WELDC
KOOS
De tweede wereldoorlog is
nog steeds niet afgelopen
U:^
Mexicaanse krant: „Bedoeld om een „Iran" te verhinderen
^est-Zeeuv
iVVV-jubila
werden geh
Neckermani
bouw kreeg
fiat
welstands
commissie
B8DE KRUIS KRIJGT
STEEDS mm
AANVRAGEN OM GEGEVENS
Uiteenlopend
Propaganda
Gezellige
rommelmarkt
Scouting
Hulst
Bewijzen
Vekemans.
Fraude
DETECTI
VE-WERK
KRIJGSGE
VANGENEN
SIBERIË
■*,w
f
(Van onze correspondent)
RIO DE JANEIRO - De Noordamerikaanse inlichtin
gendienst CIA heeft het de laatste jaren niet gemakkelijk.
Via Senaatscommissies of weggelopen agenten kwamen
hele reeksen vermeende misdaden in de publiciteit. En of
dat allemaal nog niet genoeg was, werd de CIA onlangs ook
nog op de vinger getikt door president Carter omdat zij zou
hebben misgekleund in Iran. Volgens de correspondent
van de Mexicaanse krant „Excelsior" wil Washington nu
verhinderen dat er een „Iran" in Latijns-Amerika kan
plaatsvinden - religieuze bewegingen moeten in het ver
volg beter door de CIA in de gaten worden gehouden.
Zijn er in Latijns-Amerika
onder de katholieke geestelij
ken mogelijke „ayatollah
Khomeiny's"?. Als de CIA een
verdachtenlijstje heeft, dan
ziet dat er ongetwijfeld onge
veer als volgt uit:
-de vooruitstrevende
geestelijken in Nicaragua die
vrij massaal sympathiek staan
tegenover de Sandinistas-op-
standelingen,: twee paters,
waaronder de bekende dichter
Ernesto Cardenal zitten zelfs
in de „groep van twaalf", het
politieke gezicht van de sandi-
nistas;-
-de bisschop van Managua,
Miguel Obanod y Bravo; tot
het begin van de zeventiger
jaren was hij bevriend met de
Somoza-familie, daarna volg
de de breuk; de laatste jaren
mocht hij van de Sandinistas
bemiddelen tijdens enkele gij
zelingsacties; eind februari j.l.
stelde een kolonel en teleurge
steld aanhanger van Somoza
voor, dat de bisschop zich kan
didaat stelt voor de in 1981
beloofde presidentsverkiezin
gen, omdat hij het vertrouwen
zou hebben van conservatie
ven, liberalen en sandinistas;-
- de rebelse priesters van
Guatemala; uit deze groep is
als een van de leiders naar vo
ren gekomen José Maria Ruiz
Furlan, van indiaanse komaf,
en populair bekend als pater
„Chemita"; in 1971 werd hij
door kardinaal Casariego uit
de kerk gezet; volgens pater
Chemita is de kardinaal be
trokken bij activiteiten van de
fascistische doodeskaders;
voor de krottenwijkbewoners
van de hoofdstad is hij nog
steeds hun priester en tevens
hun politiek leider; hij over
leefde een serie moordaansla
gen en werd vorig jaar bijna
gekozen tot burgemeester van
de hoofdstad; hij werd versla
gen door de gebruikelijke ver-
kiezingsfraude;-
-de vooruitstrevende
geestelijken in El Salvador en
de populaire bisschop van de
hoofdstad, monseigneur Ro
mero die zeer dicht bij het volk
staan en wel eens van onderop
verplicht kunnen worden tot
het spelen van een actieve rol
als na de val van Somoza in
Nicaragua de revolutie over
slaat naar El Salvador; het
zelfde geldt voor de derdewe
reldpriesters die vooral met de
landarbeiders in Honduras
werken;-
-de Braziliaanse bisschop
pen onder leiding van Dom
Evaristo Arns te San Paulo;
ook verscheidene andere bis
schoppen kunnen een leidende
rol gaan spelen, met name als
de door de Braziliaanse mili
tairen beloofde democratise
ring niet wordt gerealiseerd;
een verharding van de dicta
tuur of een nieuwe rechtse
staatsgreep kan voor hen een
leidende verzetsrol betekenen,
veel actiever dan zij de afgelo
pen vijftien jaar al hebben be
dreven; zij kunnen daarbij dan
rekenen op de nu al 40.000 ba
sisgemeenschappen, die zich
kunnen ontwikkelen tot een
belangrijke georganiseerde
politieke achterban.-
De politieke voorkeuren van
deze potentiële „ayatollah's"
lopen nogal uiteen. Dom Arns
komt naar voren als een so
ciaal-democraat. Anderen zo
als Dom Helder Camara zijn
gecharmeerd door „een socia
lisme met een menselijk ge
zicht", terwijl weer andere
vooruitstrevende liberalen of
linkse nationalisten zijn. Een
groot aantal latijnsameri-
kaanse landen zijn in dit over
zicht buiten beschouwing ge
laten, omdat daar de komende
vijfjaar een min of meer demo
cratische regering geacht
wordt te functioneren of om
dat in landen als Uruguay,
Colombia, Argentinië of Chili
de meerderheid van de kerk
zich in hoge mate heeft ver
vreemd van de bevolking.
Uit de zestiger jaren stam
men de eerste berichten dat de
Noordamerikaanse inlichtin
gendiensten, met name de CIA
wordt genoemd, aan het
wroeten zijn binnen de kerk in
Latijns-Amerika. Verschillen
de religieuze organisaties zou
den door de CIA worden ge
bruikt voor haar spionage-ac-
tiviteitcn.
In oktober 1975 bekende de
Noordamerikaanse pastoor
Frederick Morris, werkzaam
in Recife, Brazilië, agent te zijn
voor de CIA. Hij werd het land
uitgezet. Al eerder ondergin
gen op Cuba een klein aantal
katholieke priesters en domi-
nee's dezelfde behandeling om
dezelfde redenen.
De afgelopen tien jaar, zo
luiden de beschuldigingen, zou
de CIA zich met name hebben
beziggehouden met het in de
gaten houden van de derde
wereldpriesters en met het lei
den van propaganda-activi-
teiten tegen vooruitstrevende
geestelijken. In juni 1975 lieten
Noordamerikaanse missiona
rissen in Bolivia weten, dat zij
ten gevolge van de CIA-acti-
viteiten in o.a. Chili gewan
trouwd worden door de bevol
king en daardoor veel last on
dervinden in hun missionaire
werk. Een vijftigtal Maryk-
noll-paters kwam zelfs in
conflict met hun Amerikaanse
ambassadeur in Bolivia, toen
BRESKENS - Door de NV
distiictshestuurder A. Noo
endaal uit Goes zijn tijdens c
jaarvergadering van de afd
ling West-Zeeuwsch-Vlaai
deren van de industriebor
NVV een aantal jubilarisst
gehuldigd voor hun 25-jar
lidmaatschap van deze bon
Dit gebeurde in een zaal va
café 't Zonneke.
Voorafgaande aan deze hu
diging had de heer Noorenda
gezegd dat de industriebor
zich in de nabije toekom
sterk zal maken voor een ko
tere werktijd. „De problem*
rond de werkeloosheid hebbi
grote aandacht. Ongeveer e<
miljoen mensen werken op h
moment niet meer. Een gro
deel hiervan zijn WAO-ers t
zieken. Door de werkends
moet echter wel de prem
worden opgebracht. Wij zull<
dan ook het beschikbare we
beter moeten verdelen".
Tot de jubilarissen zei h
„dat in 25 jaar veel verande:
is door de welvaart. Om 25 ia
CLINGE - Alois van Dors
selaer werd tot nieuwe vooi
zitter gekozen van de fanfai
Weldoen door Vermaak
Clinge.
Dit gebeurde op de
gemene vergadering in zaal 1
Troubadour te Clinge, wa;
een vijftigtal leden aanwezj
was.
De nieuwe voorzitter,
door het bestuur kandida
was gesteld, werd met algem
ne stemmen gekozen.
(Van een onzer verslaggevers^
HULST - De Neckermann
uitbreiding, die momentee
gestalte krijgt te St. Jansteen
wordt momenteel door velei
met argusogen gevolgd. Er be
staat verbazing over de weinij
smaakvolle aanblik, die de no,
niet geheel voltooide bouw
momenteel biedt.
Het gemeenteraadslid W. d
Brouwer (gemeenschappelijk
Belangen) kreeg gisteravoni
na een kritisch vraagje va:
wethouder G. van de Voord
(CDA) te horen dat de nieuw
bouw volgens de gemeentelijk
welzijnscommissie aan rede
lijke eisen van welstand za
gaan voldoen. De wethoude
vroeg om niet te vlug te oorde
len omdat het gebouw nog nie
af is. Dat belette het PvdA-ge
meenteraadslid B. Marten
niet om ook zijn twijfels ove
ue welstandsnormen uit t
spreken, die voor het gebou\
ln acht zijn genomen.
Oan onze correspondent)
»V,LST - Het was zaterda;
gezelhg druk op het Hulste
"«itencentrum 't Jagertje
™aas< de fiets-in die daa
,artte, hield Scouting Huls
ar ievens een rommelmark
ieu Niet alleen d
gd was in grote getale opge
n "lan' maar er waren daar
aan ""k 'lee' wat ouderei
aanwezig.
zn!paaSt n°dige attractie:
av„ S. ondermeer het rad vai
«uur, bussen en flesser
i,i„,len werden er heel wa
m "Se stickers verkocht e:
ÏC dobbelstenen gegooid.
van6 uiteindelijke opbreng!
fair hr°mmefrriarkt en fancy
Eulri T0eg on8eveer duizen
be.ten- Hiervan is tien procen
tervno1 j voor de vastenactie
het rest bestemd is voo
net Jeugdwerk.
deze een jaarlijkse bijeen
komst van de paters wilde la
ten bijwonen door zijn attache
voor arbeidszaken Lamazza,
een man die volgens de geeste
lijke een agent is van de CIA
Volgens deze missionarissen
bestaan er ook bewijzen dat de
CIA samenwerkte met de
(toenmalige) dictator Banzer
bij het bestrijden en in discre-
diet brengen van vooruitstre
vende geestelijken en van de
leden van de commissie ge
rechtigheid en vrede.
Op 16 juli
1976 berichtte het weekblad
„Latin America" over CIA-
activiteiten binnen katholieke
werknemersorganisaties in
Ecuador. Er worden vraagte
kens gezet achter de anti
communistische vakcentrale
CLAT - deze organisatie ont
vangt jaarlijks veel steun van
Nederlandse en Duitse katho
lieken- .terwijl in dit verband
Pater Roger Vekemans en
CLAT-vertegenwoordigster
Isabel Robaline worden be
schuldigd CIA-agenten te zijn.
De naam van de Belgische
jezuit Roger Vekemans duikt
regelmatig op bij beschuldi
gingen over kerkelijke CIA-
activitciten in dit continent.
Na in Leuven en Nijmegen te
hebben gestudeerd, kwam hij
in 1957 in Latijns-Amerika
aan. Volgens een ex-vriend van
hem, pater James Vizzar, wilde
Vekemans de christen-demo
craten in Chili aan de macht
helpen. In 1961 vroeg hij presi
dent Kennedy hiervoor finan
ciële steun.
Via de AID (Inter
nationaal Ontwikkelings Bu
reau) kreeg hij vijf miljoen
dollar en via de CIA nog eens
vijf miljoen. Met dat geld, zo
had Pater Vekeman aan Pater
Vizzar verhaald, werd Eduar-
do Frei gesteund die in 1964
het presidentschap veroverde.
Voor zijn doeleinden ontving
Vekemans volgens de Noord
amerikaanse krant „National
Catholic Reporter" vervolgens
in de periode 1965 tot 1970 een
miljoen driehonderdenenvier-
duizend dollar, zogenaamd om
een studie te maken over de
bevolkingsgroei. Volgens de
zelfde bron moest de AID op
bevel van hogerhand een on
derzoek naar het twijfelachti
ge beheer van de gelden door
Vekemans stilleggen, omdat
dit de „christen-democraten
zou schaden".
Na de overwinning van Al-
lende in 1970 verliet Vekemans
halsoverkop Chili. In 1971
kwam hij Chili een crimineel
onderzoek tegen hem op gang
onder het nummer 4872 „we
gens fraude tegen de regering".
In verband met zijn verleden
weigerden de christen-demo
craten in Venezuela hem op te
nemen. Vekemans kwam met
steun van brigadier-generaal
en kardinaal Anibal Munoz
Duque in de Colombiaanse
hoofstad Bogota terecht. I"
alliantie met de conservatieve
CELAM-secretans bisschop
Lopez Trujillo bond hi] van
daaruit de strijd aan tegen de
„marxistische infiltratie" inde
Latijnsamerikaanse kerk. yja
gens het Colombiaanse tijd
schrift „Alternativa" (28 no
vember 1977 en 16 februari
1979) werd Vekemans als
speerpunt gebruikt tegen de
vooruitstrevenden katholie
ken krot nadat in 1969 het
Rockefellerrapport en het rap
port van Rand Corporation m
Washington voor alarm had
gezorgd over de ontwikkelin
gen binnen de kerk in Latijns-
Amerika. „Alternativa" noemt
de adressen van twee kantoren
die Vekemans in de Colom
biaanse hoofdstad heeft inge
richt. Zij functioneren ondei
de naam CEDIAL (studiecen
trum voor de ontwikkeling en
integratie van Latijns-Ameri
ka), maar in werkelijkheid is
CEDIAL „het centrum voorde
bestrijding van de bevrij
dingstheologie". Volgens het
zelfde blad is de Belgische je
zuit ook het brein achter het
tijdschrift „Tierra Nueva" dat
zich fel kant tegen linkse ka
tholieken.
Behalve van de CIA ont
vangt volgens „Alternativa
Vekemans ook veel geld van de
Duitse organisaties Miseor en
Adveniat. De organisatie
„Priesters voor Latijns-Ame
rika" vroeg in 1975 tevergeefs
aan de Colombiaanse regering
hem in verband met zijn „CIA-
activiteiten" het land uit 'e
zetten.
JOS SCHUR1N'k
nnma*'
(Door Rinze Brandsma)
DEN HAAG - Dit jaar is
het 34 jaar geleden dat de
laatste grote oorlog in ons
land afgelopen is. Maar
voor veel mensen is die
oorlog nog lang niet ten
einde.
De wonden die deze
oorlog sloeg, die elke oor
log slaat, helen langzaam,
als ze al helen. Ook voor
het informatiebureau van
het Nederlandse Rode
Kruis in Den Haag duurt
de oorlog nog steeds voort.
Want terwijl wij nu 34
jaar in een tamelijk vreed
zaam land wonen, woeden
elders oorlogjes en oorlo
gen, zijn schermutselin
gen, vervolgingen, vallen
slachtoffers.
Handenvol
werk voor het Rode Kruis.
Maar ook onze „eigen"
Tweede Wereldoorlog
houdt het informatiebu
reau nog dagelijks bezig.
„Het gekke is dat de twee
de wereldoorlog de laatste
jaren steeds meer in de be
langstelling komt. Er is veel
over op de tv te zien, er ko
men steeds weer films over.
Wij krijgen een opnieuw stij
gend aantal aanvragen voor
gegevens van oorlogslacht
offers. Niet alleen van jon
gere mensen die gaan besef
fen wat de oorlog voor hun 1
familie betekende, maar ook
van mensen die, ouder ge
worden, last krijgen van in de
oorlog opgeiopen gebreken
en een uitkering aanvragen".
Voor mevrouw W. van der
Noordaa-Van der Veer, di
rectrice van dat informatie
bureau, is de oorlog inder
daad nog niet echt afgelopen.
Bij haar en de veertien men
sen in dienst van het bureau
komen nog steeds, tientallen
per week, aanvragen binnen:
wat is er met dit of dat fami
lielid gebeurt, kan ik op
schrift krijgen wat mijzelf is
overkomen?
In de meeste ge
vallen kan het informatie
bureau de gevraagde inlich
ten verschaffen, dankzij een
kaartsysteem met twee mil
joen namen van oorlogs
slachtoffers, vermisten, ge-
repatrieerden, graven,
krijgsgevangenen In zestig
tot zeventig procent is het
eindresultaat positief.
„Wij krijgen veel mede
werking overal, het Rode
Kruis heeft over de hele we
reld een goede naam. Soms is
het echt detective-werk. Zo
als die brief van een moeder,
die haar zoon opgespoord
wilde zien. Ze wist alleen dat
hij lang geleden was gaan
varen op een tanker vanuit
Hamburg, van een
Duits-Amerikaans bedrijf.
Ja, ook mensen zonder direct
verband met de oorlog spo
ren we wel op. Een positief
resultaat wil dan zeggen dat
wij of het contakt kunnen
herstellen, het kan ook zijn
dat we de plaats kunnen
vertellen waar het graf ligt of
gelegen heeft. Of verhalen
wat er met dat familielid ge
beurd is. Het meest pijnlijk is
dat bij Joodse families. Je
moet dan vaak vertellen dat
ze in een gaskamer om het le
ven zijn gekomen. De een wil
dan de precieze toedracht
weten, de ander stopt het zo
ver mogelijk weg, wil er niets
meer van horen".
De afdeling opsporing
vermiste personen (dus niet
alleen uit de oorlog) krijgt
zo'n tien a vijftien brieven
per week. „Bijvoorbeeld van
een moeder die haar zoon
kwijtgeraakt is.
Naar Au
stralië geëmigreerd, heeft
niets meer van zich laten
horen. Maar als we die zoon
dan gevonden hebben, dan
moet de opgespoorde zelf
eerst toestemming geven,
willen wij het contact weer
tot stand brengen. Dankbaar
werk, jazeker, maar ook vaak
heel pijnlijk. Zoals van kin
deren die, groter geworden,
in contact willen komen met
hun vader, een Duitse mili
tair die hier in de oorlog was,
of een Amerikaan of een Ca
nadees. Daar zijn in-trieste
gevallen bij, gelukkig een
minderheid, van mensen die
daar niets meer te maken
willen hebben met hun ver
leden".
Volgens de Conventies van
Genève moet elk land een
bureau hebben dat zich bezig
houdt met de registratie en
opsporing van oorlogs
slachtoffers in de meest wij
de zin. Dat doet het Rode
Kruis sinds 1870. Oorspron
kelijk alleen nog het ver
strekken van inlichtingen
over krijgsgevangenen aan
familieleden. Sinds 1945
gaat het om burgers die in
tijden van conflicten slacht
offer daarvan worden. In ons
land werd in 1909 het Rode
Kruis door de regering aan
gewezen om zo'n informatie
bureau te runnen. Later, na
'39, ging het allang niet meer
alleen om krijgsgevangenen,
maar vooral om burgers.
Mensen bijvoorbeeld die. in
het verzet zaten en via de
Stichting '40-'45 in aanmer
king kwamen voor een pen
sioen. Joden, zigeuners en
tewerkgestelden die vielen
en vallen onder de wet uit
kering vervolgden. Het in
formatiebureau in Den Haag
draaide op volle toeren
(„56.000 rapporten alleen al
voor die laatste categorie
vervolgden"). Ook bij ram
pen in binnen-en buitenland
geeft het informatiebureau
van het Rode Kruis inlichtin
gen. En denk maar eens aan
oorlogen ver van ons bed,
waar toch ook Nederlanders
bij betrokken waren. De op
sporingen - uitsluitend ten
behoeve van de directe fami
lieleden - worden kosteloos
verricht.
Mevrouw Van der Noordaa
van het informatiebureau
deelde laatst mee dat er zich
inderdaad, „maar hooguit
een handjevol", nog Neder
landse SS'ers in Russische
kampen kunnen bevinden.
„Maar we weten niet wie er
zitten. Er is ons nooit om hun
opsporing verzocht. Het
Duitse Rode Kruis werkt
daar ook meer, mag zelfs met
Rusland direct onderhande
len over vrijlating en repa
triëring van nog steeds in
kampen verblijvende krijgs
gevangenen. Maar zelfs in
Rusland zal het mogelijk zijn
dat er mensen in kampen
zitten zonder dat iemand het
weet. „Wat betreft de Ne
derlanders die daarnog zijn
of geweest zijn gaat het om
een moeilijke groep, name
lijk die van de SS-Frontar-
beiter. Die werden vaak ge
ronseld en tegen hun zin ge
dwongen daar te werken.
Maar er zaten er ook die uit
eigen vrije wil gingen. Als er
nog Nederlanders zitten, wat
alleen de Russen weten om
dat die alle papieren daar
over uit Duitsland mee heb
ben genomen, dan gaat het
om zware oorlogsmisdadi
gers. Eigenlijk vraag ik me af
óf er nog wel Nederlanders
zitten. Kijk, als je een zware
SS'er was met oorlogsmisda
den op je geweten en nog niet
terechtgesteld, dan hield je je
mond. De SS-Frontarbeiter
zijn in de jaren na de oorlog
successievelijk allemaal te
ruggekomen, het ging om en
kele honderden. Er zijn er
ook veel die wisten te vluch
ten. Nou, die gingen terug in
Nederland natuurlijk niet
vertellen hoe fout ze wel
waren".
„Toevallig zijn we er
gens in Rusland nog wel
eens een Nederlander te
gengekomen. Was ook
SS—Frontarbeiter ge
weest. Via hem wilden we
een ander opsporen. Maar
de man wilde niet meer
met ons of met Nederland
te maken hebben, was
daar boer geworden, met
een Russin getrouwd, wil
de niets meer van de oor
log weten".