een oude inwoner van Chambon. „Sommigen gewagen van 2500, de meesten van 5000. Maar wij hebben nooit gewe ten hoeveel het er waren. Geen mens wilde weten wat er bij zijn buren omging. Wij zwegen en gingen onze weg. En alles was veel minder georganiseerd dan men nu wel denkt. De mensen deden simpelweg wat zij nodig en menselijk von den". Het merkwaardige van de geschiedenis van Chambon- sur-Lignon is, dat zij tot dus ver bij het grote publiek onbe kend was. Een door een Ame rikaanse hoogleraar in de theologie geschreven werk „Lest Innocent Blood be Shed" (en dat eerst volgend jaar in Franse vertaling zal verschij nen) heeft de aandacht op Chambon gevestigd. En daar mee samenvallend de geste van het honderdtal Franse Joden die de herdenkingsplaat aan geboden hebben. De tekst daarvan luidt: „De herinnering aan de rechtvaardige duurt eeuwig" PS CXII C Als teken van eerbetoon aan de protestantse gemeenschap van dit Cevennen-land en aan al degenen die meegesleept werden door haar voorbeeld, gelovigen van alle confessies en ongelovigen die tijdens de oorlog 1939-1945 een blok te gen de nazi-misdaden vorm den en met gevaar voor hun ei gen leven onder de bezetting duizenden achtervolgden ver borgen en beschermd hebben De Joden die in Chambon en de omliggende gemeenten on derdak gevonden hebben"

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1979 | | pagina 7