£eiTDememng raaiu
uit de gratie bij
kritischer consument
Zijlstra drijft
Lubbers
en
Rietkerk uiteen
In de biechtstoel
blijft het brood
langer vers.»,
•X.TÏP'
'tls goed sparen
bij Van Lanschot
Bankiers.
m%
Plichtsbetrachting
ARIA
Isriticnkör nnncnmant
Kinderhuwelijken
Doe-het-zelfbrandstof
m%
KIES PLANTEN?
binnenland
buitenland
[aalwijk en
jng-Capelle
*A OPBOD
ONMENS
>9.400,inclusief b.t.W-
a
Effectief
Inkomens
Belastingen
Dolgedraaid
Opkrassen
Kathedraal-Turken" geven niet op
Paria 's
Ministerie vraagt
banken
cadeaus te beperken
J
F van Lanschot
Bankiers
A 65
Ln wij een
juur.
setkamer,
ja 40 m2),
I: toilet,
Ivoningen zal
j?9.
[per maand,
Jlen wij u
Jen, of u
ig iedere
nF STEM VAN ZATERDAG 5 MEI 1979
Ouderwets woord bijna:
plichtsbetrachting. Maar het
komt natuurlijk nog wel voor.
Een mooi staaltje ervan werd
deze week geleverd door de
mezzo-sopraan Maria Ewing
van het „Metropolitan" uit
New York.
Een telefoontje van ver
hindering zou normaal en
acceptabel zijn geweest want
werd gehinderd door
tuigen meer naar de hoofd
stad van Massachussetts.
Maria Ewing, zich zeer be
wust van het feit dat daar, in
het Hynes Auditorium, een
gehoor op haar zat te wach
ten, wilde zich niet aan welke
overmacht dan ook onder-
overmacht" en dan nog wel
het soort overmacht waar
voor luchthavenautoriteiten
duizenden passagiers dur
ven en mogen laten stran
den. Het vliegveld Logan van
Boston zat namelijk dicht
van de mist en er vertrokken
vanuit New York geen vlieg-
werpen en besloot een taxi te
nemen.
Nu is de afstand van New
York naar Boston geen peu-
leschil zoals die van Gronin
gen naar Maastricht. De bei
de steden liggen minstens
400 kilometer uit elkaar. De
taxichauffeur deed echter
zijn best doch kon ook niet
voorkomen dat hij eenmaal
onderweg een band moest
verwisselen. Desondanks
slaagde hij erin de zangeres
om vijf voor negen bij de
concertzaal af te zetten. Hij
vroeg daar 775 gulden voor.
Maria, die 55 minuten te
laat was, merkte dat iedereen
geduldig op haar had ge
wacht en onder luid applaus
nam zij haar rol op zich "in
Francis Poulenc's „Dialo
gues des Carmelites".
in
9-
ÈDEREN EN
tR, HYPOTHEKEN
RG
lijk pensioenfonds
|ag 7 mei en bij afslag
s avonds om 7 uur in
peg 6 te Sprang-Ca-
[oPEN:
I in de Buitenpolder,
Ik sectie K nummer
kuur,
kaande en gelegen te
de Kerkstraat 1 -3,
sectie B nummer
Jin de Tilburgseweg,
sectie B nummers
f groot 2.98.69 ha.;
apelle nabij de Kerk-
Sprang sectie B num-
Irootte van ongeveer
|mer 3452 groot 9.45'
kopen II, III en IV.
en bij de betaling van
i aanvaarden uiterlijk
als het ontruimd zal
aór of uiterlijk op25ju-
1979.
'9 en maandag 7 mei
uur.
Ie notarissen. Tel. re-
502.
>n woning met aan-
[oogstraten-Meer.
mei 1979 te 15 uur,
rlerrijgers te Hoog-
3 definitief toewij-
elegen woning met
os onder Hoogstra-
straat 1 (voorheen
ladastreerd sectie F
*root 1 ha 01 a 20 ca.
i gebied.
111.000 fr.
ag van 16 tot 18 uur.
en ieder openstaat is
van de verkoophou-
7167).
geboden
nd bedrijf
onde wijk in Breda
J. GROULS
estraat 21Breda
na 3 uur)
'-jj
sief bouwgrond.
v'
MET IA/IM KOCK
Wij
ij staan aan het begin van een sterk veranderend gedrag van de consument en de
detailhandel zal daar op de juiste wijze op moeten inspelen. Dat was samengevat de rode
draad van de inleidingen van een aantal sprekers op de eerste dag van het Nationaal
Detailhandels Marketing Congres 1979.
De consument zal zijn zaken
steeds bewuster gaan behe
ren, meer diensten vragen,
meer individuele produkten
willen kopen en gezonder en
meer buitenshuis gaan eten.
Dit stelde prof. dr. J.P.I. van der
Wilde, secretaris van de Raad
van het Midden- en Kleinbe
drijf. De consument zal volgens
hem terughoudende worden
ten aanzien van krediet, op an
dere uren gaan winkelen, meer
aankopen per keer doen en niet
zo dikwijls achtereen winkels
bezoeken. Dit oordeel over de
consument was ook naar voren
gekomen bij een enquête die
prof. Van der Wilde onder een
aantal deskundigen had ge
houden. Men reageerde daar
bij niet gunstig op de vraag of
de zelfbediening zal toenemen.
De consument zal ook naar
verwacht in de jaren '80 zuini
ger auto gaan rijden, duurzame
gebruiksgoederen langer gaan
gebruiken. Er zal af en toe
schaarste van produkten op
treden, zoals energie. De ver
pakking zal wat veranderen en
de kwaliteit van produkten zal
verbeteren.
Volgens een Zwitserse des
kundige spreker op het congres
dient zich momenteel een
nieuwe consument aan, die
naast prijs en kwaliteit heel an
dere eisen stelt bij het inkopen
doen. Dat zijn consumenten, zo
merkte hij op, die groot belang
hechten aan zaken als onze
betrekkingen met de Derde
Wereld, waarbij men bijvoor
beeld meer wil betalen voor
bananen als het de ontwikke
lingslanden ten goede komt. Er
zijn ook consumenten die geen
vlees willen kopen van dieren
die op bedenkelijke wijze zijn
opgefokt. Ook milieu-aspec
ten, energieverbruik, de vraag
of afval weer gebruikt kan wor
den (recycling) en arbeidsver
houdingen spelen een rol bij
deze consumenten.
De Zwitser ging ook in op de
kosten en schade die sommige
grote winkelcentra aan de sa
menleving toebrengen. Hij
noemde als voorbeeld een
koopcentrum bij Zurich met
vierduizend parkeerplaatsen,
waar dagelijks zo'n 17.000 au
to's af en aan rijden. „Daarvoor
moet geld geïnvesteerd wor
den in de wegenbouw. Daar
Chinese tandartsen vullen kiezen niet meer door in de mond
van de patiënt met de boor aan het werk te gaan. Slechte
tanden of kiezen, die moeilijk te vullen zijn, trekken ze er uit,
hersteilen zeen planten ze vervolgens weer terug. En dat alles
binnen een half uur. Het persbureau Nieuw China meldt dat
een ziekenhuis in de provincie Sjansi de afgelopen drie jaar
250 kiezen en tanden weer heeft ingeplant en in negentig
procent van de gevallen met succes.
bovenop komen de kosten voor
de politie. Al die auto's veroor
zaken lawaai en produceren
afvalgas. Ook het energiever
bruik van al dat verkeer belast
het milieu. De kosten van dat
alles - vaak niet te berekenen -
worden op de samenleving af
gewenteld en vervalsen de
concurrentie".
De economie, zo vervolgde
de Zwitser, zoals wij die uit de
afgelopen periodes kennen
heeft gebracht wat wij ervan
verlangden: „materiële wel
stand. Maar de kloof tussen
arm en rijk, zowel wat indivi
duen als landen betreft, is niet
gedicht. En veel andere
problemen als criminaliteit en
toenemende drugverslaving
zijn blijven voortbestaan". Een
derde deskundige, ir. S. Her-
weijer, directeur-generaal van
de Ruimtelijke Ordening van
het ministerie van Volkshuis
vesting en Ruimtelijke Orde
ning, zei dat nu ook te zien is
dat de detailhandel in zal spe
len op veranderingen in het be
stedingspatroon. Die verande
ring gaat vooral in de richting
van vrijetijdsbesteding, per
soonlijke verzorging en het wo
nen. De detailhandel moet ook
inspelen op ontwikkelingen in
de emancipatie van de vrouw
met de daarbij behorende mo
dernisering van de huishou
ding.
Grote waarde kende Her-
weijer toe aan een goede be
reikbaarheid van de binnen
steden met voorzieningen voor
fietsers en bromfietsers en een
stelsel van parkeergarages
voor auto's op loopafstand van
de winkelcentra. (ANP).
ALCOHOL FUËt
-
De energieschaarste zet allerlei mensen aan het denken. Soms
leidt dit tot aardige ideeën, zoals dat van de Amerikaan Jerry
Wilkerson (43) die kans ziet om zijn wagen te rijden op alcohol van
nog geen kwartje (Nederlands) per vier liter. Om te distilleren
gebruikt hij een ketel van rond vijftig gulden, van het type waarvan
ook clandestiene drankstokers zich plegen te bedienen. Zoals de
foto laat zien experimenteert Jerry ook met zonne-energie.
In de Westindiase deelstaat Radjastan n ruim tienduizend kinde
ren, van wie er veel nog op de arm gedragen baby's, uitgehuwelijkt
tijdens jaarlijks terugkerende massaceremonies.
Hoewel het kinderhuwelijk in India officieel is verboden, houdt
de gewoonte, vooral in Radjastan, stand. Elkjaarworde neropeen
uitgelezen dag, bekend als „AkhaTeej", nog duizenden gesloten.
Op die dag mogen Hindoes zonder aanwezigheid van een
„priester" huwelijken sluiten. Aangezien de priester betaald moet
worden, sparen arme plattelanders geld uit door op Akha Teej" te
wachten.
Kleurig geklede vrouwen en kinderen worden in een lange rij
ossewagens naar de plechtigheid gebracht. De allerkleinste kin
deren slapen soms de hele ceremonie door, veelal onbewust van
het feit dat zij een echtgenoot hebben gekregen.
DEN HAAG - De frac
tieleiders van PvdA, CDA
en VVD zien in het deze
week verschenen jaarver-
slag van de president van de
Nederlandsche Bank, dr. J.
Zijlstra, geen aanleiding
hun opvattingen over het te
voeren beleid bij te stellen.
I "integendeel" zegt VVD-
iractieleider Rietkerk, die
met onverdeeld genoegen
vaststelt, dat hij van Zijl-
I stra in belangrijke mate ge
lijk heeft gekregen. De
noodrem moet nu worden
aangetrokken, zei Rietkerk
I verleden week bij de eerste
schermutselingen in de
I Tweede Kamer over het
hestekbeleid van het kabi
net. En Zijlstra zegt het
I hem, weliswaar iets ge-
I nuanceerder, na: „De
I noodremprocedure lijkt
1 intussen welhaast onont
koombaar".
Een onverwacht neveneffect
I van de beschouwingen van de
I Jankpresident lijkt te zijn, dat
|ni] de regeringsfracties CDA
IVVD verder uiteen heeft ge-
I weven in hun opvattingen
l?ver wat er nu moet gebeuren.
B Werd vorige week in het Ka-
|®erdebat al duidelijk, dat
I Rubbers en Den Uyl meer op
Ij? hjn denken dan Lubbers en
I etkerk, na het verschijnen
|van het bankverslag is dat
jbeeld nog duidelijker gewor-
I Rietkerk voelt zich gestijfd
|jazijn opvatting, dat er „geen
lichtpunten zijn, die het moge-
t zouden maken niet aan de
I °°drem te gaan hangen".
Lubbers wenst Zijlstra niet te
volgen in diens opvatting, zo
als de CDA-fractieleider het
uitdrukt, „dat ombuigingen te
allen tijde superieur zijn aan
lastenverzwaring". En Den
Uyl meent dat Zijlstra voor het
voeren van een echt politiek
beleid „nauwelijks enige bij
drage levert, geen voorwaar
den en instrumenten aangeeft
waaronder en waarmee een op
zichzelf gewenste beperking
van de loonkostenstijging te
bereiken valt".
Heel duidelijk kwamen in de
korte gesprekken, die wij met
de drie fractieleiders over het
verslag van Zijlstra voerden,
de verschillen van inzicht tus
sen Rietkerk en Lubbers naar
voren. Zijlstra zegt, dat de
noodremprocedure geen we
zenlijke oplossingen biedt voor
de problemen. Bij het aantrek
ken van de noodrem behoren
„effectieve ombuigingen voor
1980".
Rietkerk: „Ik kan dat nog
(ADVERTENTIE)
niet overzien. Bij de voorjaars
nota en de begroting voor 1980
kunnen we de stand van zaken
in zijn totaliteit opnemen en
bezien welke maatregelen
eventueel nodig zijn". Hij zegt
bijzonder getroffen te zijn door
de overeenkomst tussen zijn
inzichten en die van Zijlstra: a)
een tijdelijke bijsturing door
de noodrem (versnelde belas
tingen, uitstel van overheids-
betalingen) Rietkerk: „Daar
mee ben je er niet, want je ver
schuift de problemen naar vol
gend jaar", b) Geen verdere
belastingverhoging en c) in
perking van de consu con
sumptie. Rietkerk: „Het zou
erg onverstandig zijn nu be
lastingverhogingen door te
voeren. Ik kan me voorstellen
dat je in het kader van het
energievraagsuk tot een zekere
belastingverhoging komt,
maar niet nu. Volgend jaar
misschien".
Daartegenover staat de me
ning van CDA-fractieleider
Lubbers. „Ik ben, evenals
Zijlstra, voor een zo groot mo
gelijke stabilisatie van de be
lastingdruk. Maar als je bo
venop Bestek '81 (f 10 miljard
ombuigen) extra dingen moet
doen, dan vind ik dat je op
nieuw moet afwegen of je dat
verantwoord kan doen en of de
samenleving dat wil". Lijkt
Rietkerk vooralsnog te kiezen
voor - als dat noodzakelijk is -
meer bezuinigingen, Lubbers
ziet die mogelijkheid pas op de
derde plaats: „Voor dit jaar is
er niet veel meer te doen aan
inkomensbeleid. Het wordt dit
jaar passen en meten. Als het
nodig is ter uitvoering van Be
stek '81 en om de gaten die
daarin zijn gevallen te dichten,
dan kunnrn we bij de voor
jaarsnota beperkte ombuigin
gen bezien. Maar als er sub
stantieel meer moet worden
omgebogen, dan kies ik voor
het middel van de belastingen.
Voor 1980 zijn er naar mijn
oordeel drie wegen: eerst een
effectief inkomensbeleid, dan
selectieve belastingverhoging
en slechts indien de sociale
partners die beide wegen niet
willen gaan, extra ombuigin
gen in de sfeer van de over-
drachts- en overheidsuitga
ven".
Wanneer Lubbers denkt aan
belastingverhoging, dan doelt
hij op de indirecte (kostprijs-
verhogende) belastingen.
Voorwaarde daarvoor is wel,
aldus de CDA-fractieleider,
dat met de sociale partners
wordt vastgesteld, dat die be
lastingverhogingen niet wor
den afgewenteld in de lonen.
Lubbers wil dan ook selectieve
verhoging: hogere BTW - niet
de super-BTW die Van Agt
door het hoofd speelt - en bijv.
verhoging van accijns op ben
zine, en van de bijzondere ver
bruiksbelasting op auto's.
Den Uyl denkt ook aan
Zijlstra.
maatregelen in de sfeer van de
loon- en inkomstenbelasting.
Hij is ervoor een deel van de
inflatiecorrectie niet te laten
doorgaan voor hogere inko
mens. „Ik sluit verhoging van
belasting op luxe goederen, ac
cijnsverhoging van benzine
niet uit. Maar dat alles in een
samenhangend beleid om te
voorkomen, dat de verhogin
gen worden afgewenteld".
Rietkerk wil ja noch nee zeg
gen op de vraag of hij met be
lastingverhogingen akkoord
wil gaan. „In ieder geval nu
niet. Volgend jaar maar eens
zien. Maar ik zeg nu niet dat ik
ervoor ben. Tegen verhoging
van de loon- en inkomstenbe
lasting hebben wij onoverko
melijke bezwaren. Dat instru
ment is dolgedraaid en verho
gingen zullen effectief weinig
opleveren".
De lijn lijkt duidelijk: Lub
bers wil pas in allerlaatste in
stantie meer bezuinigen. Riet
kerk wil eerst de problemen
naar volgend jaar verschuiven
door de noodremprocedure en
kiest vooralsnog voor meer be
zuinigen. De Uyl wijst meer
bezuinigen af en benadrukt,
als Lubbers, de noodzaak van
een samenhangend inkomens
beleid, waarin fiscale instru
menten een rol kunnen spelen.
Zijlstra heeft met zijn verslag
niet bereikt, dat de toonaange
vende politici op een lijn kwa
men. Het zal ook wel het laat
ste zijn, dat hij verwacht had.
MAX DE BOK.
Devoot schuifelt een groepje toeristen uit Luxemburg langs het wijwatervat. Zich nog
van geen bezetting bewust lopen ze door naar het Maria-altaar, waar honderden waxine
lichtjes branden. Plotseling zien ze een ongeschoren Turk, die hen ook nog een stencil
door de tralies aanreikt. Als ze in de verte een volle waslijn ontwaren, staan ze sprakeloos.
1 Een oudere vrouw slaat een haastig kruisteken. Acht minuten later zit het gezelschap
onthutst in de verwarmde tourbus uit Ettelbruck, Luxemburg.
Sinds twee dagen is de altijd
in de steigers hangende Sint
Jan weer opengesteld. Mei is de
Maria-maand. En dan stromen
talloze pelgrims naar de Bos
sche kathedraal voor een ro
zenhoedje aan de voet van het
pompeuze Maria-beeld. Van
achter een tralie-hek slaan de
Christen-Turken de Maria
verering gade. Hun kinderen
springen touwtje tussen de op-
klap-bedden. Of klepperen
luidruchtig over de betegelde
vloer.
„Van mij mogen ze vandaag
nog opkrassen", bitst een geel
wit gebandoleerde bewaker
van de kathedraal. „Waarom
kunnen ze zich niet koest hou
den, zodat de pelgrims onge
stoord tot Maria kunnen bid
den". Als een VVV-informatri-
ce nadert, krijgt de bejaarde
bewaker bijval: „Steeds meer
mensen raken geïrriteerd door
hun aanwezigheid. Vooral de
Boschenaren vinden dat de be
zetting onderhand lang genoeg
heeft geduurd. Hqever moet je
gaan met je tolerantie? Toege
geven, het zijn ook christe
nen.."
Tien uur.
Achter in de kathedraal
luisteren de Turken naar de
radionieuwsdienst van het
ANP. Hun nieuwe eisen zijn
het belangrijkste onderwerp.
Staatssecretaris Haars moet de
asielaanvragen nogmaals on
der de loep nemen. De strijd
tussen de bezetters en het mi
nisterie van justitie heeft veel
weg van een juridische rodeo
met staatsecretarid Haars als
bokkend paard.
Advocate Josien Haan: „De
eisen zijn wat genuanceerder.
In het begin eisten de Turken
een collectieve verblijfsver
gunning. En zoeits bestaat
eenvoudigweg niet. We hopen
echter dat mevrouw Haars de
ze verlangens wel inwilligt.
Anders kan het nog lang duren.
Want aan solidariteit en aan
motivatie is bij de bezetters
geen gebrek".
Over de groeiende irritatie
zegt een van de leiders van de
Syrisch-Orthodoxe Christen-
Turken: „Wij kunnen geen 200
mensen muisstil houden. We
proberen zoveel mogelijk re
kening te houden met de Ma-
ria-verering. Overigens wisten
wij niet dat de maand mei ge
heel in het teken van Maria zou
staan". En over de bezetting:
„We blijven hier totdat me
vrouw Haars belooft, dat er
van terugkeer naar Turkije
geen sprake is".
(Door Hans Toonen)
Gisteren is het drie weken geleden, dat 200 Turken de St.
Jan-kathedraal te Den Bosch kraakten. Aanleiding was het
besluit van staatssecretaris van justitie, mevrouw Haars,
een zestal illegale Turken naar hun vaderland terug te stu
ren.
Voor hun verweer, dat zij als Syrisch-Orthodoxe christe
nen in het islamitische Turkije worden vervolgd, weigerde
de staatssecretaris door de knieën te gaan. De 200 Turken
verklaren zich solidair, omdat ook zij behoren tot de christe
lijke minderheid in Turkije.
Tussenkomst van bisschop Bluyssen noch steuntjes in
de rug van instanties zoals Pax Christi, mochten mevrouw
Haars vermurwen. Medio deze week legde het advocaten-
collectief namens de „kathedraal-Turken" een genuan
ceerd pakket met eisen op-„Haars" bestuurstafel. Als de
staatssecretaris toezegt de lopende en afgedane asielaan
vragen van Christen-Turken te heroverwegen, dan is de
monumentale Sint Jan nog dezelfde dag bevrijd van deze
vreemde kostgangers.
De Sint Jan lijkt op een
veldhospitaal. Tweehonderd
bedden met elk minstens drie
dekens. Zes toiletten. Twee
honderd handdoeken. Drie
EHBO-ers in de sacristie. En
25 huisvrouwen in Den Bosch,
die de vuile was verzorgen.
Aan solidariteit geen gebrek.
„Wel aan geld", zegt Betsy
Thijssen van het speciaal voor
deze bezetting opgerichte Ac
tiecentrum Syrisch-Ortho
doxe Christenen. „De eerste
dagen zorgden de bezetters
zelf voor de maaltijden, die
hoofdzakelijk uit brood be
stonden. Geen wonder, dat er
een handvol met buikklachten
in het ziekenhuis belandde.
Met Pasen zijn wij van het Ac
tiecentrum voor ze gaan ko
ken".
Die middag biedt het kerk-
menu: aardappelsalade met
twee frikadellen. En yoghurt
na. „Elke bezettingsdag kost
zeker 1200,-. Omdat ze door
him eigen geld heen zijn, leg
gen wij die centen op tafel",
zegt Betsy Thijssen. „De kin
deren en vrouwen hebben we
verhuisd naar de verwarmde
kapel De Goede Herder. De
mannen trotseren de steen
koude kathedraal. Maar een
vakantieoord is het nog steeds
niet".
Als ik naar de twee dweilen
de Turkse vrouwen kijkt,
glundert Betsy Thijssen: „Het
zijn zeer propere mensen. De
kerk heeft nog nooit zo
geblonken. Dat heeft de koster
zelf gezegd".
Een Duits sprekende Turk
drukt me een Turks dagblad
onder de neus. Een columnist
van het dagblad „Tercüman"
fulmir ert over de uitnodiging
van de burgemeester van Izmir
aan paus Paulus Johannes om
zijn stad te bezoeken. De jour
nalist herinnert aan de bar
baarse kruistochten en noemt
de uitnodiging een belediging
voor de moslems van Izmir.
„Mevrouw Haars moest eens
beter Turkse kranten lezen.
Dan wist ze hoe wij christenen
als paria's worden behan
deld", concludeert de bezetter.
Een Brabantse Maria-ver-
eerster: „Natuurlijk heb ik ook
voor de Turkse bezetters gebe
den. Ach, dat geroezemoes
stoort me niet zo. Ik vind het
wel erg dat zij onze Sint Jan
bezet hebben. Maar ik vind het
veel erger dat zij niet in vrij
heid hun geloof kunnen belij
den".
Een van de biechtstoelen is
ongevraagd tot broodkast om
gedoopt. „Zo blijft ons brood
langer vers", grijnst een onge
schoren Turk. verontschuldi
gend.
DEN HAAG (ANP) - Het
ministerie van Economische
Zaken zal de Nederlandse
banken vragen niet al te kwis
tig te zijn met cadeautjes voor
klanten die een rekening ope
nen. Het geven van horloges,
radiootjes, spelletjes en derge
lijke is in feite concurrentie
van de detailhandel, die van de
verkoop van dit soort zaken
moet leven, aldus een woord
voerder van het ministerie van
Economische Zaken.
(ADVERTENTIE)
y.
v
U kunt kiezen uit vele spaarmogelijkheden, ook met
dagelijkse renteberekening.
Rente vanaf
terwijl u praktisch direct
weer over uw geld
kunt beschikken.
En zelfs
voor spaardeposito's
bij 6 jaar vast
Wilt u er meer over weten?
Een uitgebreide brochure met
alle 17 spaarvormen hebben
wij voor u klaar liggen.
Vraag hem aan of loop even
binnen bij één van onze
kantoren of
spaaragentschappen.
4811 ZG Breda. Veemarktstraat 44. tel. (076) 22 58 44
4701JS Roosendaal,
Molenstraat 8. tel. (01650) 4 09 70/4 09 71
