TEN
E
PIER
PEN
Volksenergie: rem
energie-vretende
WEG
WEZEN
RUSLAND BRENGT
JE TOT INKEER
Brusselse betogers
naar de Voerstreek
OUDE KERK AMSTERDAM NA
25 JAAR WEER IN OUDE
GLORIE HERSTELD
Industrie maakt „bedonderde" produkten
binnenland
buitenland
Betrokken
Gepriegel
Geen dogma
PER TREIN NAAR SIBERIE
Veilig
Tevreden?
n gaven in ieder geval
de toestand in het zie.
s zou moeten zijn. De
en worden niet onmon-
ouden, klasseverschil is
niet meer, om 5 uur een
dje in je gezicht is niet
dig en zo blijven er nog
over. Het aardige van
gen van de kijkers was
een inventarisatie Werd
n van de onderwerpen
ventuele vervolguitzen-
Reanimatie, het hart
nker daar hebben de
mensen de meeste
men mee.
nica hoopte met de uit-
g de drempelvrees voor
kenhuis te verlagen. Een
efinieerde angst voor die
mg zal niet alleen ik
n. Als televisiemaker
daarop inspelen, zoals
pen zaterdag Tros Aktua
Hoor je dat een hartspe-
een archief heeft aan-
met dia's van fouten die
a's gemaakt hebben, dan
t daarmee de onzekerheid
wakkerd. Interne strub-
en tussen chirurgen
natuurlijk over de hoof-
van de kijkers heen, maar
nderwerp is voor Aktua
nend genoeg om daar een
afleveringen aan te wij-
De Veronica-aanpak was
tegendeel ervan, het
kbeeld werd bepaald niet
erkt. De film René Stokvis
informatief, af en t.oe wat
maar met angstaanja-
De Wiseman formule
definitief school gemaakt
derland en wat mij betreft
en er nog veel werkstuk-
Want televisie dient de
ld bij je thuis te brengen
aar is Veronica voor het
t in haar bestaan in ge-
gd. Een historische avond,
waar?
JOHAN DIEPSTRATEN
-den ondertekend Bij pubtikatie zuHen
tgel worden afgeweken Naam en adres
erkort) betekent met dat de redactie het m
n deze moderne maat-
appij is het hard nodig dat
wat beter ontwikkeld bent.
dan bedoel ik niet alleen de
ten die we maken met de
1, maar in alle opzichten
voorbeeld het durven rea-
en op ingezonden stukken,
"uishouden hebben we on-
rtussen wel onder de knie.
t dat betreft is onze positie
ed genoeg. En daarom vind
het gewoon hard nodig dat
vrouwen die vroeger geen
ns hebben gekregen, nu ge-
und worden door een subsj-
e voor de Open Schpol, die
n miljoen gulden bedraagt,
worden vele en vele miljoe-
n uitgegeven aan dingen die
ij dikwijls ook niet nodig
nden. En 't is vooral GEEN
bby,
ONGEN
R. JANSEN
(ADVERTENTIE)
ZANUSSI
was/droogzuil
t.w.v. f 2007,-.
Beschikbaar gesteld door
ZANUSSI te Alphen a/d R'in'
t.b.v. Nat. Puzzelactie
Het Gehandicapte Kind
0E STEM VAN VRIJDAG 9 MAART 1979
Wanneer je andere op
vattingen hebt over pro-
duktie en gebruik van
huishoudelijke apparaten
dan de doorsnee-fabri
kant en gebruiker, zit het
erin dat je reacties die van
een roepende in de woes
tijn blijven. Uitgesproken
in de stad waar Philips
een even vanzelfspreken
de aanwezigheid is als het
zand in de Sahara zijn er
mensen te vinden die zich
verzetten tegen de manier
waarop de industrie in het
algemeen gebruik maakt
van moderne technische
middelen. Terwijl 13.500
Eindhovenaren zich da
gelijks naar de gloeilam
penfabriek spoeden buigt
het bescheidener collec
tief „Volksenergie" zich
over de mogelijkheden om
apparaten te verzinnen
die het energieverbruik
zullen doen dalen.
„Volksenergie" richt zich
op de produktie van energie
besparende apparatuur.
Voornamelijk produkten die
in reeds bestaande apparaten
moeten worden gebouwd. In
de huidige vorm bestaat het
bedrijfje nog maar kort, en
men beperkt zich op het mo
ment dan ook tot één pro
duct; de zogeheten pomp-
automaat. Dat is een klein
kastje met wat elektronica
erin, dat een bestaande ver
warmingsketel veel minder
stroom laat gebruiken. Tot
ditprodukt wil men zich niet
beperken. „De fabrikanten
maken de meeste dingen zo
bedonderd. Er zijn nog tien
tallen mogelijkheden voor
energiebesparende appara
ten", meent Riny van de
Brand, oprichter en inspira
tor van „Volksenergie"
Behalve uit de oprichter
bestaat het Eindhovens be
drijfje uit nog twee naaste
medewerkers. Zij moeten
nog gebruik maken van so
ciale uitkeringen maar de
verwachting is, dat door het
bedrijfsresultaat dit binnen
kort niet meer hoeft. De
doelstelling van „Volksener
gie" is om betaalbare dingen
te maken op het gebied van
energiebesparing. „Maar ook
om kennis te verspreiden en
de betrokkenheid van zoveel
mogelijk mensen hierbij te
stimuleren. „Ik ben, zegt Ri
ny „al een paar jaar bezig
geweest om een bedrijf als dit
op te zetten. Oorspronkelijk
zocht ik het meer in de rich
ting van de toepassing van
zonne- en windenergie. Maar
uiteindelijk moet je toch een
realiteitenlijstje maken. Kij
ken wat in werkelijkheid ook
mogelijk is. Onder de abso
luut haalbare dingen zat de
pompautomaat. Dat is een
uitermate simpel apparaatje
maar bet geeft een optimum
aan besparing bij een mini
mum aan inspanning"
De werking van het appa
raat komt er op neer dat het
de pomp van de centrale
verwarmingsketel uitscha
kelt wanneer het water is af
gekoeld. Bij de huidige cv's
draait die pomp het hele jaar
door. Door het gebruik van
de pompautomaat is het
stroomverbruik dan ook met
meer dan 50% terug te drin
gen.
In een sinds kort betrokken
bedrijfsruimte in Eindhoven
wordt de automaat helemaal
in eigen beheer gemaakt. Dat
is een zeer arbeidsintensieve
bezigheid. Voorbeeld: Bij on
ze aankomst ligt er een
„print" onder de boormachi
ne. In iedere print (het hart
van het apparaatje, een
plaatje met een aantal scha
kelingen erop) moeten stuk
voor stuk enkele tientallen
gaatjes worden geboord om
daarna een aantal weer-
standjes, transistoren en nog
een paar dingen daarin een
plaats te geven.
Is „Volksenergie" niet
bang voor een grootschalige
fabrikant die dat gepriegel
op een ouderwetse manier
kan organiseren?
Riny: „Nee, die angst heb
ben we niet zo. Wanneer bij
voorbeeld Philips aan dit
soort dingen wil beginnen zit
men daar altijd met het
probleem van een beperkte
markt.
Voor hun is het moei
lijk rendabel te maken, ter
wijl wanneer wij de markt
kunnen uitputten we nog wel
tien jaar bezig zijn. We ma
ken uiteindelijk aanpassin
gen aan bestaande appara
ten. Zolang de industrie
doorgaat met het produceren
van dingen die energie ver
spillen blijft er voor ons een
markt bestaan. Zoals de
vooruitzichten nu zijn zou
den we vrij snel uit de rode
cijfers kunnen komen".
De medewerkers van
Volksenergie hebben allen
een technisch geschoolde
achtergrond. De oprichter
heeft na acht studiejaren de
Technische Hogeschool in
Eindhoven vaarwel gezegd.
Compagnon Karei van
Broekhoven heeft zelfs een
diploma op zak.
„Op de T.H.", zegt Riny
„ben ik afgeketst omdat ik
gewoon geen afstudeerpro
ject kon vinden waar ik de
zin helemaal van inzag. Ik
was toen al erg bezig met
dingen als energiebesparing
maar op de T.H. was daar in
wetenschappelijke zin geen
ruimte voor. Een aanbod van
Philips? Dat zou ik zonder
meer afwijzen. Zolang het
Volksenergieproject nog niet
heeft bewezen dat het niét
kan wil ik er graag tegen
aan".
Behalve de filosofie is ook
de werkwijze van Volksener
gie anders dan die in het
normale bedrijfsleven.
Een
ieder heeft weliswaar zijn ei
gen specialiteiten, maar het
produkt wordt gezamenlijk
gemaakt. „De bedoeling is",
legt men uit, „dat mensen die
dingen doen die ze leuk vin
den. Dat hoeft niet zo nodig
op de manier van het Maoï
stische dogma dat iedereen
hoofd- en handenarbeid
moet verrichten, en dat in
gelijke mate. Ze moeten ge
woon kunnen doen wat ze
aardig vinden". De juridi
sche status van Volksenergie
heet „Coöperatieve vereni
ging" en de wet schrijft dan
gelijke beslissingsbevoegd
heid voor alle deelnemers
Riny van de Brand temid
den van twee medewerkers in
het bedrijfje van z'n Volks
energie.
„Het is voor ons niet alleen
belangrijk waaraan we wer
ken, maar ook de manier
waarop", zegt Riny. „Ik denk
zelfs dat die structuur
waarin je werkt het allerbe
langrijkste is. Je moet altijd
op voet van gelijkheid met
elkaar kunnen werken.
Daarom zou ik bijvoorbeeld
ook problemen mee hebben
om bij een bedrijf als Philips
te gaan werken."
Ondertussen is het toch
vooral de zorg voor energie
zuiniger en dus betere huis
houdelijke apparaten die
Volksenergie bezighoudt. De
beste mogelijkheden ziet
men vooralsnog in het ver
beteren van verwarmings
ketels en toebehoren. Ge
werkt wordt onder andere
aan een automatisering van
de keteltbermostaat van de
meest gebruikte verwar
mingsketel, waardoor het
gasverbruik met 10 procent
kan worden teruggedrongen.
„Die apparaten zijn al in de
handel, maar belachelijk
duur. Het kan veel goedko
per".
Volgens Volksenergie is er
ook op heel andere gebieden
enorm te besparen, vaak
zonder enige moeite.
Op veel
gebieden in het huishouden
wordt elektriciteit omgezet
in warmte. Bij het wassen
met de machine bijvoor
beeld. Daarbij gaat zo'n ze
ventig procent aan energie
verloren.
De grootschalige industrie
laat nog een hoop kruimels
liggen, of anders gezegd, „Ze
maken gewoon bedonderde
produkten", aldus Riny van
de Brand
JEROEN TROMMELEN
NB Volksenergie plh Re-
gulus 11, Veldhoven; tel:
040-534714.
Amsterdam is rijker aan historische kerken, dan welke
andere Nederlandse stad ook. Jammer evenwel voor bin
nen- en buitenlandse toeristen, dat juist de twee mooiste
gothische bouwwerken de Oude en de Nieuwe Kerk, al
sinds 1955 niet te bezoeken zijn. In deze situatie komt
gelukkig spoedig verbetering, want de restauratie van de
Oude Kerk is nu na ruim twintig jaar vrijwel voltooid.
Op 14 maart wordt de kerk
officieel geopend in aanwezig
heid van prinses Beatrix en
orins Claus. Op donderdag 15
maart zijn alle belangstellen
den van harte welkom om tij
dens het open huis van
11.00-16.00 uur met eigen ogen
te zien wat voor juweel er
twintig jaar achter de steigers
verborgen is geweest. De eerste
stenen voor de kerk moeten al
rond 1300 gelegd zijn.
De kerk
kreeg zijn definitieve vorm in
1568. Een eeuw later werd er
een der mooiste Hemoney-ca-
rillions in aangebracht.
Ter gelegenheid van de res
tauratie heeft men in een der
kapellen van de kooromgang
een kleine permanente ten
toonstelling ingericht over de
werkzaamheden aan de kerk.
Maar er is meer te zien en te
horen. Zoals bijvoorbeeld het
Grote Orgel en het kleinere
koororgel. Beide instrumenten
zullen op 15 maart regelmatig
bespeeld worden.
Aandacht ook voor de fraaie
beschilderde glas-in-lood-ra-
men. Op het Hoge Koor liggen
vele beroemde Amsterdam
mers begraven, zoals Roemer
Visscher en zijn dochter Maria
Tesselschade, evenals Saskia
van Uylenburgh. Indrukwek
kend zijn vooral de grafmonu
menten van enkele gesneuvel
de zeehelden.
In de Oude Kerk wordt van
31 maart tot en met 6 mei de
hedendaagse kunstbeurs
Kunsthuis '79 gehouden.
Mocht er de 15e niets van een
bezichtiging komen dan is deze
beurs misschien een mooie
aanleiding om de schade in te
halen. De Oude Kerk ligt aan
de Oudezijds Voorburgwal, ter
hoogte van de Beurs aan het
Damrak en vanaf het Centraal
Station te voet te bereiken in
ca. 10 minuten.
Nu, het zonnetje de afgelopen
dagen een paar keer zijn vrien
delijke gezicht weer heeft laten
zien, zijn er misschien bij u
plannen gerijpt om er eens met
„het stalen ros" op uit te trek
ken. Recreëren per fiets wordt
waanzinnig populair, vandaar
dat er steeds meer literatuur
over verschijnt en het aantal
georganiseerde tochten in
drukwekkend toeneemt. De
Stichting Fiets heeft zojuist de
3e druk van het negende boekje
over dit vervoermiddel uitge
bracht. Het heet fiets-verhuur-
adressen en bevat ruim 1000
adressen waar men voor een
huurfiets terecht kan, onder
verdeeld naar provincies en
gerangschikt volgens plaats
namen. Men kan het in zijn be
zit krijgen door f 5,80 over te
maken op postgiro 234567, ten
name van de Stichting Fiets te
Amsterdam. Heeft u ook be
langstelling voor de andere
fietsboekjes, neem dan even
contact op met het secreta
riaat, Europaplein 2, tel.
020-440944, toestel 523 of 530.
Een werkman brengt de lampen aan in een .lichtkroon in de
Amsterdamse Oude Kerk. Het oudste monument van de hoofd
stad is in 25 jaar praktisch geheel gerestaureerd.
Onder het motto „Eurobike
Holidays" is een folder ver
schenen die informatie geeft
over mogelijkheden voor ge
heel verzorgde fietsvakanties
in Nederland, Denemarken,
West-Duitsland, Oostenrijk,
Zwitserland, Frankrijk, En
geland, Zweden en Israël. Deze
uitgave is een initiatief van een
aantal VW's en reisbureaus in
die landen. Het zojuist ver
schenen foldertje is in zeven
taalversies verschenen en
schetst op overzichtelijke wij
ze welke fietsvakanties er in de
genoemde landen geboden
worden. In Nederland is de fol
der gratis verkrijgbaar bij de
Provinciale Gelderse VVV,
Stationsplein 45 te Ar.nhem,
tel. 085-452921 en bij de zelfde
VW van Overijssel, De Werf 1
te Almelo, tel. 5490-18765. Bo
vendien kunt u bij deze VW's
terecht voor boekingen en na
dere informatie.
Wie het liever bij de benen
wagen houdt kan aanstaande
zondag 11 maart het hart op
halen in Deurne. Daar wordt
dan dre laatste wandeling geor
ganiseerd in de cyclus Winter-
wandelen. En met een beetje
geluk kunt u dan juist iets van
het voorjaar proeven. De par
koersen gaan over 5-20 km.
Het inschrijfgeld bedraagt
f 2,25. Telefonische inlichtin
gen bij de heer Nieuwendijk,
04930-264 7.
Men mag lang niet alle
plaatsen in de Sovjet-Unie be
zoeken, maar als men toe
stemming gekregen heeft naar
oen bepaalde plaats te gaan, is
"ton er verder ook volkomen
vr'j en kan men gaan en staan
waar men wil en mag men bij
na ook overal en alles fotogra
fen. Men mag alleen niet zelf
r n hotel uitzoeken. Wel wer
den wij in ons hotel in Moskou
elke dag één keer opgebeld in
net Russisch. Als ik verzocht in
et Engcis over te gaan, werd
fpprek afgebroken. Men
wilde blijkbaar controleren of
wij in ons hotel aanwezig wa-
fen. In geen der andere plaat
sen, waar wij gelogeerd heb-
"eeft zich dit herhaald.
Dat men een hotel toegewe
zen krijgt, is misschien nog zo
gek niet. De Sovjetburgers leg
gen blijkbaar andere maatsta
ven aan voor een goed hotel
an wij doen en dan kunnen
f J ons gemakkelijk op een
schone schijn verkijken. Het
grote, deftig uitziende hotel-
estaurant „Ob" in Novosi-
Prachtig gelegen aan de
gelijknamige rivier was van
uitenaf en op enige afstand
gezien naar onze maatstaven
gemeten zonder meer een vijf
sterrenhotel.
Toen wij hier binnengingen
m lets te gebruiken, bleek ons
alras, dat wij ons vergist had
den. Een paar gezette, tamelijk
armoedig geklede grootmoe
ders, die alleen hun moeder
taal spraken, zaten in een
rommelige, ongezellige en niet
bijster propere hal rustig te
wachten op de gasten, die op
kwamen dagen. Wij vroegen
naar het restaurant en werden
verwezen naar een grote, rui
me, smaakvol aangeklede,
maar zeer eenvoudig inge
richte zaal, die ons een prach
tig uitzicht over de rivier bood.
De zaal deed koud aan en de
bediening was stroef en zonder
enige allure, terwijl de paar
overige gasten er sjofel gekleed
uitzagen. Bepaald tegen-vie-
len echter de toiletten; deze
waren in één woord onhygië
nisch.
Een pluspunt voor de steden
waar wij geweest zijn, vonden
wij het gevoel volkomen veilig
te zijn, onverschillig welk uur
van de dag of van de nacht het
is en ongeacht of het in de
straten nu druk is of niet. Als
wij 's avonds zeer laat nog door
verlaten straten liepen, waren
wij toch geen ogenblik bang
voor beroving of overlast.
Slechts één enkele keer zagen
wij een lichtelijk aangeschoten
man op straat lopën en van
opstootjes of hinderlijk lawaai
merkte je ook niets. Ja, één
keer zagen wij, zeer toevallig,
midden in de nacht, toen wij op
onze trein naar Irkoetsk
moesten wachten bij het sta
tion in Novosibirsk dat een
man een vrouw tegen de grond
sloeg. Op haar hevig gekrijs
kwamen er al gauw twee
agenten opduiken, die de on
verlaat rustig afvoerden.
Men zou verwachten, dat in
een communistische staat het
aanbieden van of het vragen
om een fooi taboe zouden zijn
evenals het bedelen. Officëel
klopt dit ook wel en men zal
gidsen geen fooien aanbieden
en dezen zullen er nimmer ook
maar een toespeling op maken.
maar dit betekent niet, dat
portiers in hotels en kelnerin
nen in restaurants een fooi
zullen weigeren. Het kan zelfs
zijn, dat men door middel van
een verstaanbaar handgebaar
duidelijk maakt, dat men een
fooi verwacht. Veel vaker ge
beurt het echter, dat men. je
meedeelt, dat men geen wissel
geld heeft om daarmee de
vraag om een fooi te ca
moufleren.
Van bedelen in het openbaar
zijn wij twee keer getuige ge
weest. De eerste keer in Lenin
grad, waar een paar vrouwen
met een kind op de arm de toe
risten stiekem om een aalmoes
vroegen en de tweede keer op
het Rode Plein in Novosibirsk,
waar een man met een houten
been in het openbaar zat te be
delen. Deze had hier blijkbaar
toestemming voor gekregen.
Wij hebben door onze reis
prettige contacten gehad met
mensen van een ander ras, een
andere cultuur, andere ge
woonten en levend onder ge
heel andere omstandigheden
en onder een regime, dat wij
met beslistheid afwijzen, maar
waarin zij zich ogenschijnlijk
zonder veel morren schikken.
Het kan ook zijn, dat zij tegen
over buitenlandse toeristen
van hun ongenoegen over het
regime geen blijk willen of
durven geven.
Wij hebben telkens weer het
gevoel gehad, dat men in oe
Sovjet-Unie op tal van punten
zo'n vijftig jaar bij ons achter
ligt. Of zij echter minder te
vreden zijn met hun armoede
cn gebrek aan vrijheid, dan wij
met onze rijkdom en overvloed
aan vrijheid is nog de vraag.
Zo'n bezoek aan de Sovjet-
Unie kan je weer eens tot in
keer brengen cn dat heeft de
mens soms nodig.
(Van onze correspondent Jan Schils)
BRUSSEL - De minister voor Nederlandse Cultuur in België,
mevr. Rika de Backer, heeft PTT-minister De Fosset, die behoort
tot het Brusselse Front der Francofonen, gevraagd om op te
treden tegen de Franstalige piratenzender Radio Fouron Wallo
nië, die'vorige week voor het eerst vanuit het hoofdkwartier van
de Action Fouronnaise in Sint-Pietersvoeren heeft uitgezonden.
De Action Fouronnaise streeft naar aansluiting van de Voer
streek bij de provincie Luik. De Voerstreek maakt thans deel uit
van Belgisch Limburg. De Action Fouronnaise heeft reeds aan
gekondigd een nationale betoging te gaan houden in de Voer
streek zondag aanstaande.
Minister De Backer heeft
haar FDF-Collega erop gewe
zen, dat het volgens de wet van
1930 verboden is om zonder
toestemming van de PTT ra
dio-uitzendingen te verzor
gen. In België opereren deson
danks een groot aantal vrije
zenders, zoals die van Couvm,
Louvain-La-Neuve, Andenne
en de Brusselse periferie. Zo
wel de PTT als de verantwoor
delijke minister hebben tot nu
toe een oogje dichtgeknepen
zolang de zenders niet aan po
litiek deden of commerciële
programma's uitzonden.
Thans is echter duidelijk
sprake van politieke uitzen
dingen vanuit de Voerstreek.
Radio Fouron Wallonië gaat
namelijk de Voer
streek problematiek behan
delen en oproepen om deel te
nemen aan de anti Vlaamse
betoging.
Intussen neemt de onrust in
België in verband met deze ge
plande betoging met de dag
toe. Terwijl er een zenuwoor
log is ontstaan tussen Vlamin
gen en Franstaligen. Vi
ce premier Hurez (een Waalse
socialist) heeft aangekondigd,
dat hij zal deelnemen aan de
betoging en ook enkele
FDF ministers en andere
vooraanstaande politici over
wegen zijn voorbeeld te vol
gen. Aan Vlaamse kant hebben
intussen ook politici aange
kondigd naar de Voerstreek te
zullen gaan Vanuit Brussel
zullen gratis tientallen bussen
met Franstalige betogers wor
den ingezet. De Action Fou
ronnaise wil op zijn minst
50.000 betogers naar de Voer
streek zien komen.
Intussen heeft de voorzitter
van het rassemblement Wal-
lon, Morant gezegd, dat de
Walen naar de Voerstraak
zullen gaan om er te betogen in
een geest van pacificatie, tegen
de voortdurende invallen van
Vlaamse para-militaire mili
tie, tegen politiehonden in
Vaat van wettige zelfverdedi
ging. Mordant had het ook over'
een ziekelijke Vlaamse politiek
die weigert om tegemoet te
komen aan de bevolking van de
Voerstreek.
De burgemeester van Voe
ren. Dodemont heeft inmiddels
gezegd dat de Franstalige be
toging wettelijk is toegestaan
omdat ze tijdig is aangevraagd.
Hij zei ook dat de Vlaamse or
ganisaties. zoals TAK (Taal
Aktie Komité) en VMO
(Vlaamse Militanten Orde)
geen toestemming zullen krij
gen om in de Voerstreek te be
togen. Maar beide organisaties
hebben reeds laten weten dat
zij er toch zullen zijn „om er te
genieten van de natuur" Als
de Franstalige betogers dat
proberen te verhinderen zullen
wij terugslaan, en hard ook,
aldus een woordvoerder va i
het VMO.