ONDERNEMER: UITVINDINGEN MOETEN NEDERLANDSE ECONOMIE REDDEN ROEP OM WILLY WORTEL Rome: Rnzie over restauratie |a, KNOT elkaar... taalzaak EKRANT ETTEN 1T ZE VANZELF Extra-extra Europa Albergo Goedkoop Manausa 1000= ItïtrnAtm B78 is door de fende uitge- exploit ten j/an Barbara IFrijters, wo- preda, woon- ende te Breda Insenkade nr. itore van de fen procureur Welschen, Jxploit is ge- 3oleslaw Mo- fnder bekende verblijfplaats lioninkrijk en ikende woon- om op 19 September 110 uur, verte- tgd door een te verschij- ppenbare bur- terechtzitting Arrondisse- btbank te [het Gerechts- |an de Kloos- 46 te Breda, ring strekt tot ding subs, van tafel en nevenvorde- |eten, kand. deurw. I.H. Pieters. het verbindend van de slotuit- Dijst op 1 juli 1978 faillissement van Technisch Euro hinefabriek Tech- Èestijds gevestigd Jla aan de Esser- |27, geëindigd. V.H.L. Jurgens, bus 3610, Ttor. Ichikking van de ink te Breda ■3-6-1978 is het lement van A. van Voord, Tielrode- J 59a, Breda op- In bij gebrek aan 7.T.E. Nuis, Ibus 3160, la, Itor. S noord- (Van een onzer verslaggevers) MAASLAND - Wil Nederland uit zijn economische slop gera ken, dan moeten we meer uitvindingen doen of die desnoods kopen. We hebben heel langzaam onze eigen industrie gewurgd omdat de overheid de opbrengsten van de gasbel niet heeft ge bruikt voor het stimuleren van nieuwe industriële activiteiten. En ook de VAD kan beter besteed worden aan research dan aan uitkeringen, in het belang van werkgever en werknemer. Dit zijn enkele stellingen van mr. ir. H. Mulder, direc teur van Lely Industries NV te Maasland, een bedrijf dat landbouwmachines ontwerpt, fabriceert en verkoopt, en daarnaast bungalows en land huizen bouwt. Onlangs lichtte hij enkele van deze ideeën toe op een door TNO georganiseerde bijeen komst van directeuren van middelgrote en kleine be drijven. Het is niet de eerste maal dat hij zijn verhaal hield, want zijn eigen bedrijf is vol gens de heer Mulder het le vende voorbeeld hoe de Neder landse industrie moet worden. Sinds 25 jaar vinden de twee broers Van der Lely de ene lis tige landbouwmachine na de andere uit, waarmee ze reus achtig succes hebben. Door de verkoop van deze uitvindingen en machines kon de fabriek zich ontwikkelen tot haar hui dige grootte van plusminus 400-500 man personeel en staat de zon fraai aan de hori- In de Nederlandse industrie echter - aldus mr. ir. Mulder - gebeurt het net andersom; eerst een bedrijf, en dan pas nieuwe activiteiten. Nederland heeft een kleine eigen markt, en moet dus veel exporteren, verhoudingsge wijs veel meer dan de Duitsers, Britten en Fransen. Maar Ne derland is een duur land, door de hoge loonkosten en de harde gulden, waardoor men over de grenzen goedkoper kan zijn. Gevolg: stagnatie. Een goede concurrentie is alleen mogelijk met iets unieks. Dat unieke moeten de uit vinders leveren, die volgens Mulder te vergelijken zijn met ware kunstenaars. ,,Hij is net een beeldhouwer of kunst schilder. In het lab hebben we dezelfde mensen als op het ate lier. Uitvindingen ontstaan ook door impulsen en prikkels. Welnu, het bedrijfsleven heeft die prikkels nu hard nodig. Dit kan alleen met nieuwe produc ten, maar die moeten ook wor den beschermd. De Italianen kopiëren bij het leven en ver kopen 20% goedkoper. Ik ren voor mijn bedrijf als octrooi gemachtigde van het ene pro ces naar het andere. Een nieuw idee moet dus hand in hand gaan met bescherming. En die bescherming krijg je b.v. door een geheime fabrika- ge, maar dat is een uitzonde ring. Lips BV heeft een heel slimme computer voor haar scheepsschroeven die niemand kan namaken. Maar dit is een unieke uitzondering. De meeste uitvindingen zijn ge makkelijk na te maken". Als een bedrijf niet zelf Willy Wortels heeft, dan moet ze maar kennis kopen. Daar hoeft men zich niet voor te generen. De Japanners hebben dit vol gens Mulder reuzegoed begre pen. Na de oorlog kochten ze links en rechts kennis en be gonnen toen hun geschonden image van imitators bij te schaven, met enorm succes. Dit moet in Nederland ook kunnen via licensies. De Ne derlandse industrie heeft het zich in de gouden jaren te ge makkelijk gemaakt door als maar dezelfde, goedlopende produkten te verkopen met te weinig nadruk op iets nieuws. Maar dit is een kortzichtige po litiek. „Het probleem van deze tijd is echter dat we geen geld hebben. Nu meen ik - en dat zijn maar losse gedachten be doeld ter discussie - dat de overheid veel meer zich moet bezighouden met het stimule ren van uitvindingen of het sluiten van licensie- overeenkomsten. Gaat een be drijf failliet, dan plempen we er tien miljoen in. En ik vind dat er juist een staatspot moet komen voor be drijven die nog redelijk goed draaien, om van daaruit nieuwe activiteiten te ontwik kelen. Lukt dit, dan moet dat geld uit die pot op de een of andere manier natuurlijk terugbe taald worden. In Frankrijk be staat volgens mr. ir. Mulder een overeenkomstig systeem. Uitvinders stappen naar de staat, die hen betaalt als het idee bevalt. De uitvindingen worden dan min of meer staats-eigendom en komen ter beschikking van bedrijven die steun hard nodig hebben. Waarom doen we dat hier niet, vraagt Mulder tot slot. Pinochet leeft VS hard nodig SANTIAGO - Weinig landen ter wereld zijn zo geïsoleerd als Chili. Ten oosten ligt de Andes, een ondoorbroken en bijna ondoordringbare bergketen. Ten westen is er de Stille Oceaan, een zeemassa die zich over de halve aardbol uitstrekt. In het noorden de even prachtige als levenloze Atacama woestijn en in het zuiden de immense eilandengroep van waterwegen en gletsjers die uitloopt tot Vuurland. Door deze geografische isolatie hebben de Chilenen zich een gevoel van nationale identiteit aangemeten dat andere Zuid-Amerikanen eigenlijk niet hebben. Chili is min of meer het enige land op het Zuidamerikaanse continent waar de grote massa zich heeft geïdentificeerd met de staat. Uit de Chileense arbeidersklasse kwamen twee grote partijen, de communistische en de socialistische. Het Chileense militaire regime, dat dit jaar vijf jaar aan de macht zal zijn, staat op het ogenblik echter in een heel andere zin geïsoleerd. Politiek gezien staat het land alleen: de enige vrienden die het in Zuid-Amerika heeft zijn Brazilië en Paraguay. Dit zijn echter geen buur landen. Met Bolivië, Argenti nië en Peru, die dat wel zijn, staat Chili op zeer slechte voet. De vriendschapsbanden met La Paz, die vooral opgebloeid zijn nadat Pinochet het geheel door land ingesloten Bolivia een weg naar de zee beloofd had, zijn beëindigd. De diplo matieke betrekkingen met Bo livia werden verbroken nadat deBoliviaanse regering de Chi leense gebrek aan werkelijk heidszin had verweten. De be trekkingen met Argentinië blijven voorlopig onzeker. Na een langdurig grensconflict tussen Argentinië en Chili wees de Engelse koningin drie eilanden in het Beagle-kanaal bij Vuurland aan Chili toe. Chili heeft echter niemand ge vonden om deze claim te on dersteunen. Argentinië ontkent dat Eli sabeth recht van beschikking heeft in deze zaak en heeft Chili gedwongen deel te nemen aan een nieuwe ronde van af mattende onderhandelingen. De verhoudingen tussen Chili en zijn „aartsvijand" Peru, dat honderd jaar geleden versla gen werd, zijn nog even slecht als altijd. Hoewel de leiders van de twee landen altijd de meest lovende woorden voor elkaar hebben, geloven veel mensen toch dat er op een ge geven ogenblik een oorlog uit moet breken tussen Chili en Peru. De problemen met de aan grenzende landen zijn dus al verontrustend genoeg, maar wat de Chileense regering pas goed wakker houdt is de nog steeds voortdurende ver- vreemding van de VS. De poli- tieke en economische strategie van de regering is juist geba seerd op het openstellen van het land voor de rest van de *ereld en niet op deze isolatie. Maar zonder actieve aanmoediging van he Amerikaanse regering kan ®e strategie falen. De regering Carter heeft zich, onder druk van het Congres, op het ogen- Mik zo zeer tegen Pinochet en regime gekeerd dat er nu al 8ePraat wordt over „destabili se". Deze mooie term werd destijds gebruikt om de om verwerping van de linkse rege- nt*S van Allende te be schrijven. Denken de Ameri kanen misschien dat het tijd "ordt Pinochet te vervangen? Dat idee lijkt ver gezocht. °or elke stemhebbende De mocratische Senator in Was- migton die opkomt voor de mensenrechten is er wel een venzeer stem- en gezagheb- ende bankier in New York die et aarzelt Chili aan te prijzen als het land van de economi sche mogelijkheden. Niette min lijdt het geen twijfel dat het regime van Pinochet voor het eerst sinds het in 1973 aan de macht kwam, zich bedreigd voelt. Pinochet. Vooral de nasleep van de af faire Letelier maakte de rege ring kwetsbaar voor aanvallen van binnen en buiten. Orlando Letelier was Allen- de's minister van buitenlandse zaken en een actieve anti-junta lobbyist bij het Amerikaanse Congres. Twee jaar geleden werd hij in het hartje van Was hington vermoord. Er wordt nauwelijks aan getwijfeld dat de moord door Cubaanse ban nelingen werd uitgevoerd in opdracht van de Chileense ge heime politie, de Dina. De enige vraag van politiek be lang is de vraag wie verant woordelijk is voor Letelier's dood. Dat zou Pinochet zelf kun nen zijn, die in naam het hoofd van de geheime politie is, of misschien generaal Manuel Contreras, het directe hoofd van de Dina, nu gepensio neerd. De Dina zelf is sinds dien gereorganiseerd en kreeg bij die gelegenheid een nieuwe naam. De Amerikanen, die be grijpelijkerwijs weinig verzot zijn op politieke moorden in hun hoofdstad en toch al veel wantrouwen koesteren jegens de vele rechtse Cubanen die in Florida verblijven, hebben de zaak met een koortsachtige inzet onderzocht. Tot nu toe leidt het spoor naar een jonge Amerikaan, die lang in Chili gewoond heeft en nauwe betrekkingen onder hield met de extreem rechtse Vaderland en Vrijheid organi satie. Hij werd uitgeleverd aan Amerika, op verzoek van de rechter die de moord Letelier onderzoekt en de Chilenen wachten maar af of hij aan het praten zal slaan. Geen Chi leense nationalist is direct ge lukkig met de interesse die Amerika toont voor Chileense aangelegenheden. Maar veel officieren die zich zorgen maken over de slechte naam die het Chileense leger voor zichzelf heeft opgebouwd in de afgelopen vijf jaar van onder drukking, zouden maar al te blij zijn als de schuld afge schoven zou kunnen worden op de Dina, die door veel solda ten diep gehaat wordt. Hoe zeer het regime de Ame rikaanse inmenging ook be treurt, het moet die wel aan vaarden. Het geïsoleerde Chili heeft weinig andere vrienden om bij aan te kloppen voor wa pens. Wil het regime blijven klaar staan voor de bedreiging van haar buurlanden, dan zal het de kanalen met Amerika (wijd open moeten houden. (Copyright De Stem/The Guardian) RICHARD GOTT Liefdeschrijvers raken er niet over uit geschrevenzangers bezingen de liefde al eeuwen en toch raken we er maar niet op uitgekeken. Op deze twee foto's bijvoorbeeld. Het driejarige jongetje Kelly McDonough uit het Amerikaanse Michigan houdt de hond Rommel stevig vast, nadat deze het jongetje uit de moeilijkheden had geholpen. Het knaapje was, al kruipend, in een gat van twee meter diep gevallen en niemand kwam te hulp. Rommel, een hond, die het jochie nog nooit had gezien, dook in de put om het knapie gerust te stellen en bleef net zolang blaffen tot er hulp kwam. Sindsdien zijn de twee bijna niet meer te scheiden. Datzelfde geldt overigens voorde twee olifanten in de dierentuin van Stockholm, de twee geven elkaar een flinke zomer-zoen. per o (Van onze correspondent) WASHINGTON - Brazilië is met behulp van Westeuropees kapitaal hard op weg een van de grootste wapenleveranciers in de wereld te worden. Dat is de strekking van een aan tal geheime diplomatieke rapporten die volgens Amerikaanse defensiedeskundigen grote verontrusting teweeg hebben ge bracht in Amerikaanse regeringskringen. President Carter heeft er tijdens zijn bezoek van enkele maanden geleden aan Brazilië al een „hard" ge sprek met zijn Brazi liaanse collega over ge had. Tekenend voor de slechte verstandhouding tussen beide landen is het feit, dat de Braziliaanse president intussen een uitnodiging van Carter voor een tegenbezoek van de hand heeft gewezen. De situatie wordt volgens politieke waarnemers vooral hoog opgenomen, omdat Brazilië niet ge neigd is zich iets van in ternationale afspraken aan te trekken. „Wij leve ren aan ieder land dat ons om wapens vraagt, of dat nou Ziud-Afrika, Israël, Rhodesië of Syrië is", zou een Braziliaanse diplo maat in Washington heb ben verklaard. De ontwikkeling van de Braziliaanse wapenin dustrie is in een stroom versnelling gekomen, nadat een overeenkomst tussen Brazilië en de Ver enigde Staten, waarin wordt bepaald dat alleen de Verenigde Staten wa pens aan Brazilië moch ten leveren, vorig jaar werd opgeheven. Sinds dien hebben vooral wes- teuropese wapenfabri kanten grote interesse in het enorme zuidameri kaanse land (groter dan ROME - Tussen schietpartijen op straat, ontvoe ringen en bankovervallen door heeft Italië nog tijd om zich op te winden over zaken als de restauratie van het Paleis van Justitie aan de Piazza Cavour in Rome. Het meest protserige van alle tijdens de mo narchie, in het begin van deze eeuw, tot stand geko men „monumenten" op de rechter Tiberoever, dicht bij de Engelenburcht, is zodanig aan het verzakken dat een forse technische ingreep noodzakelijk is.' Daarvoor heeft de staat onlangs liefst 55 miljard lire uitgetrokken oftewel 150 miljoen gulden. Voor dat bedrag, schaffi-- pert de „Corrierra della Se ra", zouden we in Rome dui zend eenvoudige gymnastie klokalen bij scholen kunnen bouwen, waaraan een ont stellend gebrek heerst en waarvoor nooit genoeg geld aanwezig is. Of men zou er 750.000 kubieke meter oude woonruimte van kunnen vernieuwen en wie wel eens door de steegjes en sloppen van een pittoreske, maar o zo vervallen Romeinse wijk als Trastevere heeft gedwaald, zal ervan overtuigd zijn dat stadsvernieuwing hier drin gend geboden is. Men zou er ook nieuwbouw voor 2.000 gezinnen oftewel 7.500 per sonen voor kpnnen plegen. Het pompeuze grijze ge bouw is een schepping van Calderini, die hiermee een mausoleum voor zichzelf op richtte. Al eerder kwamen constructiefouten aan het licht. Tijdens de behandeling van het geruchtmakende proces tegen de moordenaars van de gebroeders Mene- gazzo in 1969 viel een steen blok van 15.000 kilo naar be neden, vlak voor de publieke tribune. De eerste restauratiebe groting kwam uit op een be drag van 13 miljard lire, maar dat vond men toen al erg veel. Sindsdien zijn de prijzen voortdurend geste gen en de verzakkingen toe- Het justitiepaleis. genomen, zodat men nu 55 miljard nodig denkt te heb ben. Niemand maakt zich il lusies dat het daar bij blijft. En dan te bedenken, dat Ita lië van noord tot zuid tien duizenden echte monumen ten telt, die eerder restaura tie verdienen dan Calderini's suikerbakkersprodukt. Een andere zaak die de Romeinse gemoederen be- "ighoudt, is de bouw van een kolossale albergo (hotel) met 1.000 kamers in de buurt van de oude Romeinse heerweg „Aurelia Antica". De weg, die evenals de Via Appia in elk geschiedenisboek wordt afgebeeld, loopt door een ge bied waar overblijfselen staan van Romeinse villa's, aquaducten en andere bouwwerken. Tijdens de grootscheepse stadsuitbrei dingen der laatste tientallen jaren is dit gebied altijd ont zien. De oude Via Aurelia ligt er' nog zoals de Romeinen hem hebben aangelegd. Daar komt nu een einde aan. Pro jectontwikkelaar „Consea" heeft, alle protesten ten spijt, de betonnen fundamenten al in de historische grond zit ten. De muren zijn al zo ver gevorderd, dat ze het rake lings langs de zijkant van het nieuwe hotel lopende aqua duct al aardig aan het oog onttrekken. Schande!, roept iedereen, maar directeur Malfatti van Consea kan met een schouderophalen alle benodigde vergunningen to nen. „Wij bieden hier 3.00 bouwvakkers minstens 2Yj jaar werk", heeft hij veront schuldigend gezegd. Alle protesten zijn tever geefs, zo goed als ze vergeefs zijn geweest toen enkele jaren geleden op het mooiste punt van de Monte Mario aan de andere kant van de stad, met geld van het Vaticaan het monstrueuze Hilton hotel werd gebouwd. Van buiten af gezien is het een foeilelijk gebouw, maar de gasten heb ben vanuit hun hotelkamers wel een fraai uitzicht over de Eeuwige Stad. Dat wel. PIET TUMMERS de Verenigde Staten) ge toond. Zeker elf grote wa penfabrieken uit West- Duitsland, Italië, Frank rijk, België en Engeland zijn bezig fabrieken op te zetten in Brazilië. Die be drijven worden gerund door Europeanen, maken gebruik van Braziliaanse arbeiders, terwijl de Bra ziliaanse regering steeds een meerderheidsaandeel in de fabrieken opeist. Volgens de Ameri kaanse rapporten zijn thans in Brazilië actief Oto Meiara en Beretta (beide Italiaans), Oerli- kon, Krauss-Maffei, Krupp, Messerschmidt en Zeiss (allen Westduits), Aerospatiale (Frankrijk), FNB (België) en de Britse scheepswerven Vosper and Yarrow. De Europeanen werden vooral aangetrokken door de goedkope arbeids krachten, de goede staal- voorziening, de relatief goed ontwikkelde indus triële mogelijkheden en de enorme potentie, die dit ruim 100 miljoen in woners tellende land te bieden heeft. Als veront rustend wordt in de rap porten ook het grote Westduitse aandeel in de Braziliaanse productie beschouwd. West- Duitsland is immers na de oorlog verboden wapens buiten NAVO-verband te leveren. De wapens die via Oerlikon, Krauss- Maffei (Leopard), NAK (een Krupp-onderdeel), Messerschmidt en Zeiss worden geleverd, dragen echter allen het stempel „Made in Brasil".

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1978 | | pagina 19