HITLER-CUL TUS IN EUROPA IN
Uitlevering Kroaat
leidt tot nieuwe
acties terroristen
iap
Bondsrepubliek voor dilemma
Hogere (stok)broodprijs in Frankrijk „breuk met het verleden'
Dirk Vtllinga
4k -
mm
binnenland
buitenland
Doldriest
Misdrijven
SS-uniform
Sinister
Fascisme
Volksunie
Verstrekkend
Gij zeling
Guerrilla
Fascistisch
Verbitterd
rdt aan „de commer-
de omroep". De EO
te verwijten („we
een bindingen met
mmerciële onderne-
i ook") maar heeft
toch een nevenacti-
i/on de zaadhandel.
in de eerste pagina's
oekwerkje staat bo
et vette letters „Het
ladje". En inderdaad
zaadje zit er, vastge-
oor een plakbandje.
n het in een potje
n u aan het eind van
rseizoen laten weten
waliteit van het EO-
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
'K'.;
Jf -vl
SS
ki
e weinig gedraaid
mt of harde nootjes
iet
:irkel is bijna altijd
iio, geen promotie,
geld, geen voorstel-
chien een idee voor
iken voor de betere
i-m-shows? Het zou
eens een proef mee
o te brengen voor de
{ij schrijft in Disco-
val ijk nemen. Als je
k voor de microfoon
it swingen. Dat gaat
teeld De Havenzan-
wordt dat de jeugd,
uien, niet zoveel kan
school zitten en/oj
e luisteraars bestaat
in fabrieken, ateliers
natuurlijk in vakan-
ac, de internationale 5
s gesproken over het
elheid inheemse mu-
icteerde reglemente-
ebben, ook al omdat
oer liggen. 5
chauvinisme, dat in g
name voetballen en
iek. Anders komt de
og wel eens uit: „Nog
Holland - België o)
Is.
iiiiiiimitiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiï
gn het Nordring-festi-
ist Louis van Dijk, de
jramma verzorgen van
n op: Denemarken en
regen en Nederland (7
Bondsrepubliek wordt
gedwongen hard op te
treden tegen Nazi's
(Van onze redactie buiten
land)
BONN - Met verbazing -
en wellicht met ergenis -
hebben veel Nederlanders
gereageerd op het besluit
van de Westduitse regering
een aantal Nederlandse
oorlogsmisdadigers niet
aan ons land uit te leveren.
Het toont aan, dat Neder
land, mèt Italië, een van de
weinige landen in West-
Europa is, waar het oor
logsverleden nog helder
voor de geest staat en elke
herinnering aan door Nazi's
gepleegde misdaden de dis
cussie erover weer doet op
laaien. Nederland met de
Drie van Breda, Looien,
Menten en enkele in Duits
land levende oorlogsmis
dadigers als Bos en Bruins.
Italië met de zaak-Kappler,
die de Romeinse gemoede
ren danig beroerde, toen
deze Duitser met behulp
van zijn echtgenote uit een
Italiaans gevangeniszie
kenhuis ontsnapte.
De ere-begra£enis van Rap
pier enige tijd na zijn ontsnap
ping tekent een mentaliteit in
de Bondsrepubliek, die door de
officiële instanties jaren is on
derkent. Het openlijk vereren
van Hitier, het houden van bij
eenkomsten van neo-Nazi's en
de winstgevende markten in
Nazi-speldjes, Nazi-unifor
men, Nazi-helmen en Nazi-li
teratuur, het zijn allemaal za
ken die formeel verboden zijn.
Maar geen enkele regering in
de Bondsrepubliek die zich
daar tot nu toe erg druk over
heeft gemaakt.
Dat gaat wellicht verande
ren. Reden is niet dat de Duitse
mentaliteit ineens veranderd
zou zijn, maar het steeds dol
driester optreden van benden
jeugdige neo-Nazi's en het
steeds openlijker manifesteren
door groepen oud-strijders. De
politieke kant van de zaak lijkt
in de Bondsrepubliek bekeken;
de neo-Nazistische NPD heeft
in de zestiger jaren even een
opleving gekend, maar komt er
de laatste jaren niet meer aan
te pas. Von Thadden en zijn
vrienden beperken zich de
laatste jaren dan ook tot bij
eenkomsten in historische
bierkelders, waar ooit Hitier
„begon", hooguit iets in de weg
gelegd door een handjevol
linkse tegendemonstranten en
met zegen van de politie.
De Westduitse politie had
het de laatste jaren te druk met
het bestrijden van het linkse
terrorisme - aangespoord door
het Springer-pers - dan voor
de gevaren, die uit de rechtse
hoek komen. Dat bleek een
goede voedingsbodem voor
neo-Nazistische clubs, zoals
blijkt uit de ledentallen van
een aantal: een groep meldt in
drie jaar tijd een verdriedub-
beling.
Zoals gezegd, de Duitse pers
had het te druk met de Rote
Armee Franktion en de Bader-
Meinhoff-groep om veel oog te
hebben voor de rechtse jeugd
benden, die de Bondsrepubliek
toch wel onveilig maken. Kijk
alleen al naar 1977, toen een
betrekkelijk klein groepje 600
misdrijven pleegde, eens zo
veel als het jaar daarvoor.
Misdrijven. Daaronder val
len niet die kleine activiteiten
in het openbaar, waaraan wij
Nederlanders ons zo storen als
onze pers daaraan wel veel
aandacht besteedt. Nee, mis
drijven zoals het stelen van
wapens en paspoorten, het
beroven van banken en het op
zetten van een systeem van on
derduikadressen over de hele
Bondsrepubliek. 600 misdrij
ven in één jaar. Overigens, de
zelfde soort misdrijven als
waarmee Baader en Meinhoff
jaren geleden begonnen.
Die overeenkomst is ook
sommige parlementariërs van
de socialistische SPD opge
vallen. Zo zegt het SPD-
bondsdaglid Pensky dat bin
nenkort de Bondsrepubliek
overspoeld zal worden door
bloedige conflicten tussen de
inmiddels goed geoutilleerde
neo-Nazi's en ultra links, dat
natuurlijk ook niet stil blijft
zitten. Het is een oplopende
spiraal van geweld. Want elke
misdaad van de nazistische
benden, zal ultra links inspi
reren opnieuw - en in heviger
mate dan voorheen - de „fas
cistische tendenzen van de
Duitse politiestaat" aan de
kaak te stellen. Hoe, dat kan
men zich wel voorstellen na de
terreuracties van de laatste
jaren.
De oude Nazi's komen daar
niet meer aan te pas. Ze hebben
de jongeren wegwijs gemaakt
door hen mee te nemen naar
besloten bijeenkomsten en -
sinds een paar jaar - naar
openbare herdenkingen op
kerkhoven, waar „grote" Na
zi's begraven liggen. Na die
kennismaking volgden alras
het ontheiligen van joodse
kerkhoven en het openlijk uit
dragen op straat van Hitler's
heilstaat.
De Duitse justitie probeert
op deze ontwikkeling enige
greep te krijgen, door kleine
overtreders te straffen. Zo
kreeg een jongeman die Nazi
emblemen verspreidde enige
tijd gevangenisstraf, terwijl
een man van 48, die bij het graf
van de reeds genoemde Rap
pier de Nazi-groet bracht
10.000 gulden boeten. Zoals
gezegd, de kleine overtreders.
Een grote als de voormalige
CDU-premier van Baden-
Würtemberg Fillbinger, zag
kans maanden stand te hou
den, nadat zijn nazistisch
doopceel was gelicht. In het
buitenland (met namen Ne
derland en Italië) maakt het
een wat povere indruk, vooral
als men weigert hier veroor
deelde oorlogsmisdadigers uit
te leveren.
Overigens steekt het neo-
Nazisme niet alleen in de
Bondsrepubliek de kop op.
Vrijwel overal in West-Europa
(en Amerika niet te vergeten)
kunnen neo-Nazi's rustig hun
gang gaan, vaak slechts ge
stoord door kleine groepje
meest linkse tegenbetogers, die
dan meestal de klappen oplo
pen, die de politie bij dat soort
manifestaties pleegt uit te de
len. Vooral in Engeland een
vaak voorkomend verschijn
sel, dat men haast een gebruik
zou kunnen noemen.
In Engeland mag op dat ter
rein trouwens alles: hier be
staat de grootste verdraag
zaamheid ten opzichte van Na
zi-activiteiten. Men kan in
Londen niet alleen erg goed
koop z'n garderobe aanvullen,
men kan er ook openlijk Nazi
onderscheidingen kopen, of
complete uniformen van SS.
Men helm. Als er weer eens een
groep neo-Nazi's de straat op
gaat om het heil van Hitier te
verkondigen, dan worden dui
zenden Bobby's ingeschakeld
om hen een veilige thuiskomst
te verzekeren. Dat lijkt nodig,
want veel niet-blanke inwo
ners van de grote Britse steden
gaat het tegenwoordig te ver.
Maar zoals gezegd, meestal
vallen de klappen dan bij de
tegendemonstranten.
Slechts in de Verenigde
Staten is de verdraagzaamheid
ten opzichte van neo-Nazi's
even groot als in Engeland.
Lukt het in sommige Europese
landen nog wel eens een Na
zistisch boek te verbieden, in
Amerika kan dat niet. Er zijn
de laatste tijd berichten, dat de
Amerikaanse Nazi's de con
tacten met de Westduitse
„broeders" stevig aanhalen. In
de Bondsrepubliek heeft de
politie de laatste tijd al eens
zendingen met Nazistische li
teratuur uit de VS onder
schept.
In Frankrijk wordt van tijd
tot tijd scherp opgetreden te
gen neo-Nazi's. Zo verbiedt de
socialistische burgemeester
van Marseille Gaston Deferre
elke manifestatie in zijn stad.
„Ik wil een herleving van een
sinistere periode die ik maar al
te goed ken, tegengaan", zei hij
toen hij in juni een tentoon
stelling van Nazistische reli
kwieën verbood. Andere bur
gemeesters van Franse steden
hebben daar minder moeite
In Denemarken en Noorwe
gen zijn alle nazistische acti
viteiten toegestaan. Er zijn
daar echter slechts kleine
groepjes, die vaak ook met el
kaar in onmin leven over de
vraag, wie eigenlijk het natio-
naal-socialistisch erfdeel daar
mag beheren. In Italié kan men
al de gevangenis in gaan als
men de Nazi-groet brengt en
elke Italiaan windt zich op bij
het horen van Nazi-liederen.
Opvallend overigens is het dat
nergens zo'n vruchtbare voe
dingsbodem bestaat voor het
fascisme als in Italië. Wat veel
misbaar over het Nazisme toch
wel in een bedenkelijk daglicht
stelt. Tenminste, je kunt heel
wat vraagtekens plaatsen bij
de intentie van de Italiaanse
boosheid over neo-Nazistische
activiteiten.
In Nederland tenslotte
wordt vrijwel elke naar neo-
Nazisme riekende activiteit
grondig aangepakt, of men nu
via een Volksunie misbaar
maakt of Hitler's Mein Kampf
opnieuw wil uitgeven. Zelfs
grammofoonplaten over het
Derde Rijk, in de Bondsre
publiek een veel gevraagd ar
tikel, worden hier verboden,
als maar één klacht binnen
komt (Eindhoven).
PIETER-JAN DEKKERS
(Van onze correspondent)
PARIJS - Begin augustus is
in Frankrijk de prijs van het
brood voor het eerst sedert 187
jaren, vrij geworden. Als ge
volg daarvan mogen de bak
kers zelf de prijs van hun wa
ren bepalen, hetgeen er in de
Praktijk op neer komt dat het
brood ongeveer tien centimes
(vijf cent) per „baguette"
duurder wordt. Tussen 1970 en
1978 is de prijs van brood in
frankrijk 125,4 procent duur
der geworden, en die vgn de
-baguette" (in het Nederlands
v eelal „stokbrood" genoemd,
hoewel er verschillende soor-
ten' 'engten en dikten van
..stokken" zijn), waarop
nauwgezet toegezien werd,
niet 119 procent.
Be Fransen blijken maar een
half procent van hun inkomen
aan de aankoop van brood te
besteden en dit varieert van
0,86 procent bij de landarbei
ders, tot 0,18 procent bij het
hogere leidinggevende perso
neel. In 1791 verorberde de
Parijzenaar 459 gram brood
per dag, dat is 167 kilo per jaar.
Ruim 80 jaren later (in 1874) at
hij nog maar 155 kilo. In 1950
consumeerde de Fransman 116
kilo brood per jaar; in 1970 nog
maar 80 kilo en men verwacht
dat het broodverbruik per
hoofd tegen 1980 nog maar 64
kilo per jaar zal bedragen.
De broodprijs werd voor het
eerst op 19 juli 1791 door de
Constituante aan banden ge
legd, een maatregel die voor
het handhaven van de sociale
rust en vrede van het grootste
belang werd geacht. En tot 12
augustus 1978 werd deze
maatregel gehandhaafd. Dat
de prijsstop nu is opgeheven,
was volgens de minister van
Economische Zaken gemoti
veerd omdat het brood „een
symbool" was, en dat deze
mythe weggevaagd moest
worden, want brood- en prijs
controle waren een beetje een
mythe, al was het maar omdat
de helft van de prijzen vrij was.
De Fransen hebben van het
opheffen van de prijscontrole
op brood opgekeken, want het
voedingsmiddel dat eeuwen
lang in aanzienlijke zin het
symbool van het leven was ge
weest, had weliswaar sedert
geruime tijd het mythische
karakter verloren dat de voor
geslachten daaraan toeken
den; maar er was iets van deze
mythe overgebleven. Zelfs nu
vele Fransen nauwelijks brood
eten (behalve bij wat de noor
derling „warme maaltijden"
noemt), blijft brood nog altijd
het basisvoedingsmiddel van
de natie. Het heeft zeker ook
deze „heilige dimensie" ver
loren, deze dimensie die het tot
een „zonde" maakte brood te
verspillen of weg te gooien.
De maatregel van de rege
ring, of, zo men wil, het ophef
fen van een maatregel, die van
de prijsstop op brood, is van
verstrekkende betekenis.
Frankrijk heeft in de loop
van de laatste tientallen jaren
weliswaar in aanzienlijke
mate zijn landelijke karakter
verloren, maar een groot aan
tal begrippen, gebruiken, ge
woonten en symbolen van de
landelijke voorouders zijn ook
bij de stedelingen levend
gebleven. Vandaar dat de
„mythe van het brood" on
danks alles nog voortleeft en
.V'
de nu door de regering geno
men beslissing heeft niet uit
sluitend een economisch ka
rakter. De politieke opzet is
duidelijk: de overheid heeft
willen aantonen dat op het ge
bied van het vrijmaken van de
industriële produkten een
etappe is afgesloten en dat het
niet meer mogelijk is naar de
eertijdse toestand terug te ke
ren. En deze „breuk met het
verleden" betekende ook dat
het tijdperk van het „libera
lisme van Giscard d'Estaing"
een realiteit is, waarmee de
natie rekening heeft te houden.
,,Le Monde" schrijft dat het
vrijmaken van de prijs van
brood (zonder dwingende eco
nomische redenen) misschien
in de ogen van velen een node
loze hymne aan het liberalisme
is...
JAN DRUMMEN
De laatste terreuractie van Kroaten was de gijzeling in het Westduitse consulaat van
Chicago. Na tien uur lang negen mensen bedreigd te hebben, gaven de twee Kroaten zich over
aan de politie.
(Van onze correspondent)
MÜNCHEN - Het inci
dent in het Westduitse
consulaat in Chicago il
lustreert duidelijk de
moeilijkheid waarmee de
Duitse bondskanselier
Helmut Schmidt zit in de
door Joegoslavië geëiste
uitlevering van Stepan
Bilandzic. Enerzijds is er
niets dat de Bondsre
publiek liever wil dan sa
menwerking met Joego
slavië in de strijd tegen
het Westduitse terroris
me. Anderzijds is er niets
dat het zich minder wenst
dan de bedreiging van het
leven van Duitsers in de
hele wereld, laat staan in
de Bondsrepubliek zelf,
door verbitterde Kroati
sche ballingschappen.
De geschiedenis van het
probleem voert terug op de
Tweede Wereldoorlog. Het
laatste hoofdstuk ervan be
gint in mei dit jaar, toen vier
verdachte Duitse terroristen
werden gearresteerd in Za
greb. Hun namen - Brigitte
Mohnhaupt, Rolf Clemens
Wagner, Peter Jurgen-Boock
en Sieglinde Hofmann -
staan boven aan de lijst van
gezochte mensen en foto's
van hen zijn hier te zien in elk
openbaar gebouw. De West
duitsers vonden de arresta
ties zo belangrijk dat ze maar
liefst twee ministers naar
Joegoslavië stuurden om
over uitlevering te praten.
Het zwarte gedeelte op het kaartje is het gebied, waar
overwegend Kroaten wonen.
die na de Tweede Wereld
oorlog in Spanje werd opge
richt door generaal Max Lu-
buvic. Lubuvic had geduren
de de Nazi-periode in de
Kroatische staat aan het
hoofd gestaan van concen
tratiekampen. Hij vormde
het antwoord van Kroatië
aan Himmler. Hij werd in
1963 vermoord.
Maar de Joegoslaven gaven
zich niet gewonnen. Eerder
dit jaar hadden ze een
Zweedse televisiefilm ge
kocht om te laten zien dat er
zich een Kroatische guerrilla
trainingskamp in de Bonds
republiek bevindt. Ze waren
erop gebrand een einde te
maken aan het aandeel van
uit Duitsland in de verzets
beweging van Kroatische
ballingen. Er stonden acht
mensen op hun verlanglijstje
en toen de Duitsers inder
daad tot arrestaties overgin
gen was de reactie van de
Kroaten in de Bondsre
publiek tegen de regering een
uitbarsting van woede.
Van haar kant heeft de
Duitse regering steeds be
klemtoond dat er geen sprake
van een transactie kan zijn in
deze zaak. Ondanks de dui
delijke relatie heeft ze in een
bepaald opzicht gelijk. De
Duitse gerechtshoven heb
ben een uitlevering afgewe
zen in op één na alle gevallen.
De uiteindelijke beslissing
ligt wanneer alle wettelijke
acties ten behoeve van Bi
landzic zonder resultaat
zullen zijn, echter bij de re
gering.
Stepan Bilandzic was tot
mei toe voorzitter van de
Kroatische Nationale Ver
zetsbeweging, de organisatie
In 1962 was Bilandzic een
van de 26 Kroaten die een
Joegoslavische handels
commissie in Mehlem om
brachten. Hij zat een gevan
genisstraf van drie jaar uit
voor zijn aandeel in het inci
dent. Daarom valt dat niet
onder de beschuldigingen die
nu tegen hem geuit zijn.
Hoewel Bilandzic, een
werkloos onderwijzer, de
hooggeëerde leider van de
Kroaten in ballingschap is,
houden zijn vrouw en zijn
aanhangers vol dat hij geen
terrorist is en dat de Kroati
sche Nationale Verzetsbewe
ging niet vergeleken mag
worden met de Duitse terro
ristenbenden. Daarom waren
ze zeer verlegen met de gijze
ling en bedreigingen met
moord die werden uitgevoerd
om hun leider te bevrijden.
De leus van demonstranten
in Keulen en Frankfurt was
dat Kroaten in ballingschap
de werkelijke gijzelaars op
dit moment zijn. Er werd een
beroep gedaan op de mense
lijkheid van de Bondsrege
ring. Bilandzic kon nauwe
lijks iets anders doen dan de
harde acties die in zijn naam
in Chicago zijn ondernomen,
veroordelen. Deze houding
had een positieve uitwer
king. Hij heeft nu al de steun
van de Katholieke Bisschop
pen Conferentie, die tegen de
uitlevering van Kroatische
ballingen in het algemeen is.
Maar het feit ligt er dat
Bilandzic voor het West
duitse gerecht verantwoor
ding moet afleggen. Een an
der feit is dat er Kroatische
terroristen opereren in de
Bondsrepubliek.
Tot het werk van de Kroa
ten daar worden gerekend de
moord op de Joegoslavische
vice-soncul' in 1976, bom
aanslagen, nog een poging tot
moord, en het bombarderen
van de Hellas Express vorig
jaar.
Toch staan er niet alleen
rechtse Joegoslaven op de
lijst van gezochten. Damir
Petric, bijvoorbeeld is vice-
president van de Kroatische
Studenten Bond geweest tij
dens de zogenaamde Kroa
tische lente in het begin van
de jaren zeventig Niet alle
Kroatische ballingen beho
ren tot de fascistische tradi
tie. Er is ook een linkse na
tionalistische beweging.
De vraag waarmee
Schmidt geconfronteerd
wordt luidt: Is het terecht
of wijs om Bilandzic uit te
leveren aan de Joegosla
vische rechter? Bij de re
cente demonstraties in de
Bondsrepubliek waren
honderden Kroaten be
trokken. De ervaring leert
dat honderden boze en
verbitterde Kroaten een
bijzonder groot gevaar
kunnen opleveren. Men
moet rekening houden
met de belangrijke factor
die de Joegoslavische be
volking in de Bondsre
publiek betekent. Biland-
zic's advocaat deed een
uitlating die hier in de
pers weergalmde nog voor
het incident in Chicago.
De advocaat zei dat, als
Bilandzic wordt uitgele
verd, de zaak Baader-
Meinhof slechts het
„hoesten van een mug" zal
lijken vergeleken met de
haat die door de uitleve
ring teweeg zal worden
gebracht.
